Οι Βασιλικές Τεχνικές Σχολές Λέρου
24 Οκτώβρη 1948. Ο Παύλος Γκλύξμπουργκ και η Φρειδερίκη επισκέπτονται τη Λέρο για να διαλέξουν χώρο στέγασης των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών
Στις 7 Μάρτη 1948 η Δωδεκάνησος ενσωματώνεται με την Ελλάδα. Στις 24 Οκτώβρη του ίδιου έτους ο Παύλος Γκλύξμπουργκ και η Φρειδερίκη επισκέπτονται τη Λέρο, μαζί με ανώτατους στρατιωτικούς και εκπροσώπους των διοικήσεων των στρατοπέδων της Μακρονήσου, της Λάρισας και της Θεσσαλονίκης και επιλέγουν τα ερειπωμένα κτίρια της Αεροναυτικής Βάσης Gianni Rossetti της ιταλικής Διοίκησης Λέρου, στα Λέπιδα, για να στεγαστούν τα κτίρια του συγκροτήματος των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών, της μεγαλύτερης Παιδούπολης. Ένα στρατόπεδο που θα συγκέντρωνε «τα ανταρτόπαιδα, τα παιδιά των συμμοριτών, των φυλακισμένων, των αντεθνικώς δρώντων, των ΕΑΜβούλγαρων, των απάτριδων».
Στις αρχές του Μάρτη1949, ο πολεμικό πλοίο Μαχητής αποβιβάζει στην βομβαρδισμένη προβλήτα του Αη Γιώργη, τα πρώτα «100 παραπλανημένα Ελληνόπουλα». Μέχρι το τέλος του χρόνου οι ανταρτόπαιδες – μαθητές και τρόφιμοι θα ξεπεράσουν τους 1500. Για τη στέγασή τους χρησιμοποιήθηκε, αφού επισκευάστηκε από τους ίδιους και ντόπιους τεχνίτες, ο Στρατώνας των Ιταλών Αεροπόρων, η Γκαζέρμα Αβιέρι ( Caserma Avieri), ο ίδιος χώρος που σήμερα έχει στηθεί το Hot Spot για τους πρόσφυγες.
1949 Τα ανταρτόπαιδα μπροστά στην Γκαζέρμα Αβιέρι που έχει μετατραπεί σε κοιτώνες για τους έγκλειστους των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών.
Παράλληλα για την στέγαση των έγκλειστων μαθητών των Σχολών χρησιμοποιούνται η Γκαζέρμα Σομερτζίμπιλι (Caserma Sommergibili – Στρατώνας Πληρωμάτων Υποβρυχίων) και η Γκαζέρμα Μαρινάι (Caserma Marinai – Στρατώνας Ναυτικού), λίγο πιο έξω από τα Λέπιδα, στον Αη Γιώργη.
Το κεντρικό κτίριο των Σχολών είναι το κτίριο που στέγαζε τα πληρώματα των υποβρυχίων, στεγάζει πλέον κοιτώνες και τα εργαστήρια των μηχανικών. Οι σχολές που συγκεντρώνονται αντιπροσώπευαν πολλά επαγγέλματα: Γανωματήδες, φαναρτζήδες, τσαγκάρηδες, μαραγκούς, τυπογράφους, μηχανικούς μηχανών εσωτερικής καύσης, μηχανουργούς και ραδιοτεχνίτες.
Η Γκαζέρμα Σομερτζίμπιλι (Caserma Sommergibili – Στρατώνας Πληρωμάτων Υποβρυχίων) μετατρέπεται σε βασικό κορμό των εργαστηρίων των Βασιλικών Σχολών.
Το κτίριο της Διοίκησης της Αεροπορικής Βάσης (Regio Aeroporto) φιλοξενεί την διεύθυνση των Σχολών και στο μοναδικό κτίριο της Οθωμανικής περιόδου στα Λέπιδα, στη παραθεριστική κατοικία του πλούσιου Αιγυπτιώτη Τσιγαδά Πασά, που λειτουργούσε σαν Λέσχη Αξιωματικών της Βάσης Υδροπλάνων στεγάζει τη Λέσχη των Υπαλλήλων, τη Γεωργική Σχολή και τη Φιλαρμονική των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών.
Στο κτίριο της Διοίκησης της Αεροπορικής Βάσης (Regio Aeroporto) στεγάζεται η Διεύθυνση των Σχολών. Αργότερα, με την ονομασία 15ο Περίπτερο, θα στεγαστεί η Διεύθυνση του Θεραπευτηρίου
Η θερινή κατοικία του Τσιγαδά Πασά που λειτούργησε σαν Λέσχη Αξιωματικών της Βάσης Υδροπλάνων επί Ιταλοκρατίας, αργότερα σαν Λέσχη Υπαλλήλων των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών, κατόπιν το 7ο Περίπτερο της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής και τέλος σαν Μέσες Τεχνικές Επαγγελματικές Νοσηλευτικές Σχολές.
Από το 1951 την τεχνική εκπαίδευση των μαθητών έκαναν ντόπιοι τεχνίτες ενώ η «ηθική διαπαιδαγώγηση» γινόταν από τους «Διαφωτιστές», στρατιωτικούς που είχαν σταλεί από το Γραφείο Διαφώτισης Ε1, από την Αθήνα, που μαζί με μερικούς φαντάρους από την Μακρόνησο διοικούσαν το ίδρυμα.
Από τα μαθήματα των τσαγκάρηδων
Η Φρειδερίκη στο βιβλίο της «Φρειδερίκη, Μέτρον Κατανοήσεως» εκδ. Βιβλιομεταφραστική.Λονδίνο 1971, περιγράφει τις εντυπώσεις της από επίσκεψη που έκανε με τον Παύλο Γκλύξμπουργκ, στο γκέτο της Λέρου:
«… Κατέφθασαν νεαροί μέχρις ηλικίας είκοσι τριών ετών. Τους υπενθύμισαν ότι βρίσκονταν εκεί οικειοθελώς… Τους είπαν επίσης ότι δεν κρατούσαμε εκθέσεις του παρελθόντος τους, αλλά οι εκθέσεις του μέλλοντος θ’ άρχιζαν από σήμερα. Οι περισσότεροι απ’ τους νεαρούς αυτούς είχαν δολοφονήσει, λεηλατήσει, βιάσει και κλέψει. Δεν γνώριζαν παρά την χειρότερη πλευρά της ανθρωπίνης φύσεως. Τους επισκεφθήκαμε τρεις εβδομάδες μετά την άφιξή τους. Η εντύπωσις που μου προεκάλεσαν ήταν ότι επρόκειτο περί υπανθρώπων. Κοίταζαν σαν αγρίμια. Η έκφρασίς των ήταν αποβλακωμένη και βάδιζαν σκυφτοί. Οι άνθρωποι που είχαν αναλάβει την φροντίδα τους, μας είπαν ότι αρχικά είχαν αρνηθεί να κοιμηθούν σε κρεββάτια και φυσικό ήταν, αφού επί χρόνια είχαν συνηθίσει να κοιμούνται κατάχαμα στα βουνά. Την πρώτη νύχτα είχαν πηδήσει απ’ τα παράθυρα… Ποτέ δεν τους είχαν μάθει να τραγουδούν, δεν ήξεραν τον Εθνικό Υμνο, δεν εγνώριζαν καμιά προσευχή και κανένα παιχνίδι. Ατένιζαν τον Παύλο κι εμένα με βαθειά καχυποψία».
Φωτογραφία δημοσιευμένη στην ΕΣΤΙΑ την 22 Μαΐου 1950, με λεζάντα: «Οι απόφοιτοι ξυλουργοί των Βασιλικών Σχολών της Λέρου προσέφεραν χθες εις τον Διάδοχον Κωνσταντίνον επί τη ονομαστική του εορτή μίαν ωραιοτάτην μικράν άκατον, που κατασκεύασαν μόνοι των. Ανωτέρω φαίνεται ο Διάδοχος ευχαριστών τους παλαιούς συμμοριτόπαιδας, που έγιναν πάλιν καλοί Ελληνες και τέλειοι τεχνίται.»
Ο μπαρμπα – Κώστας, απόφοιτος των Σχολών της Λέρου, μας διηγείται με παράπονο:
«Εκείνο που δεν μπορώ να τους συγχωρήσω είναι ότι με έκαναν να μισήσω τη μάνα μου και τον πατέρα μου. Τρείς φορές διαπαιδαγώγηση, από δύο ώρες τη φορά σύνολο έξι ώρες κάθε μέρα. «Οι γονείς σας είναι εχθροί σας. Εγκληματίες, φονιάδες, εχθροί της πατρίδας». Όταν αποφοίτησα και γύρισα στο χωριό μου, στη Καλαμάτα, κοίταζα γεμάτος μίσος, τη δόλια τη μάνα μου που πάσχιζε να μεγαλώσει τα τρία μικρότερα αδέλφια μου. Τα βράδια δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Σκεφτόμουν τρόπους να την σκοτώσω. Τόσο μίσος. Στο τέλος σηκώθηκα και έφυγα για την Αθήνα μη τυχόν και μέσα στη τρέλα μου τελικά την σκότωνα και γινόμουν και φονιάς. Αργότερα, μέσα στο καμίνι της βιοπάλης στην Αθήνα, άρχισε να καθαρίζει η θολούρα στο μυαλό μου, άρχισα να βλέπω τον πραγματικό κόσμο γύρω μου. Μου πήρε λίγα χρόνια αλλά στο τέλος συνειδητοποίησα τι μου είχαν κάνει. Δεν θα τους συγχωρήσω ποτέ.»
Από το 1954 οι Βασιλικές Τεχνικές Σχολές αρχίζουν σιγά – σιγά να συρρικνώνονται. Εχουν ολοκληρώσει το έργο για το οποίο δημιουργήθηκαν. Στις 15 Δεκέμβρη 1964 κλείνουν οριστικά, αφήνοντας το στίγμα τους στις καρδιές των 3.000 παιδιών που πέρασαν από το κάτεργο.
24 Οκτώβρη 1948. Ο Παύλος Γκλύξμπουργκ και η Φρειδερίκη επισκέπτονται τη Λέρο για να διαλέξουν χώρο στέγασης των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών
Στις 7 Μάρτη 1948 η Δωδεκάνησος ενσωματώνεται με την Ελλάδα. Στις 24 Οκτώβρη του ίδιου έτους ο Παύλος Γκλύξμπουργκ και η Φρειδερίκη επισκέπτονται τη Λέρο, μαζί με ανώτατους στρατιωτικούς και εκπροσώπους των διοικήσεων των στρατοπέδων της Μακρονήσου, της Λάρισας και της Θεσσαλονίκης και επιλέγουν τα ερειπωμένα κτίρια της Αεροναυτικής Βάσης Gianni Rossetti της ιταλικής Διοίκησης Λέρου, στα Λέπιδα, για να στεγαστούν τα κτίρια του συγκροτήματος των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών, της μεγαλύτερης Παιδούπολης. Ένα στρατόπεδο που θα συγκέντρωνε «τα ανταρτόπαιδα, τα παιδιά των συμμοριτών, των φυλακισμένων, των αντεθνικώς δρώντων, των ΕΑΜβούλγαρων, των απάτριδων».
Στις αρχές του Μάρτη1949, ο πολεμικό πλοίο Μαχητής αποβιβάζει στην βομβαρδισμένη προβλήτα του Αη Γιώργη, τα πρώτα «100 παραπλανημένα Ελληνόπουλα». Μέχρι το τέλος του χρόνου οι ανταρτόπαιδες – μαθητές και τρόφιμοι θα ξεπεράσουν τους 1500. Για τη στέγασή τους χρησιμοποιήθηκε, αφού επισκευάστηκε από τους ίδιους και ντόπιους τεχνίτες, ο Στρατώνας των Ιταλών Αεροπόρων, η Γκαζέρμα Αβιέρι ( Caserma Avieri), ο ίδιος χώρος που σήμερα έχει στηθεί το Hot Spot για τους πρόσφυγες.
1949 Τα ανταρτόπαιδα μπροστά στην Γκαζέρμα Αβιέρι που έχει μετατραπεί σε κοιτώνες για τους έγκλειστους των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών.
Παράλληλα για την στέγαση των έγκλειστων μαθητών των Σχολών χρησιμοποιούνται η Γκαζέρμα Σομερτζίμπιλι (Caserma Sommergibili – Στρατώνας Πληρωμάτων Υποβρυχίων) και η Γκαζέρμα Μαρινάι (Caserma Marinai – Στρατώνας Ναυτικού), λίγο πιο έξω από τα Λέπιδα, στον Αη Γιώργη.
Το κεντρικό κτίριο των Σχολών είναι το κτίριο που στέγαζε τα πληρώματα των υποβρυχίων, στεγάζει πλέον κοιτώνες και τα εργαστήρια των μηχανικών. Οι σχολές που συγκεντρώνονται αντιπροσώπευαν πολλά επαγγέλματα: Γανωματήδες, φαναρτζήδες, τσαγκάρηδες, μαραγκούς, τυπογράφους, μηχανικούς μηχανών εσωτερικής καύσης, μηχανουργούς και ραδιοτεχνίτες.
Η Γκαζέρμα Σομερτζίμπιλι (Caserma Sommergibili – Στρατώνας Πληρωμάτων Υποβρυχίων) μετατρέπεται σε βασικό κορμό των εργαστηρίων των Βασιλικών Σχολών.
Το κτίριο της Διοίκησης της Αεροπορικής Βάσης (Regio Aeroporto) φιλοξενεί την διεύθυνση των Σχολών και στο μοναδικό κτίριο της Οθωμανικής περιόδου στα Λέπιδα, στη παραθεριστική κατοικία του πλούσιου Αιγυπτιώτη Τσιγαδά Πασά, που λειτουργούσε σαν Λέσχη Αξιωματικών της Βάσης Υδροπλάνων στεγάζει τη Λέσχη των Υπαλλήλων, τη Γεωργική Σχολή και τη Φιλαρμονική των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών.
Στο κτίριο της Διοίκησης της Αεροπορικής Βάσης (Regio Aeroporto) στεγάζεται η Διεύθυνση των Σχολών. Αργότερα, με την ονομασία 15ο Περίπτερο, θα στεγαστεί η Διεύθυνση του Θεραπευτηρίου
Η θερινή κατοικία του Τσιγαδά Πασά που λειτούργησε σαν Λέσχη Αξιωματικών της Βάσης Υδροπλάνων επί Ιταλοκρατίας, αργότερα σαν Λέσχη Υπαλλήλων των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών, κατόπιν το 7ο Περίπτερο της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής και τέλος σαν Μέσες Τεχνικές Επαγγελματικές Νοσηλευτικές Σχολές.
Από το 1951 την τεχνική εκπαίδευση των μαθητών έκαναν ντόπιοι τεχνίτες ενώ η «ηθική διαπαιδαγώγηση» γινόταν από τους «Διαφωτιστές», στρατιωτικούς που είχαν σταλεί από το Γραφείο Διαφώτισης Ε1, από την Αθήνα, που μαζί με μερικούς φαντάρους από την Μακρόνησο διοικούσαν το ίδρυμα.
Από τα μαθήματα των τσαγκάρηδων
Η Φρειδερίκη στο βιβλίο της «Φρειδερίκη, Μέτρον Κατανοήσεως» εκδ. Βιβλιομεταφραστική.Λονδίνο 1971, περιγράφει τις εντυπώσεις της από επίσκεψη που έκανε με τον Παύλο Γκλύξμπουργκ, στο γκέτο της Λέρου:
«… Κατέφθασαν νεαροί μέχρις ηλικίας είκοσι τριών ετών. Τους υπενθύμισαν ότι βρίσκονταν εκεί οικειοθελώς… Τους είπαν επίσης ότι δεν κρατούσαμε εκθέσεις του παρελθόντος τους, αλλά οι εκθέσεις του μέλλοντος θ’ άρχιζαν από σήμερα. Οι περισσότεροι απ’ τους νεαρούς αυτούς είχαν δολοφονήσει, λεηλατήσει, βιάσει και κλέψει. Δεν γνώριζαν παρά την χειρότερη πλευρά της ανθρωπίνης φύσεως. Τους επισκεφθήκαμε τρεις εβδομάδες μετά την άφιξή τους. Η εντύπωσις που μου προεκάλεσαν ήταν ότι επρόκειτο περί υπανθρώπων. Κοίταζαν σαν αγρίμια. Η έκφρασίς των ήταν αποβλακωμένη και βάδιζαν σκυφτοί. Οι άνθρωποι που είχαν αναλάβει την φροντίδα τους, μας είπαν ότι αρχικά είχαν αρνηθεί να κοιμηθούν σε κρεββάτια και φυσικό ήταν, αφού επί χρόνια είχαν συνηθίσει να κοιμούνται κατάχαμα στα βουνά. Την πρώτη νύχτα είχαν πηδήσει απ’ τα παράθυρα… Ποτέ δεν τους είχαν μάθει να τραγουδούν, δεν ήξεραν τον Εθνικό Υμνο, δεν εγνώριζαν καμιά προσευχή και κανένα παιχνίδι. Ατένιζαν τον Παύλο κι εμένα με βαθειά καχυποψία».
Φωτογραφία δημοσιευμένη στην ΕΣΤΙΑ την 22 Μαΐου 1950, με λεζάντα: «Οι απόφοιτοι ξυλουργοί των Βασιλικών Σχολών της Λέρου προσέφεραν χθες εις τον Διάδοχον Κωνσταντίνον επί τη ονομαστική του εορτή μίαν ωραιοτάτην μικράν άκατον, που κατασκεύασαν μόνοι των. Ανωτέρω φαίνεται ο Διάδοχος ευχαριστών τους παλαιούς συμμοριτόπαιδας, που έγιναν πάλιν καλοί Ελληνες και τέλειοι τεχνίται.»
Ο μπαρμπα – Κώστας, απόφοιτος των Σχολών της Λέρου, μας διηγείται με παράπονο:
«Εκείνο που δεν μπορώ να τους συγχωρήσω είναι ότι με έκαναν να μισήσω τη μάνα μου και τον πατέρα μου. Τρείς φορές διαπαιδαγώγηση, από δύο ώρες τη φορά σύνολο έξι ώρες κάθε μέρα. «Οι γονείς σας είναι εχθροί σας. Εγκληματίες, φονιάδες, εχθροί της πατρίδας». Όταν αποφοίτησα και γύρισα στο χωριό μου, στη Καλαμάτα, κοίταζα γεμάτος μίσος, τη δόλια τη μάνα μου που πάσχιζε να μεγαλώσει τα τρία μικρότερα αδέλφια μου. Τα βράδια δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Σκεφτόμουν τρόπους να την σκοτώσω. Τόσο μίσος. Στο τέλος σηκώθηκα και έφυγα για την Αθήνα μη τυχόν και μέσα στη τρέλα μου τελικά την σκότωνα και γινόμουν και φονιάς. Αργότερα, μέσα στο καμίνι της βιοπάλης στην Αθήνα, άρχισε να καθαρίζει η θολούρα στο μυαλό μου, άρχισα να βλέπω τον πραγματικό κόσμο γύρω μου. Μου πήρε λίγα χρόνια αλλά στο τέλος συνειδητοποίησα τι μου είχαν κάνει. Δεν θα τους συγχωρήσω ποτέ.»
Από το 1954 οι Βασιλικές Τεχνικές Σχολές αρχίζουν σιγά – σιγά να συρρικνώνονται. Εχουν ολοκληρώσει το έργο για το οποίο δημιουργήθηκαν. Στις 15 Δεκέμβρη 1964 κλείνουν οριστικά, αφήνοντας το στίγμα τους στις καρδιές των 3.000 παιδιών που πέρασαν από το κάτεργο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου