8ο Δημοτικό σχολείο Χίου Ιστορία του
Το σχολείο βρίσκεται Βορείως της πόλεως στη θέση Βουνάκι, όνομα που πήρε από την ύπαρξη δύο μικρών υψωμάτων (βουναλάκια), που το ένα βρισκόταν στο χώρο του Σχολείου και το άλλο στη σημερινή πλατεία Νικολάου Πλαστήρα. Απέχει από το κέντρο της πόλης περί τα 300 μέτρα και εξυπηρετείται με την κεντρική συγκοινωνιακή αρτηρία Χίου-Βροντάδου.
Η φύση του εδάφους είναι ασβεστολιθική και σχιστολιθική. Τα συνήθη φυτά της περιοχής είναι η ελιά, τα εσπεριδοειδή, και η αμυγδαλιά. Το κλίμα της περιοχής είναι εύκρατο και υγιεινό.
Η θέση στην οποία ευρίσκεται το σχολείο παλαιότερα λεγόταν Παλαιόκαστρο και η οδός που οδηγεί προς το Βροντάδο οδός Παλαιοκάστρου. Η θέση που βρίσκονται σήμερα (2014) τα Γ΄ και Η΄ Δημοτικά σχολεία, ήταν ένα ύψωμα στο οποίο κατά τη γνώμη του Γάλλου Αρχαιολόγου FUSTEL DE COULANGES, (που ενήργησε ανασκαφές στο Παλαιόκαστρο το 1855), παλαιότατα καλυπτόταν από τη θάλασσα.
Στις ανασκαφές που έκανε ο FUSTEL DE COULANGES, διαπίστωσε τρία διαφορετικά στρώματα γης το ένα επί του άλλου. Τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν αποδεικνύουν την ύπαρξη τριών πόλεων της μιας πάνω από την άλλη, Ελληνορωμαϊκής, Βυζαντινής και Γενουατικής εποχής. Στον αύλειο χώρο του Σχολείου και στη βόρεια πλευρά έγιναν εκσκαφές για να χτιστούν τα 3ο & 8ο Νηπιαγωγεία Χίου, πλην όμως βρέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα, οι εργασίες σταμάτησαν, ο χώρος περιφράχτηκε και ελέγχεται από την αρχαιολογία. Θυμάμαι ότι σε μικρό βάθος 30-40 εκατοστών βρέθηκε μαρμάρινο άγαλμα στεφανωμένο και σε άριστη κατάσταση.
Ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν για την περιοχή:
• Ο ναός των Αγίων Αποστόλων. Παλαιότερα λέγεται ότι υπήρχε ωραιότατος και πολυτελέστατος μεγάλος ναός των Αγίων.
• Επίσης πλησίον του ξηροποτάμου Σκαραμαγκά, θέση Ζαφειράκικα, υπάρχουν παλαιά ερείπια του ναού του Αγίου Ισιδώρου που μαρτύρησε στους διωγμούς του Δεκίου το έτος 250 μ.Χ. Κατά την παράδοση θεωρείται ο τόπος του μαρτυρίου του Αγίου Ισιδώρου. Στα ερείπια του παλαιού αυτού ναού ανηγέρθη το 1928 και υπάρχει μέχρι σήμερα, δαπάνες του σωματείου αρτοποιών, μικρός ναός με αγίασμα. Κατά την παράδοση εκεί ερίφθη η τίμια κεφαλή του Αγίου.
• Η τοποθεσία του Παλαιοκάστρου περιλαμβάνει τις συνοικίες: Ρεπάρος, Χάντακας, Ανεμούρεια, Γουρουνάς, Γναφαρειά, Κάντηλας, Καπέλλας και Ράμνης, ονομασίες που δεν είναι όλες σε καθημερινή χρήση σήμερα, αλλά αναφέρονται στην Ιστορία της Χίου του Γεωργίου Ζολώτα.
• Στη νότια πλευρά του σχολείου και σε μικρή απόσταση υπήρχε κατά τον 13οαιώνα η μονή της Αγίας Ματρώνας στην οποία μόνασε η Χιοπολίτης Αγία. Στη θέση αυτή υπάρχει ταπεινό προσκυνητάρι με την εικόνα της Αγίας καθώς και μικρός ναός στη χάρη της.
Στην περιοχή του Σχολείου:
1.Γεννήθηκε και έζησε ο Μητροπολίτης Χίου Ιερώνυμος Γοργίας (1860-1913) ο δε τάφος του βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του ιερού ναού της Παναγιάς Λέτσαινας.
2.Υπήρχε παλαιότερα η σχολή Καλογραιών του Αγίου Ιωσήφ στην οποία λειτουργούσε οικοτροφείο και διδάσκονταν μαθήματα γαλλικής και οικοκυρικής.
3.Σχολείο, κατά τον Γεώργιο Ζολώτα, είχαν και οι Ιησουΐτες ως και οι Καπουκίνοι στην Καπέλλα ίσως δε και οι Δομινικανοί στον Άγιο Σεβαστιανό.
4. Ήκμαζαν από της τουρκοκρατίας τα περίφημα βυρσοδεψεία Χίου. Ιδιαίτερη ανάπτυξη είχαν από του έτους 1913 όταν εξοπλίστηκαν με μηχανές. Στην περίοδο της ακμής υπήρχαν στην περιοχή 27 βυρσοδεψεία με 560 εργάτες.. Σπουδαιότερα από αυτά ήταν τα εργοστάσια Ζαφειράκη και Κιτριλάκη. Μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο άρχισε η παρακμή τους και σήμερα δεν λειτουργεί κανένα από αυτά.
Κοινωνικό
1. Γενικά
Το οικόπεδο, στο οποίο βρίσκεται το διδακτήριο, ως αναφέραμε, ονομάζεται Βουνάκι (άνω), επεκταθέντος του ονόματος και μέχρι την κεντρική πλατεία της πόλεως που παλαιότερα λεγόταν Βουνακίου (κάτω) και νυν Νικολάου Πλαστήρα. Όλη η περιοχή ήταν πυκνοκατοικημένη με πολλές και μεγάλες συνοικίες, με σπουδαιότερη αυτών τη Βλατταριά(εκ του βλάττα = μεταξωτό ύφασμα). Εκεί κατοικούσαν πολλές επιφανείς οικογένειες ως οι Χρυσολοράδες, οι Αργέντες, οι Νομικοί, οι Πετροκόκκινοι κ.ά
Η περιοχή από το Δημαρχείο μέχρι τα βυρσοδεψεία, καλυπτόταν από εργαστήρια ραπτών- τσοχατζήδων και ονομαζόταν Αργαστηράκια. Ο μεταξύ των Αργαστηρακιών και της τάφρου του Φρουρίου χώρος ονομάζονταν προ της Επαναστάσεως Φόρος.
Στο κύριο ύψωμα του Βουνακίου βρισκόταν η αρχαία ακρόπολης του νησιού. Μετά την καταστροφή του 1822, όλη η έκταση του Βουνακίου έμεινε ελεύθερη κατεδαφισθέντων υπό των Τούρκων όλων των κτιρίων προς ασφάλειαν του φρουρίου. Την έκταση αυτή χρησιμοποίησε ο τουρκικός στρατός, για ασκήσεις της φρουράς, και την ονόμασε Κιλίτς Μεϊντάν. ( Κιλίτς Μεϊντάν= πλατεία ξίφους).
Κατά τους σεισμούς του 1881 όλη η περιοχή καλυπτόταν από παραπήγματα, ενώ από του 1920 άρχισε η κατασκευή νέων οικοδομών.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από διάφορες πόλεις της Μικράς Ασίας και μεταξύ άλλων δημιουργήθηκαν στην περιοχή του σχολείου οι προσφυγικοί συνοικισμοί : Σίφι και Αγίου Νικολάου Φραγκομαχαλά.
Οι κάτοικοι ασχολούνται με το εμπόριο και τη ναυτιλία. Πολλοί είναι υπάλληλοι, εργάτες και ελάχιστοι γεωργοί. Το μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο είναι ικανοποιητικό, οι δε αναλφάβητοι σήμερα είναι ελάχιστοι.
Η Σχολική περιφέρεια υπάγεται στο Δήμο Χίου και αποτελείται από τις ενορίες Αγίας Άννας Καπέλλας, Αγίου Ιακώβου, Αγίου Νικολάου Φραγκομαχαλά, Φρουρίου, Παλαιάς Ηλεκτρικής και μέρους της ενορίας Παναγίας Λετσαίνης. Η ανωτέρω περιφέρεια είναι κοινή με του Γ΄ Δημοτικού Σχολείου Χίου, μετά του οποίου το Η΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου συστεγάζεται.
Οι κάτοικοι της Σχολικής περιφέρειας ενδιαφέρονται για το έργο του Σχολείου και συμμετέχουν σ’ όλες τις εκδηλώσεις του. Αγαπούν το σχολείο, ενδιαφέρονται γι αυτό, και σέβονται τους εκπαιδευτικούς.
Στην Περιοχή του Παλαιοκάστρου και του Φρουρίου υπήρχαν στο παρελθόν αρκετά σχολεία ελληνικά, αλλά και ξένα όπως μας πληροφορεί ο Γεώργιος Ζολώτας στην Ιστορία της Χίου.
Ελληνικά σχολεία που λειτούργησαν στην περιοχή ήταν: Το Γ΄, το Δ΄ , το Η΄, το Θ΄ Δημοτικά Σχολεία, καθώς και τα Γ΄ Θηλέων και Δ΄ Θηλέων (Προσφύγων). Για ένα διάστημα λειτούργησε και νηπιαγωγείο (1952) ενσωματωμένο στο Η΄ Δημοτικό Σχολείο καθώς καιΝυχτερινό Δημοτικό στο Φρούριο (1955).
2. Κτηριακά
Το Η΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου, όπως μαθαίνουμε από εκτύπωμα σφραγίδας του, ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1883. Όπως το γνωρίζουμε σήμερα κατασκευάστηκε τη διετία 1934-1936 με αρχιτεκτονικά σχέδια του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας (1931), που σώζονται σήμερα μόνο του ισογείου του διδακτηρίου. Ο θεμέλιος λίθος μπήκε τον Αύγουστο του 1934 επί επιθεωρητή Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη και σε χρήση δόθηκε για πρώτη φορά στις 8-1-1936. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν την Κυριακή 2-2-1936 επίεπιθεωρητή Κωνσταντίνου Δραγώτη.
Διευθυντής Σχολείου : Κολόμβος Γεώργιος.
Σχολική Επιτροπή:
1. Μονογιούδης Δημήτριος, Πρόεδρος
2. Ρωξάνας Εμμανουήλ, Ταμίας
3. Στραγάλης Παντελής
4. Καλλικατζαράκης Νικόλαος
5. Κουτσουράδης Ευάγγελος
6. Άντωβικ Ιωάννης.
Μηχανικοί: Τσελεπίδης Δ. (Επιβλέπων) και Χαραλαμπίδης Γεώργιος.
Εργολάβοι: Μανώλας Γεώργιος και Σία (Αθηναίος).
Αύλειος χώρος: 7500 τ.μ περίπου.
Συνολική Δαπάνη: (5.036.000) Πέντε εκατομμύρια τριάντα έξι χιλιάδες δραχμές.
Ο Δήμος Χίου χορήγησε το οικόπεδο, σε αντάλλαγμα του οικοπέδου των παλαιών διδακτηρίων Παλαιοκάστρου.
• Από απόσπασμα του με αριθμό 9/21-7-1926 πρακτικού της Δ. Ε.Τ.Ε.Π, Χίου μαθαίνουμε: « ... 4) Όσον αφορά την ανέγερσιν των δύο Διδακτηρίων εν Βουνακίω ήν συνιστά ο κ. Επιθεωρητής δια του υπ’ αριθ. 346/385 ε.ε. εγγράφου του, αναφέρομεν ότι έχει ανηλειμμένην υποχρέωσιν ο Δήμος Χίων απέναντι του Κράτους το οποίον παρεχώρησεν εις αυτόν την Πλατείαν Τριανδρίας μετά των εξαρτημάτων αυτής, ίνα ανοικοδομήση ο Δήμος ιδία δαπάνη τα περί ων πρόκειται δύο Διδακτήρια Αρρένων και Θηλέων και κατ΄ ακολουθίαν ο Δήμος υποχρεούται εις την ανέγερσιν και δαπάνην τούτων.»
• Επίσης από απόσπασμα της υπ’ αριθμ 2/2-6-1927 αποφάσεως της Επιτροπής του Νόμου 2508, μαθαίνουμε: «... 5. Σχολαί Βουνακίου, τμήματα τρία, αξίας δρ. 30.000, συνορρεύουσαι γύρωθεν με την πλατείαν Βουνακίου...»
Από τα προαναφερόμενα τρία κτίρια φαίνεται το ένα να κατεδαφίστηκε και στη θέση του να κτίστηκε το συγκρότημα των Γ΄και Η΄ Δημοτικών Σχολείων. Ποιο είναι αυτό; Πιθανόν να είναι το Γ΄ Θηλέων Χίου. Αυτό συμπεραίνεται από το ημερολόγιο του Γεωργίου Βενιάδη, που σώζεται στο Γ΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου, απόσπασμα του οποίου παραθέτουμε: « ...Το αυτό έτος 1881 επετράπη επίσης να ανεγερθή εκ των αυτών υλικών, επί της κορυφής του λόφου, ένθα νυν το διδακτήριον των σχολείων Βουνακίου, ξύλινον παράπηγμα με τα διάκενα εκ πλίνθων, το οποίον εχρησιμοποιείτο, λόγω των σεισμών, ως ιερός ενοριακός ναός της Αγίας Άννης, μέχρι του 1889, οπότε εχρησιμοποιήθη τούτο ως δημοτικόν σχολείον Θηλέων Παλαιοκάστρου, από του έτους 1889-1890, διατηρηθέν ως σχολείον μέχρι της ανεγέρσεως του νυν διδακτηρίου...»
Ένα άλλο, το του Θ΄ Δημοτικού Σχολείου φαίνεται να περιήλθε ή να βρισκόταν στην κυριότητα της Εθνικής Τραπέζης. Αυτό συμπεραίνεται από το αριθμός 6389/17-2-1936 έγγραφο του Υπουργείου Θρησκευμάτων και Παιδείας προς την Εθνικήν Τράπεζαν. Από το έγγραφο αυτό πληροφορούμαστε: «... παρακαλούμεν όπως ευαρεστηθήτε και παραχωρήσετε δωρεάν την χρήσιν του ανταλλαξίμου οικήματος εις ο εστεγάζετο μέχρι τούδε το Θ΄ δημ. Σχολείον Χίου, προκειμένου να χρησιμοποιηθή δια την λειτουργίαν μαθητικού συσσιτίου ». Για τα σχολικά κτίρια προ του 1936, από έκθεση του Σχολιάτρου κ. Γεωργίου Αναμισάκη προς τον Επιθεωρητή Σχολίατρον, Πειραιά 1/12/1934, μαθαίνουμε: «... Επιθεώρησα 8 διδακτήρια της πόλεως και προαστείων, εξ’ ων εύρον καλόν 1, μέτρια 2 και κακά 5., ήτοι το εν εν τω φρουρείω κακόν, όπερ ήτο παρθεναγωγείον επί Τουρκοκρατίας, αποτελούμενον εκ τριών ανωγείων διαμερισμάτων, ών τα δύο χωρίζονται δια ξυλίνου διαχωρίσματος. Στερείται σχεδόν των πάντων, τα θρανία τούτου είναι παμπάλαια και σαθρά, έχει μικράν αυλήν ακάθαρτον καθώς και τα αποχωρητήρια καθότι γίνεται χρήσις και υπό των εις το ισόγειον κατοικούντων προσφύγων και περιοίκων, στεγάζει μαθητάς 112. Το έτερον εν τω Φρουρείω δύναται τις να είπει μέτριον. Τούτο ήτο αρρεναγωγείον τουρκικόν αποτελούμενον εκ τεσσάρων αιθουσών και ενός αναπαυτηρίου εις το ανώγειον και ετέρας αιθούσης ανηλίου εις το ισόγειον, είναι καθαρόν και καλώς διατηρημένον, στερείται όμως ιδίας αυλής, υποστέγου και καλών αποχωρητηρίων. Στεγάζει μαθητάς 217. Τα δύο διδακτήρια Παλαιοκάστρου στεγάζονται εις εν παλαιόν αντισεισμικόν διδακτήριον και εις δύο προσωρινώς ενοικιασθέντα οικήματα, στερούμενα των πάντων. Προηγουμένως εστεγάζοντο και εις μίαν παλαιάν αντισεισμικήν εκκλησίαν και εις ένα αστυνομικόν σταθμόν επί Τουρκοκρατίας.... Εις τα δύο αυτά διδακτήρια στεγάζονται μαθηταί 576...»
Το δεύτερο από τα διδακτήρια που αναφέρει στο Φρούριο ο Σχολίατρος Γεώργιος Αναμισάκης είναι το Θ΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου πρώην Δ’ Θηλέων (Προσφύγων). Από το Σχολικό έτος 1928-29 το Δ΄Θηλέων (Προσφύγων) αναφέρεται ώς Θ΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου και το σχολικό έτος 1936-37 συγχωνεύεται με το Η΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου.
Για τη θέση του κτιρίου του Δ΄ Θηλέων ( Προσφύγων) από απόσπασμα αναφοράς του Ταμία της Σχολικής Επιτροπής Δ΄ Παρθεναγωγείου Προσφύγων προς τον τότε Δήμαρχο Χίου, μαθαίνουμε: « ...Λαμβάνω την τιμήν να φέρω εις γνώσιν υμών ότι προς εξοικονόμησιν των εκπαιδευτικών αναγκών των προσφύγων κορασίδων κατόπιν υμετέρας αδείας επετράπη ημίν κατά το έτος 1923 όπως κτίσομεν πρόχειρον Σχολείον εις τον όπισθεν του Στρατιωτικού Νοσοκoμείου περιτοιχισμένον χώρον...».
Το πρώτο διδακτήριο στο φρούριο πρέπει να είναι το Δ΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου. [Οι πράξεις Διδασκόντων του Δ΄ Θηλέων προσφύγων αριθ. 15/1928, 20/1930, 34/1933, 39/1934 και 44/1935 που αναφέρονται στις γυμναστικές επιδείξεις του σχολείου τους δηλώνουν πως θα γίνουν από κοινού μετά του Δ΄ Δημοτικού Σχολείου (αρρένων).]Το σχολείο αυτό μεταστεγάστηκε στις 24-2-1971 στο διδακτηριακό συγκρότημα των Γ΄και Η΄ Δημοτικών Σχολείων « αφού το υπ’ αριθμόν 18400/765 ανταλλάξιμον οίκημα εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους δια την ασφάλειαν της ζωής των μαθητών και του διδακτικού προσωπικού.» (Αριθ. Πρωτ: 1032/24-2-71 Νομαρχίας Χίου). Το 1982 το 4ο Δημοτικό Σχολείο Χίου καταργήθηκε, Π.Δ 598/1982 και ΦΕΚ 112/13-9-1982 τ.Α.
Ταυτόχρονα με την κατάργηση του Δ΄ Δημοτικού Σχολείου Χίου έχουμε την προαγωγή του Η΄ Δημοτικού Σχολείου από 7/θέσιο σε 9/θέσιο. Π.Δ 600/1982 και ΦΕΚ 113/13-9-1982. Ο μαθητικός πληθυσμός του Δ΄ Δημοτικού σχολείου ενσωματώθηκε στο μαθητικό πληθυσμό των Γ΄ και Η΄ Δημοτικών Σχολείων.
Ως προς τα διδακτήρια του Παλαιοκάστρου, που αναφέρονται στην έκθεση του κ. Γ. Αναμισάκη, πρόκειται για το Γ΄ Αρρένων Χίου και το Η΄ Θηλέων Χίου και τα δυο τριτάξια. Αργότερα με την ανέγερση του συγκροτήματος έγιναν μικτά και εξατάξια Δημοτικά Σχολεία.
Η παλαιά αντισεισμική εκκλησία, που αναφέρεται, είναι της Αγίας Άννης. Κατά μαρτυρία κατοίκων της περιοχής σχολικό κτίριο ήταν και το απέναντι της Αγίας Ματρώνας οικόπεδο, κυριότητας κ. Δημητρίου Λινάκη. Εκεί στεγάζονταν το Γ΄ Δημοτικό Σχολείο και στον παλαιό τουρκικό αστυνομικό σταθμό (Κατζάρμα), στεγάζονταν μια τάξη του Γ΄ Δημοτικού Σχολείου και η Ε΄και Στ΄ τάξεις του Γ΄ Θηλέων Χίου. ( βλ: Βενιάδη Ημερολόγιο Γ΄ Δημοτικού Σχολείου).
Στο κτιριακό συγκρότημα των 3ο & 8ο Δημοτικών Σχολείων μετά το 1936 έγιναν οι κάτωθι σοβαρές κτιριακά παρεμβάσεις:
1. Ανέγερση εντός του οικοπέδου των Σχολείων των 3ο & 8ο Νηπιαγωγείων Χίου
2. Ανέγερση προσθήκης 650 τμ βορείως του συγκροτήματος με αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, βιβλιοθήκη, τουαλέτες, κυλικείο, κλιμακοστάσιο με καταφύγιο τα έτη 1995-2001.
3. Ανακατασκευή του συμβατικού Σχολείου και αντισεισμική στήριξη αυτού τα έτη 2003-2006.
4. Διαμόρφωση του αύλειου χώρου με δημιουργία παιδικής χαράς, κερκίδων, γηπέδων μπάσκετ, βόλεϋ, ποδοσφαίρου, σκάμματος, πετροντούβαρα σχολικών κήπων, ασφαλτόστωση, έτη 2004-2009.
Παρουσίαση:
8ο Δημοτικό Σχολείο Χίου 1883-2002.
Το σχολείο βρίσκεται Βορείως της πόλεως στη θέση Βουνάκι, όνομα που πήρε από την ύπαρξη δύο μικρών υψωμάτων (βουναλάκια), που το ένα βρισκόταν στο χώρο του Σχολείου και το άλλο στη σημερινή πλατεία Νικολάου Πλαστήρα. Απέχει από το κέντρο της πόλης περί τα 300 μέτρα και εξυπηρετείται με την κεντρική συγκοινωνιακή αρτηρία Χίου-Βροντάδου.
Η φύση του εδάφους είναι ασβεστολιθική και σχιστολιθική. Τα συνήθη φυτά της περιοχής είναι η ελιά, τα εσπεριδοειδή, και η αμυγδαλιά. Το κλίμα της περιοχής είναι εύκρατο και υγιεινό.
Η θέση στην οποία ευρίσκεται το σχολείο παλαιότερα λεγόταν Παλαιόκαστρο και η οδός που οδηγεί προς το Βροντάδο οδός Παλαιοκάστρου. Η θέση που βρίσκονται σήμερα (2014) τα Γ΄ και Η΄ Δημοτικά σχολεία, ήταν ένα ύψωμα στο οποίο κατά τη γνώμη του Γάλλου Αρχαιολόγου FUSTEL DE COULANGES, (που ενήργησε ανασκαφές στο Παλαιόκαστρο το 1855), παλαιότατα καλυπτόταν από τη θάλασσα.
Στις ανασκαφές που έκανε ο FUSTEL DE COULANGES, διαπίστωσε τρία διαφορετικά στρώματα γης το ένα επί του άλλου. Τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν αποδεικνύουν την ύπαρξη τριών πόλεων της μιας πάνω από την άλλη, Ελληνορωμαϊκής, Βυζαντινής και Γενουατικής εποχής. Στον αύλειο χώρο του Σχολείου και στη βόρεια πλευρά έγιναν εκσκαφές για να χτιστούν τα 3ο & 8ο Νηπιαγωγεία Χίου, πλην όμως βρέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα, οι εργασίες σταμάτησαν, ο χώρος περιφράχτηκε και ελέγχεται από την αρχαιολογία. Θυμάμαι ότι σε μικρό βάθος 30-40 εκατοστών βρέθηκε μαρμάρινο άγαλμα στεφανωμένο και σε άριστη κατάσταση.
Ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν για την περιοχή:
• Ο ναός των Αγίων Αποστόλων. Παλαιότερα λέγεται ότι υπήρχε ωραιότατος και πολυτελέστατος μεγάλος ναός των Αγίων.
• Επίσης πλησίον του ξηροποτάμου Σκαραμαγκά, θέση Ζαφειράκικα, υπάρχουν παλαιά ερείπια του ναού του Αγίου Ισιδώρου που μαρτύρησε στους διωγμούς του Δεκίου το έτος 250 μ.Χ. Κατά την παράδοση θεωρείται ο τόπος του μαρτυρίου του Αγίου Ισιδώρου. Στα ερείπια του παλαιού αυτού ναού ανηγέρθη το 1928 και υπάρχει μέχρι σήμερα, δαπάνες του σωματείου αρτοποιών, μικρός ναός με αγίασμα. Κατά την παράδοση εκεί ερίφθη η τίμια κεφαλή του Αγίου.
• Η τοποθεσία του Παλαιοκάστρου περιλαμβάνει τις συνοικίες: Ρεπάρος, Χάντακας, Ανεμούρεια, Γουρουνάς, Γναφαρειά, Κάντηλας, Καπέλλας και Ράμνης, ονομασίες που δεν είναι όλες σε καθημερινή χρήση σήμερα, αλλά αναφέρονται στην Ιστορία της Χίου του Γεωργίου Ζολώτα.
• Στη νότια πλευρά του σχολείου και σε μικρή απόσταση υπήρχε κατά τον 13οαιώνα η μονή της Αγίας Ματρώνας στην οποία μόνασε η Χιοπολίτης Αγία. Στη θέση αυτή υπάρχει ταπεινό προσκυνητάρι με την εικόνα της Αγίας καθώς και μικρός ναός στη χάρη της.
Στην περιοχή του Σχολείου:
1.Γεννήθηκε και έζησε ο Μητροπολίτης Χίου Ιερώνυμος Γοργίας (1860-1913) ο δε τάφος του βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του ιερού ναού της Παναγιάς Λέτσαινας.
2.Υπήρχε παλαιότερα η σχολή Καλογραιών του Αγίου Ιωσήφ στην οποία λειτουργούσε οικοτροφείο και διδάσκονταν μαθήματα γαλλικής και οικοκυρικής.
3.Σχολείο, κατά τον Γεώργιο Ζολώτα, είχαν και οι Ιησουΐτες ως και οι Καπουκίνοι στην Καπέλλα ίσως δε και οι Δομινικανοί στον Άγιο Σεβαστιανό.
4. Ήκμαζαν από της τουρκοκρατίας τα περίφημα βυρσοδεψεία Χίου. Ιδιαίτερη ανάπτυξη είχαν από του έτους 1913 όταν εξοπλίστηκαν με μηχανές. Στην περίοδο της ακμής υπήρχαν στην περιοχή 27 βυρσοδεψεία με 560 εργάτες.. Σπουδαιότερα από αυτά ήταν τα εργοστάσια Ζαφειράκη και Κιτριλάκη. Μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο άρχισε η παρακμή τους και σήμερα δεν λειτουργεί κανένα από αυτά.
Κοινωνικό
1. Γενικά
Το οικόπεδο, στο οποίο βρίσκεται το διδακτήριο, ως αναφέραμε, ονομάζεται Βουνάκι (άνω), επεκταθέντος του ονόματος και μέχρι την κεντρική πλατεία της πόλεως που παλαιότερα λεγόταν Βουνακίου (κάτω) και νυν Νικολάου Πλαστήρα. Όλη η περιοχή ήταν πυκνοκατοικημένη με πολλές και μεγάλες συνοικίες, με σπουδαιότερη αυτών τη Βλατταριά(εκ του βλάττα = μεταξωτό ύφασμα). Εκεί κατοικούσαν πολλές επιφανείς οικογένειες ως οι Χρυσολοράδες, οι Αργέντες, οι Νομικοί, οι Πετροκόκκινοι κ.ά
Η περιοχή από το Δημαρχείο μέχρι τα βυρσοδεψεία, καλυπτόταν από εργαστήρια ραπτών- τσοχατζήδων και ονομαζόταν Αργαστηράκια. Ο μεταξύ των Αργαστηρακιών και της τάφρου του Φρουρίου χώρος ονομάζονταν προ της Επαναστάσεως Φόρος.
Στο κύριο ύψωμα του Βουνακίου βρισκόταν η αρχαία ακρόπολης του νησιού. Μετά την καταστροφή του 1822, όλη η έκταση του Βουνακίου έμεινε ελεύθερη κατεδαφισθέντων υπό των Τούρκων όλων των κτιρίων προς ασφάλειαν του φρουρίου. Την έκταση αυτή χρησιμοποίησε ο τουρκικός στρατός, για ασκήσεις της φρουράς, και την ονόμασε Κιλίτς Μεϊντάν. ( Κιλίτς Μεϊντάν= πλατεία ξίφους).
Κατά τους σεισμούς του 1881 όλη η περιοχή καλυπτόταν από παραπήγματα, ενώ από του 1920 άρχισε η κατασκευή νέων οικοδομών.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από διάφορες πόλεις της Μικράς Ασίας και μεταξύ άλλων δημιουργήθηκαν στην περιοχή του σχολείου οι προσφυγικοί συνοικισμοί : Σίφι και Αγίου Νικολάου Φραγκομαχαλά.
Οι κάτοικοι ασχολούνται με το εμπόριο και τη ναυτιλία. Πολλοί είναι υπάλληλοι, εργάτες και ελάχιστοι γεωργοί. Το μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο είναι ικανοποιητικό, οι δε αναλφάβητοι σήμερα είναι ελάχιστοι.
Η Σχολική περιφέρεια υπάγεται στο Δήμο Χίου και αποτελείται από τις ενορίες Αγίας Άννας Καπέλλας, Αγίου Ιακώβου, Αγίου Νικολάου Φραγκομαχαλά, Φρουρίου, Παλαιάς Ηλεκτρικής και μέρους της ενορίας Παναγίας Λετσαίνης. Η ανωτέρω περιφέρεια είναι κοινή με του Γ΄ Δημοτικού Σχολείου Χίου, μετά του οποίου το Η΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου συστεγάζεται.
Οι κάτοικοι της Σχολικής περιφέρειας ενδιαφέρονται για το έργο του Σχολείου και συμμετέχουν σ’ όλες τις εκδηλώσεις του. Αγαπούν το σχολείο, ενδιαφέρονται γι αυτό, και σέβονται τους εκπαιδευτικούς.
Στην Περιοχή του Παλαιοκάστρου και του Φρουρίου υπήρχαν στο παρελθόν αρκετά σχολεία ελληνικά, αλλά και ξένα όπως μας πληροφορεί ο Γεώργιος Ζολώτας στην Ιστορία της Χίου.
Ελληνικά σχολεία που λειτούργησαν στην περιοχή ήταν: Το Γ΄, το Δ΄ , το Η΄, το Θ΄ Δημοτικά Σχολεία, καθώς και τα Γ΄ Θηλέων και Δ΄ Θηλέων (Προσφύγων). Για ένα διάστημα λειτούργησε και νηπιαγωγείο (1952) ενσωματωμένο στο Η΄ Δημοτικό Σχολείο καθώς καιΝυχτερινό Δημοτικό στο Φρούριο (1955).
2. Κτηριακά
Το Η΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου, όπως μαθαίνουμε από εκτύπωμα σφραγίδας του, ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1883. Όπως το γνωρίζουμε σήμερα κατασκευάστηκε τη διετία 1934-1936 με αρχιτεκτονικά σχέδια του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας (1931), που σώζονται σήμερα μόνο του ισογείου του διδακτηρίου. Ο θεμέλιος λίθος μπήκε τον Αύγουστο του 1934 επί επιθεωρητή Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη και σε χρήση δόθηκε για πρώτη φορά στις 8-1-1936. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν την Κυριακή 2-2-1936 επίεπιθεωρητή Κωνσταντίνου Δραγώτη.
Διευθυντής Σχολείου : Κολόμβος Γεώργιος.
Σχολική Επιτροπή:
1. Μονογιούδης Δημήτριος, Πρόεδρος
2. Ρωξάνας Εμμανουήλ, Ταμίας
3. Στραγάλης Παντελής
4. Καλλικατζαράκης Νικόλαος
5. Κουτσουράδης Ευάγγελος
6. Άντωβικ Ιωάννης.
Μηχανικοί: Τσελεπίδης Δ. (Επιβλέπων) και Χαραλαμπίδης Γεώργιος.
Εργολάβοι: Μανώλας Γεώργιος και Σία (Αθηναίος).
Αύλειος χώρος: 7500 τ.μ περίπου.
Συνολική Δαπάνη: (5.036.000) Πέντε εκατομμύρια τριάντα έξι χιλιάδες δραχμές.
Ο Δήμος Χίου χορήγησε το οικόπεδο, σε αντάλλαγμα του οικοπέδου των παλαιών διδακτηρίων Παλαιοκάστρου.
• Από απόσπασμα του με αριθμό 9/21-7-1926 πρακτικού της Δ. Ε.Τ.Ε.Π, Χίου μαθαίνουμε: « ... 4) Όσον αφορά την ανέγερσιν των δύο Διδακτηρίων εν Βουνακίω ήν συνιστά ο κ. Επιθεωρητής δια του υπ’ αριθ. 346/385 ε.ε. εγγράφου του, αναφέρομεν ότι έχει ανηλειμμένην υποχρέωσιν ο Δήμος Χίων απέναντι του Κράτους το οποίον παρεχώρησεν εις αυτόν την Πλατείαν Τριανδρίας μετά των εξαρτημάτων αυτής, ίνα ανοικοδομήση ο Δήμος ιδία δαπάνη τα περί ων πρόκειται δύο Διδακτήρια Αρρένων και Θηλέων και κατ΄ ακολουθίαν ο Δήμος υποχρεούται εις την ανέγερσιν και δαπάνην τούτων.»
• Επίσης από απόσπασμα της υπ’ αριθμ 2/2-6-1927 αποφάσεως της Επιτροπής του Νόμου 2508, μαθαίνουμε: «... 5. Σχολαί Βουνακίου, τμήματα τρία, αξίας δρ. 30.000, συνορρεύουσαι γύρωθεν με την πλατείαν Βουνακίου...»
Από τα προαναφερόμενα τρία κτίρια φαίνεται το ένα να κατεδαφίστηκε και στη θέση του να κτίστηκε το συγκρότημα των Γ΄και Η΄ Δημοτικών Σχολείων. Ποιο είναι αυτό; Πιθανόν να είναι το Γ΄ Θηλέων Χίου. Αυτό συμπεραίνεται από το ημερολόγιο του Γεωργίου Βενιάδη, που σώζεται στο Γ΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου, απόσπασμα του οποίου παραθέτουμε: « ...Το αυτό έτος 1881 επετράπη επίσης να ανεγερθή εκ των αυτών υλικών, επί της κορυφής του λόφου, ένθα νυν το διδακτήριον των σχολείων Βουνακίου, ξύλινον παράπηγμα με τα διάκενα εκ πλίνθων, το οποίον εχρησιμοποιείτο, λόγω των σεισμών, ως ιερός ενοριακός ναός της Αγίας Άννης, μέχρι του 1889, οπότε εχρησιμοποιήθη τούτο ως δημοτικόν σχολείον Θηλέων Παλαιοκάστρου, από του έτους 1889-1890, διατηρηθέν ως σχολείον μέχρι της ανεγέρσεως του νυν διδακτηρίου...»
Ένα άλλο, το του Θ΄ Δημοτικού Σχολείου φαίνεται να περιήλθε ή να βρισκόταν στην κυριότητα της Εθνικής Τραπέζης. Αυτό συμπεραίνεται από το αριθμός 6389/17-2-1936 έγγραφο του Υπουργείου Θρησκευμάτων και Παιδείας προς την Εθνικήν Τράπεζαν. Από το έγγραφο αυτό πληροφορούμαστε: «... παρακαλούμεν όπως ευαρεστηθήτε και παραχωρήσετε δωρεάν την χρήσιν του ανταλλαξίμου οικήματος εις ο εστεγάζετο μέχρι τούδε το Θ΄ δημ. Σχολείον Χίου, προκειμένου να χρησιμοποιηθή δια την λειτουργίαν μαθητικού συσσιτίου ». Για τα σχολικά κτίρια προ του 1936, από έκθεση του Σχολιάτρου κ. Γεωργίου Αναμισάκη προς τον Επιθεωρητή Σχολίατρον, Πειραιά 1/12/1934, μαθαίνουμε: «... Επιθεώρησα 8 διδακτήρια της πόλεως και προαστείων, εξ’ ων εύρον καλόν 1, μέτρια 2 και κακά 5., ήτοι το εν εν τω φρουρείω κακόν, όπερ ήτο παρθεναγωγείον επί Τουρκοκρατίας, αποτελούμενον εκ τριών ανωγείων διαμερισμάτων, ών τα δύο χωρίζονται δια ξυλίνου διαχωρίσματος. Στερείται σχεδόν των πάντων, τα θρανία τούτου είναι παμπάλαια και σαθρά, έχει μικράν αυλήν ακάθαρτον καθώς και τα αποχωρητήρια καθότι γίνεται χρήσις και υπό των εις το ισόγειον κατοικούντων προσφύγων και περιοίκων, στεγάζει μαθητάς 112. Το έτερον εν τω Φρουρείω δύναται τις να είπει μέτριον. Τούτο ήτο αρρεναγωγείον τουρκικόν αποτελούμενον εκ τεσσάρων αιθουσών και ενός αναπαυτηρίου εις το ανώγειον και ετέρας αιθούσης ανηλίου εις το ισόγειον, είναι καθαρόν και καλώς διατηρημένον, στερείται όμως ιδίας αυλής, υποστέγου και καλών αποχωρητηρίων. Στεγάζει μαθητάς 217. Τα δύο διδακτήρια Παλαιοκάστρου στεγάζονται εις εν παλαιόν αντισεισμικόν διδακτήριον και εις δύο προσωρινώς ενοικιασθέντα οικήματα, στερούμενα των πάντων. Προηγουμένως εστεγάζοντο και εις μίαν παλαιάν αντισεισμικήν εκκλησίαν και εις ένα αστυνομικόν σταθμόν επί Τουρκοκρατίας.... Εις τα δύο αυτά διδακτήρια στεγάζονται μαθηταί 576...»
Το δεύτερο από τα διδακτήρια που αναφέρει στο Φρούριο ο Σχολίατρος Γεώργιος Αναμισάκης είναι το Θ΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου πρώην Δ’ Θηλέων (Προσφύγων). Από το Σχολικό έτος 1928-29 το Δ΄Θηλέων (Προσφύγων) αναφέρεται ώς Θ΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου και το σχολικό έτος 1936-37 συγχωνεύεται με το Η΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου.
Για τη θέση του κτιρίου του Δ΄ Θηλέων ( Προσφύγων) από απόσπασμα αναφοράς του Ταμία της Σχολικής Επιτροπής Δ΄ Παρθεναγωγείου Προσφύγων προς τον τότε Δήμαρχο Χίου, μαθαίνουμε: « ...Λαμβάνω την τιμήν να φέρω εις γνώσιν υμών ότι προς εξοικονόμησιν των εκπαιδευτικών αναγκών των προσφύγων κορασίδων κατόπιν υμετέρας αδείας επετράπη ημίν κατά το έτος 1923 όπως κτίσομεν πρόχειρον Σχολείον εις τον όπισθεν του Στρατιωτικού Νοσοκoμείου περιτοιχισμένον χώρον...».
Το πρώτο διδακτήριο στο φρούριο πρέπει να είναι το Δ΄ Δημοτικό Σχολείο Χίου. [Οι πράξεις Διδασκόντων του Δ΄ Θηλέων προσφύγων αριθ. 15/1928, 20/1930, 34/1933, 39/1934 και 44/1935 που αναφέρονται στις γυμναστικές επιδείξεις του σχολείου τους δηλώνουν πως θα γίνουν από κοινού μετά του Δ΄ Δημοτικού Σχολείου (αρρένων).]Το σχολείο αυτό μεταστεγάστηκε στις 24-2-1971 στο διδακτηριακό συγκρότημα των Γ΄και Η΄ Δημοτικών Σχολείων « αφού το υπ’ αριθμόν 18400/765 ανταλλάξιμον οίκημα εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους δια την ασφάλειαν της ζωής των μαθητών και του διδακτικού προσωπικού.» (Αριθ. Πρωτ: 1032/24-2-71 Νομαρχίας Χίου). Το 1982 το 4ο Δημοτικό Σχολείο Χίου καταργήθηκε, Π.Δ 598/1982 και ΦΕΚ 112/13-9-1982 τ.Α.
Ταυτόχρονα με την κατάργηση του Δ΄ Δημοτικού Σχολείου Χίου έχουμε την προαγωγή του Η΄ Δημοτικού Σχολείου από 7/θέσιο σε 9/θέσιο. Π.Δ 600/1982 και ΦΕΚ 113/13-9-1982. Ο μαθητικός πληθυσμός του Δ΄ Δημοτικού σχολείου ενσωματώθηκε στο μαθητικό πληθυσμό των Γ΄ και Η΄ Δημοτικών Σχολείων.
Ως προς τα διδακτήρια του Παλαιοκάστρου, που αναφέρονται στην έκθεση του κ. Γ. Αναμισάκη, πρόκειται για το Γ΄ Αρρένων Χίου και το Η΄ Θηλέων Χίου και τα δυο τριτάξια. Αργότερα με την ανέγερση του συγκροτήματος έγιναν μικτά και εξατάξια Δημοτικά Σχολεία.
Η παλαιά αντισεισμική εκκλησία, που αναφέρεται, είναι της Αγίας Άννης. Κατά μαρτυρία κατοίκων της περιοχής σχολικό κτίριο ήταν και το απέναντι της Αγίας Ματρώνας οικόπεδο, κυριότητας κ. Δημητρίου Λινάκη. Εκεί στεγάζονταν το Γ΄ Δημοτικό Σχολείο και στον παλαιό τουρκικό αστυνομικό σταθμό (Κατζάρμα), στεγάζονταν μια τάξη του Γ΄ Δημοτικού Σχολείου και η Ε΄και Στ΄ τάξεις του Γ΄ Θηλέων Χίου. ( βλ: Βενιάδη Ημερολόγιο Γ΄ Δημοτικού Σχολείου).
Στο κτιριακό συγκρότημα των 3ο & 8ο Δημοτικών Σχολείων μετά το 1936 έγιναν οι κάτωθι σοβαρές κτιριακά παρεμβάσεις:
1. Ανέγερση εντός του οικοπέδου των Σχολείων των 3ο & 8ο Νηπιαγωγείων Χίου
2. Ανέγερση προσθήκης 650 τμ βορείως του συγκροτήματος με αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, βιβλιοθήκη, τουαλέτες, κυλικείο, κλιμακοστάσιο με καταφύγιο τα έτη 1995-2001.
3. Ανακατασκευή του συμβατικού Σχολείου και αντισεισμική στήριξη αυτού τα έτη 2003-2006.
4. Διαμόρφωση του αύλειου χώρου με δημιουργία παιδικής χαράς, κερκίδων, γηπέδων μπάσκετ, βόλεϋ, ποδοσφαίρου, σκάμματος, πετροντούβαρα σχολικών κήπων, ασφαλτόστωση, έτη 2004-2009.
Παρουσίαση:
8ο Δημοτικό Σχολείο Χίου 1883-2002.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου