Ο ζερβοκουτάλας
Μ
έσα σ’ όλα που μου έτυχαν από γεννησιμιού μου– φτωχός και ασχημομούρης– είναι η ροπή μου να γράφω με τ’ αριστερό χέρι. Όχι πως είχα καμιά δεξιοτεχνία ή καλλιτεχνική τάση. Τίποτα απ’ αυτά. Απλώς έπιασα το μολύβι με το ζερβί.
Αυτό σε μια εποχή που ένα τέτοιο χαρακτηριστικό σηματοδοτούσε ίσως κι άλλα πράγματα με κάποιο ρίσκο. Όπως να φοράς κόκκινα ρούχα, να κάνεις άσχημες παρέες -όπως εγώ με το έναν από τους κολλητούς μου- που ο μπαμπάς του βρισκόταν σε αναγκαστικές «διακοπές» στο νησί. Και άλλα τέτοια «σημαντικά».
Τελευταίο παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας και να είσαι και ζερβοκουτάλας. Και μάλιστα με πείσμα και επιμονή παρά τις νουθεσίες και τις απειλές.
Πώς εξηγείται αυτό; Στην οικογένεια, από τα πέντε αδέρφια μόνο η μεγαλύτερή μου αδελφή, είχε μια αρχική έφεση και τάση να γράψει με τ’ αριστερό αλλά νωρίς την έπνιξε. Τότε δεν είχε προκύψει βέβαια ακόμα ο κομμουνιστικός κίνδυνος. Ήταν κυρίως οι θρησκευτικές αναστολές. Οι καλοί κι αγαθοί χριστιανοί γράφουν με το ευλογημένο χέρι που κάνουμε το σταυρό μας. Αυτοί θα τοποθετηθούν δεξιά του Πατρός όταν βρεθούν ενώπιον του Φοβερού Βήματος. Ένας άλλος ξάδερφος, συνομήλικος με την αδερφή μου, έγραφε όταν χρειαζόταν με το δεξί αλλά ζωγράφιζε και μάλιστα όμορφα με τ’ αριστερό. Κάθε φορά που έμπαινα στην εκκλησία είχα την έγνοια να σηκώσω το δεξί χέρι για να κάνω το σταυρό μου.
Επεισόδια υπήρξαν πολλά. Από τον κατηχητή, τον παπά και άλλους ευυπόληπτους πολίτες. Όμως το «κλου» της υπόθεσης ήταν ο μοραΐτης δάσκαλος που είχα στην τρίτη δημοτικού. Αυτός το θεώρησε έγκλημα καθοσιώσεως και ανέλαβε το εθνικό καθήκον να εξαλείψει αυτό το ηθικό ολίσθημα. Συνηθισμένος να περνάει ο λόγος του, απαίτησε να γίνει το πρέπον. Ήταν θηριώδης. Όχι μόνο στο μπόι. Στη φάτσα έφερνε λίγο του Ιμπραήμ Πασά!
Βρισκόμαστε στην εποχή που η ανταρσία πάνω στα βουνά ψυχορραγούσε και καταλαβαίνετε την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Βέβαια εγώ δεν είχα ιδέα από όλα αυτά. Μικρός στην ηλικία και παιδί της πόλης, δεν έζησα τις αγριάδες του Εμφύλιου.
Στις εντολές του δάσκαλου καθόμουν σιωπηλός. Μουγκαμάρα νεκροταφείου. Πού να τολμήσω να μιλήσω. Όμως δεν έπιανα με τίποτα το μολύβι με το δεξί.
-Τέντωσε την παλάμη σου, νεαρέ!
Είχε μια βέργα ευλύγιστη και μου έριξε μια δυνατή βιτσιά, τουλάχιστον για τις δικές μου αντοχές. Θυμάμαι ακόμα το ηλεκτρικό ρεύμα που διέτρεξε τη ραχοκοκαλιά μου.
Για πρώτη φορά συνειδητοποίησα κάτι για τον εαυτό μου. Από τα κατάβαθα αναδύθηκε μια σκληρή κόντρα στην πίεση, μια ανένδοτη αντίδραση στη βία πάνω μου.
Αυτή η πίεση έφερνε τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Αν μου έλεγε ήρεμα και πατρικά:
- Λευτεράκη! Δεν είναι σωστό να γράφεις με τ’ αριστερό. Σε παρακαλώ, άρχισε να προσπαθείς με το δεξί. Μη στεναχωριέσαι για τα ορνιθοσκαλίσματά σου στην αρχή, εγώ θα στα συγχωρήσω.
Ίσως σήμερα να ήμουν δεξιόχειρας.
Μήπως θα ήταν η μόνη παιδική μου καταπίεση;
Όταν δεν πέρασε η διαταγή του, εφάρμοσε μια άλλη μέθοδο. Κάπου εκεί υπήρχαν δύο οργιές τριχιά. Αυτή που δένουν τα γαϊδούρια. Με κοφτό και αυστηρό ύφος μου είπε:
- Μόλις μπαίνεις στο σχολείο θα έρχεσαι αμέσως στο γραφείο.
Βασιλική διαταγή και τα σκυλιά δεμένα. Μου έδενε τον καρπό του αριστερού χεριού, το τράβαγε πίσω στην πλάτη, το γύρναγε γύρω από τη μέση και στο τέλος έκανε ένα σφιχτό διπλόκομπο.
Στην τάξη ερχόταν πάνω από το θρανίο.
- Γράψε!
Εγώ τίποτα. Μου έβαζε το μολύβι στο δεξί χέρι.
- Γράψε σου λέω!
Φοβισμένος και αμίλητος, καθόμουν ακίνητος.
- Άπλωσε το χέρι σου!
Η βιτσιά έπεφτε. Τα δάκρυά μου ήθελαν να δραπετεύσουν από τα μάτια μου, αλλά τα συγκρατούσα απεγνωσμένα.
Όταν χτύπαγε το κουδούνι για διάλειμμα, έβγαινα στο προαύλιο. Έτσι δεμένος έπαιζα τρέχοντας πάνω-κάτω.
Πείσμα ο ένας, πείσμα κι ο άλλος! Αυτό συνεχίστηκε πάνω από ένα μήνα. Μια μέρα, απηυδησμένος μου είπε:
- Εσύ, παιδί μου, είσαι διαόλου φύτρα. Να ξέρεις ότι δεν θα πας καλά στη ζωή σου.
Ίσως να είχε δίκιο. Αλλά δεν είχε το πνευματικό μπόι, ούτε την παιδαγωγική πανοπλία να μου δίνει συμβουλές. Το δέσιμο όμως σταμάτησε οριστικά. Δε του πέρασε. Η δική μου εκδίκηση ήταν να μην κλάψω ποτέ μπροστά του. Αυτή την ικανοποίηση δεν του την έδωσα ποτέ. Ο Θεός ας τον συγχωρήσει, αλλά δημιούργησε, ή μάλλον ανέδειξε πλευρές του χαρακτήρα μου που δεν με βοήθησαν καθόλου.
Αργότερα, όταν έκανα τη στρατιωτική μου θητεία συνάντησα το ίδιο πρόβλημα:
- Εμ, βέβαια! Με ποιο χέρι θα έγραφες!
Τώρα όμως ήμουν πιο ώριμος και αποφασισμένος. Μέσα μου επικρατούσε ένα δογματικό και παράλογο πείσμα που χαλύβδωνε την αντίδρασή μου, αλλά με οδηγούσε και στο άλλο άκρο.
- Ποιος φταίει για όλα αυτά;
Ο εαυτός μου, ο αυταρχισμός κάποιων, η εποχή που περνούσαμε, αλλά και τα θρησκευτικά και πολιτικά συμπαρομαρτούντα; Όλα έχουν το μερτικό τους. Όμως εγώ θα πεθάνω αριστερόχειρας. Το δεξί μου από αντίδραση είναι δυστυχώς σχεδόν άχρηστο.
Όλα τα χρόνια που ήμουν δάσκαλος, παρακολουθούσα όλο και συχνότερα μαθητές μου, αγόρια και κορίτσια, να γράφουν με τόση άνεση με τ’ αριστερό χέρι. Από περιέργεια τους ρωτούσα τι προβλήματα αντιμετώπισαν. Από λίγα έως τίποτα. Αρκετοί αργότερα δεν καταλάβαιναν καν την ερώτησή μου.
Με αυτά και αυτά βλέπεις πόσο βελτιώθηκε η κοινωνία μας. Η γκρίνια ας υπάρχει. Εμείς, που θυμόμαστε, ξέρουμε και βλέπουμε την πρόοδο του τόπου μας.
Αυτό είναι μια κατάκτηση όλων...
Μ
έσα σ’ όλα που μου έτυχαν από γεννησιμιού μου– φτωχός και ασχημομούρης– είναι η ροπή μου να γράφω με τ’ αριστερό χέρι. Όχι πως είχα καμιά δεξιοτεχνία ή καλλιτεχνική τάση. Τίποτα απ’ αυτά. Απλώς έπιασα το μολύβι με το ζερβί.
Αυτό σε μια εποχή που ένα τέτοιο χαρακτηριστικό σηματοδοτούσε ίσως κι άλλα πράγματα με κάποιο ρίσκο. Όπως να φοράς κόκκινα ρούχα, να κάνεις άσχημες παρέες -όπως εγώ με το έναν από τους κολλητούς μου- που ο μπαμπάς του βρισκόταν σε αναγκαστικές «διακοπές» στο νησί. Και άλλα τέτοια «σημαντικά».
Τελευταίο παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας και να είσαι και ζερβοκουτάλας. Και μάλιστα με πείσμα και επιμονή παρά τις νουθεσίες και τις απειλές.
Πώς εξηγείται αυτό; Στην οικογένεια, από τα πέντε αδέρφια μόνο η μεγαλύτερή μου αδελφή, είχε μια αρχική έφεση και τάση να γράψει με τ’ αριστερό αλλά νωρίς την έπνιξε. Τότε δεν είχε προκύψει βέβαια ακόμα ο κομμουνιστικός κίνδυνος. Ήταν κυρίως οι θρησκευτικές αναστολές. Οι καλοί κι αγαθοί χριστιανοί γράφουν με το ευλογημένο χέρι που κάνουμε το σταυρό μας. Αυτοί θα τοποθετηθούν δεξιά του Πατρός όταν βρεθούν ενώπιον του Φοβερού Βήματος. Ένας άλλος ξάδερφος, συνομήλικος με την αδερφή μου, έγραφε όταν χρειαζόταν με το δεξί αλλά ζωγράφιζε και μάλιστα όμορφα με τ’ αριστερό. Κάθε φορά που έμπαινα στην εκκλησία είχα την έγνοια να σηκώσω το δεξί χέρι για να κάνω το σταυρό μου.
Επεισόδια υπήρξαν πολλά. Από τον κατηχητή, τον παπά και άλλους ευυπόληπτους πολίτες. Όμως το «κλου» της υπόθεσης ήταν ο μοραΐτης δάσκαλος που είχα στην τρίτη δημοτικού. Αυτός το θεώρησε έγκλημα καθοσιώσεως και ανέλαβε το εθνικό καθήκον να εξαλείψει αυτό το ηθικό ολίσθημα. Συνηθισμένος να περνάει ο λόγος του, απαίτησε να γίνει το πρέπον. Ήταν θηριώδης. Όχι μόνο στο μπόι. Στη φάτσα έφερνε λίγο του Ιμπραήμ Πασά!
Βρισκόμαστε στην εποχή που η ανταρσία πάνω στα βουνά ψυχορραγούσε και καταλαβαίνετε την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Βέβαια εγώ δεν είχα ιδέα από όλα αυτά. Μικρός στην ηλικία και παιδί της πόλης, δεν έζησα τις αγριάδες του Εμφύλιου.
Στις εντολές του δάσκαλου καθόμουν σιωπηλός. Μουγκαμάρα νεκροταφείου. Πού να τολμήσω να μιλήσω. Όμως δεν έπιανα με τίποτα το μολύβι με το δεξί.
-Τέντωσε την παλάμη σου, νεαρέ!
Είχε μια βέργα ευλύγιστη και μου έριξε μια δυνατή βιτσιά, τουλάχιστον για τις δικές μου αντοχές. Θυμάμαι ακόμα το ηλεκτρικό ρεύμα που διέτρεξε τη ραχοκοκαλιά μου.
Για πρώτη φορά συνειδητοποίησα κάτι για τον εαυτό μου. Από τα κατάβαθα αναδύθηκε μια σκληρή κόντρα στην πίεση, μια ανένδοτη αντίδραση στη βία πάνω μου.
Αυτή η πίεση έφερνε τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Αν μου έλεγε ήρεμα και πατρικά:
- Λευτεράκη! Δεν είναι σωστό να γράφεις με τ’ αριστερό. Σε παρακαλώ, άρχισε να προσπαθείς με το δεξί. Μη στεναχωριέσαι για τα ορνιθοσκαλίσματά σου στην αρχή, εγώ θα στα συγχωρήσω.
Ίσως σήμερα να ήμουν δεξιόχειρας.
Μήπως θα ήταν η μόνη παιδική μου καταπίεση;
Όταν δεν πέρασε η διαταγή του, εφάρμοσε μια άλλη μέθοδο. Κάπου εκεί υπήρχαν δύο οργιές τριχιά. Αυτή που δένουν τα γαϊδούρια. Με κοφτό και αυστηρό ύφος μου είπε:
- Μόλις μπαίνεις στο σχολείο θα έρχεσαι αμέσως στο γραφείο.
Βασιλική διαταγή και τα σκυλιά δεμένα. Μου έδενε τον καρπό του αριστερού χεριού, το τράβαγε πίσω στην πλάτη, το γύρναγε γύρω από τη μέση και στο τέλος έκανε ένα σφιχτό διπλόκομπο.
Στην τάξη ερχόταν πάνω από το θρανίο.
- Γράψε!
Εγώ τίποτα. Μου έβαζε το μολύβι στο δεξί χέρι.
- Γράψε σου λέω!
Φοβισμένος και αμίλητος, καθόμουν ακίνητος.
- Άπλωσε το χέρι σου!
Η βιτσιά έπεφτε. Τα δάκρυά μου ήθελαν να δραπετεύσουν από τα μάτια μου, αλλά τα συγκρατούσα απεγνωσμένα.
Όταν χτύπαγε το κουδούνι για διάλειμμα, έβγαινα στο προαύλιο. Έτσι δεμένος έπαιζα τρέχοντας πάνω-κάτω.
Πείσμα ο ένας, πείσμα κι ο άλλος! Αυτό συνεχίστηκε πάνω από ένα μήνα. Μια μέρα, απηυδησμένος μου είπε:
- Εσύ, παιδί μου, είσαι διαόλου φύτρα. Να ξέρεις ότι δεν θα πας καλά στη ζωή σου.
Ίσως να είχε δίκιο. Αλλά δεν είχε το πνευματικό μπόι, ούτε την παιδαγωγική πανοπλία να μου δίνει συμβουλές. Το δέσιμο όμως σταμάτησε οριστικά. Δε του πέρασε. Η δική μου εκδίκηση ήταν να μην κλάψω ποτέ μπροστά του. Αυτή την ικανοποίηση δεν του την έδωσα ποτέ. Ο Θεός ας τον συγχωρήσει, αλλά δημιούργησε, ή μάλλον ανέδειξε πλευρές του χαρακτήρα μου που δεν με βοήθησαν καθόλου.
Αργότερα, όταν έκανα τη στρατιωτική μου θητεία συνάντησα το ίδιο πρόβλημα:
- Εμ, βέβαια! Με ποιο χέρι θα έγραφες!
Τώρα όμως ήμουν πιο ώριμος και αποφασισμένος. Μέσα μου επικρατούσε ένα δογματικό και παράλογο πείσμα που χαλύβδωνε την αντίδρασή μου, αλλά με οδηγούσε και στο άλλο άκρο.
- Ποιος φταίει για όλα αυτά;
Ο εαυτός μου, ο αυταρχισμός κάποιων, η εποχή που περνούσαμε, αλλά και τα θρησκευτικά και πολιτικά συμπαρομαρτούντα; Όλα έχουν το μερτικό τους. Όμως εγώ θα πεθάνω αριστερόχειρας. Το δεξί μου από αντίδραση είναι δυστυχώς σχεδόν άχρηστο.
Όλα τα χρόνια που ήμουν δάσκαλος, παρακολουθούσα όλο και συχνότερα μαθητές μου, αγόρια και κορίτσια, να γράφουν με τόση άνεση με τ’ αριστερό χέρι. Από περιέργεια τους ρωτούσα τι προβλήματα αντιμετώπισαν. Από λίγα έως τίποτα. Αρκετοί αργότερα δεν καταλάβαιναν καν την ερώτησή μου.
Με αυτά και αυτά βλέπεις πόσο βελτιώθηκε η κοινωνία μας. Η γκρίνια ας υπάρχει. Εμείς, που θυμόμαστε, ξέρουμε και βλέπουμε την πρόοδο του τόπου μας.
Αυτό είναι μια κατάκτηση όλων...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου