Η ιστορία του Εργοστασίου ζακχάρεως στη Λαζαρίνα
Το πρώτο υπερσύχρονο εργοστάσιο Ζάχαρης στα Βαλκάνια
Τις μεγαλύτερες επενδύσεις στη Θεσσαλική γη μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, πραγματοποίησε ο Χρηστάκης Ζωγράφος, πλούσιος Τραπεζίτης στην Πόλη και μετέπειτα στο Παρίσι, αγοράζοντας στους νομούς Καρδίτσας και Τρικάλων από τους Κοτζαμπάσηδες, 11 τσιφλίκια, συνολικής έκτασης 64.000 στρεμμάτων, που καλλιεργούσαν 400 οικογένειες αγροτών.
Μαζί με τους γιούς του Γεώργιο και Σόλωνα, ιδρύει στην ερημική, εγκαταλειμμένη και βαλτώδη περιοχή των Κιούρκων, η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε «Ζωγραφία» από το επίθετο του ιδιοκτήτη της, το υπερσύγχρονο για την εποχή του εργοστάσιο παραγωγής ζάχαρης, στα Βαλκάνια.
Η κατασκευή έγινε το 1892-1894 και η έναρξη λειτουργίας του το 1895.
Τα Κιούρκα- σημερινή Ζωγραφία αγόρασε ο Ζωγράφος από την Βαλιντέ-σουλτάνα, σύζυγο του σουλτάνου, αφού με την καταστροφή του Αλή- πασά και των υιών του Βελή και Μουχτάρ, τα κτήματα τους περιήλθαν στην κατοχή του σουλτάνου, που εν συνεχεία τα δώρισε στη σύζυγο του.
Το εργοστάσιο Ζάχαρης
Η καλλιέργεια τεύτλων ήταν άγνωστη ακόμη στη Θεσσαλία. Εισηγητές νέων μεθόδων καλλιέργειας υπήρξαν ο Παναγιώτης Γεννάδιος και ο Ευστάθιος Πονηρόπουλος. Την επίβλεψη της ανέγερσης του εργοστασίου είχε ο αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δημάδης, ο οποίος κατασκεύασε και τη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κων/πολη. Το Δεκέμβριο του 1894 έγιναν τα εγκαίνια του κολοσσιαίου συγκροτήματος του Ζαχαρουργείου. Από τεχνική άποψη και από μηχανολογικό εξοπλισμό (3.250 μηχανήματα), ήταν το τελειότερο εργοστάσιο του είδους στην Ευρώπη (450 θέσεις εργασίας). Η ίδρυσή του διαμόρφωσε νέα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα στην περιοχή.
Η όλη περιοχή μετατρέπεται πλέον σε ένα απέραντο εργοτάξιο: Έργα οδοποιίας χιλιομέτρων για την προσπέλαση στο εργοστάσιο και μεταφορά των εμπορευμάτων προς τα μεγάλα κέντρα και τον σιδηροδρομικό σταθμό, στα Μεγάλα Καλύβια, αποστραγγιστικά έργα της ελώδους περιοχής, εκχερσώσεις δασών (στα Κιούρκα υπήρχαν πολλά δάση που έκαψε ο γιος του Αλή-πασά Βελής γιατί αποτελούσαν εστίες ληστών , ενοχλητικών για τα τσιφλίκια του που διατηρούσε στις γύρω περιοχές), κατασκευή γεφυριών (ο ποταμός Πάμισος διαιρούσε το μεγάλο κτήμα Ζωγράφου σε εκείνο της Λαζαρίνας και αυτό των Κιούρκων- η γέφυρα σώζεται μέχρι σήμερα), κατασκευή κατοικιών, αποθηκών, σιδηρουργείου, ορυζόμυλου, εκκοκκιστηρίου βάμβακος, υδραυλικών στροβίλων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κ.λ.π. Δημιουργούνται πρότυπες καλλιέργειες τεύτλων (πρώτης ύλης παραγωγής ζάχαρης), βάμβακος και ρυζιού και διαφόρων ειδών δημητριακών.
Χιλιάδες αγρότες και εκατοντάδες εξειδικευμένων εργατών εργάζονται στην τολμηρή και κολοσσιαία αυτή επιχείρηση.
Ήδη όλη η περιοχή σφύζει από ζωή και ο δυνατός άνεμος δημιουργίας φθάνει ψηλά στα ορεινά χωριά των Αγράφων και της Ηπείρου, που προετοιμάζουν την καθοδόν τους προς τον κάμπο. Οι πλησιέστεροι Γραλιστινοί καταλαμβάνουν την Νοτιοδυτική πλευρά του εργοστασίου και δημιουργούν το οικισμό της Ζωγραφίας, κατάλοιπα της οποίας σώζονται.
Η έλλειψη επαρκούς ποσότητας νερού στην περιοχή, η απειρία των ιδιοκτητών στη βιομηχανία των πρώτων ετών, η άγνοια των αγροτών στη καλλιέργεια των τεύτλων και οι ελλιπείς ποσότητες αυτών, ο αθέμιτος ανταγωνισμός για την απορρόφηση της παραγομένης ζάχαρης , η βαριά φορολογία και η παντελής υποστήριξη του κράτους οδήγησαν, δυστυχώς, την φιλόδοξη αυτή επιχείρηση του Χρηστάκη Ζωγράφου σε άδοξο τέλος.
Το κλείσιμο του εργοστασίου Ζάχαρης το 1909, εξαιτίας της έλλειψης πρώτης ύλης και της κατάθεσης νομοσχεδίου που προέβλεπε τη φορολόγηση της ζάχαρης, στέρησε τον τόπο από μία βιομηχανική μονάδα, μοναδική στα Βαλκάνια.
Έπαψε να λειτουργεί και οι χιλιάδες εργαζόμενοι διασκορπίστηκαν και πάλι στα χωριά τους...
Σήμερα αυτό που απόμεινε είναι το ερειπωμένο εργοστάσιο ζάχαρης του Ζωγράφου, και μερικά εγκαταλειμμένα σπίτια Γραλιστινών με τα ιδιόκτητα χωράφια.
Την είσοδο του εργοστασίου κοσμούσε παλαιότερα μαρμάρινη μετώπη, μήκους 5 μέτρων περίπου με την επιγραφή « ΖΑΧΑΡΟΠΟΙΕΙΟΝ ΧΡΗΣΤΑΚΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ 1894». Το εξαφανισμένο για πολλά χρόνια επίγραφο αυτό αέτωμα ανακαλύφτηκε τελευταία από τον δραστήριο Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου του Χωριού κ. Παύλο Σιούφα στο εργοστάσιο σακχάρεως της Λάρισας και μετά από σχετικές ενέργειες επεστράφη και εκτίθεται ήδη στο προαύλιο του Λαογραφικού Μουσείου Ελληνοπύργου.
Σήμερα γίνονται προσπάθειες αναστύλωσης του εργοστασίου και μετατροπής του σε Αγροτικό Μουσείο Καρδίτσας.
Αναρτήθηκε από Τσιγάρας Δημ. στις 12:29 μ.μ.