Εσπερινό Γυμνάσιο Δράμας
Εσπερινό Γυμνάσιο Δράμας
Η εσπερινή εκπαίδευση στην χώρα μας εντάχθηκε στη δημόσια εκπαίδευση πολύ αργά ακολουθώντας στην αρχή της εμφάνισής της πορεία μοναχική και ανεξάρτητη, εφόσον το κράτος άργησε πάνω από έναν αιώνα από την ίδρυση του να την εντάξει στους κόλπους του. Η μέριμνα για τα άτομα που δεν μπορούσαν για διάφορους λόγους να ενταχθούν στον κορμό της δημόσιας ημερήσιας εκπαίδευσης αναλήφθηκε τα πρώτα χρόνια από συλλόγους, σωματεία και ιδιώτες. Αυτοί ήταν και οι πρωτεργάτες της λειτουργίας της εσπερινής εκπαίδευσης στην χώρα μας. Για το ελληνικό κράτος η εσπερινή εκπαίδευση άρχισε να αποτελεί τμήμα του δημόσιου εκπαιδευτικού του συστήματος το 1929 με την ίδρυση δημόσιων νυχτερινών δημοτικών σχολείων, ενώ στην δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση η μορφή που γνωρίζουμε κάνει την εμφάνισή της είκοσι χρόνια αργότερα, το 1949. H εσπερινή εκπαίδευση κλήθηκε να δώσει εκπαιδευτικές διεξόδους στα άτομα εκείνα που οι εκάστοτε κοινωνικοοικονομικές συνθήκες δεν τους επέτρεψαν να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, διεκδικώντας παράλληλα την άμβλυνση του κοινωνικού τους αποκλεισμού. Το νυχτερινό σχολείο αναιρεί τις ακραίες αρνητικές συνέπειες, κοινωνικές και οικονομικές, του εκπαιδευτικού μας συστήματος διότι η φοίτηση σε αυτό :
§ Δημιουργεί τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους όσοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σχολείο πριν τις ολοκληρώσουν .
§ Παρέχει τη δυνατότητα επαγγελματικής απασχόλησης και ταυτόχρονης φοίτησης σε αυτό.
§ Είναι επανορθωτική, διότι δίνει μια ατομική ολοκλήρωση της γενικής εκπαίδευσης.
§ Είναι συμπληρωματική, διότι προσφέρει την εναλλακτική ευκαιρία ολοκλήρωσης της Β/θμιας Εκπ/σης και, σε όσους το επιθυμούν, τη δυνατότητα εισαγωγής σε Πανεπιστήμια & ΤΕΙ.
2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
Η προσέγγιση της διαδρομής της εσπερινής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, τόσο ως προς την σύσταση και την οργάνωσή της, όσο και ως προς την ένταξή της στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, προκειμένου να προσδιοριστεί η εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθήθηκε από την πολιτεία σχετικά με τον εκπαιδευτικό αυτό θεσμό στα πλαίσια της κοινωνικής του πολιτικής, θα επιχειρηθεί στην παρούσα εργασία με το διαχωρισμό της περιόδου της νεοελληνικής εκπαίδευσης σε τέσσερις περιόδους:
α) από την ίδρυση του Ανεξάρτητου Νεοελληνικού κράτους (3/2/1830) ως το 1929,
β) από το 1929 ως το 1949,
γ) από το 1949 ως το 1976,
δ) από το 1976 ως σήμερα.
α. Από την ίδρυση του Νεοελληνικού κράτους ως το 1929
Από το 1834 είχε θεσπιστεί η επτάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Όμως, αν και ο νόμος αυτός προέβλεπε αυστηρά πρόστιμα για τη μη τήρησή της, η συμμετοχή μαθητών δεν ήταν μεγάλη, ενώ στην μέση εκπαίδευση ήταν ακόμη μικρότερη. Στην περίοδο αυτή οι πρώτες προσπάθειες εμφάνισης της εσπερινής εκπαίδευσης στην Ελλάδα αναλαμβάνονται από συλλόγους και φιλανθρωπικά ιδρύματα. Συγκεκριμένα, η Εταιρεία Φίλων του Λαού το 1866 προσφέρει εσπερινά μαθήματα στο πλαίσιο της μέριμνας για εκπαίδευση των εργατικών τάξεων (Δορμπαράκης, 1990, σ. 2157), ενώ ο Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», το 1872, ιδρύει νυχτερινές σχολές με σκοπό την εκπαίδευση άπορων παιδιών, τα οποία αδυνατούν να παρακολουθήσουν μαθήματα στα ημερήσια σχολεία.
Ο «Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας» ιδρύει το 1901 νυχτερινή εμπορική σχολή. Το παράδειγμά του θα ακολουθήσουν αργότερα και άλλοι σύλλογοι ή σωματεία. Το 1927 επιτρέπεται η ίδρυση νυχτερινών Πρακτικών Εμπορικών Σχολών και από ιδιώτες.
Στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα οι σχολές που λειτούργησαν σε νυχτερινή βάρδια ήταν κυρίως εμπορικές. Άλλου είδους σχολές λειτούργησαν επίσης ως νυχτερινές, όταν η πίεση του χρόνου υπαγόρευε κάτι τέτοιο. Τα πρώτα βήματα στην ενσωμάτωση της εσπερινής εκπαίδευσης στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα γίνονται το 1919, με την ίδρυση στην Αθήνα Διδασκαλείου Τεχνικής Εκπαίδευσης, στο οποίο προβλέπεται η προσάρτηση μιας προτύπου προπαρασκευαστικής τεχνικής σχολής, τριών εργαστηρίων και ενός νυχτερινού σχολείου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι νυχτερινές σχολές απευθύνονται σε πρόσωπα χαμηλού κοινωνικού επιπέδου, παρέχοντας σ’ αυτά μειωμένες ευκαιρίες οικονομικό – επαγγελματικής ανέλιξης, ευκαιρίες που, μόνο, μέσω των ημερήσιων Μέσων τετρατάξιων ή πεντατάξιων Εμπορικών Σχολών θα μπορούσαν, ίσως, να υλοποιηθούν. Μια σειρά ιδιωτικών Πρακτικών Εμπορικών σχολών, βασιζόμενες στον Νόμο 3633 ιδρύονται, οι οποίες καλούνται να καλύψουν το κενό στην τεχνικοεπαγγελματική, ημερήσια και εσπερινή εκπαίδευση.
β) από το 1929 ως το 1949.
Την περίοδο πριν από το 1929 το 80% του ελληνικού λαού είχε ελλιπή μόρφωση. Το τεράστιο πρόβλημα του αναλφαβητισμού ανάγκασε την ελληνική πολιτεία να προχωρήσει στη λήψη μέτρων για την καταπολέμησή του. Έτσι, το 1929, με το Νόμο 4397 ιδρύονται νυχτερινές σχολές, οι οποίες έχουν ως σκοπό τη μείωση του αναλφαβητισμού.
Με τον Νόμο 5197/1931 ιδρύονται ημερήσιες και νυχτερινές σχολές συμπληρωματικής επαγγελματικής μορφώσεως σε πρωτεύουσες νομών ή πόλεις πληθυσμού τουλάχιστον 10.000 κατοίκων. Οι σχολές αυτές έχουν ως σκοπό τη συμπλήρωση της μόρφωσης των εργαζομένων στο εμπόριο, στη βιομηχανία και στις τέχνες.
Κατά τη διάρκεια του Μεταξικού καθεστώτος η οικονομική δυσχέρεια και οι εκπαιδευτικές οικονομικές επιβαρύνσεις αποτελούσαν ανυπέρβλητους φραγμούς, που καθιστούσαν απρόσιτη ιδιαίτερα τη μέση και την ανώτατη εκπαίδευση στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Η εμπειρία του εξαιρετικά δύσκολου συνδυασμού σπουδών και εργασίας που είχε μια μικρή ομάδα φοιτητών, μελών του Φοιτητικού Εκπαιδευτικού Συλλόγου, προκάλεσε προβληματισμό και εκπαιδευτικό οραματισμό που μετουσιώθηκε στο θεσμό γυμνασιακής γενικής εσπερινής εκπαίδευσης, σχήματος που έλειπε από τους επίσημους εκπαιδευτικούς σχεδιασμούς.
Με τον Α.Ν. 2545/1940 καθορίζεται το είδος των επιτρεπόμενων ιδιωτικών σχολών στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης. Η νομοθετική κατοχύρωση του σχολείου, κατά τη Μεταξική περίοδο, με στόχο την κάλυψη μορφωτικών αναγκών των φιλομαθών εργαζόμενων νέων σε επίπεδο μέσης εκπαίδευσης, αποτελεί ευνοϊκό μέτρο, που όμως κατά την εφαρμογή του – ποσοτικά (ελάχιστα σχολεία), ποιοτικά (ιδεολογικός έλεγχος), απουσία κρατικού φορέα – δε στάθηκε ικανό να θεραπεύσει το πρόβλημα της εκπαίδευσης ανώτερης βαθμίδας των ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων.
Με το Ν.837/1943 ιδρύεται στο Υ.Π.Ε.Π.Θ. «Τμήμα Λαϊκής Επιμόρφωσης» που είχε ως σκοπό την προσπάθεια για την αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού, η οποία στηρίχθηκε κύρια στην λειτουργία των νυχτερινών δημοτικών σχολείων.
Κατά τη διάρκεια της πολυτάραχης για την Ελλάδα περιόδου 1940-49, το Νυχτερινό Γυμνάσιο συνέχιζε τη λειτουργία του μέσα σε δυσμενείς συνθήκες που αφενός ευνοούσαν την ανάδειξη της δυναμικής του – εφόσον μεγάλο τμήμα πληθυσμού αδυνατούσε να ενταχθεί στο ημερήσιο σχολείο – αφετέρου όμως παρεμπόδιζαν την ανάπτυξη και επέκτασή του.
Οι δυσκολίες ήταν πολλές κατά την εφαρμογή του θεσμού, λόγω της ιδιότυπης εκπαιδευτικής του ταυτότητας. Η διάσωσή του πάντως φαίνεται να οφείλεται στις παρακάτω παραμέτρους:
α) Στις ειδικές κοινωνικές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας εκείνης της εποχής με την κατεστραμμένη οικονομία. Ένα μεγάλο ποσοστό εφήβων εργαζόταν και αδυνατούσε να μορφωθεί εντασσόμενο στο πρόγραμμα της ημερήσιας εκπαίδευσης
β) Ο πόλεμος άφησε πίσω του μεγάλο αριθμό αγράμματων, ημιαναλφάβητων και ατελώς μορφωμένων
γ) Η οικονομική ανάκαμψη αφενός και η πολιτισμική αναβάθμιση του ελληνικού κράτους θεωρούνταν απαραίτητες, γεγονός στο οποίο θα συνέβαλε η επέκταση του θεσμού της εσπερινής εκπαίδευσης, που αποτελούσε εναλλακτική λύση για την πνευματική ανέλιξη των παραγωγικών τάξεων.
Σ’ αυτήν την περίοδο έχει διαφανεί το έντονο ενδιαφέρον της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για την Εσπερινή Εμπορική εκπαίδευση, ενδιαφέρον που εκφράστηκε με την ίδρυση αρκετών τέτοιων νυχτερινών ιδιωτικών Πρακτικών Εμπορικών Σχολών, οι οποίες διευκόλυναν τους εργαζόμενους στην περαιτέρω εκπαίδευση και επαγγελματική τους κατάρτιση. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ο σημαντικός ρόλος που έπαιξαν τα Φιλανθρωπικά ιδρύματα στην εσπερινή πρωτοβάθμια εκπαίδευση με την ίδρυση Νυχτερινών Σχολών.
γ) από το 1949 ως το 1976
Το επόμενο βήμα της πολιτείας στην αποδοχή του θεσμού της εσπερινής εκπαίδευσης στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα έγινε το 1949,λίγα χρόνια μετά τη χορήγηση του δικαιώματος της ίδρυσης και συντήρησης νυχτερινών γυμνασίων σε νομικά ,φυσικά πρόσωπα και σε ιδρύματα.
Τόσο οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν από την πρόσφατα ταραγμένη ιστορική περίοδο όσο και οι πλημμελείς εκπαιδευτικές επιλογές και αποφάσεις, δεν επέτρεψαν την ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος του. Το 1957 λειτουργούσαν ήδη 61 τέτοια νυχτερινά Γυμνάσια ως παραρτήματα ημερησίων Γυμνασίων, τα οποία ήταν εξάχρονης φοίτησης και απευθύνονταν στους εργαζόμενους νέους ηλικίας 15 ετών και άνω.
Το 1959, με το Ν. Δ. 3971 ιδρύονται δέκα αυτοτελή δημόσια εσπερινά Γυμνάσια. Τα οκτατάξια Γυμνάσια αλλάζουν σε εξατάξια, ενώ τα αντίστοιχα εσπερινά σε επτατάξια.
Η ένταξη της εσπερινής εκπαίδευσης στον δημόσιο εκπαιδευτικό κορμό, ενώ αποτέλεσε θετική κοινωνική παρέμβαση από την πλευρά της πολιτείας, παράλληλα έγινε αποδέκτης ενεργειών εκφυλισμού της, αφού αρκετοί ήταν εκείνοι που προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τις διευκολύνσεις που η νυχτερινή εκπαίδευση παρείχε στους εργαζόμενους, χωρίς όμως να είναι νόμιμοι δικαιούχοι. Έτσι, η προϋπόθεση εργασίας την ημέρα αποτέλεσε πλέον αυστηρό προαπαιτούμενο εγγραφής στα εσπερινά σχολεία. Με το Β. Δ. 617/1961 καθορίζεται το αναλυτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα των επτατάξιων εσπερινών Γυμνασίων. Το 1964 με το Ν.Δ. 4379/1964 δημιουργούνται μαζί με τα ημερήσια Λύκεια και νυχτερινά (με ένα έτος φοίτησης επιπλέον).
Από την στιγμή που η εσπερινή εκπαίδευση εντάχθηκε και επίσημα στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, έγινε αποδέκτης όλων εκείνων των νομοθετημάτων που επιχειρούσαν να διευθετήσουν τα εκπαιδευτικά πράγματα, με τις ανάλογες κάθε φορά τροποποιήσεις και διευκρινήσεις.
Το 1976 δημοσιεύεται ο Νόμος 309, σύμφωνα με τον οποίο τα Γυμνάσια διακρίνονται σε ημερήσια και νυχτερινά, ενώ τα Λύκεια είναι επίσης ημερήσια και νυχτερινά.
Η εσπερινή εκπαίδευση στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα εδραιώνεται σταδιακά στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Για την εισαγωγή των αποφοίτων της εσπερινής εκπαίδευσης στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση εκδίδεται μια σειρά Υπουργικών Αποφάσεων, οι οποίες ακολουθούν τις συνεχείς μεταβολές Με τις αποφάσεις αυτές δίνεται η δυνατότητα εισαγωγής των αποφοίτων της εσπερινής εκπαίδευσης στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση με την πρόβλεψη ποσοστών εισαγωγής (1% επί των εισακτέων) και με εξεταστέα ύλη μικρότερη αυτής των μαθητών των ημερησίων σχολείων.
Εσπερινό Γυμνάσιο Δράμας
Η εσπερινή εκπαίδευση στην χώρα μας εντάχθηκε στη δημόσια εκπαίδευση πολύ αργά ακολουθώντας στην αρχή της εμφάνισής της πορεία μοναχική και ανεξάρτητη, εφόσον το κράτος άργησε πάνω από έναν αιώνα από την ίδρυση του να την εντάξει στους κόλπους του. Η μέριμνα για τα άτομα που δεν μπορούσαν για διάφορους λόγους να ενταχθούν στον κορμό της δημόσιας ημερήσιας εκπαίδευσης αναλήφθηκε τα πρώτα χρόνια από συλλόγους, σωματεία και ιδιώτες. Αυτοί ήταν και οι πρωτεργάτες της λειτουργίας της εσπερινής εκπαίδευσης στην χώρα μας. Για το ελληνικό κράτος η εσπερινή εκπαίδευση άρχισε να αποτελεί τμήμα του δημόσιου εκπαιδευτικού του συστήματος το 1929 με την ίδρυση δημόσιων νυχτερινών δημοτικών σχολείων, ενώ στην δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση η μορφή που γνωρίζουμε κάνει την εμφάνισή της είκοσι χρόνια αργότερα, το 1949. H εσπερινή εκπαίδευση κλήθηκε να δώσει εκπαιδευτικές διεξόδους στα άτομα εκείνα που οι εκάστοτε κοινωνικοοικονομικές συνθήκες δεν τους επέτρεψαν να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, διεκδικώντας παράλληλα την άμβλυνση του κοινωνικού τους αποκλεισμού. Το νυχτερινό σχολείο αναιρεί τις ακραίες αρνητικές συνέπειες, κοινωνικές και οικονομικές, του εκπαιδευτικού μας συστήματος διότι η φοίτηση σε αυτό :
§ Δημιουργεί τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους όσοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σχολείο πριν τις ολοκληρώσουν .
§ Παρέχει τη δυνατότητα επαγγελματικής απασχόλησης και ταυτόχρονης φοίτησης σε αυτό.
§ Είναι επανορθωτική, διότι δίνει μια ατομική ολοκλήρωση της γενικής εκπαίδευσης.
§ Είναι συμπληρωματική, διότι προσφέρει την εναλλακτική ευκαιρία ολοκλήρωσης της Β/θμιας Εκπ/σης και, σε όσους το επιθυμούν, τη δυνατότητα εισαγωγής σε Πανεπιστήμια & ΤΕΙ.
2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
Η προσέγγιση της διαδρομής της εσπερινής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, τόσο ως προς την σύσταση και την οργάνωσή της, όσο και ως προς την ένταξή της στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, προκειμένου να προσδιοριστεί η εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθήθηκε από την πολιτεία σχετικά με τον εκπαιδευτικό αυτό θεσμό στα πλαίσια της κοινωνικής του πολιτικής, θα επιχειρηθεί στην παρούσα εργασία με το διαχωρισμό της περιόδου της νεοελληνικής εκπαίδευσης σε τέσσερις περιόδους:
α) από την ίδρυση του Ανεξάρτητου Νεοελληνικού κράτους (3/2/1830) ως το 1929,
β) από το 1929 ως το 1949,
γ) από το 1949 ως το 1976,
δ) από το 1976 ως σήμερα.
α. Από την ίδρυση του Νεοελληνικού κράτους ως το 1929
Από το 1834 είχε θεσπιστεί η επτάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Όμως, αν και ο νόμος αυτός προέβλεπε αυστηρά πρόστιμα για τη μη τήρησή της, η συμμετοχή μαθητών δεν ήταν μεγάλη, ενώ στην μέση εκπαίδευση ήταν ακόμη μικρότερη. Στην περίοδο αυτή οι πρώτες προσπάθειες εμφάνισης της εσπερινής εκπαίδευσης στην Ελλάδα αναλαμβάνονται από συλλόγους και φιλανθρωπικά ιδρύματα. Συγκεκριμένα, η Εταιρεία Φίλων του Λαού το 1866 προσφέρει εσπερινά μαθήματα στο πλαίσιο της μέριμνας για εκπαίδευση των εργατικών τάξεων (Δορμπαράκης, 1990, σ. 2157), ενώ ο Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», το 1872, ιδρύει νυχτερινές σχολές με σκοπό την εκπαίδευση άπορων παιδιών, τα οποία αδυνατούν να παρακολουθήσουν μαθήματα στα ημερήσια σχολεία.
Ο «Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας» ιδρύει το 1901 νυχτερινή εμπορική σχολή. Το παράδειγμά του θα ακολουθήσουν αργότερα και άλλοι σύλλογοι ή σωματεία. Το 1927 επιτρέπεται η ίδρυση νυχτερινών Πρακτικών Εμπορικών Σχολών και από ιδιώτες.
Στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα οι σχολές που λειτούργησαν σε νυχτερινή βάρδια ήταν κυρίως εμπορικές. Άλλου είδους σχολές λειτούργησαν επίσης ως νυχτερινές, όταν η πίεση του χρόνου υπαγόρευε κάτι τέτοιο. Τα πρώτα βήματα στην ενσωμάτωση της εσπερινής εκπαίδευσης στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα γίνονται το 1919, με την ίδρυση στην Αθήνα Διδασκαλείου Τεχνικής Εκπαίδευσης, στο οποίο προβλέπεται η προσάρτηση μιας προτύπου προπαρασκευαστικής τεχνικής σχολής, τριών εργαστηρίων και ενός νυχτερινού σχολείου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι νυχτερινές σχολές απευθύνονται σε πρόσωπα χαμηλού κοινωνικού επιπέδου, παρέχοντας σ’ αυτά μειωμένες ευκαιρίες οικονομικό – επαγγελματικής ανέλιξης, ευκαιρίες που, μόνο, μέσω των ημερήσιων Μέσων τετρατάξιων ή πεντατάξιων Εμπορικών Σχολών θα μπορούσαν, ίσως, να υλοποιηθούν. Μια σειρά ιδιωτικών Πρακτικών Εμπορικών σχολών, βασιζόμενες στον Νόμο 3633 ιδρύονται, οι οποίες καλούνται να καλύψουν το κενό στην τεχνικοεπαγγελματική, ημερήσια και εσπερινή εκπαίδευση.
β) από το 1929 ως το 1949.
Την περίοδο πριν από το 1929 το 80% του ελληνικού λαού είχε ελλιπή μόρφωση. Το τεράστιο πρόβλημα του αναλφαβητισμού ανάγκασε την ελληνική πολιτεία να προχωρήσει στη λήψη μέτρων για την καταπολέμησή του. Έτσι, το 1929, με το Νόμο 4397 ιδρύονται νυχτερινές σχολές, οι οποίες έχουν ως σκοπό τη μείωση του αναλφαβητισμού.
Με τον Νόμο 5197/1931 ιδρύονται ημερήσιες και νυχτερινές σχολές συμπληρωματικής επαγγελματικής μορφώσεως σε πρωτεύουσες νομών ή πόλεις πληθυσμού τουλάχιστον 10.000 κατοίκων. Οι σχολές αυτές έχουν ως σκοπό τη συμπλήρωση της μόρφωσης των εργαζομένων στο εμπόριο, στη βιομηχανία και στις τέχνες.
Κατά τη διάρκεια του Μεταξικού καθεστώτος η οικονομική δυσχέρεια και οι εκπαιδευτικές οικονομικές επιβαρύνσεις αποτελούσαν ανυπέρβλητους φραγμούς, που καθιστούσαν απρόσιτη ιδιαίτερα τη μέση και την ανώτατη εκπαίδευση στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Η εμπειρία του εξαιρετικά δύσκολου συνδυασμού σπουδών και εργασίας που είχε μια μικρή ομάδα φοιτητών, μελών του Φοιτητικού Εκπαιδευτικού Συλλόγου, προκάλεσε προβληματισμό και εκπαιδευτικό οραματισμό που μετουσιώθηκε στο θεσμό γυμνασιακής γενικής εσπερινής εκπαίδευσης, σχήματος που έλειπε από τους επίσημους εκπαιδευτικούς σχεδιασμούς.
Με τον Α.Ν. 2545/1940 καθορίζεται το είδος των επιτρεπόμενων ιδιωτικών σχολών στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης. Η νομοθετική κατοχύρωση του σχολείου, κατά τη Μεταξική περίοδο, με στόχο την κάλυψη μορφωτικών αναγκών των φιλομαθών εργαζόμενων νέων σε επίπεδο μέσης εκπαίδευσης, αποτελεί ευνοϊκό μέτρο, που όμως κατά την εφαρμογή του – ποσοτικά (ελάχιστα σχολεία), ποιοτικά (ιδεολογικός έλεγχος), απουσία κρατικού φορέα – δε στάθηκε ικανό να θεραπεύσει το πρόβλημα της εκπαίδευσης ανώτερης βαθμίδας των ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων.
Με το Ν.837/1943 ιδρύεται στο Υ.Π.Ε.Π.Θ. «Τμήμα Λαϊκής Επιμόρφωσης» που είχε ως σκοπό την προσπάθεια για την αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού, η οποία στηρίχθηκε κύρια στην λειτουργία των νυχτερινών δημοτικών σχολείων.
Κατά τη διάρκεια της πολυτάραχης για την Ελλάδα περιόδου 1940-49, το Νυχτερινό Γυμνάσιο συνέχιζε τη λειτουργία του μέσα σε δυσμενείς συνθήκες που αφενός ευνοούσαν την ανάδειξη της δυναμικής του – εφόσον μεγάλο τμήμα πληθυσμού αδυνατούσε να ενταχθεί στο ημερήσιο σχολείο – αφετέρου όμως παρεμπόδιζαν την ανάπτυξη και επέκτασή του.
Οι δυσκολίες ήταν πολλές κατά την εφαρμογή του θεσμού, λόγω της ιδιότυπης εκπαιδευτικής του ταυτότητας. Η διάσωσή του πάντως φαίνεται να οφείλεται στις παρακάτω παραμέτρους:
α) Στις ειδικές κοινωνικές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας εκείνης της εποχής με την κατεστραμμένη οικονομία. Ένα μεγάλο ποσοστό εφήβων εργαζόταν και αδυνατούσε να μορφωθεί εντασσόμενο στο πρόγραμμα της ημερήσιας εκπαίδευσης
β) Ο πόλεμος άφησε πίσω του μεγάλο αριθμό αγράμματων, ημιαναλφάβητων και ατελώς μορφωμένων
γ) Η οικονομική ανάκαμψη αφενός και η πολιτισμική αναβάθμιση του ελληνικού κράτους θεωρούνταν απαραίτητες, γεγονός στο οποίο θα συνέβαλε η επέκταση του θεσμού της εσπερινής εκπαίδευσης, που αποτελούσε εναλλακτική λύση για την πνευματική ανέλιξη των παραγωγικών τάξεων.
Σ’ αυτήν την περίοδο έχει διαφανεί το έντονο ενδιαφέρον της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για την Εσπερινή Εμπορική εκπαίδευση, ενδιαφέρον που εκφράστηκε με την ίδρυση αρκετών τέτοιων νυχτερινών ιδιωτικών Πρακτικών Εμπορικών Σχολών, οι οποίες διευκόλυναν τους εργαζόμενους στην περαιτέρω εκπαίδευση και επαγγελματική τους κατάρτιση. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ο σημαντικός ρόλος που έπαιξαν τα Φιλανθρωπικά ιδρύματα στην εσπερινή πρωτοβάθμια εκπαίδευση με την ίδρυση Νυχτερινών Σχολών.
γ) από το 1949 ως το 1976
Το επόμενο βήμα της πολιτείας στην αποδοχή του θεσμού της εσπερινής εκπαίδευσης στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα έγινε το 1949,λίγα χρόνια μετά τη χορήγηση του δικαιώματος της ίδρυσης και συντήρησης νυχτερινών γυμνασίων σε νομικά ,φυσικά πρόσωπα και σε ιδρύματα.
Τόσο οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν από την πρόσφατα ταραγμένη ιστορική περίοδο όσο και οι πλημμελείς εκπαιδευτικές επιλογές και αποφάσεις, δεν επέτρεψαν την ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος του. Το 1957 λειτουργούσαν ήδη 61 τέτοια νυχτερινά Γυμνάσια ως παραρτήματα ημερησίων Γυμνασίων, τα οποία ήταν εξάχρονης φοίτησης και απευθύνονταν στους εργαζόμενους νέους ηλικίας 15 ετών και άνω.
Το 1959, με το Ν. Δ. 3971 ιδρύονται δέκα αυτοτελή δημόσια εσπερινά Γυμνάσια. Τα οκτατάξια Γυμνάσια αλλάζουν σε εξατάξια, ενώ τα αντίστοιχα εσπερινά σε επτατάξια.
Η ένταξη της εσπερινής εκπαίδευσης στον δημόσιο εκπαιδευτικό κορμό, ενώ αποτέλεσε θετική κοινωνική παρέμβαση από την πλευρά της πολιτείας, παράλληλα έγινε αποδέκτης ενεργειών εκφυλισμού της, αφού αρκετοί ήταν εκείνοι που προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τις διευκολύνσεις που η νυχτερινή εκπαίδευση παρείχε στους εργαζόμενους, χωρίς όμως να είναι νόμιμοι δικαιούχοι. Έτσι, η προϋπόθεση εργασίας την ημέρα αποτέλεσε πλέον αυστηρό προαπαιτούμενο εγγραφής στα εσπερινά σχολεία. Με το Β. Δ. 617/1961 καθορίζεται το αναλυτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα των επτατάξιων εσπερινών Γυμνασίων. Το 1964 με το Ν.Δ. 4379/1964 δημιουργούνται μαζί με τα ημερήσια Λύκεια και νυχτερινά (με ένα έτος φοίτησης επιπλέον).
Από την στιγμή που η εσπερινή εκπαίδευση εντάχθηκε και επίσημα στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, έγινε αποδέκτης όλων εκείνων των νομοθετημάτων που επιχειρούσαν να διευθετήσουν τα εκπαιδευτικά πράγματα, με τις ανάλογες κάθε φορά τροποποιήσεις και διευκρινήσεις.
Το 1976 δημοσιεύεται ο Νόμος 309, σύμφωνα με τον οποίο τα Γυμνάσια διακρίνονται σε ημερήσια και νυχτερινά, ενώ τα Λύκεια είναι επίσης ημερήσια και νυχτερινά.
Η εσπερινή εκπαίδευση στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα εδραιώνεται σταδιακά στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Για την εισαγωγή των αποφοίτων της εσπερινής εκπαίδευσης στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση εκδίδεται μια σειρά Υπουργικών Αποφάσεων, οι οποίες ακολουθούν τις συνεχείς μεταβολές Με τις αποφάσεις αυτές δίνεται η δυνατότητα εισαγωγής των αποφοίτων της εσπερινής εκπαίδευσης στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση με την πρόβλεψη ποσοστών εισαγωγής (1% επί των εισακτέων) και με εξεταστέα ύλη μικρότερη αυτής των μαθητών των ημερησίων σχολείων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου