Η εκπαίδευση των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη
20ος ΑΙΩΝΑΣ
Σύμφωνα με όρο της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923 μόνο Έλληνες με τουρκική υπηκοότητα μπορούν να παρακολουθούν μαθήματα στα ελληνικά σχολεία της Τουρκίας. Γύρω στο 1946 οι εγγεγραμμένοι ομογενείς μαθητές στην Κων/πολη έφταναν τους 3.762.
Όμως η ένταξη των δυο χωρών (Ελλάδας-Τουρκίας )στο ΝΑΤΟ λειτούργησε ευεργετικά για τον μειονοτικό πληθυσμό της Κων/πολης και τη λειτουργία των ομογενειακών ιδρυμάτων. Το ακαδημαϊκό έτος 1951-52 φοίτησαν στην Ιερατική σχολή της Χάλκης 70 φοιτητές από δέκα διαφορετικές χώρες ενώ δίδασκαν 25 δάσκαλοι και καθηγητές.
Το 1952 ο Ευάγγελος Παπανούτσος ,γενικός Διευθυντής του ΥΠΕΠΘ, μεταβαίνει στην Κων/πολη. Συντάσσει έκθεση για το πλαίσιο λειτουργίας της ομογενειακής εκπαίδευσης το Νοέμβριο του 1952.Στην έκθεση αυτή μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι: «τα ελληνικά σχολεία θεωρούνται ιδιωτικά σχολεία και η άδεια λειτουργίας έχει εκδοθεί στο όνομα του ιδρυτή. Τα σχολικά οικοδομήματα είναι παλιά. Υπάγονται στην τουρκική Δ/νση Παιδείας και διδάσκουν στην ελληνική γλώσσα τα Θρησκευτικά, την Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία ,τα Φυσικά και τα Μαθηματικά. Τα άλλα μαθήματα διδάσκονται στην τουρκική γλώσσα. Ένας μαθητής μένει στάσιμος αν υστερεί σε δυο από τα μαθήματα που διδάσκονται στην τουρκική γλώσσα.
Την περίοδο της επίσκεψης του Παπανούτσου στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση φοιτούν 4.577 μαθητές και μαθήτριες και δίδασκαν 55 δάσκαλοι και 158 δασκάλες. Απ’ αυτούς οι περισσότεροι είναι απόφοιτοι Γυμνασίου και ασκούν το επάγγελμα του δασκάλου εμπειρικά, ενώ μικρός αριθμός αυτών έχει αποφοιτήσει από Διδασκαλείο.
Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν δίνονται στοιχεία για τον ακριβή αριθμό μαθητών. Λειτουργούν 5 σχολεία. Μεγάλη του Γένους Σχολή, Ζωγράφειο ,ως Γυμνάσια αρρένων, Ζάππειο, Ιωακείμιο και Κεντρικό, ως Γυμνάσια θηλέων.
Οι Τούρκοι εκπαιδευτικοί διορίζονται και μισθοδοτούνται από το τουρκικό δημόσιο Ο Διευθυντής διορίζεται απ΄ την τουρκική Δ/νση Παιδείας μετά από πρόταση του ιδρυτή. Οι ομογενείς εκπαιδευτικοί διορίζονται μετά από πρόταση του Δ/ντη με αναγκαία προϋπόθεση την τουρκική υπηκοότητα. Στα σχολεία διορίζεται Τούρκος Υποδιευθυντής αν και την περίοδο αυτή οι Τούρκοι ,σε ένδειξη καλής θέλησης τους απομάκρυναν απ΄ τα σχολεία».
Με νόμο του 1952 η τουρκική κυβέρνηση επικυρώνει προηγούμενη σύμβαση μεταξύ των δυο χωρών που προέβλεπε ανταλλαγή εκπαιδευτικών και διδακτικού υλικού για τα μειονοτικά σχολεία των δυο χωρών ενώ με προηγούμενη ρύθμιση του τουρκικού Υπουργείου Παιδείας εξαιρέθηκαν τα σχολεία της ομογένειας απ’ την καταβολή φόρου εισοδήματος.
Το 1956 οι εγγεγραμμένοι ομογενείς μαθητές αριθμούν τους 6.912,ενώ παράλληλα με τη βελτίωση των συνθηκών στον εκπαιδευτικό τομέα παρατηρείται και μια έντονη πολιτισμική δραστηριότητα στην Κων/πολη που προωθείται απ’ την « Ελληνική ΄Ενωση Κων/πολης»
Το θετικό αυτό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν άργησε ν΄ ανατραπεί. Απ’ το 1954-55 αρχίζει μια νέα περίοδος ανταγωνισμού στις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε συνάρτηση με το κυπριακό ζήτημα. Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955 με πρόσχημα έκρηξη στο τουρκικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη ξεσπά ένα κύμα διώξεων του ελληνισμού της Κων/πολης ,της Ίμβρου και της Τενέδου .Το 57-58, με την επιδείνωση των διακοινοτικών σχέσεων στην Κύπρο ,έγιναν παρατηρήσεις στο μειονοτικό πληθυσμό που χρησιμοποιούσε στις μεταξύ του σχέσεις την ελληνική γλώσσα, ενώ αφίσες παρακινούσαν τους Τούρκους ν’ αποφεύγουν τα ελληνικά καταστήματα. Τα ελληνικά σχολεία άρχισαν ν’ αδειάζουν και οι απελάσεις και μαζικές μεταναστεύσεις περιόριζαν διαρκώς τον αριθμό της ελληνικής μειονότητας.
Το Μάρτιο του 1964 η Τουρκία κατήγγειλε την ελληνοτουρκική σύμβαση εγκατάστασης του 1930 και αμέσως μετά οι τουρκικές αρχές επικαλούμενες λόγους ασφαλείας και δημόσιας τάξης ,άρχισαν ν’ απελαύνουν τους σημαντικότερους μειονοτικούς παράγοντες με ελληνική υπηκοότητα.
Με μια σειρά από μέτρα ,επίσης, έπληξαν το εκπαιδευτικό σύστημα και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα της Κων/πολης. Πιο συγκεκριμένα με εγκύκλιο του 1964 , απαγορεύτηκε στα ελληνικά σχολεία η είσοδος στους ορθόδοξους κληρικούς , η πρωινή προσευχή και ο εορτασμός των θρησκευτικών εορτών. Επιπλέον 3 Διευθυντές Ελληνικών Λυκείων και άλλοι 11 Έλληνες δάσκαλοι παύτηκαν από τα καθήκοντά τους ,απολύθηκαν 39 εκπαιδευτικοί και απαγορεύτηκε η λειτουργία συνολικά 6 Δημοτικών σχολείων , ενώ απαγορεύτηκε ο διορισμός στα ελληνικά σχολεία ομογενών εκπαιδευτικών αποφοίτων των ελληνικών Παιδαγωγικών Ακαδημιών και Πανεπιστημίων όπως και αποφοίτων της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης(1965).
Η διακίνηση ελληνικών βιβλίων και εγκυκλοπαιδειών στα ελληνικά σχολεία δεν επιτρεπόταν Παράλληλα ασκήθηκαν πιέσεις στους μαθητές της μειονότητας προκειμένου να μη χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων από τα μαθήματα. Άμεση συνέπεια όλων των παραπάνω η δραματική πληθυσμιακή πτώση του ελληνικού στοιχείου στην Πόλη.
Παρά τις διαμαρτυρίες της ελληνικής πλευράς στα Ηνωμένα Έθνη και στην UNESKO για την κατάργηση της ελληνικής παιδείας η Τουρκία συνέχισε την πολιτική της. Έτσι ,τον Αύγουστο του 1971,οι τουρκικές αρχές απαγόρευσαν τη λειτουργία της Ιερής Θεολογικής Σχολής της Χάλκης καθώς σύμφωνα με διάταγμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης η λειτουργία της έθετε σε κίνδυνο τον Κεμαλικό χαρακτήρα του κράτους. Επιπλέον υποχρέωσαν τους Έλληνες μαθητές να αρχίζουν κάθε πρωί τα μαθήματά τους με τον τουρκικό όρκο: «Είμαι Τούρκος» και να τελειώνουν με τη φράση «Είμαι ευτυχής που γεννήθηκα Τούρκος», στοχεύοντας στην εξασθένηση της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων. Με διάταγμα του ίδιου έτους απαγορεύεται ο διορισμός Ελλήνων Μετακλητών Εκπαιδευτικών από την Ελλάδα στα λιγοστά μειονοτικά σχολεία.
Η ελληνική κοινότητα αρχές της δεκαετίας του 70 αριθμεί περίπου 17.000, αφού προηγήθηκαν μαζικές αναχωρήσεις μελών της. Με την εισβολή στην Κύπρο το 1974 και την κρίση στο Αιγαίο το 1975, ολοκληρώνεται η εξαφάνιση του ελληνισμού της Κων/πολης. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η «Ηχώ» της Κων/πολης , το 1978 υπήρχαν 7882 ομογενείς .Το 1980 η ελληνική κοινότητα αριθμεί 5.600 μέλη.
Παρά την επίτευξη των στόχων της τουρκικής πολιτικής, τη συρρίκνωση του ελληνικού στοιχείου ,οι πιέσεις εναντίον του συνεχίζονται. Το 1994 αφαιρείται από 100 αποφοίτους Ελληνικών σχολείων της Πόλης το δικαίωμα εισαγωγής στην πανεπιστημιακή κοινότητα αν και είχαν πετύχει στις Παντουρκικές εξετάσεις. Το 1996 με την κρίση στα Ίμια δημιουργούνται μικροπροβλήματα στους Έλληνες της Πόλης. Η πολιτική των Τούρκων οργανωμένη κατάλληλα προσανατολίζεται κυρίως στον εκπαιδευτικό τομέα για να πετύχει την απώλεια της εθνικής συνείδησης και του πολιτισμού της ελληνικής μειονότητας.
21ος ΑΙΩΝΑΣ
Το τουρκικό κράτος στις αρχές του αιώνα (2001) προσπαθεί να κλείσει εκκρεμείς υποθέσεις αναφορικά με διεκδικήσεις σπιτιών και δημεύσεις κινητής και ακίνητης περιουσίας Ελλήνων απ’ το τουρκικό δημόσιο. Το 2003 δημοσιεύονται εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ελληνική μειονότητα. Τον Οκτώβριο του 2003 η τουρκική βουλή παραδέχεται ανοιχτά μετά το 1955 την παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης και την ύπαρξη οργανωμένου σχεδίου με σκοπό τον αφανισμό των ελληνικών σχολείων και κατά συνέπεια του ελληνισμού.Ο ελληνικός πληθυσμός της Πόλης είναι περίπου 3.000.Μόνο 10 απ’ τα ελληνικά σχολεία της Πόλης έχουν μαθητές. Οι Έλληνες μαθητές και μαθήτριες ανέρχονται στους 240 περίπου. Λειτουργούν:
3 Λύκεια: Μεγάλη του Γένους Σχολή, Σήμερα η Μεγάλη του Γένους Σχολή λειτουργεί ως σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η αυλή της διαμορφώθηκε σε γήπεδα μπάσκετ, μίνι ποδοσφαίρου και βόλεϊ και στον εσωτερικό χώρο του ισογείου υπάρχουν τραπέζια επιτραπέζιας αντισφαίρισης. Στον ίδιο χώρο δημιουργήθηκε κυλικείο και οργανώθηκε μαγειρείο όπου οι μαθητές των απομακρυσμένων περιοχών γευματίζουν, αφού το σχολικό ωράριο τελειώνει στις 16:00. Στο ισόγειο υπάρχουν επίσης μαθητική βιβλιοθήκη, αίθουσα ψυχολόγου και σχολιάτρου, γυμναστήριο και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Στον πρώτο όροφο όπου βρίσκεται και η κύρια είσοδος υπάρχουν τα γραφεία του Λυκειάρχη και του υποδιευθυντή, λογιστήριο, γραμματεία, αίθουσα καθηγητών και 4 αίθουσες διδασκαλίας. Στο δεύτερο όροφο υπάρχει η περίλαμπρη αίθουσα τελετών και 6 αίθουσες διδασκαλίας. Στον τρίτο όροφο βρίσκονται τα εργαστήρια χημείας, φυσικής και ηλεκτρονικών υπολογιστών.Στο θόλο πάνω από το κεντρικό κτήριο στεγάζεται το αστρονομικό παρατηρητήριο της σχολής που διαθέτει ένα παλιό τηλεσκόπιο.
Για να μπορούν να προσέλθουν περισσότεροι μαθητές και από τα μακρινά σημεία της Πόλης τέθηκε στη διάθεσή τους πούλμαν που ονομαζόταν παλιότερα “Κόκκινο λεωφορείο” επειδή είχε τα χρώματα της Σχολής. Και ενώ μέχρι το 1945 οι μαθητές είχαν φτάσει τους 500, σήμερα λόγω πολιτικών αιτίων και λόγω ενός τούρκικου νόμου που επιβάλλει στους απόφοιτους του δημοτικού να εγγράφονται μόνο σε γυμνάσιο της περιοχής τους, ο αριθμός των μαθητών έχει πέσει κατακόρυφα. Ο ελληνικός πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης ανέρχεται σήμερα στους 2.000 και οι μαθητές της Σχολής στους 55. Παρόλα αυτά η Μεγάλη του Γένους Σχολή συνεχίζει να λειτουργεί, το κτήριο ανακαινίσθηκε πριν από 3 χρόνια, καθιερώθηκαν μαθήματα διδασκαλίας ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα μεσημέρια προσφέρεται δωρεάν σίτιση στους μαθητές, το λεωφορείο (αν και όχι κόκκινο) μεταφέρει δωρεάν τα παιδιά και στους καλύτερους μαθητές παρέχεται μεταπτυχιακή δυνατότητα σπουδών στο εξωτερικό.
Τα μαθήματα τα οποία διδάσκονται στην Ελληνική Γλώσσα είναι Αρχαία, Νέα Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσιογνωστικά, Φυσική, Χημεία, Φυσική Αγωγή, Θρησκευτικά, Καλλιτεχνικά, Μουσική, Φιλοσοφία, Λογική, Ιστορία της Τέχνης, Βιολογία, Υγιεινή, Ψυχολογία. Τα μαθήματα που διδάσκονται στην Τουρκική Γλώσσα είναι Τουρκικά, Ιστορία, Γεωγραφία, Ηθική, Κοινωνιολογία, Στρατιωτικά. Διδάσκουν 14 Έλληνες και 7 Τούρκοι καθηγητές. Οι απόφοιτοι της Σχολής μπορούν να εισάγονται στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτήρια της Τουρκίας, της Ελλάδας και Πανεπιστημίων της αλλοδαπής.
Ζάππειο
Το σχολείο διαιρείται σε δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες: α) στην Πρωτοβάθμια (νηπιαγωγείο, δημοτικό) και β) στην Δευτεροβάθμια (γυμνάσιο, λύκειο). Οι μαθητές, εκτός των κανονικών μαθημάτων τους, μαθαίνουν αγγλικά, γαλλικά και την χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οι μαθητές παρακολουθούν στην Ελληνική γλώσσα, κανονικά όλα τα μαθήματα του εκπαιδευτικού προγράμματος του Ελληνικού Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων και στην Τουρκική γλώσσα τα μαθήματα: Ιστορία, Γεωγραφία και Τουρκική γραμματική & γλώσσα. Μετά το πέρας της αποφοίτησής του έχουν το δικαίωμα να εισαχθούν στο Τουρκικά Πανεπιστήμια.
Οι μαθητές και των δύο βαθμίδων κατά τη διάρκεια της φοίτησης τους έχουν ενιαία και ευπρεπή εξωτερική εμφάνιση («στολή») με το μονόγραμμα του σχολείου τους, το Ζ (που υποδηλώνει το αρχικό γράμμα του επιθέτου των ιδρυτών του)
ΖΩΓΡΑΦΕΙΟ
Το Ζωγράφειο Λύκειο ή Ζωγράφειο Γυμνάσιο-Λύκειο και επίσημα Ζωγράφειον Λύκειον ή Ζωγράφειον Γυμνάσιον-Λύκειον, είναι ένα από τα λίγα εναπομείναντα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Κωνσταντινούπολη. Το ιστορικό σχολείο του Πέρα επί 118 χρόνια προσφέρει μόρφωση και διατηρεί άσβεστη την κουλτούρα των ομογενών της Πόλης. Σ’ ένα κάθετο στενό της Λεωφόρου του İstiklal (Πέρα), στο Tumacibasi sokak (Τουματσίμπασι σοκάκ), αριστερά, ανάμεσα σε σειρά γκρίζων κτιρίων, ξεπροβάλλει ένα κάτασπρο. Λες και το καυσαέριο της Πόλης δεν μπορεί να μολύνει τ’ άσπρα του μάρμαρα. Το «Ζωγράφειο», το «σχολείο μας», όπως το αποκαλούν οι ομογενείς, στέκεται εκεί αγέρωχο εδώ και 118 χρόνια.
Το σχολείο διοργανώνει πλήθος εξωσχολικών δραστηριοτήτων, όπως θέατρο,χορό, συναυλίες, αθλητικές δραστηριότητες, ομιλίες και εκθέσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι απόφοιτος του Ζωγραφείου Λυκείου.Το 2004 στην Αθήνα ιδρύθηκε ο σύλλογος «Φίλοι του Ζωγραφείου Λυκείου Κωνσταντινούπολης», στόχος του οποίου είναι η ανεύρεση πόρων για την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου.
Το Ζωγράφειο Λύκειο Κωνσταντινουπόλεως γιόρτασε τα 120 χρόνια λειτουργίας του το Δεκέμβριο του 2013 και προσφοράς στην παιδεία και τον πολιτισμό με συναυλία της Ευανθίας Ρεμπούτσικα με τη συμμετοχή της χορωδίας του Ζωγραφείου, της χορωδίας των Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη και της χορωδία «Εν Δυνάμει».Πλήθος κόσμου από την Πόλη και την Ελλάδα, φίλοι και απόφοιτοι του Ζωγραφείου, γονείς και εκπαιδευτικοί, εκπρόσωποι συλλόγων και ιδρυμάτων γέμισαν ασφυκτικά το σχολείο για να παρακολουθήσουν την εκδήλωση. Φέτος στο Ζωγράφειο Λύκειο από τις 20-30 Μαρτίου 2014 πραγματοποιήθηκε μαθητικό συνέδριο με θέμα «Γ.Σεφέρης: Από τη Σμύρνη στην Πόλη» υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Το 2010 μετακλητός καθηγητής στο Ζάππειο δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Τα Νέα ότι στις τρεις μεγάλες σχολές, στο Ζάππειο, στο Ζωγράφειο και στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, φοιτούν περίπου 240 παιδιά από τα οποία το 60% είναι Αντιοχείς. Τα υπόλοιπα είναι Ρωμιόπουλα. Και το πρόβλημα είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός Ρωμιών οι οποίοι έχουν την οικονομική δυνατότητα προτιμούν να μη στέλνουν τα παιδιά τους στα σχολεία της ομογένειας, επειδή το επίπεδο είναι χαμηλό. Τα στέλνουν σε ιδιωτικά σχολεία.
Λειτουργούν ακόμη:
7 Δημοτικά: (Πριγκήπου, Χαλκηδόνος, Ζαππείου, Μεγάλου Ρεύματος, Αγίου Στεφάνου, Βλάγκας και Μαρασλή) Ο Βαλάντης Μιχαϊλίδης ήταν ο μοναδικός μαθητής της τετάρτης τάξης του Ελληνικού Δημοτικού σχολείου στο Kadıköy της Κωνσταντινούπολης το 2010
Το ελληνικό Δημοτικό στην περιοχή Μπακίρ Κόι δεν έχει μαθητές εδώ και 10 χρόνια. Το Μαράσλειο Δημοτικό στο Φανάρι το 2010 είχε 6 μαθητές .
«Ο κόμπος έφτασε στο χτένι», δήλωσαν στα «ΝΕΑ» τέσσερις μετακλητοί δάσκαλοι στην Πόλη κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τα σχολεία της ομογένειας. Αν δεν ληφθούν σύντομα αποφάσεις, εκτιμούν ότι τα σχολεία τελικά θα οδηγηθούν σε κλείσιμο.
και 2 Νηπιαγωγεία ( Ζαππείου, Γαλατά).
Έχουν κλείσει :περίπου 32 Δημοτικά στην Πόλη και 7 σε νησιά,
τα Γυμνάσια-Λύκεια :Κεντρικό, Ιωακείμιο, Εκπαιδευτήρια Μελλά, Ορφανοτροφείο Πριγκήπου
Οι σχολές: Θεολογική Χάλκης, Εμπορική Χάλκης, Καλών Τεχνών, Εμπορική του Πέρα.
Ενώ, σύμφωνα με δημοσιεύματα τουρκικών εφημερίδων, προεργασίες για ρυθμίσεις στα μειονοτικά σχολεία (ελληνικά, αρμενικά και εβραϊκά) κάνει το τουρκικό Υπουργείο Παιδείας μέσω επιτροπής που έχει συσταθεί με σκοπό τη βελτίωση της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας.
Οι σχετικές εργασίες σχετίζονται με τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Τα προβλήματα σχετικά με τα βιβλία που διδάσκονται στα μειονοτικά σχολεία, η ποιότητα του έργου των μειονοτικών και Τούρκων εκπαιδευτικών -που στην περίπτωση των ελληνικών σχολείων στην Πόλη υπάρχουν επιπρόσθετα και οι εξ Ελλάδος μετακλητοί εκπαιδευτικοί- είναι αυτά που έχει υπόψη της η επιτροπή. Αντικείμενο συζήτησης είναι και το αν θα επιτραπεί στα ελληνικά και τα αρμενικά σχολεία να δέχονται, εκτός από μειονοτικούς, και μαθητές από την Ελλάδα και την Αρμενία αντίστοιχα. (enet.gr)
Ακόμη ,«Έχουν ξεκινήσει ουσιαστικές ενέργειες για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής Χάλκης» ανέφερε τον Ιούνιο 2012 ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Εγκεμέν Μπαγίς. Με αυτόν τον τρόπο απάντησε σε παρατηρήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου που έκανε λόγο για εξάντληση της υπομονής.
20ος ΑΙΩΝΑΣ
Σύμφωνα με όρο της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923 μόνο Έλληνες με τουρκική υπηκοότητα μπορούν να παρακολουθούν μαθήματα στα ελληνικά σχολεία της Τουρκίας. Γύρω στο 1946 οι εγγεγραμμένοι ομογενείς μαθητές στην Κων/πολη έφταναν τους 3.762.
Όμως η ένταξη των δυο χωρών (Ελλάδας-Τουρκίας )στο ΝΑΤΟ λειτούργησε ευεργετικά για τον μειονοτικό πληθυσμό της Κων/πολης και τη λειτουργία των ομογενειακών ιδρυμάτων. Το ακαδημαϊκό έτος 1951-52 φοίτησαν στην Ιερατική σχολή της Χάλκης 70 φοιτητές από δέκα διαφορετικές χώρες ενώ δίδασκαν 25 δάσκαλοι και καθηγητές.
Το 1952 ο Ευάγγελος Παπανούτσος ,γενικός Διευθυντής του ΥΠΕΠΘ, μεταβαίνει στην Κων/πολη. Συντάσσει έκθεση για το πλαίσιο λειτουργίας της ομογενειακής εκπαίδευσης το Νοέμβριο του 1952.Στην έκθεση αυτή μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι: «τα ελληνικά σχολεία θεωρούνται ιδιωτικά σχολεία και η άδεια λειτουργίας έχει εκδοθεί στο όνομα του ιδρυτή. Τα σχολικά οικοδομήματα είναι παλιά. Υπάγονται στην τουρκική Δ/νση Παιδείας και διδάσκουν στην ελληνική γλώσσα τα Θρησκευτικά, την Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία ,τα Φυσικά και τα Μαθηματικά. Τα άλλα μαθήματα διδάσκονται στην τουρκική γλώσσα. Ένας μαθητής μένει στάσιμος αν υστερεί σε δυο από τα μαθήματα που διδάσκονται στην τουρκική γλώσσα.
Την περίοδο της επίσκεψης του Παπανούτσου στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση φοιτούν 4.577 μαθητές και μαθήτριες και δίδασκαν 55 δάσκαλοι και 158 δασκάλες. Απ’ αυτούς οι περισσότεροι είναι απόφοιτοι Γυμνασίου και ασκούν το επάγγελμα του δασκάλου εμπειρικά, ενώ μικρός αριθμός αυτών έχει αποφοιτήσει από Διδασκαλείο.
Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν δίνονται στοιχεία για τον ακριβή αριθμό μαθητών. Λειτουργούν 5 σχολεία. Μεγάλη του Γένους Σχολή, Ζωγράφειο ,ως Γυμνάσια αρρένων, Ζάππειο, Ιωακείμιο και Κεντρικό, ως Γυμνάσια θηλέων.
Οι Τούρκοι εκπαιδευτικοί διορίζονται και μισθοδοτούνται από το τουρκικό δημόσιο Ο Διευθυντής διορίζεται απ΄ την τουρκική Δ/νση Παιδείας μετά από πρόταση του ιδρυτή. Οι ομογενείς εκπαιδευτικοί διορίζονται μετά από πρόταση του Δ/ντη με αναγκαία προϋπόθεση την τουρκική υπηκοότητα. Στα σχολεία διορίζεται Τούρκος Υποδιευθυντής αν και την περίοδο αυτή οι Τούρκοι ,σε ένδειξη καλής θέλησης τους απομάκρυναν απ΄ τα σχολεία».
Με νόμο του 1952 η τουρκική κυβέρνηση επικυρώνει προηγούμενη σύμβαση μεταξύ των δυο χωρών που προέβλεπε ανταλλαγή εκπαιδευτικών και διδακτικού υλικού για τα μειονοτικά σχολεία των δυο χωρών ενώ με προηγούμενη ρύθμιση του τουρκικού Υπουργείου Παιδείας εξαιρέθηκαν τα σχολεία της ομογένειας απ’ την καταβολή φόρου εισοδήματος.
Το 1956 οι εγγεγραμμένοι ομογενείς μαθητές αριθμούν τους 6.912,ενώ παράλληλα με τη βελτίωση των συνθηκών στον εκπαιδευτικό τομέα παρατηρείται και μια έντονη πολιτισμική δραστηριότητα στην Κων/πολη που προωθείται απ’ την « Ελληνική ΄Ενωση Κων/πολης»
Το θετικό αυτό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν άργησε ν΄ ανατραπεί. Απ’ το 1954-55 αρχίζει μια νέα περίοδος ανταγωνισμού στις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε συνάρτηση με το κυπριακό ζήτημα. Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955 με πρόσχημα έκρηξη στο τουρκικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη ξεσπά ένα κύμα διώξεων του ελληνισμού της Κων/πολης ,της Ίμβρου και της Τενέδου .Το 57-58, με την επιδείνωση των διακοινοτικών σχέσεων στην Κύπρο ,έγιναν παρατηρήσεις στο μειονοτικό πληθυσμό που χρησιμοποιούσε στις μεταξύ του σχέσεις την ελληνική γλώσσα, ενώ αφίσες παρακινούσαν τους Τούρκους ν’ αποφεύγουν τα ελληνικά καταστήματα. Τα ελληνικά σχολεία άρχισαν ν’ αδειάζουν και οι απελάσεις και μαζικές μεταναστεύσεις περιόριζαν διαρκώς τον αριθμό της ελληνικής μειονότητας.
Το Μάρτιο του 1964 η Τουρκία κατήγγειλε την ελληνοτουρκική σύμβαση εγκατάστασης του 1930 και αμέσως μετά οι τουρκικές αρχές επικαλούμενες λόγους ασφαλείας και δημόσιας τάξης ,άρχισαν ν’ απελαύνουν τους σημαντικότερους μειονοτικούς παράγοντες με ελληνική υπηκοότητα.
Με μια σειρά από μέτρα ,επίσης, έπληξαν το εκπαιδευτικό σύστημα και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα της Κων/πολης. Πιο συγκεκριμένα με εγκύκλιο του 1964 , απαγορεύτηκε στα ελληνικά σχολεία η είσοδος στους ορθόδοξους κληρικούς , η πρωινή προσευχή και ο εορτασμός των θρησκευτικών εορτών. Επιπλέον 3 Διευθυντές Ελληνικών Λυκείων και άλλοι 11 Έλληνες δάσκαλοι παύτηκαν από τα καθήκοντά τους ,απολύθηκαν 39 εκπαιδευτικοί και απαγορεύτηκε η λειτουργία συνολικά 6 Δημοτικών σχολείων , ενώ απαγορεύτηκε ο διορισμός στα ελληνικά σχολεία ομογενών εκπαιδευτικών αποφοίτων των ελληνικών Παιδαγωγικών Ακαδημιών και Πανεπιστημίων όπως και αποφοίτων της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης(1965).
Η διακίνηση ελληνικών βιβλίων και εγκυκλοπαιδειών στα ελληνικά σχολεία δεν επιτρεπόταν Παράλληλα ασκήθηκαν πιέσεις στους μαθητές της μειονότητας προκειμένου να μη χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων από τα μαθήματα. Άμεση συνέπεια όλων των παραπάνω η δραματική πληθυσμιακή πτώση του ελληνικού στοιχείου στην Πόλη.
Παρά τις διαμαρτυρίες της ελληνικής πλευράς στα Ηνωμένα Έθνη και στην UNESKO για την κατάργηση της ελληνικής παιδείας η Τουρκία συνέχισε την πολιτική της. Έτσι ,τον Αύγουστο του 1971,οι τουρκικές αρχές απαγόρευσαν τη λειτουργία της Ιερής Θεολογικής Σχολής της Χάλκης καθώς σύμφωνα με διάταγμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης η λειτουργία της έθετε σε κίνδυνο τον Κεμαλικό χαρακτήρα του κράτους. Επιπλέον υποχρέωσαν τους Έλληνες μαθητές να αρχίζουν κάθε πρωί τα μαθήματά τους με τον τουρκικό όρκο: «Είμαι Τούρκος» και να τελειώνουν με τη φράση «Είμαι ευτυχής που γεννήθηκα Τούρκος», στοχεύοντας στην εξασθένηση της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων. Με διάταγμα του ίδιου έτους απαγορεύεται ο διορισμός Ελλήνων Μετακλητών Εκπαιδευτικών από την Ελλάδα στα λιγοστά μειονοτικά σχολεία.
Η ελληνική κοινότητα αρχές της δεκαετίας του 70 αριθμεί περίπου 17.000, αφού προηγήθηκαν μαζικές αναχωρήσεις μελών της. Με την εισβολή στην Κύπρο το 1974 και την κρίση στο Αιγαίο το 1975, ολοκληρώνεται η εξαφάνιση του ελληνισμού της Κων/πολης. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η «Ηχώ» της Κων/πολης , το 1978 υπήρχαν 7882 ομογενείς .Το 1980 η ελληνική κοινότητα αριθμεί 5.600 μέλη.
Παρά την επίτευξη των στόχων της τουρκικής πολιτικής, τη συρρίκνωση του ελληνικού στοιχείου ,οι πιέσεις εναντίον του συνεχίζονται. Το 1994 αφαιρείται από 100 αποφοίτους Ελληνικών σχολείων της Πόλης το δικαίωμα εισαγωγής στην πανεπιστημιακή κοινότητα αν και είχαν πετύχει στις Παντουρκικές εξετάσεις. Το 1996 με την κρίση στα Ίμια δημιουργούνται μικροπροβλήματα στους Έλληνες της Πόλης. Η πολιτική των Τούρκων οργανωμένη κατάλληλα προσανατολίζεται κυρίως στον εκπαιδευτικό τομέα για να πετύχει την απώλεια της εθνικής συνείδησης και του πολιτισμού της ελληνικής μειονότητας.
21ος ΑΙΩΝΑΣ
Το τουρκικό κράτος στις αρχές του αιώνα (2001) προσπαθεί να κλείσει εκκρεμείς υποθέσεις αναφορικά με διεκδικήσεις σπιτιών και δημεύσεις κινητής και ακίνητης περιουσίας Ελλήνων απ’ το τουρκικό δημόσιο. Το 2003 δημοσιεύονται εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ελληνική μειονότητα. Τον Οκτώβριο του 2003 η τουρκική βουλή παραδέχεται ανοιχτά μετά το 1955 την παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης και την ύπαρξη οργανωμένου σχεδίου με σκοπό τον αφανισμό των ελληνικών σχολείων και κατά συνέπεια του ελληνισμού.Ο ελληνικός πληθυσμός της Πόλης είναι περίπου 3.000.Μόνο 10 απ’ τα ελληνικά σχολεία της Πόλης έχουν μαθητές. Οι Έλληνες μαθητές και μαθήτριες ανέρχονται στους 240 περίπου. Λειτουργούν:
3 Λύκεια: Μεγάλη του Γένους Σχολή, Σήμερα η Μεγάλη του Γένους Σχολή λειτουργεί ως σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η αυλή της διαμορφώθηκε σε γήπεδα μπάσκετ, μίνι ποδοσφαίρου και βόλεϊ και στον εσωτερικό χώρο του ισογείου υπάρχουν τραπέζια επιτραπέζιας αντισφαίρισης. Στον ίδιο χώρο δημιουργήθηκε κυλικείο και οργανώθηκε μαγειρείο όπου οι μαθητές των απομακρυσμένων περιοχών γευματίζουν, αφού το σχολικό ωράριο τελειώνει στις 16:00. Στο ισόγειο υπάρχουν επίσης μαθητική βιβλιοθήκη, αίθουσα ψυχολόγου και σχολιάτρου, γυμναστήριο και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Στον πρώτο όροφο όπου βρίσκεται και η κύρια είσοδος υπάρχουν τα γραφεία του Λυκειάρχη και του υποδιευθυντή, λογιστήριο, γραμματεία, αίθουσα καθηγητών και 4 αίθουσες διδασκαλίας. Στο δεύτερο όροφο υπάρχει η περίλαμπρη αίθουσα τελετών και 6 αίθουσες διδασκαλίας. Στον τρίτο όροφο βρίσκονται τα εργαστήρια χημείας, φυσικής και ηλεκτρονικών υπολογιστών.Στο θόλο πάνω από το κεντρικό κτήριο στεγάζεται το αστρονομικό παρατηρητήριο της σχολής που διαθέτει ένα παλιό τηλεσκόπιο.
Για να μπορούν να προσέλθουν περισσότεροι μαθητές και από τα μακρινά σημεία της Πόλης τέθηκε στη διάθεσή τους πούλμαν που ονομαζόταν παλιότερα “Κόκκινο λεωφορείο” επειδή είχε τα χρώματα της Σχολής. Και ενώ μέχρι το 1945 οι μαθητές είχαν φτάσει τους 500, σήμερα λόγω πολιτικών αιτίων και λόγω ενός τούρκικου νόμου που επιβάλλει στους απόφοιτους του δημοτικού να εγγράφονται μόνο σε γυμνάσιο της περιοχής τους, ο αριθμός των μαθητών έχει πέσει κατακόρυφα. Ο ελληνικός πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης ανέρχεται σήμερα στους 2.000 και οι μαθητές της Σχολής στους 55. Παρόλα αυτά η Μεγάλη του Γένους Σχολή συνεχίζει να λειτουργεί, το κτήριο ανακαινίσθηκε πριν από 3 χρόνια, καθιερώθηκαν μαθήματα διδασκαλίας ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα μεσημέρια προσφέρεται δωρεάν σίτιση στους μαθητές, το λεωφορείο (αν και όχι κόκκινο) μεταφέρει δωρεάν τα παιδιά και στους καλύτερους μαθητές παρέχεται μεταπτυχιακή δυνατότητα σπουδών στο εξωτερικό.
Τα μαθήματα τα οποία διδάσκονται στην Ελληνική Γλώσσα είναι Αρχαία, Νέα Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσιογνωστικά, Φυσική, Χημεία, Φυσική Αγωγή, Θρησκευτικά, Καλλιτεχνικά, Μουσική, Φιλοσοφία, Λογική, Ιστορία της Τέχνης, Βιολογία, Υγιεινή, Ψυχολογία. Τα μαθήματα που διδάσκονται στην Τουρκική Γλώσσα είναι Τουρκικά, Ιστορία, Γεωγραφία, Ηθική, Κοινωνιολογία, Στρατιωτικά. Διδάσκουν 14 Έλληνες και 7 Τούρκοι καθηγητές. Οι απόφοιτοι της Σχολής μπορούν να εισάγονται στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτήρια της Τουρκίας, της Ελλάδας και Πανεπιστημίων της αλλοδαπής.
Ζάππειο
Το σχολείο διαιρείται σε δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες: α) στην Πρωτοβάθμια (νηπιαγωγείο, δημοτικό) και β) στην Δευτεροβάθμια (γυμνάσιο, λύκειο). Οι μαθητές, εκτός των κανονικών μαθημάτων τους, μαθαίνουν αγγλικά, γαλλικά και την χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οι μαθητές παρακολουθούν στην Ελληνική γλώσσα, κανονικά όλα τα μαθήματα του εκπαιδευτικού προγράμματος του Ελληνικού Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων και στην Τουρκική γλώσσα τα μαθήματα: Ιστορία, Γεωγραφία και Τουρκική γραμματική & γλώσσα. Μετά το πέρας της αποφοίτησής του έχουν το δικαίωμα να εισαχθούν στο Τουρκικά Πανεπιστήμια.
Οι μαθητές και των δύο βαθμίδων κατά τη διάρκεια της φοίτησης τους έχουν ενιαία και ευπρεπή εξωτερική εμφάνιση («στολή») με το μονόγραμμα του σχολείου τους, το Ζ (που υποδηλώνει το αρχικό γράμμα του επιθέτου των ιδρυτών του)
ΖΩΓΡΑΦΕΙΟ
Το Ζωγράφειο Λύκειο ή Ζωγράφειο Γυμνάσιο-Λύκειο και επίσημα Ζωγράφειον Λύκειον ή Ζωγράφειον Γυμνάσιον-Λύκειον, είναι ένα από τα λίγα εναπομείναντα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Κωνσταντινούπολη. Το ιστορικό σχολείο του Πέρα επί 118 χρόνια προσφέρει μόρφωση και διατηρεί άσβεστη την κουλτούρα των ομογενών της Πόλης. Σ’ ένα κάθετο στενό της Λεωφόρου του İstiklal (Πέρα), στο Tumacibasi sokak (Τουματσίμπασι σοκάκ), αριστερά, ανάμεσα σε σειρά γκρίζων κτιρίων, ξεπροβάλλει ένα κάτασπρο. Λες και το καυσαέριο της Πόλης δεν μπορεί να μολύνει τ’ άσπρα του μάρμαρα. Το «Ζωγράφειο», το «σχολείο μας», όπως το αποκαλούν οι ομογενείς, στέκεται εκεί αγέρωχο εδώ και 118 χρόνια.
Το σχολείο διοργανώνει πλήθος εξωσχολικών δραστηριοτήτων, όπως θέατρο,χορό, συναυλίες, αθλητικές δραστηριότητες, ομιλίες και εκθέσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι απόφοιτος του Ζωγραφείου Λυκείου.Το 2004 στην Αθήνα ιδρύθηκε ο σύλλογος «Φίλοι του Ζωγραφείου Λυκείου Κωνσταντινούπολης», στόχος του οποίου είναι η ανεύρεση πόρων για την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου.
Το Ζωγράφειο Λύκειο Κωνσταντινουπόλεως γιόρτασε τα 120 χρόνια λειτουργίας του το Δεκέμβριο του 2013 και προσφοράς στην παιδεία και τον πολιτισμό με συναυλία της Ευανθίας Ρεμπούτσικα με τη συμμετοχή της χορωδίας του Ζωγραφείου, της χορωδίας των Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη και της χορωδία «Εν Δυνάμει».Πλήθος κόσμου από την Πόλη και την Ελλάδα, φίλοι και απόφοιτοι του Ζωγραφείου, γονείς και εκπαιδευτικοί, εκπρόσωποι συλλόγων και ιδρυμάτων γέμισαν ασφυκτικά το σχολείο για να παρακολουθήσουν την εκδήλωση. Φέτος στο Ζωγράφειο Λύκειο από τις 20-30 Μαρτίου 2014 πραγματοποιήθηκε μαθητικό συνέδριο με θέμα «Γ.Σεφέρης: Από τη Σμύρνη στην Πόλη» υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Το 2010 μετακλητός καθηγητής στο Ζάππειο δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Τα Νέα ότι στις τρεις μεγάλες σχολές, στο Ζάππειο, στο Ζωγράφειο και στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, φοιτούν περίπου 240 παιδιά από τα οποία το 60% είναι Αντιοχείς. Τα υπόλοιπα είναι Ρωμιόπουλα. Και το πρόβλημα είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός Ρωμιών οι οποίοι έχουν την οικονομική δυνατότητα προτιμούν να μη στέλνουν τα παιδιά τους στα σχολεία της ομογένειας, επειδή το επίπεδο είναι χαμηλό. Τα στέλνουν σε ιδιωτικά σχολεία.
Λειτουργούν ακόμη:
7 Δημοτικά: (Πριγκήπου, Χαλκηδόνος, Ζαππείου, Μεγάλου Ρεύματος, Αγίου Στεφάνου, Βλάγκας και Μαρασλή) Ο Βαλάντης Μιχαϊλίδης ήταν ο μοναδικός μαθητής της τετάρτης τάξης του Ελληνικού Δημοτικού σχολείου στο Kadıköy της Κωνσταντινούπολης το 2010
Το ελληνικό Δημοτικό στην περιοχή Μπακίρ Κόι δεν έχει μαθητές εδώ και 10 χρόνια. Το Μαράσλειο Δημοτικό στο Φανάρι το 2010 είχε 6 μαθητές .
«Ο κόμπος έφτασε στο χτένι», δήλωσαν στα «ΝΕΑ» τέσσερις μετακλητοί δάσκαλοι στην Πόλη κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τα σχολεία της ομογένειας. Αν δεν ληφθούν σύντομα αποφάσεις, εκτιμούν ότι τα σχολεία τελικά θα οδηγηθούν σε κλείσιμο.
και 2 Νηπιαγωγεία ( Ζαππείου, Γαλατά).
Έχουν κλείσει :περίπου 32 Δημοτικά στην Πόλη και 7 σε νησιά,
τα Γυμνάσια-Λύκεια :Κεντρικό, Ιωακείμιο, Εκπαιδευτήρια Μελλά, Ορφανοτροφείο Πριγκήπου
Οι σχολές: Θεολογική Χάλκης, Εμπορική Χάλκης, Καλών Τεχνών, Εμπορική του Πέρα.
Ενώ, σύμφωνα με δημοσιεύματα τουρκικών εφημερίδων, προεργασίες για ρυθμίσεις στα μειονοτικά σχολεία (ελληνικά, αρμενικά και εβραϊκά) κάνει το τουρκικό Υπουργείο Παιδείας μέσω επιτροπής που έχει συσταθεί με σκοπό τη βελτίωση της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας.
Οι σχετικές εργασίες σχετίζονται με τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Τα προβλήματα σχετικά με τα βιβλία που διδάσκονται στα μειονοτικά σχολεία, η ποιότητα του έργου των μειονοτικών και Τούρκων εκπαιδευτικών -που στην περίπτωση των ελληνικών σχολείων στην Πόλη υπάρχουν επιπρόσθετα και οι εξ Ελλάδος μετακλητοί εκπαιδευτικοί- είναι αυτά που έχει υπόψη της η επιτροπή. Αντικείμενο συζήτησης είναι και το αν θα επιτραπεί στα ελληνικά και τα αρμενικά σχολεία να δέχονται, εκτός από μειονοτικούς, και μαθητές από την Ελλάδα και την Αρμενία αντίστοιχα. (enet.gr)
Ακόμη ,«Έχουν ξεκινήσει ουσιαστικές ενέργειες για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής Χάλκης» ανέφερε τον Ιούνιο 2012 ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Εγκεμέν Μπαγίς. Με αυτόν τον τρόπο απάντησε σε παρατηρήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου που έκανε λόγο για εξάντληση της υπομονής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου