Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ
Μια πρωτοπόρα προσπάθεια του Όθωνα Ρουσόπουλου
Μέρος 4ο
Με τη δημοσίευση του διατάγματος ξεσηκώνονται «εν πλήρει συμφωνία» όλα τα κοντόφθαλμα και κατεστημένα συμφέροντα.
Οι σύγκλητοι του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου, οι φοιτητές της Φυσικομαθηματικής, του Πολυτεχνείου και όλως παραδόξως οι μαθητές της «Αθηναϊκής Σχολής» του Ιω. Γεράκη.
Παρά τις αντιθέσεις τους ενώθηκαν ομοθυμαδόν έναντι του
«κοινού εχθρού» διότι κατά τις εφημερίδες της εποχής «διείδον κίνδυνον δια τα επαγγελματικά τους δικαιώματα».
Αυτή η ανίερη συμμαχία και η κοντόφθαλμη αντίδραση είχε ως συνέπεια το Βασιλικό διάταγμα να αποσυρθεί σιωπηρώς, παρά τις διαμαρτυρίες πολλών παραγόντων, όπως αρθρογράφων εφημερίδων, φορέων του εμπορίου και της βιομηχανίας.
Το κατεστημένο βγήκε για μια ακόμα φορά νικητής διαιωνίζοντας το τέλμα και την κακή μοίρα της πατρίδας μας.
Αυτό ήταν ένα από τα γεγονότα που σημάδευσαν την μελλοντική πορεία της σχολής.
Ας έρθουμε όμως στη δωρεά του Γρ. Μαρασλή. Ο Όθ. Ρουσόπουλος κάνοντας μια μελέτη των οικονομικών βαρών της Σχολής από τα ενοίκια του κτιρίου της αλλά και από την αυτονόητη ανάγκη ανευρέσης νέων χώρων για εργαστήρια και αίθουσες διδασκαλίας, κάνει μια έκκληση στους απανταχού ομογενείς δίνοντας την υπόσχεση ότι αν υπάρξει αντίστοιχη δωρεά τα νέα διδακτήρια θα φέρουν το όνομα του δωρητή. Μέσα στο μυαλό του είναι η ανάγκη για γενναία μείωση των διδάκτρων των μαθητών – κάτι που τελικά το επιβάλλει ανεξαρτήτως της ατελέσφορης τελικής κατάληξης.
Λίγο χρόνο μετά την έκκληση, στέλνεται επιστολή από τον εκπρόσωπο του Γρ. Μαρασλή στην Ελλάδα, πράγμα που μας βάζει την υπόνοια ότι είχαν προηγηθεί και άλλες συνεννοήσεις.
(Παράρτημα: Έγγραφο 5)
Ο όρος που βάζει ο δωρητής να υπάρξει παροχή οικοπέδου γίνεται πράξη μετά την απόφαση της μονής Πετράκη να παραχωρήσει το οικόπεδο.
Δημιουργείται επιτροπή ανέγερσης του κτιρίου όπου πρωτοστατεί ο Όθωνας Ρουσόπουλος και ο Αρχιτέκτονας του κτιρίου κ. Μεταξάς. Ενώ τα χρήματα εκταμιεύονται και το έργο προχωράει, στην Οδησσό πεθαίνει ο Γρ. Μαρασλής. Σε λίγο δημοσιεύεται η διαθήκη του. Κάποιοι κυβερνητικοί παράγοντες, ερμηνεύοντας «κατά το δοκούν» τη θέληση του δωρητή, παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες του εκτελεστή της διαθήκης, παραβαίνουν τους όρους της και το κτίριο δίνεται για άλλη χρήση. Αυτή η πράξη δε συγχωρείται από το γεγονός ότι σ’ αυτό το κτίριο γίνεται ένα ακόμα διδασκαλείο στο οποίο δίδαξαν οι μεγάλοι δάσκαλοι Αλεξ. Δελμούζος και Δημ. Γληνός.
Για να τηρήσουν το τυπικό της διαθήκης που πρόβλεπε λειτουργία στο κτίριο, Εμπορικής Σχολής, έδωσαν ένα μικρό ποσό για το κτίριο της μετέπειτα Ανωτ. Εμπορικής.
Αυτό ήταν το δεύτερο σημαντικό χτύπημα για την Ακαδημία και ιδιαίτερα για τον ιδρυτή και εμπνευστή της Όθ. Ρουσόπουλο.
Βέβαια η σχολή συνέχισε την πορεία της, τα μαθήματα, τις διδακτορικές εξετάσεις, την αδιατάρακτη έκδοση του περιοδικού της.
Όμως προσωπική μου άποψη είναι, ότι έχασε την αρχική δυναμική της ανόδου, που είχε μέχρι τότε. Το εκλεκτό καθηγητικό δυναμικό, που μέχρι το τέλος της Σχολής συνέχισε να είναι σε υψηλό επίπεδο, άρχισε να αναζητά νέες διεξόδους και ευκαιρίες.
Πέρα από τις αναπόφευκτες απώλειες λόγω θανάτων, δύο-τρεις μετακόμισαν ως καθηγητές στο Πολυτεχνείο, άλλοι στο Πανεπιστήμιο και μερικοί στελέχωσαν αργότερα σε αντίστοιχους τομείς το νέο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Το έργο της σχολής παρέμεινε ακέραιο και σημαδειακό των δυνατοτήτων αλλά και των ορίων της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Οι πτυχιούχοι της Ακαδημίας ήταν η «μαγιά» που στελέχωσε τον ιστό της παραγωγής και των υπηρεσιών στη Πατρίδα μας τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Ο Όθωνος Ρουσόπουλος ήταν ένας φωτισμένος ηγέτης. Έτσι πρέπει να τον δούμε παρά τις αντιρρήσεις ορισμένων για τα ύστατα χρόνια της ζωής του.
Άφησε πίσω έργο, που καμιά δύναμη ή παρεκτροπή δεν μπορεί να εξαφανίσει.
Η εργασία αυτή είναι μια τιμή στη μνήμη του.
Υποσημειώσεις
1 Έχει σημασία να ειπωθεί ότι ο Στράτος Παπαϊωάννου, διευθυντής της Σχολής Βιομηχανικών Σπουδών και από τους ιδρυτές της, είναι γιος του Κωστή Παπαϊωάννου, μόνιμου συνεργάτη του Όθωνα Ρουσόπουλου που δίδαξε στην Ακαδημία μαζί με άλλους τα οικονομικά μαθήματα.
Ο Στράτος Παπαϊωάννου είναι ο πατέρας του φιλόσοφου Κ. Παπαϊωάννου που τον τελευταίο καιρό αναδεικνύεται το έργο του και αναγνωρίζεται η προσωπικότητά του.
2 Παρά το γεγονός ότι προτάθηκε δύο φορές να γίνει καθηγητής στο Πανεπιστήμιο, αυτό δεν έγινε δυνατό. Άλλοι κατέλαβαν τις περιζήτητες άλλωστε θέσεις. Ίσως αυτό να ήταν και για καλό του γιατί σώθηκε και δεν έγινε ένας ακόμα από τους σχολαστικούς επικεφαλείς των εδρών του Πανεπιστημίου.
3 Η ορθογραφία της λέξης έχει σχέση με την άποψή του για την απλοποίηση της γραφής. Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα δόθηκε μάχη για το πως γράφεται η λέξη χημεία. Ο Μιχ. Στεφανίδης, καθηγητής της Ιστορίας των φυσικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο με κάποια επιχειρήματα υποστήριξε ότι η λέξη έχει σχέση με το αρχαίο χυμεύω γι’ αυτό πρέπει να γράφεται με ύψιλον, χυμεία που χρησιμοποιεί σ’ όλα του τα κείμενα. Τελικά επικράτησε η σημερινή γραφή της λέξης «ΧΗΜΕΙΑ».
Το ίδιο έγινε και στις προσπάθειες που κάνουν οι οπαδοί του Ψυχάρη, Αλεξ. Πάλλης και Ελισαίος Γιαννίδης (καθηγητής στην Ακαδημία).
Ο πρώτος μετέφρασε μια αγγλική Φυσική και χρησιμοποίησε όρους με λαϊκές ρίζες. Ο δεύτερος έγραψε μια εκλαϊκευμένη Αστρονομία. Δυστυχώς οι προτάσεις τους, που είχαν ένα στοιχείο υπερβολής, δεν επεκράτησαν.
4 Σε λίγο τη σχολή του Ιω. Γεράκη την πήρε υπό την προστασία του ο διάδοχος Κων/νος, μετέπειτα βασιλιάς της χώρας σε κρίσιμα χρόνια γι’ αυτήν. Οικονομικά τη σχολή την πατρονάρισε ο μεγαλομέτοχος και διευθυντής της Τράπεζας Αθηνών Ιω. Πεσματζόγλουου, που μάλιστα διόρισε στην τράπεζά του τους πρώτους πτυχιούχους της σχόλής.
5 Ιδιαίτερη σημασία και σπουδαιότητα είχε η σειρά των επιστημονικών οργάνων που σχεδίασε ο Όθ. Ρουσόπουλος και κατασκεύασε σε ειδικευμένα εργαστήρια της Γερμανίας. Όργανα που αγοράζονταν από παραγωγούς κρασιού, λαδιού και άλλων προϊόντων. Για το γλευκόμετρο, το πρώτο από τα όργανα του Ρουσόπουλου, που βραβεύτηκε στην Έκθεση του Μπορντό της Γαλλίας, ο Γ. Σουρής το μνημονεύει σ' ένα τετράστιχό του στο «Ρωμιό« το 1907:
«Ίτε την Ακαδημίαν την βιομηχανικήν Όθωνος του Ρουσόπουλου, την εις έργα θετικήν και γλευκόμετρ' ανυμνείτε προφανώς μοναδικά
τα περίφημα σαπούνια, πρωτ' απολυμαντικά»
6 Στις αίθουσες της Ακαδημίας οργανώνει συνεχώς διαλέξεις με διαπρεπείς ομιλητές.
Τα βράδυα, όταν τα μαθήματα της Ακαδημίας είχαν ολοκληρωθεί, κάνει μαθήματα δωρεάν σε Τεχνίτες με προγράμματα εκλαϊκευτικά πάνω σε διάφορες τέχνες και επαγγέλματα.
7 Σημαντική γυναικεία προσωπικότητα στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στη Λειψία της Γερμανίας από Έλληνες γονείς, εμπόρους της περιοχής. Μορφωμένη, πολύγλωσση, ασχολήθηκε νωρίς με τα προβλήματα της γυναικείας χειραφέτησης. Εκτός από τη διοικητική διεύθυνσης της Σχολής, την επιμέλεια του περιοδικού, εργάστηκε ακούραστα μέσα από το «Λύκειο Ελληνίδων» και το περιοδικό του «Δελτίο των Ελληνίδων». Το 1908 κυκλοφορεί βιβλίο για τη φωτογραφική τέχνη, ήταν καλή πιανίστρια και το σπίτι της, στην πλατεία Κουμουνδούρου, ήταν κέντρο καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
8 Ένας από τους πρώτους καθηγητές της σχολής είναι ο πτυχιούχος των φυσικών επιστημών Στ. Σταματιάδης που είναι γνωστότερος με το ψευδώνυμο Ελισαίας Γιαννίδης, συγγραφέας του πασίγνωστου βιβλίου «Γλώσσα και Ζωή».
Το 1901 ο Ελ. Γιαννίδης δίνει στη μεγάλη αίθουσα της Ακαδημίας δύο διαλέξεις για το γλωσσικό ζήτημα που παρακολουθούν οι καθηγητές και μαθητές της σχολής. Ανάμεσα στους ακροατές είναι και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς που γράφει γι’ αυτές τις διαλέξεις επαινετικό σχόλιο στον «Νουμά».
Κάποιοι φοιτητές φανατισμένοι από τον γλωσσαμύντορα Μυστριώτη συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο και με πέτρες έσπασαν τα τζάμια της σχολής.
Για να μπούμε στο κλίμα των απόψεων του Ρουσόπουλου και ο ίδιος έγραφε στον «Νούμα» με τα ψευδώνυμα Ούτις και Νέαρχος.
9 Στη μόνιμη στήλη «Το έργο της Ακαδημίας« στο οποίο περιλαμβάνονται και ευχαριστήριες επιστολές βρίσκουμε επιστολή του μαθητή της Β΄ Γυμνασίου Πατρών, Γεωργ. Α. Παπανδρέου, με ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 1903 (σελ.169, Έβδομος τόμος 1902-1903) να λέει:
Ελλογιμώτατε κ. Ρουσόπουλε
Χαράν μεγίστην αισθανόμεθα οσάκις βλέπομεν τον σεβαστόν ημών καθηγητήν εισερχόμενον εν τη αιθούση της διδασκαλίας και έχοντα ανά χείρας το Δελτίον της Ακαδημίας, διότι γνωρίζομεν ότι δι' αυτόν νέαι γνώσεις θα προστεθώσιν εις ημάς. Τούτου ένεκα σπεύδομεν όπως ευχαριστήσωμεν υμάς επί τω εθνωφελεί τούτω Δελτίω. Δέξασθε κ. Ρουσόπουλε την διαβεβαίωσιν του εξαιρέτου σεβασμού μεθ' ού διατελούμεν προς υμάς.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Έγγραφο 1
Αριθ. Πρωτ. 78
Αριθ. Διεκπ. 31061
ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Πρός τούς κ. κ. Νομάρχας του Κράτους
Η εν Αθήναις ευδοκίμως λειτουργούσα Εμπορική και Βιομηχανική Ακαδημία, ήτις το πρώτον ωργάνωσε και εφήρμοσεν εν Ελλάδι σύστημα πρακτικής Εκπαιδεύσεως, προς συμπλήρωσιν του κύκλου των πρακτικών σπουδών, ίδρυσεν εφέτος παρά τας ήδη λειτουργούσας ειδικάς σχολές (εμπορικήν, βιομηχανικής, γεωργικήν) και μεταλλευτικήν και μεταλλουργικήν τοιαύτην.
Επειδή η χώρα ημών έχει ανάγκην, ως εκ του μεταλλευτικού της πλούτου, ειδικών γνώσεων περί του κλάδου τούτου, παρακαλούμεν υμάς, Κύριοι Νομάρχαι, ίνα συστήσετε εις τους κ. Κ. Δημάρχους της δικαιοδοσίας σας, προς ταις άλλαις σχολαίς της Ακαδημίας και την ήδη ιδρυθείσαν μεταλλετικήν και μεταλλουργικήν σχολήν.
Εν Αθήναις, τη 2 Ιουλίου 1901
Ο Υπουργός
Γ. Ν. ΘΕΟΤΟΚΗΣ
Κ.Α. Βαμπάς
Έγγραφο 2
Αριθ. Διεκπ. 11444
Εγκύκλιος
ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ
Πρός τούς κ. κ. Νομάρχας του Κράτους
Η εν Αθήναις Βιομηχανική και Εμπορική Ακαδημία, εγκριθείσα δια του από 29 Ιουλίου 1894 Β. Διατάγματος, εκπληροί σκοπόν κοινωφελή και εθνικόν ως καταρτίσασα και εφαρμόσασα το πρώτον εν Ελλάδι πλήρες σύστημα Πρακτικής Εκπαιδεύσεως μετ’ εφαρμογών, ευάρμοστον εις τάς καθ’ ημάς ανάγκας (Θετική προπαίδευσις, Γεωργική Σχολή, Βιομηχανική Σχολή μετά ζυμοτεχνικού και ελαιουργικού τμήματος, Εμπορική Σχολή).
Επειδή πρό παντός η ημετέρα χώρα έχει ανάγκην των θετικών σπουδών, διά τούτο παρακαλούμεν υμάς, ίνα συστήσητε θερμώς είς τους κ.κ. Δημάρχους της δικαιοδοσίας σας την Ακαδημίαν ταύτην, αποστέλλοντες αυτοίς ανάλογον αριθμόν προγραμμάτων εκ των επισυναπτόμενων τη εγκυκλίω ταύτη. Ευχής δ’ έργον θα ήτο, αν έκαστος δήμος εκ των δυναμέων απέστελλεν υποτρόφους κατ’ έτος πρός σπουδήν εν ταις Σχολαίς της ρηθείσης Ακαδημίας, οίτινες ήθελον χρησιμοποιηθή επ’ αγαθώ εις τους δήμους των.
Εν Αθήναις, τη 29 Αυγούστου 1900
Ο Υπουργός
Σ. Ε. ΣΤΑΗΣ
Στέφ. Μ. Παρίσης
Έγγραφο 3
ΙΩΑΚΕΙΜ Ο Γ΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
-----------------------------------
ΝΕΑ ΜΕΓΑΛΗ ΤΙΜΗ ΠΡΟΣΕΓΕΝΕΤΟ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΝ
Και ο θρησκευτικός αρχηγός του γένους η Α. Θ. Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ΄ ηυδόκησε να περιβάλη διά της προστασίας και υποστηρίξεως Αυτού το εθνωφελές ίδρυμα, όπερ σεμνύνεται, διότι θεωρείται και ίνε προπύργιον του ορθοδόξου Ελληνισμού έναντι των οθνείων ανά την ελληνικήν χερσόνησον και Ανατολήν σχολών.
----------------------------
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
Ιωακείμελέω Θεού Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης
Ελλογιμώτατε κύριε Ο. Α. Ρουσόπουλε, τέκνον εν Κυρίω αγαπητόν της ημών Μετριότητος, χάρις είη τη αυτής Ελλογιμότητι και ειρήνη παρά Θεού. Προφρόνως ελάβομεν και διεξήλθομεν τό από η΄ του παρελθόντος μηνός γράμμα της περισπουδάστου ημίν αυτής Ελλογιμότητος, ευαρέστως δέ λίαν εξ αυτού έγνωμεν τά κατά τήν αυτόθι Βιομηχανικήν και Εμπορική Ακαδημίαν και τάς χρηστάς και ευοιώνους απαρχάς της λειτουργίας αυτής. Προσεπιδηλούντες δ’ ότι και ημείς ασμένως και προθύμως μέλλομεν ευκαίρως ποιείσθαι πάσαν υπέρ αυτής, ως ιδρύματος αναμφηρίστου κοινής ωφελείας και καιρίαν ανάγκην επί χρησταίς ελπίσι θεραπεύοντος, σύστασιν, επιδαψιλεύομεν τη αυτής Ελλογιμότητι και πάσι τοις ευσεβώς και φιλογενώς συνεργαζομένοις τάς πατρικάς ημών ευχάς και ευλογίας,
Έγγραφο 4
Αξιότιμοι κύριοι
Η Επιτροπεία του Οικονομείου Κληροδοτήματος, υπ’ όψει λαβούσα την από 17/30 Νοεμβρίου 1900 αίτησιν Υμών και εκτιμήσασα προσηκόντως τα εν αυτή διαλαμβανόμενα –και ιδίως τον πρακτικόν, κοινωφελή σκοπόν του Υμετέρου διδακτηρίου– προέτεινεν εις το Συμβούλιον της ημετέρας Κοινότητος, τούτο δ’ έν τη συνεδρεία αυτού της 29/12 μεσούντος επεψηφίσατο την προς την Υμετέραν
Έγγραφο 5
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΜΑΡΑΣΛΗΣ
Ο εν Οδησσώ μεγάτιμος ομογενής και εθνικός ευεργέτης Γρηγόριος Μαρασλής, εκτιμήσας την εθνωφελή δράσιν της Βιομηχανικής και Εμπορικής Ακαδημίας και θέλων νά διαψιλεύση εκ του πλούτου του είς την φίλην πατρίδα, υπέρ της προόδου και της ευημερίας αυτής, απεφάσισε ν’ ανεγείρη μέγαρον ευρύχωρον, είς το οποίον θα λειτουργήση το μοναδικόν πρακτικόν διδακτήριον απροσκόπτως πλέον χάρις είς την μεγαλοδωρίαν του ευγενούς ανδρός.
Η Ακαδημία ευγνωμόνως αποδέχεται την εθνικωτάτην ταύτην υποστήριξιν, η δέ τάς πρακτικάς επιστήμας σπουδάζουσα νεολαία μετά μεγαλειτέρου έτι ενθουσιασμού θα φοιτά είς την Μαράσλειον Ακαδημίαν, την προστατευομένην υπό του Βασιλέως μας.
Δημοσιεύομεν ώδε την εικόνα του μεγάλου ευεργέτου καθώς και το σχετικόν μέρος της επιστολής του διευθυντού της βιβλιοθήκης αυτού κ. Λ. Γ. Χ. Κώνστα.
ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΜΑΡΑΣΛΗ ΕΝ ΟΔΗΣΣΩ
Τη 8η Δεκεμβρίου 1901
Φίλε Κύριε Ρουσόπουλε,
Άν σήμερον μόνον δίδεται μοι καιρός ν’ ανακοινώσω υμίν τό ευφρόσυνον άγγελμα της εκπληρώσεως του πόθου υμών, όπερ παρ’ ελπίδα διατυμπάνισαν άπασαι αι Εφημερίδες, άλλοι λόγοι επήνεγκον την βραδύτητα, αλλ’ ουχί η έλλειψις προθυμίας να χαροποιήσω υμάς πρώτον.
Βεβαιώθητε ότι υπέρ πάντα άλλον εχάρην εγώ, διότι διά της αποφάσεων του
κ. Μαρασλή ενισχύεται έργον, ου η ευδοκίμησις μεγάλας υπισχνείται εις τό έθνος ωφελείας.
Συγχαίρω λοιπόν υμίν από καρδιάς ου μόνον διά την συνδρομήν, ήτις παρέχεται είς τό έργον υμών, αλλά διότι εγένεσθε ο εισηγητής της λαμπράς ταύτης ιδέας.
.......................................................................................................................................
Ως μανθάνω ο κ. Υπουργός προτίθεται να συστήση επιτροπείαν μέλλουσαν να ετοιμάση τα σχέδια και τους προϋπολογισμούς, δέν αμφιβάλλω ότι μέλος της επιτροπείας θα είσαθε και υμείς, και φροντίσατε ο προϋπολογισμός να μή υπερβή το εξ αρχής αιτηθέν παρ’ υμών ποσόν 200-250 το πολύ χιλιάδων διότι επ’ αυτού εστηρίχθη ο κ. Μαρασλής. Θά είναι δέ ικανόν τό ποσόν τούτο, αφού τό οικόπεδον παρέχεται δωρεάν.
Ο πρώτος μετέφρασε μια αγγλική Φυσική και χρησιμοποίησε όρους με λαϊκές ρίζες. Ο δεύτερος έγραψε μια εκλαϊκευμένη Αστρονομία. Δυστυχώς οι προτάσεις τους, που είχαν ένα στοιχείο υπερβολής, δεν επεκράτησαν.
4 Σε λίγο τη σχολή του Ιω. Γεράκη την πήρε υπό την προστασία του ο διάδοχος Κων/νος, μετέπειτα βασιλιάς της χώρας σε κρίσιμα χρόνια γι’ αυτήν. Οικονομικά τη σχολή την πατρονάρισε ο μεγαλομέτοχος και διευθυντής της Τράπεζας Αθηνών Ιω. Πεσματζόγλου, που μάλιστα διόρισε στην τράπεζά του τους πρώτους πτυχιούχους της σχόλής.
5 Ιδιαίτερη σημασία και σπουδαιότητα είχε η σειρά των επιστημονικών οργάνων που σχεδίασε ο Όθ. Ρουσόπουλος και κατασκεύασε σε ειδικευμένα εργαστήρια της Γερμανίας. Όργανα που αγοράζονταν από παραγωγούς κρασιού, λαδιού και άλλων προϊόντων. Για το γλευκόμετρο, το πρώτο από τα όργανα του Ρουσόπουλου, που βραβεύτηκε στην Έκθεση του Μπορντό της Γαλλίας, ο Γ. Σουρής το μνημονεύει σ' ένα τετράστιχό του στο «Ρωμιό« το 1907:
«Ίτε την Ακαδημίαν την βιομηχανικήν Όθωνος του Ρουσόπουλου, την εις έργα θετικήν και γλευκόμετρ' ανυμνείτε προφανώς μοναδικά
τα περίφημα σαπούνια, πρωτ' απολυμαντικά»
6 Στις αίθουσες της Ακαδημίας οργανώνει συνεχώς διαλέξεις με διαπρεπείς ομιλητές.
Τα βράδυα, όταν τα μαθήματα της Ακαδημίας είχαν ολοκληρωθεί, κάνει μαθήματα δωρεάν σε Τεχνίτες με προγράμματα εκλαϊκευτικά πάνω σε διάφορες τέχνες και επαγγέλματα.
7 Σημαντική γυναικεία προσωπικότητα στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στη Λειψία της Γερμανίας από Έλληνες γονείς, εμπόρους της περιοχής. Μορφωμένη, πολύγλωσση, ασχολήθηκε νωρίς με τα προβλήματα της γυναικείας χειραφέτησης. Εκτός από τη διοικητική διεύθυνσης της Σχολής, την επιμέλεια του περιοδικού, εργάστηκε ακούραστα μέσα από το «Λύκειο Ελληνίδων» και το περιοδικό του «Δελτίο των Ελληνίδων». Το 1908 κυκλοφορεί βιβλίο για τη φωτογραφική τέχνη, ήταν καλή πιανίστρια και το σπίτι της, στην πλατεία Κουμουνδούρου, ήταν κέντρο καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
8 Ένας από τους πρώτους καθηγητές της σχολής είναι ο πτυχιούχος των φυσικών επιστημών Στ. Σταματιάδης που είναι γνωστότερος με το ψευδώνυμο Ελισαίος Γιαννίδης, συγγραφέας του πασίγνωστου βιβλίου «Γλώσσα και Ζωή».
Το 1901 ο Ελ. Γιαννίδης δίνει στη μεγάλη αίθουσα της Ακαδημίας δύο διαλέξεις για το γλωσσικό ζήτημα που παρακολουθούν οι καθηγητές και μαθητές της σχολής. Ανάμεσα στους ακροατές είναι και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς που γράφει γι’ αυτές τις διαλέξεις επαινετικό σχόλιο στον «Νουμά».
Κάποιοι φοιτητές φανατισμένοι από τον γλωσσαμύντορα Μυστριώτη συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο και με πέτρες έσπασαν τα τζάμια της σχολής.
Για να μπούμε στο κλίμα των απόψεων του Ρουσόπουλου και ο ίδιος έγραφε στον «Νούμα» με τα ψευδώνυμα Ούτις και Νέαρχος.
9 Στη μόνιμη στήλη «Το έργο της Ακαδημίας« στο οποίο περιλαμβάνονται και ευχαριστήριες επιστολές βρίσκουμε επιστολή του μαθητή της Β΄ Γυμνασίου Πατρών, Γεωργ. Α. Παπανδρέου, με ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 1903 (σελ.169, Έβδομος τόμος 1902-1903) να λέει:
Ελλογιμώτατε κ. Ρουσόπουλε
Χαράν μεγίστην αισθανόμεθα οσάκις βλέπομεν τον σεβαστόν ημών καθηγητήν εισερχόμενον εν τη αιθούση της διδασκαλίας και έχοντα ανά χείρας το Δελτίον της Ακαδημίας, διότι γνωρίζομεν ότι δι' αυτόν νέαι γνώσεις θα προστεθώσιν εις ημάς. Τούτου ένεκα σπεύδομεν όπως ευχαριστήσωμεν υμάς επί τω εθνωφελεί τούτω Δελτίω. Δέξασθε κ. Ρουσόπουλε την διαβεβαίωσιν του εξαιρέτου σεβασμού μεθ' ού διατελούμεν προς υμάς.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Έγγραφο 1
Αριθ. Πρωτ. 78
Αριθ. Διεκπ. 31061
ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Γ. Ν. ΘΕΟΤΟΚΗΣ
Κ.Α. Βαμπάς
Έγγραφο 2
Αριθ. Διεκπ. 11444
Εγκύκλιος
ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ
Πρός τούς κ. κ. Νομάρχας του Κράτους
Η εν Αθήναις Βιομηχανική και Εμπορική Ακαδημία, εγκριθείσα δια του από 29 Ιουλίου 1894 Β. Διατάγματος, εκπληροί σκοπόν κοινωφελή και εθνικόν ως καταρτίσασα και εφαρμόσασα το πρώτον εν Ελλάδι πλήρες σύστημα Πρακτικής Εκπαιδεύσεως μετ’ εφαρμογών, ευάρμοστον εις τάς καθ’ ημάς ανάγκας (Θετική προπαίδευσις, Γεωργική Σχολή, Βιομηχανική Σχολή μετά ζυμοτεχνικού και ελαιουργικού τμήματος, Εμπορική Σχολή).
Στέφ. Μ. Παρίσης
Έγγραφο 3
----------------------------
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
Ιωακείμελέω Θεού Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και
Οικουμενικός Πατριάρχης
Ελλογιμώτατε κύριε Ο. Α. Ρουσόπουλε, τέκνον εν Κυρίω αγαπητόν της ημών Μετριότητος, χάρις είη τη αυτής Ελλογιμότητι και ειρήνη παρά Θεού. Προφρόνως ελάβομεν και διεξήλθομεν τό από η΄ του παρελθόντος μηνός γράμμα της περισπουδάστου ημίν αυτής Ελλογιμότητος, ευαρέστως δέ λίαν εξ αυτού έγνωμεν τά κατά τήν αυτόθι Βιομηχανικήν και Εμπορική Ακαδημίαν και τάς χρηστάς και ευοιώνους απαρχάς της λειτουργίας αυτής. Προσεπιδηλούντες δ’ ότι και ημείς ασμένως και προθύμως μέλλομεν ευκαίρως ποιείσθαι πάσαν υπέρ αυτής, ως ιδρύματος αναμφηρίστου κοινής ωφελείας και καιρίαν ανάγκην επί χρησταίς ελπίσι θεραπεύοντος, σύστασιν, επιδαψιλεύομεν τη αυτής Ελλογιμότητι και πάσι τοις ευσεβώς και φιλογενώς συνεργαζομένοις τάς πατρικάς ημών ευχάς και ευλογίας, αιτούμενοι υμίν ενίσχυσιν και κραταίωσιν παρά Θεού, ου η χάρις και τό άπειρον έλεος ειη μεθ’ υμών και του έργου υμών.
(Τ. Σ.)
α@α΄ Σεπτεμβρίου ς΄
Ο Κωνσταντινουπόλεως εν Χριστω ευχέτης.
Τω Ελλογιμωτάτω κυρίω Ο. Α. Ρουσοπούλω τέκνω εν Κυρίω αγαπητώ της ημών Μετριότητος.
Εις Αθήνας
___________________________________________________________________
ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΤΟΜΟΣ ΣΤ΄ ΤΕΥΧΟΣ 6ον
Έγγραφο 4
Έγγραφο 5
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΜΑΡΑΣΛΗΣ
Ο εν Οδησσώ μεγάτιμος ομογενής και εθνικός ευεργέτης Γρηγόριος Μαρασλής, εκτιμήσας την εθνωφελή δράσιν της Βιομηχανικής και Εμπορικής Ακαδημίας και θέλων νά διαψιλεύση εκ του πλούτου του είς την φίλην πατρίδα, υπέρ της προόδου και της ευημερίας αυτής, απεφάσισε ν’ ανεγείρη μέγαρον ευρύχωρον, είς το οποίον θα λειτουργήση το μοναδικόν πρακτικόν διδακτήριον απροσκόπτως πλέον χάρις είς την μεγαλοδωρίαν του ευγενούς ανδρός.
Η Ακαδημία ευγνωμόνως αποδέχεται την εθνικωτάτην ταύτην υποστήριξιν, η δέ τάς πρακτικάς επιστήμας σπουδάζουσα νεολαία μετά μεγαλειτέρου έτι ενθουσιασμού θα φοιτά είς την Μαράσλειον Ακαδημίαν, την προστατευομένην υπό του Βασιλέως μας.
Δημοσιεύομεν ώδε την εικόνα του μεγάλου ευεργέτου καθώς και το σχετικόν μέρος της επιστολής του διευθυντού της βιβλιοθήκης αυτού κ. Λ. Γ. Χ. Κώνστα.
ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΜΑΡΑΣΛΗ ΕΝ ΟΔΗΣΣΩ
Τη 8η Δεκεμβρίου 1901
Φίλε Κύριε Ρουσόπουλε,
Άν σήμερον μόνον δίδεται μοι καιρός ν’ ανακοινώσω υμίν τό ευφρόσυνον άγγελμα της εκπληρώσεως του πόθου υμών, όπερ παρ’ ελπίδα διατυμπάνισαν άπασαι αι Εφημερίδες, άλλοι λόγοι επήνεγκον την βραδύτητα, αλλ’ ουχί η έλλειψις προθυμίας να χαροποιήσω υμάς πρώτον.
Βεβαιώθητε ότι υπέρ πάντα άλλον εχάρην εγώ, διότι διά της αποφάσεων του
κ. Μαρασλή ενισχύεται έργον, ου η ευδοκίμησις μεγάλας υπισχνείται εις τό έθνος ωφελείας.
Συγχαίρω λοιπόν υμίν από καρδιάς ου μόνον διά την συνδρομήν, ήτις παρέχεται είς τό έργον υμών, αλλά διότι εγένεσθε ο εισηγητής της λαμπράς ταύτης ιδέας.
.......................................................................................................................................
Ως μανθάνω ο κ. Υπουργός προτίθεται να συστήση επιτροπείαν μέλλουσαν να ετοιμάση τα σχέδια και τους προϋπολογισμούς, δέν αμφιβάλλω ότι μέλος της επιτροπείας θα είσαθε και υμείς, και φροντίσατε ο προϋπολογισμός να μή υπερβή το εξ αρχής αιτηθέν παρ’ υμών ποσόν 200-250 το πολύ χιλιάδων διότι επ’ αυτού εστηρίχθη ο κ. Μαρασλής. Θά είναι δέ ικανόν τό ποσόν τούτο, αφού τό οικόπεδον παρέχεται δωρεάν.
Και αυθις συγχαίρων επί τη επιτυχία εύχομαι τά βέλτιστα και διατελώ προθυμότατος ο υμέτερος. Λ. Γ. Χ. Κώνστας.
Μια πρωτοπόρα προσπάθεια του Όθωνα Ρουσόπουλου
Μέρος 4ο
Με τη δημοσίευση του διατάγματος ξεσηκώνονται «εν πλήρει συμφωνία» όλα τα κοντόφθαλμα και κατεστημένα συμφέροντα.
Οι σύγκλητοι του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου, οι φοιτητές της Φυσικομαθηματικής, του Πολυτεχνείου και όλως παραδόξως οι μαθητές της «Αθηναϊκής Σχολής» του Ιω. Γεράκη.
Παρά τις αντιθέσεις τους ενώθηκαν ομοθυμαδόν έναντι του
«κοινού εχθρού» διότι κατά τις εφημερίδες της εποχής «διείδον κίνδυνον δια τα επαγγελματικά τους δικαιώματα».
Αυτή η ανίερη συμμαχία και η κοντόφθαλμη αντίδραση είχε ως συνέπεια το Βασιλικό διάταγμα να αποσυρθεί σιωπηρώς, παρά τις διαμαρτυρίες πολλών παραγόντων, όπως αρθρογράφων εφημερίδων, φορέων του εμπορίου και της βιομηχανίας.
Το κατεστημένο βγήκε για μια ακόμα φορά νικητής διαιωνίζοντας το τέλμα και την κακή μοίρα της πατρίδας μας.
Αυτό ήταν ένα από τα γεγονότα που σημάδευσαν την μελλοντική πορεία της σχολής.
Ας έρθουμε όμως στη δωρεά του Γρ. Μαρασλή. Ο Όθ. Ρουσόπουλος κάνοντας μια μελέτη των οικονομικών βαρών της Σχολής από τα ενοίκια του κτιρίου της αλλά και από την αυτονόητη ανάγκη ανευρέσης νέων χώρων για εργαστήρια και αίθουσες διδασκαλίας, κάνει μια έκκληση στους απανταχού ομογενείς δίνοντας την υπόσχεση ότι αν υπάρξει αντίστοιχη δωρεά τα νέα διδακτήρια θα φέρουν το όνομα του δωρητή. Μέσα στο μυαλό του είναι η ανάγκη για γενναία μείωση των διδάκτρων των μαθητών – κάτι που τελικά το επιβάλλει ανεξαρτήτως της ατελέσφορης τελικής κατάληξης.
Λίγο χρόνο μετά την έκκληση, στέλνεται επιστολή από τον εκπρόσωπο του Γρ. Μαρασλή στην Ελλάδα, πράγμα που μας βάζει την υπόνοια ότι είχαν προηγηθεί και άλλες συνεννοήσεις.
(Παράρτημα: Έγγραφο 5)
Ο όρος που βάζει ο δωρητής να υπάρξει παροχή οικοπέδου γίνεται πράξη μετά την απόφαση της μονής Πετράκη να παραχωρήσει το οικόπεδο.
Δημιουργείται επιτροπή ανέγερσης του κτιρίου όπου πρωτοστατεί ο Όθωνας Ρουσόπουλος και ο Αρχιτέκτονας του κτιρίου κ. Μεταξάς. Ενώ τα χρήματα εκταμιεύονται και το έργο προχωράει, στην Οδησσό πεθαίνει ο Γρ. Μαρασλής. Σε λίγο δημοσιεύεται η διαθήκη του. Κάποιοι κυβερνητικοί παράγοντες, ερμηνεύοντας «κατά το δοκούν» τη θέληση του δωρητή, παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες του εκτελεστή της διαθήκης, παραβαίνουν τους όρους της και το κτίριο δίνεται για άλλη χρήση. Αυτή η πράξη δε συγχωρείται από το γεγονός ότι σ’ αυτό το κτίριο γίνεται ένα ακόμα διδασκαλείο στο οποίο δίδαξαν οι μεγάλοι δάσκαλοι Αλεξ. Δελμούζος και Δημ. Γληνός.
Για να τηρήσουν το τυπικό της διαθήκης που πρόβλεπε λειτουργία στο κτίριο, Εμπορικής Σχολής, έδωσαν ένα μικρό ποσό για το κτίριο της μετέπειτα Ανωτ. Εμπορικής.
Αυτό ήταν το δεύτερο σημαντικό χτύπημα για την Ακαδημία και ιδιαίτερα για τον ιδρυτή και εμπνευστή της Όθ. Ρουσόπουλο.
Βέβαια η σχολή συνέχισε την πορεία της, τα μαθήματα, τις διδακτορικές εξετάσεις, την αδιατάρακτη έκδοση του περιοδικού της.
Όμως προσωπική μου άποψη είναι, ότι έχασε την αρχική δυναμική της ανόδου, που είχε μέχρι τότε. Το εκλεκτό καθηγητικό δυναμικό, που μέχρι το τέλος της Σχολής συνέχισε να είναι σε υψηλό επίπεδο, άρχισε να αναζητά νέες διεξόδους και ευκαιρίες.
Πέρα από τις αναπόφευκτες απώλειες λόγω θανάτων, δύο-τρεις μετακόμισαν ως καθηγητές στο Πολυτεχνείο, άλλοι στο Πανεπιστήμιο και μερικοί στελέχωσαν αργότερα σε αντίστοιχους τομείς το νέο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Το έργο της σχολής παρέμεινε ακέραιο και σημαδειακό των δυνατοτήτων αλλά και των ορίων της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Οι πτυχιούχοι της Ακαδημίας ήταν η «μαγιά» που στελέχωσε τον ιστό της παραγωγής και των υπηρεσιών στη Πατρίδα μας τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Ο Όθωνος Ρουσόπουλος ήταν ένας φωτισμένος ηγέτης. Έτσι πρέπει να τον δούμε παρά τις αντιρρήσεις ορισμένων για τα ύστατα χρόνια της ζωής του.
Άφησε πίσω έργο, που καμιά δύναμη ή παρεκτροπή δεν μπορεί να εξαφανίσει.
Η εργασία αυτή είναι μια τιμή στη μνήμη του.
Υποσημειώσεις
1 Έχει σημασία να ειπωθεί ότι ο Στράτος Παπαϊωάννου, διευθυντής της Σχολής Βιομηχανικών Σπουδών και από τους ιδρυτές της, είναι γιος του Κωστή Παπαϊωάννου, μόνιμου συνεργάτη του Όθωνα Ρουσόπουλου που δίδαξε στην Ακαδημία μαζί με άλλους τα οικονομικά μαθήματα.
Ο Στράτος Παπαϊωάννου είναι ο πατέρας του φιλόσοφου Κ. Παπαϊωάννου που τον τελευταίο καιρό αναδεικνύεται το έργο του και αναγνωρίζεται η προσωπικότητά του.
2 Παρά το γεγονός ότι προτάθηκε δύο φορές να γίνει καθηγητής στο Πανεπιστήμιο, αυτό δεν έγινε δυνατό. Άλλοι κατέλαβαν τις περιζήτητες άλλωστε θέσεις. Ίσως αυτό να ήταν και για καλό του γιατί σώθηκε και δεν έγινε ένας ακόμα από τους σχολαστικούς επικεφαλείς των εδρών του Πανεπιστημίου.
3 Η ορθογραφία της λέξης έχει σχέση με την άποψή του για την απλοποίηση της γραφής. Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα δόθηκε μάχη για το πως γράφεται η λέξη χημεία. Ο Μιχ. Στεφανίδης, καθηγητής της Ιστορίας των φυσικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο με κάποια επιχειρήματα υποστήριξε ότι η λέξη έχει σχέση με το αρχαίο χυμεύω γι’ αυτό πρέπει να γράφεται με ύψιλον, χυμεία που χρησιμοποιεί σ’ όλα του τα κείμενα. Τελικά επικράτησε η σημερινή γραφή της λέξης «ΧΗΜΕΙΑ».
Το ίδιο έγινε και στις προσπάθειες που κάνουν οι οπαδοί του Ψυχάρη, Αλεξ. Πάλλης και Ελισαίος Γιαννίδης (καθηγητής στην Ακαδημία).
Ο πρώτος μετέφρασε μια αγγλική Φυσική και χρησιμοποίησε όρους με λαϊκές ρίζες. Ο δεύτερος έγραψε μια εκλαϊκευμένη Αστρονομία. Δυστυχώς οι προτάσεις τους, που είχαν ένα στοιχείο υπερβολής, δεν επεκράτησαν.
4 Σε λίγο τη σχολή του Ιω. Γεράκη την πήρε υπό την προστασία του ο διάδοχος Κων/νος, μετέπειτα βασιλιάς της χώρας σε κρίσιμα χρόνια γι’ αυτήν. Οικονομικά τη σχολή την πατρονάρισε ο μεγαλομέτοχος και διευθυντής της Τράπεζας Αθηνών Ιω. Πεσματζόγλουου, που μάλιστα διόρισε στην τράπεζά του τους πρώτους πτυχιούχους της σχόλής.
5 Ιδιαίτερη σημασία και σπουδαιότητα είχε η σειρά των επιστημονικών οργάνων που σχεδίασε ο Όθ. Ρουσόπουλος και κατασκεύασε σε ειδικευμένα εργαστήρια της Γερμανίας. Όργανα που αγοράζονταν από παραγωγούς κρασιού, λαδιού και άλλων προϊόντων. Για το γλευκόμετρο, το πρώτο από τα όργανα του Ρουσόπουλου, που βραβεύτηκε στην Έκθεση του Μπορντό της Γαλλίας, ο Γ. Σουρής το μνημονεύει σ' ένα τετράστιχό του στο «Ρωμιό« το 1907:
«Ίτε την Ακαδημίαν την βιομηχανικήν Όθωνος του Ρουσόπουλου, την εις έργα θετικήν και γλευκόμετρ' ανυμνείτε προφανώς μοναδικά
τα περίφημα σαπούνια, πρωτ' απολυμαντικά»
6 Στις αίθουσες της Ακαδημίας οργανώνει συνεχώς διαλέξεις με διαπρεπείς ομιλητές.
Τα βράδυα, όταν τα μαθήματα της Ακαδημίας είχαν ολοκληρωθεί, κάνει μαθήματα δωρεάν σε Τεχνίτες με προγράμματα εκλαϊκευτικά πάνω σε διάφορες τέχνες και επαγγέλματα.
7 Σημαντική γυναικεία προσωπικότητα στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στη Λειψία της Γερμανίας από Έλληνες γονείς, εμπόρους της περιοχής. Μορφωμένη, πολύγλωσση, ασχολήθηκε νωρίς με τα προβλήματα της γυναικείας χειραφέτησης. Εκτός από τη διοικητική διεύθυνσης της Σχολής, την επιμέλεια του περιοδικού, εργάστηκε ακούραστα μέσα από το «Λύκειο Ελληνίδων» και το περιοδικό του «Δελτίο των Ελληνίδων». Το 1908 κυκλοφορεί βιβλίο για τη φωτογραφική τέχνη, ήταν καλή πιανίστρια και το σπίτι της, στην πλατεία Κουμουνδούρου, ήταν κέντρο καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
8 Ένας από τους πρώτους καθηγητές της σχολής είναι ο πτυχιούχος των φυσικών επιστημών Στ. Σταματιάδης που είναι γνωστότερος με το ψευδώνυμο Ελισαίας Γιαννίδης, συγγραφέας του πασίγνωστου βιβλίου «Γλώσσα και Ζωή».
Το 1901 ο Ελ. Γιαννίδης δίνει στη μεγάλη αίθουσα της Ακαδημίας δύο διαλέξεις για το γλωσσικό ζήτημα που παρακολουθούν οι καθηγητές και μαθητές της σχολής. Ανάμεσα στους ακροατές είναι και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς που γράφει γι’ αυτές τις διαλέξεις επαινετικό σχόλιο στον «Νουμά».
Κάποιοι φοιτητές φανατισμένοι από τον γλωσσαμύντορα Μυστριώτη συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο και με πέτρες έσπασαν τα τζάμια της σχολής.
Για να μπούμε στο κλίμα των απόψεων του Ρουσόπουλου και ο ίδιος έγραφε στον «Νούμα» με τα ψευδώνυμα Ούτις και Νέαρχος.
9 Στη μόνιμη στήλη «Το έργο της Ακαδημίας« στο οποίο περιλαμβάνονται και ευχαριστήριες επιστολές βρίσκουμε επιστολή του μαθητή της Β΄ Γυμνασίου Πατρών, Γεωργ. Α. Παπανδρέου, με ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 1903 (σελ.169, Έβδομος τόμος 1902-1903) να λέει:
Ελλογιμώτατε κ. Ρουσόπουλε
Χαράν μεγίστην αισθανόμεθα οσάκις βλέπομεν τον σεβαστόν ημών καθηγητήν εισερχόμενον εν τη αιθούση της διδασκαλίας και έχοντα ανά χείρας το Δελτίον της Ακαδημίας, διότι γνωρίζομεν ότι δι' αυτόν νέαι γνώσεις θα προστεθώσιν εις ημάς. Τούτου ένεκα σπεύδομεν όπως ευχαριστήσωμεν υμάς επί τω εθνωφελεί τούτω Δελτίω. Δέξασθε κ. Ρουσόπουλε την διαβεβαίωσιν του εξαιρέτου σεβασμού μεθ' ού διατελούμεν προς υμάς.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Έγγραφο 1
Αριθ. Πρωτ. 78
Αριθ. Διεκπ. 31061
ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Πρός τούς κ. κ. Νομάρχας του Κράτους
Η εν Αθήναις ευδοκίμως λειτουργούσα Εμπορική και Βιομηχανική Ακαδημία, ήτις το πρώτον ωργάνωσε και εφήρμοσεν εν Ελλάδι σύστημα πρακτικής Εκπαιδεύσεως, προς συμπλήρωσιν του κύκλου των πρακτικών σπουδών, ίδρυσεν εφέτος παρά τας ήδη λειτουργούσας ειδικάς σχολές (εμπορικήν, βιομηχανικής, γεωργικήν) και μεταλλευτικήν και μεταλλουργικήν τοιαύτην.
Επειδή η χώρα ημών έχει ανάγκην, ως εκ του μεταλλευτικού της πλούτου, ειδικών γνώσεων περί του κλάδου τούτου, παρακαλούμεν υμάς, Κύριοι Νομάρχαι, ίνα συστήσετε εις τους κ. Κ. Δημάρχους της δικαιοδοσίας σας, προς ταις άλλαις σχολαίς της Ακαδημίας και την ήδη ιδρυθείσαν μεταλλετικήν και μεταλλουργικήν σχολήν.
Εν Αθήναις, τη 2 Ιουλίου 1901
Ο Υπουργός
Γ. Ν. ΘΕΟΤΟΚΗΣ
Κ.Α. Βαμπάς
Έγγραφο 2
Αριθ. Διεκπ. 11444
Εγκύκλιος
ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ
Πρός τούς κ. κ. Νομάρχας του Κράτους
Η εν Αθήναις Βιομηχανική και Εμπορική Ακαδημία, εγκριθείσα δια του από 29 Ιουλίου 1894 Β. Διατάγματος, εκπληροί σκοπόν κοινωφελή και εθνικόν ως καταρτίσασα και εφαρμόσασα το πρώτον εν Ελλάδι πλήρες σύστημα Πρακτικής Εκπαιδεύσεως μετ’ εφαρμογών, ευάρμοστον εις τάς καθ’ ημάς ανάγκας (Θετική προπαίδευσις, Γεωργική Σχολή, Βιομηχανική Σχολή μετά ζυμοτεχνικού και ελαιουργικού τμήματος, Εμπορική Σχολή).
Επειδή πρό παντός η ημετέρα χώρα έχει ανάγκην των θετικών σπουδών, διά τούτο παρακαλούμεν υμάς, ίνα συστήσητε θερμώς είς τους κ.κ. Δημάρχους της δικαιοδοσίας σας την Ακαδημίαν ταύτην, αποστέλλοντες αυτοίς ανάλογον αριθμόν προγραμμάτων εκ των επισυναπτόμενων τη εγκυκλίω ταύτη. Ευχής δ’ έργον θα ήτο, αν έκαστος δήμος εκ των δυναμέων απέστελλεν υποτρόφους κατ’ έτος πρός σπουδήν εν ταις Σχολαίς της ρηθείσης Ακαδημίας, οίτινες ήθελον χρησιμοποιηθή επ’ αγαθώ εις τους δήμους των.
Εν Αθήναις, τη 29 Αυγούστου 1900
Ο Υπουργός
Σ. Ε. ΣΤΑΗΣ
Στέφ. Μ. Παρίσης
Έγγραφο 3
ΙΩΑΚΕΙΜ Ο Γ΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
-----------------------------------
ΝΕΑ ΜΕΓΑΛΗ ΤΙΜΗ ΠΡΟΣΕΓΕΝΕΤΟ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΝ
Και ο θρησκευτικός αρχηγός του γένους η Α. Θ. Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ΄ ηυδόκησε να περιβάλη διά της προστασίας και υποστηρίξεως Αυτού το εθνωφελές ίδρυμα, όπερ σεμνύνεται, διότι θεωρείται και ίνε προπύργιον του ορθοδόξου Ελληνισμού έναντι των οθνείων ανά την ελληνικήν χερσόνησον και Ανατολήν σχολών.
----------------------------
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
Ιωακείμελέω Θεού Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης
Ελλογιμώτατε κύριε Ο. Α. Ρουσόπουλε, τέκνον εν Κυρίω αγαπητόν της ημών Μετριότητος, χάρις είη τη αυτής Ελλογιμότητι και ειρήνη παρά Θεού. Προφρόνως ελάβομεν και διεξήλθομεν τό από η΄ του παρελθόντος μηνός γράμμα της περισπουδάστου ημίν αυτής Ελλογιμότητος, ευαρέστως δέ λίαν εξ αυτού έγνωμεν τά κατά τήν αυτόθι Βιομηχανικήν και Εμπορική Ακαδημίαν και τάς χρηστάς και ευοιώνους απαρχάς της λειτουργίας αυτής. Προσεπιδηλούντες δ’ ότι και ημείς ασμένως και προθύμως μέλλομεν ευκαίρως ποιείσθαι πάσαν υπέρ αυτής, ως ιδρύματος αναμφηρίστου κοινής ωφελείας και καιρίαν ανάγκην επί χρησταίς ελπίσι θεραπεύοντος, σύστασιν, επιδαψιλεύομεν τη αυτής Ελλογιμότητι και πάσι τοις ευσεβώς και φιλογενώς συνεργαζομένοις τάς πατρικάς ημών ευχάς και ευλογίας,
Έγγραφο 4
Αξιότιμοι κύριοι
Η Επιτροπεία του Οικονομείου Κληροδοτήματος, υπ’ όψει λαβούσα την από 17/30 Νοεμβρίου 1900 αίτησιν Υμών και εκτιμήσασα προσηκόντως τα εν αυτή διαλαμβανόμενα –και ιδίως τον πρακτικόν, κοινωφελή σκοπόν του Υμετέρου διδακτηρίου– προέτεινεν εις το Συμβούλιον της ημετέρας Κοινότητος, τούτο δ’ έν τη συνεδρεία αυτού της 29/12 μεσούντος επεψηφίσατο την προς την Υμετέραν
Έγγραφο 5
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΜΑΡΑΣΛΗΣ
Ο εν Οδησσώ μεγάτιμος ομογενής και εθνικός ευεργέτης Γρηγόριος Μαρασλής, εκτιμήσας την εθνωφελή δράσιν της Βιομηχανικής και Εμπορικής Ακαδημίας και θέλων νά διαψιλεύση εκ του πλούτου του είς την φίλην πατρίδα, υπέρ της προόδου και της ευημερίας αυτής, απεφάσισε ν’ ανεγείρη μέγαρον ευρύχωρον, είς το οποίον θα λειτουργήση το μοναδικόν πρακτικόν διδακτήριον απροσκόπτως πλέον χάρις είς την μεγαλοδωρίαν του ευγενούς ανδρός.
Η Ακαδημία ευγνωμόνως αποδέχεται την εθνικωτάτην ταύτην υποστήριξιν, η δέ τάς πρακτικάς επιστήμας σπουδάζουσα νεολαία μετά μεγαλειτέρου έτι ενθουσιασμού θα φοιτά είς την Μαράσλειον Ακαδημίαν, την προστατευομένην υπό του Βασιλέως μας.
Δημοσιεύομεν ώδε την εικόνα του μεγάλου ευεργέτου καθώς και το σχετικόν μέρος της επιστολής του διευθυντού της βιβλιοθήκης αυτού κ. Λ. Γ. Χ. Κώνστα.
ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΜΑΡΑΣΛΗ ΕΝ ΟΔΗΣΣΩ
Τη 8η Δεκεμβρίου 1901
Φίλε Κύριε Ρουσόπουλε,
Άν σήμερον μόνον δίδεται μοι καιρός ν’ ανακοινώσω υμίν τό ευφρόσυνον άγγελμα της εκπληρώσεως του πόθου υμών, όπερ παρ’ ελπίδα διατυμπάνισαν άπασαι αι Εφημερίδες, άλλοι λόγοι επήνεγκον την βραδύτητα, αλλ’ ουχί η έλλειψις προθυμίας να χαροποιήσω υμάς πρώτον.
Βεβαιώθητε ότι υπέρ πάντα άλλον εχάρην εγώ, διότι διά της αποφάσεων του
κ. Μαρασλή ενισχύεται έργον, ου η ευδοκίμησις μεγάλας υπισχνείται εις τό έθνος ωφελείας.
Συγχαίρω λοιπόν υμίν από καρδιάς ου μόνον διά την συνδρομήν, ήτις παρέχεται είς τό έργον υμών, αλλά διότι εγένεσθε ο εισηγητής της λαμπράς ταύτης ιδέας.
.......................................................................................................................................
Ως μανθάνω ο κ. Υπουργός προτίθεται να συστήση επιτροπείαν μέλλουσαν να ετοιμάση τα σχέδια και τους προϋπολογισμούς, δέν αμφιβάλλω ότι μέλος της επιτροπείας θα είσαθε και υμείς, και φροντίσατε ο προϋπολογισμός να μή υπερβή το εξ αρχής αιτηθέν παρ’ υμών ποσόν 200-250 το πολύ χιλιάδων διότι επ’ αυτού εστηρίχθη ο κ. Μαρασλής. Θά είναι δέ ικανόν τό ποσόν τούτο, αφού τό οικόπεδον παρέχεται δωρεάν.
Ο πρώτος μετέφρασε μια αγγλική Φυσική και χρησιμοποίησε όρους με λαϊκές ρίζες. Ο δεύτερος έγραψε μια εκλαϊκευμένη Αστρονομία. Δυστυχώς οι προτάσεις τους, που είχαν ένα στοιχείο υπερβολής, δεν επεκράτησαν.
4 Σε λίγο τη σχολή του Ιω. Γεράκη την πήρε υπό την προστασία του ο διάδοχος Κων/νος, μετέπειτα βασιλιάς της χώρας σε κρίσιμα χρόνια γι’ αυτήν. Οικονομικά τη σχολή την πατρονάρισε ο μεγαλομέτοχος και διευθυντής της Τράπεζας Αθηνών Ιω. Πεσματζόγλου, που μάλιστα διόρισε στην τράπεζά του τους πρώτους πτυχιούχους της σχόλής.
5 Ιδιαίτερη σημασία και σπουδαιότητα είχε η σειρά των επιστημονικών οργάνων που σχεδίασε ο Όθ. Ρουσόπουλος και κατασκεύασε σε ειδικευμένα εργαστήρια της Γερμανίας. Όργανα που αγοράζονταν από παραγωγούς κρασιού, λαδιού και άλλων προϊόντων. Για το γλευκόμετρο, το πρώτο από τα όργανα του Ρουσόπουλου, που βραβεύτηκε στην Έκθεση του Μπορντό της Γαλλίας, ο Γ. Σουρής το μνημονεύει σ' ένα τετράστιχό του στο «Ρωμιό« το 1907:
«Ίτε την Ακαδημίαν την βιομηχανικήν Όθωνος του Ρουσόπουλου, την εις έργα θετικήν και γλευκόμετρ' ανυμνείτε προφανώς μοναδικά
τα περίφημα σαπούνια, πρωτ' απολυμαντικά»
6 Στις αίθουσες της Ακαδημίας οργανώνει συνεχώς διαλέξεις με διαπρεπείς ομιλητές.
Τα βράδυα, όταν τα μαθήματα της Ακαδημίας είχαν ολοκληρωθεί, κάνει μαθήματα δωρεάν σε Τεχνίτες με προγράμματα εκλαϊκευτικά πάνω σε διάφορες τέχνες και επαγγέλματα.
7 Σημαντική γυναικεία προσωπικότητα στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στη Λειψία της Γερμανίας από Έλληνες γονείς, εμπόρους της περιοχής. Μορφωμένη, πολύγλωσση, ασχολήθηκε νωρίς με τα προβλήματα της γυναικείας χειραφέτησης. Εκτός από τη διοικητική διεύθυνσης της Σχολής, την επιμέλεια του περιοδικού, εργάστηκε ακούραστα μέσα από το «Λύκειο Ελληνίδων» και το περιοδικό του «Δελτίο των Ελληνίδων». Το 1908 κυκλοφορεί βιβλίο για τη φωτογραφική τέχνη, ήταν καλή πιανίστρια και το σπίτι της, στην πλατεία Κουμουνδούρου, ήταν κέντρο καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
8 Ένας από τους πρώτους καθηγητές της σχολής είναι ο πτυχιούχος των φυσικών επιστημών Στ. Σταματιάδης που είναι γνωστότερος με το ψευδώνυμο Ελισαίος Γιαννίδης, συγγραφέας του πασίγνωστου βιβλίου «Γλώσσα και Ζωή».
Το 1901 ο Ελ. Γιαννίδης δίνει στη μεγάλη αίθουσα της Ακαδημίας δύο διαλέξεις για το γλωσσικό ζήτημα που παρακολουθούν οι καθηγητές και μαθητές της σχολής. Ανάμεσα στους ακροατές είναι και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς που γράφει γι’ αυτές τις διαλέξεις επαινετικό σχόλιο στον «Νουμά».
Κάποιοι φοιτητές φανατισμένοι από τον γλωσσαμύντορα Μυστριώτη συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο και με πέτρες έσπασαν τα τζάμια της σχολής.
Για να μπούμε στο κλίμα των απόψεων του Ρουσόπουλου και ο ίδιος έγραφε στον «Νούμα» με τα ψευδώνυμα Ούτις και Νέαρχος.
9 Στη μόνιμη στήλη «Το έργο της Ακαδημίας« στο οποίο περιλαμβάνονται και ευχαριστήριες επιστολές βρίσκουμε επιστολή του μαθητή της Β΄ Γυμνασίου Πατρών, Γεωργ. Α. Παπανδρέου, με ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 1903 (σελ.169, Έβδομος τόμος 1902-1903) να λέει:
Ελλογιμώτατε κ. Ρουσόπουλε
Χαράν μεγίστην αισθανόμεθα οσάκις βλέπομεν τον σεβαστόν ημών καθηγητήν εισερχόμενον εν τη αιθούση της διδασκαλίας και έχοντα ανά χείρας το Δελτίον της Ακαδημίας, διότι γνωρίζομεν ότι δι' αυτόν νέαι γνώσεις θα προστεθώσιν εις ημάς. Τούτου ένεκα σπεύδομεν όπως ευχαριστήσωμεν υμάς επί τω εθνωφελεί τούτω Δελτίω. Δέξασθε κ. Ρουσόπουλε την διαβεβαίωσιν του εξαιρέτου σεβασμού μεθ' ού διατελούμεν προς υμάς.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Έγγραφο 1
Αριθ. Πρωτ. 78
Αριθ. Διεκπ. 31061
ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Γ. Ν. ΘΕΟΤΟΚΗΣ
Κ.Α. Βαμπάς
Έγγραφο 2
Αριθ. Διεκπ. 11444
Εγκύκλιος
ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ
Πρός τούς κ. κ. Νομάρχας του Κράτους
Η εν Αθήναις Βιομηχανική και Εμπορική Ακαδημία, εγκριθείσα δια του από 29 Ιουλίου 1894 Β. Διατάγματος, εκπληροί σκοπόν κοινωφελή και εθνικόν ως καταρτίσασα και εφαρμόσασα το πρώτον εν Ελλάδι πλήρες σύστημα Πρακτικής Εκπαιδεύσεως μετ’ εφαρμογών, ευάρμοστον εις τάς καθ’ ημάς ανάγκας (Θετική προπαίδευσις, Γεωργική Σχολή, Βιομηχανική Σχολή μετά ζυμοτεχνικού και ελαιουργικού τμήματος, Εμπορική Σχολή).
Στέφ. Μ. Παρίσης
Έγγραφο 3
----------------------------
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
Ιωακείμελέω Θεού Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και
Οικουμενικός Πατριάρχης
Ελλογιμώτατε κύριε Ο. Α. Ρουσόπουλε, τέκνον εν Κυρίω αγαπητόν της ημών Μετριότητος, χάρις είη τη αυτής Ελλογιμότητι και ειρήνη παρά Θεού. Προφρόνως ελάβομεν και διεξήλθομεν τό από η΄ του παρελθόντος μηνός γράμμα της περισπουδάστου ημίν αυτής Ελλογιμότητος, ευαρέστως δέ λίαν εξ αυτού έγνωμεν τά κατά τήν αυτόθι Βιομηχανικήν και Εμπορική Ακαδημίαν και τάς χρηστάς και ευοιώνους απαρχάς της λειτουργίας αυτής. Προσεπιδηλούντες δ’ ότι και ημείς ασμένως και προθύμως μέλλομεν ευκαίρως ποιείσθαι πάσαν υπέρ αυτής, ως ιδρύματος αναμφηρίστου κοινής ωφελείας και καιρίαν ανάγκην επί χρησταίς ελπίσι θεραπεύοντος, σύστασιν, επιδαψιλεύομεν τη αυτής Ελλογιμότητι και πάσι τοις ευσεβώς και φιλογενώς συνεργαζομένοις τάς πατρικάς ημών ευχάς και ευλογίας, αιτούμενοι υμίν ενίσχυσιν και κραταίωσιν παρά Θεού, ου η χάρις και τό άπειρον έλεος ειη μεθ’ υμών και του έργου υμών.
(Τ. Σ.)
α@α΄ Σεπτεμβρίου ς΄
Ο Κωνσταντινουπόλεως εν Χριστω ευχέτης.
Τω Ελλογιμωτάτω κυρίω Ο. Α. Ρουσοπούλω τέκνω εν Κυρίω αγαπητώ της ημών Μετριότητος.
Εις Αθήνας
___________________________________________________________________
ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΤΟΜΟΣ ΣΤ΄ ΤΕΥΧΟΣ 6ον
Έγγραφο 4
Έγγραφο 5
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΜΑΡΑΣΛΗΣ
Ο εν Οδησσώ μεγάτιμος ομογενής και εθνικός ευεργέτης Γρηγόριος Μαρασλής, εκτιμήσας την εθνωφελή δράσιν της Βιομηχανικής και Εμπορικής Ακαδημίας και θέλων νά διαψιλεύση εκ του πλούτου του είς την φίλην πατρίδα, υπέρ της προόδου και της ευημερίας αυτής, απεφάσισε ν’ ανεγείρη μέγαρον ευρύχωρον, είς το οποίον θα λειτουργήση το μοναδικόν πρακτικόν διδακτήριον απροσκόπτως πλέον χάρις είς την μεγαλοδωρίαν του ευγενούς ανδρός.
Η Ακαδημία ευγνωμόνως αποδέχεται την εθνικωτάτην ταύτην υποστήριξιν, η δέ τάς πρακτικάς επιστήμας σπουδάζουσα νεολαία μετά μεγαλειτέρου έτι ενθουσιασμού θα φοιτά είς την Μαράσλειον Ακαδημίαν, την προστατευομένην υπό του Βασιλέως μας.
Δημοσιεύομεν ώδε την εικόνα του μεγάλου ευεργέτου καθώς και το σχετικόν μέρος της επιστολής του διευθυντού της βιβλιοθήκης αυτού κ. Λ. Γ. Χ. Κώνστα.
ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΜΑΡΑΣΛΗ ΕΝ ΟΔΗΣΣΩ
Τη 8η Δεκεμβρίου 1901
Φίλε Κύριε Ρουσόπουλε,
Άν σήμερον μόνον δίδεται μοι καιρός ν’ ανακοινώσω υμίν τό ευφρόσυνον άγγελμα της εκπληρώσεως του πόθου υμών, όπερ παρ’ ελπίδα διατυμπάνισαν άπασαι αι Εφημερίδες, άλλοι λόγοι επήνεγκον την βραδύτητα, αλλ’ ουχί η έλλειψις προθυμίας να χαροποιήσω υμάς πρώτον.
Βεβαιώθητε ότι υπέρ πάντα άλλον εχάρην εγώ, διότι διά της αποφάσεων του
κ. Μαρασλή ενισχύεται έργον, ου η ευδοκίμησις μεγάλας υπισχνείται εις τό έθνος ωφελείας.
Συγχαίρω λοιπόν υμίν από καρδιάς ου μόνον διά την συνδρομήν, ήτις παρέχεται είς τό έργον υμών, αλλά διότι εγένεσθε ο εισηγητής της λαμπράς ταύτης ιδέας.
.......................................................................................................................................
Ως μανθάνω ο κ. Υπουργός προτίθεται να συστήση επιτροπείαν μέλλουσαν να ετοιμάση τα σχέδια και τους προϋπολογισμούς, δέν αμφιβάλλω ότι μέλος της επιτροπείας θα είσαθε και υμείς, και φροντίσατε ο προϋπολογισμός να μή υπερβή το εξ αρχής αιτηθέν παρ’ υμών ποσόν 200-250 το πολύ χιλιάδων διότι επ’ αυτού εστηρίχθη ο κ. Μαρασλής. Θά είναι δέ ικανόν τό ποσόν τούτο, αφού τό οικόπεδον παρέχεται δωρεάν.
Και αυθις συγχαίρων επί τη επιτυχία εύχομαι τά βέλτιστα και διατελώ προθυμότατος ο υμέτερος. Λ. Γ. Χ. Κώνστας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου