Απόσπασμα από ευρύτερη εργασία με τον τίτλο
Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ’60
Μέσα από τις εμπειρίες και τη ματιά του Λευτέρη Τσίλογλου
( Σύντομα θα δημοσιευθεί στο διαδίκτυο ολόκληρη)
2. Φοιτητικά χρόνια - φάση πρώτη -Β
……..Μικρά εσωτερικά περιστατικά μαζεύονταν και ωρίμαζαν την πορεία του Λευτέρη στην πολιτική του ένταξη. Πλάγιες συζητήσεις με κορύφωση μια συγκέντρωση μπροστά στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου. Δεν θυμάται για πιο λόγο και αιτία είχε γίνει αυτή η συγκέντρωση. Κάποια ομιλία χωρίς μεγάφωνα, περίπου διακόσια άτομα κι αυτός να πλησιάζει με περιέργεια κι ένα δισταγμό. Στα τόσα άτομα ένα ξεχωρίζει γιατί ήταν ένα κεφάλι ψηλότερος από τους γύρω του. Με υψωμένο το χέρι και με βαθιά εντυπωσιακή φωνή αρχίζει να απαγγέλλει ένα ηρωικό ποίημα, που τότε δεν ήξερε ποιο ήταν και ποιου ποιητή μας. Αργότερα με τα διαβάσματα που έκανε το αναγνώρισε. Ήταν το ποίημα που ο μεγάλος ποιητής Άγγελος Σικελιανός είχε απαγγείλει στον ανοιχτό τάφο που θα δεχόταν σε λίγο το σώμα του Κωστή Παλαμά. Γύρω απλώθηκε ησυχία και μια ανατριχίλα διαπέρασε όλο του το κορμί. Αυτός ο ωραίος ψηλέας αργότερα θα γινόταν καλός φίλος του Λευτέρη, θα είχαν κοινές μνήμες στη μετέπειτα ζωή τους. Ήταν ο Τάκης Παππάς, δικηγόρος του στον αγώνα για την ακύρωση της διαγραφής του από το Πανεπιστήμιο. Δυστυχώς έφυγε νωρίς και με τραγικό τρόπο απ’ τη ζωή.
Ο Λευτέρης ήταν ώριμος για την αλλαγή. Απλώς δεν είχε την πείρα να ελέγξει τον τρόπο και το βαθμό της δέσμευσης . Ο κλοιός έσφιγγε γύρω του, ενώ αυτός ακόμα παρέμενε ένα αθώο επαρχιωτόπουλο. Χωρίς πείρα σε τέτοια ζητήματα, αλλά με περίσσεια διάθεση προσφοράς. Του έγινε απέξω-απέξω πρόταση να κατέβει υποψήφιος για πρόεδρος στο έτος του. Βρισκόμαστε στην αρχή του 2ου έτους στη σχολή.
Οι εκλογές στη Φυσικομαθηματική σχολή για τον τότε ενιαίο σύλλογο « Ο Αριστοτέλης» γινόταν εκείνα τα χρόνια με την εξής διαδικασία. Τα τμήματα της σχολής ήταν πέντε, δηλ. Μαθηματικό, Φυσικό, Χημικό, Φυσιογνωστικό και Φαρμακευτικό. Επί τέσσερα έτη το κάθε τμήμα, μας κάνει είκοσι έτη. Εκλογές γίνονταν από το απερχόμενο Δ. Σ. σε κάθε έτος χωριστά. Αυτός που στις εκλογές του έτους ερχόταν πρώτος ήταν ο Πρόεδρος του έτους. Σε κάθε έτος εκλέγονταν τρεις. Μαζί με τον πρόεδρο εκλεγόταν αντιπρόεδρος και γραμματέας. Το Δ.Σ του Αριστοτέλη αποτελούνταν από 24 μέλη. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν οι είκοσι πρόεδροι και τέσσερις από τους αντιπροέδρους, που επιλέγονταν με ψηφοφορία από τους 20 προέδρους. Έτσι για να εκλεγείς στο Δ.Σ έπρεπε να έρθεις πρώτος στην ψηφοφορία του έτους σου.
Μια επιτροπή από το απερχόμενο Δ,Σ του συλλόγου έμπαινε στο αμφιθέατρο ή σε μια μεγάλη αίθουσα μετά το τέλος του μαθήματος που είχε υποχρεωτική παρουσία (κάτι σύνηθες εκείνη την εποχή ) και άρχιζε η ψηφοφορία. Τα ονόματα των υποψηφίων αναγράφονταν στον πίνακα κι ο φοιτητής, σε μικρά λευκά χαρτάκια, που μοίραζε η εφορευτική επιτροπή, έγραφε το όνομα του υποψηφίου που προτιμούσε. Επειδή τη προηγούμενη χρονιά κάτω από τις γνωστές συνθήκες βίας και τρομοκρατίας, το σύλλογο τον έλεγχε η δεξιά οργάνωση της ΕΚΟΦ επικεφαλής της αντιπροσωπείας ήταν ο αργότερα βουλευτής και υπουργός της Ν.Δ Άγγελος Μπρατάκος, εξέχον μέλος της ΕΚΟΦ εκείνη την εποχή, αγκαλιά με τον υποψήφιο τους, το όνομα του οποίου μου διαφεύγει αυτή τη στιγμή. λέγοντας με τη γνωστή βαριά φωνή του:
- Ξέρω ότι οι φυσικοί του έτους σας είναι καλά παιδιά και θα τιμήσουν με την ψήφο τους τον καλό μου φίλο!
Ο έτερος υποψήφιος ήταν ο Λευτέρης. Και ιδού πώς. Στο έτος του, χωρίς ακόμα να το ξέρει αυτός, υπήρχαν κάνα δυο που είχαν οργανωτική σχέση με την αριστερή νεολαία (π.χ. ο μακαρίτης Λευτέρης Παπακώστας) που είχαν αποφασίσει για τον υποψήφιο που θα προτείνουν. Το θέμα ήταν αυτός να ψηστεί και να δεχτεί. Δεν χρειάστηκε, είναι αλήθεια, και μεγάλη προσπάθεια. Είχαν δει την πληθωρική παρουσία του μέσα στο έτος σε πολλές εκφάνσεις της φοιτητικής ζωής Ήταν ο Βολιώτης, που τραγουδούσε κι έλεγε αστείες ιστορίες και πικάντικα ανέκδοτα, φανατικός με τη Νίκη Βόλου και την ΑΕΚ, φίλος με τους περισσότερους και ανοιχτός σε σχέσεις. Το αποτέλεσμα των εκλογών για όλους ήταν αναμενόμενο. Νικητής θα ήταν ο περσινός πρόεδρος. Ακόμα κι ο Λευτέρης τον αντίπαλό του τον έλεγε από πριν πρόεδρε. Ήταν βλέπεις εκλεγμένος την προηγούμενη χρονιά. Όμως η κάλπη, λένε πάντα είναι έγκυος Ψήφισαν 82 φοιτητές του έτους από τους 100 με 110 που είχε το έτος Και μετά την καταμέτρηση, ήρθε η έκπληξη : Ισοψηφία!
Για όλους ήταν έκπληξη, αλλά περισσότερο για τον ίδιο και το στέλεχος Άγγελο Μπρατάκο, που η απογοήτευση ζωγραφίστηκε τόσο εκφραστικά και έντονα στο πρόσωπό του. Στις επαναληπτικές που έγιναν μετά δυο μέρες η πλάστιγγα είχε γύρει με κρότο εναντίον τους.
Θα πρέπει όμως στο σημείο αυτό να ξεκαθαριστεί ότι ακόμα τα κριτήρια της ψήφου δεν ήταν κυρίως πολιτικά. Ο φοιτητής ζητούσε έναν δραστήριο συνάδελφο που θα παρεμβαίνει στους απρόσιτους τότε καθηγητές και θα «λύνει» πρακτικά προβλήματα με εργαστήρια και εξετάσεις. Καμιά εκδρομή, κανένας χορός και τέτοια αντίστοιχα. Τα πράγματα πολιτικοποιούνταν κυρίως το πιο πάνω επίπεδο. Ποιοι αντιπρόεδροι θα εκλεγούν για την συμπλήρωση των 24, ποιοι θα καταλάβουν τις θέσεις του προεδρείου του Αριστοτέλη (Εδώ, εν είδη παρενθέσεως, να πω ότι πρόεδρος του Αριστοτέλη έχει κάνει ο παλαιός καλός μου φίλος Στράτος Ντάσης, ζωντανός φίλος και τώρα στο f/b και μόνιμο μέλος του Δ.Σ, όλα τα χρόνια της φοιτητικής του ζωής, ο επίσης κοινός μας φίλος και κουμπάρος Νίκος Κιάος). Άλλο κρίσιμο σημείο ήταν ποιοι θα εκπροσωπήσουν τη σχολή στη ΔΕΣΠΑ (Διοικούσα Επιτροπή Σπουδαστών Πανεπιστημίου Αθηνών) και από το 1963 ποιοι θα πάνε στα φοιτητικά συνέδρια, που ήταν πλέον γεγονός με πανελλήνια απήχηση και πολιτική σημασία.
Η εκλογή αυτή έγινε προς το τέλος του 1961 και άρχισε από διάφορους το ψηστήρι «να ανέβει στα γραφεία» Αυτό τότε ήταν ισοδύναμο με το να οργανωθείς στην νεολαία. «Άντεξε στις πιέσεις», μέχρι την άνοιξη του 1962. Μια μέρα, μάλλον ο Αριστείδης Μανωλάκος, φοιτητής της Νομικής και γνωστό στέλεχος της αριστερής νεολαίας, του λέει:
- Την Πέμπτη θα ανέβεις στον 4ο όροφο, γραφείο 6. Θα σε περιμένουμε.
Η αλήθεια είναι πως ψυχολογικά ήταν έτοιμος για το ποιοτικό άλμα….
Φουσκωμένος από την απόφαση να οργανωθεί ήταν συνεπής στην ώρα του στο ραντεβού. Χτύπησε διστακτικά την πόρτα κι από μέρα άκουσε το εμπρός. Την άνοιξε διστακτικά. Το γραφείο ήταν γεμάτο από άγνωστες κυρίως φάτσες γύρισαν και είδαν αυτόν που χτύπησε. Αυτός, φοβισμένος και νομίζοντας ότι έχει κάνει λάθος λέει:
- Συγνώμη! και πάει να κλείσει
Μια σοβαρή φωνή, συνοδευόμενη με λίγη αυστηρότητα, από κάποιον που φαινόταν επικεφαλής, του λέει:
- Όχι! Εδώ είσαι! Πέρασε μέσα!
Θα έτρωγε πολλά χρόνια μετά μαζί του στη συνέχεια. Ήταν ο πρόεδρος της νεολαίας, ο αειθαλής, ωραίος και πιστός στις ιδέες της νιότης του, Τάκης Μπενάς. Οι άλλοι μια σειρά επώνυμα πρόσωπα που κάποιους θυμάται και θα αναφέρει και κάποιους όχι, γιατί τα χρόνια που μεσολάβησαν είναι πολλά και η μνήμη κάνει αυθαίρετα τις επιλογές της. Εκεί γινόταν η παράδοση του απερχόμενου γραφείου της σπουδάζουσας στο νεοεκλεγέν από τις κομματικές διαδικασίες.
Πώς ο Λευτέρης, χωρίς να είναι τυπικά μέλος, χωρίς να λάβει μέρος στις εκλογικές διαδικασίες βρέθηκε εκλεγμένο μέλος του καθοδηγητικού οργάνου, αυτό το ξέρει μόνο η εποχή που τότε ζούσαμε. Κι όμως είναι αλήθεια και πραγματικό γεγονός!
Εκεί ήταν ο Αριστείδης Μανωλάκος γραμματέας της σπουδάζουσας, ο αρχιτέκτονας Ίων Μπούζενμπεργκ, (δεν είμαι σίγουρος ότι γράφω σωστά το όνομά του) που έφυγε τόσο πρόωρα από τη ζωή, ο λόγιος, δοκιμιογράφος και συγγραφέας Γιάννης Καλιώδης (ή με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Καλιώρης) Κάποια στιγμή που ο Λευτέρης εξέφρασε κάποια αμφιβολία αν είναι στο σωστό γραφείο ο φίλος Γιάννης που ετοιμαζόταν για την «προσωπική του έξοδο» από την οργανωμένη ζωή είπε στους άλλους:
- Αφήστε το παιδί να φύγει!
Η αλήθεια είναι ότι μόνο με ρυμουλκό θα τον βγάζανε πλέον έξω. Λίγο χρόνο προηγουμένως είχαν αποχωρήσει ο Στέλιος Ράμφος και ο Διονύσης Μπουλούκος. Εκεί συνάντησε για πρώτη φορά τον αγαπημένο φίλο Γιάννη Μπανιά που τα επόμενα χρόνια θα είχανε κοινό βηματισμό στην οργάνωση. Εκεί γνώρισε τον Χανιώτη γιατρό Βαγγέλη Φυτράκη και τον Ικαριώτη παιδίατρο Χρήστο Σταυρινάδη, που χρημάτισε και δήμαρχος του νησιού. Και τόσους άλλους, αλλά το μυαλό φυραίνει και δε θυμάται πλέον τα ονόματά τους
Από εκείνο το απόγευμα σφραγίστηκε η ζωή του για πολλά από τα επόμενα χρόνια. Χρόνια γεμάτα με έντονους αγώνες, γεμάτα με εξάρσεις, με ευτυχισμένες μέρες, με θετικά αποτελέσματα, αλλά και οδυνηρές περιπέτειες. Για τον ίδιο μέχρι το 1978. Τότε, με ενσυνείδητη επιλογή, που τήρησε μέχρι τώρα, έκοψε οριστικά την οργανωτική του σχέση με την αριστερά. Αυτός την έκοψε, αλλά οι φίλοι του δε θέλουν να το πιστέψουν. Ένα ακόμα μετέωρο βήμα μέσα στα τόσα που είδαμε τα τελευταία χρόνια…
Πέρασε φτωχικά φοιτητικά χρόνια με ελλείψεις σε βασικές βιοτικές ανάγκες, συνοδευμένες από το κόμπλεξ του επαρχιώτη που δεν έχει την κουλτούρα του νέου που έζησε σε μια αστική ατμόσφαιρα. Με στοιχειώδη έπιπλα στο σπίτι, χωρίς ραδιόφωνο, χωρίς πικάπ με δίσκους να καλλιεργήσει τη μουσική του παιδεία, χωρίς τα αξιοπρεπή ρούχα απαραίτητα για την άνετη κυκλοφορία μέσα στους χώρους της φοίτησης και τη φιλοδοξία ενός νέου, που θέλει να ζήσει τη δική του περιπέτεια. Αλλά η αλήθεια να λέγεται. Δε φταίνε μόνο οι αντικειμενικές συνθήκες. Η οικογένειά του τόσο μπορούσε, τόσο του έδινε. Έπρεπε κι ο ίδιος να φροντίσει να λύσει αυτά τα προβλήματα, που δεν ήταν κι ανυπέρβλητα. Ευκαιρίες να εξοικονομήσει έκτακτα έσοδα υπήρχαν αρκεί να τις αναζητούσε. Δεν εννοούμε ελεημοσύνες ή παράλογες απαιτήσεις. Αναφερόμαστε μόνο σε λεφτά που μπορούσαν να βγουν με τίμια εργασία μερικής απασχόλησης.
Θα αναφερθούμε σε μερικά παραδείγματα ενδεικτικά της συμπεριφοράς που αναδεικνύουν το χαρακτήρα του Λευτέρη κι ερμηνεύουν πράξεις και συμπεριφορές..
Από το δεύτερο έτος άρχισε το φοιτητικό συσσίτιο. Τίποτε το ιδιαίτερο τότε. Ένα γεύμα την ημέρα στο υπόγειο της φοιτητικής Λέσχης στην Ιπποκράτους 15. Τότε υπήρχε ένας περιοριστικός όρος. Για ν’ αποκτήσεις αυτό το δικαίωμα έπρεπε να πάρεις χαρτί απορίας. Αυτός ο όρος στην Ελλάδα ξεπερνιόταν πολύ εύκολα. Στον κύκλο που κινείτο ο Λευτέρης παιδιά γιατρών, δημοσίων υπαλλήλων και κτηματιών σύντομα το προμηθεύτηκαν. Αυτός δε γνώρισε αυτή τη χαρά. Το χαρτί απορίας τότε έπρεπε να το ζητήσεις από τον παπά της ενορίας σου. Όταν πήγε σ’ αυτόν τον παρέπεμψε στην εκκλησιαστική επιτροπή επικεφαλής της οποίας ήταν ένας αντιπαθής συντηρητικός, φιλικά προσκείμενος στα παρακρατικά στοιχεία της συνοικίας. Με ύφος προφέσορα και υποτιμητικά προκαταρτικά σχόλια του απάντησε θα μελετήσει το αίτημα του και θα του απαντήσει. Αηδιασμένος ο Λευτέρης δεν τον ξαναπλησίασε. Κακώς! Έπρεπε να διεκδικήσει με ανένδοτο τρόπο κάτι που δικαιούταν. Δεν είχε άλλωστε περιθώρια για τέτοιες πολυτέλειες. Πολλές φορές πείνασε και τα βράδια τα έβγαζε με μια δραχμή στραγάλια κι άφθονο νερό, που απαιτούσε το αλάτι τους
Όταν ήταν γενικός γραμματέας στην ΕΦΕΕ ήρθε προσωπική πρόσκληση για το φόρουμ της παγκόσμιας νεολαίας που θα γινόταν στη Μόσχα. Εισιτήρια και διαμονή ήταν απολύτως εξασφαλισμένα από τους διοργανωτές. Έπρεπε ο ίδιος να βγάλει διαβατήριο και να έχει μερικά λεφτά για τ’ ατομικά έξοδα. Όμως φόβος, δισταγμός και γι’ ανεξήγητους λόγους ένα αίσθημα ντροπής. Δεν είχε ρούχα, δεν ήξερε γλώσσες ήταν οι δικαιολογίες, που επικαλέστηκε. Παραχώρησε λοιπόν τη θέση του σε φίλο που πήγε κανονικά κι έζησε αυτήν την ιδιαίτερη εμπειρία. Ήταν ένας αδικαιολόγητος και υπερβολικός δισταγμός που του στέρησε την ευκαιρία να απελευθερωθεί από τα παιδικά του κόμπλεξ και να ξανοιχτεί σε χώρους και κύκλους, που θα τον βοηθούσαν στο μέλλον
Αφιέρωσε πολύ χρόνο στον τοπικό σύλλογο Βολιωτών φοιτητών «Ο Άνθιμος Γαζής». Έλαβε τρεις φορές μέρος στις αρχαιρεσίες του συλλόγου και, με βάση το ιδιόμορφο καταστατικό του στο οποίο οι θέσεις του προεδρείου καθορίζονταν από τη σειρά των ψήφων στις εκλογές βρέθηκε και στις τρεις θέσεις: γραμματέας, αντιπρόεδρος και πρόεδρος. Στην τελευταία φορά που μετείχε σε συνέλευση του συλλόγου με πρότασή του ο σύλλογος αποφασίστηκε να μετονομαστεί σε «Ο Ρήγας Φεραίος», αλλά δε γνωρίζει αν αυτή η απόφαση υλοποιήθηκε και με νομική βούλα. Η δραστηριότητα του συλλόγου ήταν περιορισμένη σε πολιτιστικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις. Απ’ αυτές θυμάται γιατί έλαβε μέρος σε μια ημερήσια εκδρομή κάπου στο Λουτράκι και ένα χορό σε συνεργασία με το σύλλογο Τρικαλινών φοιτητών. Στο Βόλο ένας χορός στον ΝΟΒ και ομαδική κατάθεση στεφάνου στο μνημείο του Άγνωστου στρατιώτη με την ευκαιρία μιας επετείου. Ίσως να βγήκαν και κάποια ψηφίσματα, αλλά δε θυμάται από ποιες αφορμές
Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ’60
Μέσα από τις εμπειρίες και τη ματιά του Λευτέρη Τσίλογλου
( Σύντομα θα δημοσιευθεί στο διαδίκτυο ολόκληρη)
2. Φοιτητικά χρόνια - φάση πρώτη -Β
……..Μικρά εσωτερικά περιστατικά μαζεύονταν και ωρίμαζαν την πορεία του Λευτέρη στην πολιτική του ένταξη. Πλάγιες συζητήσεις με κορύφωση μια συγκέντρωση μπροστά στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου. Δεν θυμάται για πιο λόγο και αιτία είχε γίνει αυτή η συγκέντρωση. Κάποια ομιλία χωρίς μεγάφωνα, περίπου διακόσια άτομα κι αυτός να πλησιάζει με περιέργεια κι ένα δισταγμό. Στα τόσα άτομα ένα ξεχωρίζει γιατί ήταν ένα κεφάλι ψηλότερος από τους γύρω του. Με υψωμένο το χέρι και με βαθιά εντυπωσιακή φωνή αρχίζει να απαγγέλλει ένα ηρωικό ποίημα, που τότε δεν ήξερε ποιο ήταν και ποιου ποιητή μας. Αργότερα με τα διαβάσματα που έκανε το αναγνώρισε. Ήταν το ποίημα που ο μεγάλος ποιητής Άγγελος Σικελιανός είχε απαγγείλει στον ανοιχτό τάφο που θα δεχόταν σε λίγο το σώμα του Κωστή Παλαμά. Γύρω απλώθηκε ησυχία και μια ανατριχίλα διαπέρασε όλο του το κορμί. Αυτός ο ωραίος ψηλέας αργότερα θα γινόταν καλός φίλος του Λευτέρη, θα είχαν κοινές μνήμες στη μετέπειτα ζωή τους. Ήταν ο Τάκης Παππάς, δικηγόρος του στον αγώνα για την ακύρωση της διαγραφής του από το Πανεπιστήμιο. Δυστυχώς έφυγε νωρίς και με τραγικό τρόπο απ’ τη ζωή.
Ο Λευτέρης ήταν ώριμος για την αλλαγή. Απλώς δεν είχε την πείρα να ελέγξει τον τρόπο και το βαθμό της δέσμευσης . Ο κλοιός έσφιγγε γύρω του, ενώ αυτός ακόμα παρέμενε ένα αθώο επαρχιωτόπουλο. Χωρίς πείρα σε τέτοια ζητήματα, αλλά με περίσσεια διάθεση προσφοράς. Του έγινε απέξω-απέξω πρόταση να κατέβει υποψήφιος για πρόεδρος στο έτος του. Βρισκόμαστε στην αρχή του 2ου έτους στη σχολή.
Οι εκλογές στη Φυσικομαθηματική σχολή για τον τότε ενιαίο σύλλογο « Ο Αριστοτέλης» γινόταν εκείνα τα χρόνια με την εξής διαδικασία. Τα τμήματα της σχολής ήταν πέντε, δηλ. Μαθηματικό, Φυσικό, Χημικό, Φυσιογνωστικό και Φαρμακευτικό. Επί τέσσερα έτη το κάθε τμήμα, μας κάνει είκοσι έτη. Εκλογές γίνονταν από το απερχόμενο Δ. Σ. σε κάθε έτος χωριστά. Αυτός που στις εκλογές του έτους ερχόταν πρώτος ήταν ο Πρόεδρος του έτους. Σε κάθε έτος εκλέγονταν τρεις. Μαζί με τον πρόεδρο εκλεγόταν αντιπρόεδρος και γραμματέας. Το Δ.Σ του Αριστοτέλη αποτελούνταν από 24 μέλη. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν οι είκοσι πρόεδροι και τέσσερις από τους αντιπροέδρους, που επιλέγονταν με ψηφοφορία από τους 20 προέδρους. Έτσι για να εκλεγείς στο Δ.Σ έπρεπε να έρθεις πρώτος στην ψηφοφορία του έτους σου.
Μια επιτροπή από το απερχόμενο Δ,Σ του συλλόγου έμπαινε στο αμφιθέατρο ή σε μια μεγάλη αίθουσα μετά το τέλος του μαθήματος που είχε υποχρεωτική παρουσία (κάτι σύνηθες εκείνη την εποχή ) και άρχιζε η ψηφοφορία. Τα ονόματα των υποψηφίων αναγράφονταν στον πίνακα κι ο φοιτητής, σε μικρά λευκά χαρτάκια, που μοίραζε η εφορευτική επιτροπή, έγραφε το όνομα του υποψηφίου που προτιμούσε. Επειδή τη προηγούμενη χρονιά κάτω από τις γνωστές συνθήκες βίας και τρομοκρατίας, το σύλλογο τον έλεγχε η δεξιά οργάνωση της ΕΚΟΦ επικεφαλής της αντιπροσωπείας ήταν ο αργότερα βουλευτής και υπουργός της Ν.Δ Άγγελος Μπρατάκος, εξέχον μέλος της ΕΚΟΦ εκείνη την εποχή, αγκαλιά με τον υποψήφιο τους, το όνομα του οποίου μου διαφεύγει αυτή τη στιγμή. λέγοντας με τη γνωστή βαριά φωνή του:
- Ξέρω ότι οι φυσικοί του έτους σας είναι καλά παιδιά και θα τιμήσουν με την ψήφο τους τον καλό μου φίλο!
Ο έτερος υποψήφιος ήταν ο Λευτέρης. Και ιδού πώς. Στο έτος του, χωρίς ακόμα να το ξέρει αυτός, υπήρχαν κάνα δυο που είχαν οργανωτική σχέση με την αριστερή νεολαία (π.χ. ο μακαρίτης Λευτέρης Παπακώστας) που είχαν αποφασίσει για τον υποψήφιο που θα προτείνουν. Το θέμα ήταν αυτός να ψηστεί και να δεχτεί. Δεν χρειάστηκε, είναι αλήθεια, και μεγάλη προσπάθεια. Είχαν δει την πληθωρική παρουσία του μέσα στο έτος σε πολλές εκφάνσεις της φοιτητικής ζωής Ήταν ο Βολιώτης, που τραγουδούσε κι έλεγε αστείες ιστορίες και πικάντικα ανέκδοτα, φανατικός με τη Νίκη Βόλου και την ΑΕΚ, φίλος με τους περισσότερους και ανοιχτός σε σχέσεις. Το αποτέλεσμα των εκλογών για όλους ήταν αναμενόμενο. Νικητής θα ήταν ο περσινός πρόεδρος. Ακόμα κι ο Λευτέρης τον αντίπαλό του τον έλεγε από πριν πρόεδρε. Ήταν βλέπεις εκλεγμένος την προηγούμενη χρονιά. Όμως η κάλπη, λένε πάντα είναι έγκυος Ψήφισαν 82 φοιτητές του έτους από τους 100 με 110 που είχε το έτος Και μετά την καταμέτρηση, ήρθε η έκπληξη : Ισοψηφία!
Για όλους ήταν έκπληξη, αλλά περισσότερο για τον ίδιο και το στέλεχος Άγγελο Μπρατάκο, που η απογοήτευση ζωγραφίστηκε τόσο εκφραστικά και έντονα στο πρόσωπό του. Στις επαναληπτικές που έγιναν μετά δυο μέρες η πλάστιγγα είχε γύρει με κρότο εναντίον τους.
Θα πρέπει όμως στο σημείο αυτό να ξεκαθαριστεί ότι ακόμα τα κριτήρια της ψήφου δεν ήταν κυρίως πολιτικά. Ο φοιτητής ζητούσε έναν δραστήριο συνάδελφο που θα παρεμβαίνει στους απρόσιτους τότε καθηγητές και θα «λύνει» πρακτικά προβλήματα με εργαστήρια και εξετάσεις. Καμιά εκδρομή, κανένας χορός και τέτοια αντίστοιχα. Τα πράγματα πολιτικοποιούνταν κυρίως το πιο πάνω επίπεδο. Ποιοι αντιπρόεδροι θα εκλεγούν για την συμπλήρωση των 24, ποιοι θα καταλάβουν τις θέσεις του προεδρείου του Αριστοτέλη (Εδώ, εν είδη παρενθέσεως, να πω ότι πρόεδρος του Αριστοτέλη έχει κάνει ο παλαιός καλός μου φίλος Στράτος Ντάσης, ζωντανός φίλος και τώρα στο f/b και μόνιμο μέλος του Δ.Σ, όλα τα χρόνια της φοιτητικής του ζωής, ο επίσης κοινός μας φίλος και κουμπάρος Νίκος Κιάος). Άλλο κρίσιμο σημείο ήταν ποιοι θα εκπροσωπήσουν τη σχολή στη ΔΕΣΠΑ (Διοικούσα Επιτροπή Σπουδαστών Πανεπιστημίου Αθηνών) και από το 1963 ποιοι θα πάνε στα φοιτητικά συνέδρια, που ήταν πλέον γεγονός με πανελλήνια απήχηση και πολιτική σημασία.
Η εκλογή αυτή έγινε προς το τέλος του 1961 και άρχισε από διάφορους το ψηστήρι «να ανέβει στα γραφεία» Αυτό τότε ήταν ισοδύναμο με το να οργανωθείς στην νεολαία. «Άντεξε στις πιέσεις», μέχρι την άνοιξη του 1962. Μια μέρα, μάλλον ο Αριστείδης Μανωλάκος, φοιτητής της Νομικής και γνωστό στέλεχος της αριστερής νεολαίας, του λέει:
- Την Πέμπτη θα ανέβεις στον 4ο όροφο, γραφείο 6. Θα σε περιμένουμε.
Η αλήθεια είναι πως ψυχολογικά ήταν έτοιμος για το ποιοτικό άλμα….
Φουσκωμένος από την απόφαση να οργανωθεί ήταν συνεπής στην ώρα του στο ραντεβού. Χτύπησε διστακτικά την πόρτα κι από μέρα άκουσε το εμπρός. Την άνοιξε διστακτικά. Το γραφείο ήταν γεμάτο από άγνωστες κυρίως φάτσες γύρισαν και είδαν αυτόν που χτύπησε. Αυτός, φοβισμένος και νομίζοντας ότι έχει κάνει λάθος λέει:
- Συγνώμη! και πάει να κλείσει
Μια σοβαρή φωνή, συνοδευόμενη με λίγη αυστηρότητα, από κάποιον που φαινόταν επικεφαλής, του λέει:
- Όχι! Εδώ είσαι! Πέρασε μέσα!
Θα έτρωγε πολλά χρόνια μετά μαζί του στη συνέχεια. Ήταν ο πρόεδρος της νεολαίας, ο αειθαλής, ωραίος και πιστός στις ιδέες της νιότης του, Τάκης Μπενάς. Οι άλλοι μια σειρά επώνυμα πρόσωπα που κάποιους θυμάται και θα αναφέρει και κάποιους όχι, γιατί τα χρόνια που μεσολάβησαν είναι πολλά και η μνήμη κάνει αυθαίρετα τις επιλογές της. Εκεί γινόταν η παράδοση του απερχόμενου γραφείου της σπουδάζουσας στο νεοεκλεγέν από τις κομματικές διαδικασίες.
Πώς ο Λευτέρης, χωρίς να είναι τυπικά μέλος, χωρίς να λάβει μέρος στις εκλογικές διαδικασίες βρέθηκε εκλεγμένο μέλος του καθοδηγητικού οργάνου, αυτό το ξέρει μόνο η εποχή που τότε ζούσαμε. Κι όμως είναι αλήθεια και πραγματικό γεγονός!
Εκεί ήταν ο Αριστείδης Μανωλάκος γραμματέας της σπουδάζουσας, ο αρχιτέκτονας Ίων Μπούζενμπεργκ, (δεν είμαι σίγουρος ότι γράφω σωστά το όνομά του) που έφυγε τόσο πρόωρα από τη ζωή, ο λόγιος, δοκιμιογράφος και συγγραφέας Γιάννης Καλιώδης (ή με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Καλιώρης) Κάποια στιγμή που ο Λευτέρης εξέφρασε κάποια αμφιβολία αν είναι στο σωστό γραφείο ο φίλος Γιάννης που ετοιμαζόταν για την «προσωπική του έξοδο» από την οργανωμένη ζωή είπε στους άλλους:
- Αφήστε το παιδί να φύγει!
Η αλήθεια είναι ότι μόνο με ρυμουλκό θα τον βγάζανε πλέον έξω. Λίγο χρόνο προηγουμένως είχαν αποχωρήσει ο Στέλιος Ράμφος και ο Διονύσης Μπουλούκος. Εκεί συνάντησε για πρώτη φορά τον αγαπημένο φίλο Γιάννη Μπανιά που τα επόμενα χρόνια θα είχανε κοινό βηματισμό στην οργάνωση. Εκεί γνώρισε τον Χανιώτη γιατρό Βαγγέλη Φυτράκη και τον Ικαριώτη παιδίατρο Χρήστο Σταυρινάδη, που χρημάτισε και δήμαρχος του νησιού. Και τόσους άλλους, αλλά το μυαλό φυραίνει και δε θυμάται πλέον τα ονόματά τους
Από εκείνο το απόγευμα σφραγίστηκε η ζωή του για πολλά από τα επόμενα χρόνια. Χρόνια γεμάτα με έντονους αγώνες, γεμάτα με εξάρσεις, με ευτυχισμένες μέρες, με θετικά αποτελέσματα, αλλά και οδυνηρές περιπέτειες. Για τον ίδιο μέχρι το 1978. Τότε, με ενσυνείδητη επιλογή, που τήρησε μέχρι τώρα, έκοψε οριστικά την οργανωτική του σχέση με την αριστερά. Αυτός την έκοψε, αλλά οι φίλοι του δε θέλουν να το πιστέψουν. Ένα ακόμα μετέωρο βήμα μέσα στα τόσα που είδαμε τα τελευταία χρόνια…
Πέρασε φτωχικά φοιτητικά χρόνια με ελλείψεις σε βασικές βιοτικές ανάγκες, συνοδευμένες από το κόμπλεξ του επαρχιώτη που δεν έχει την κουλτούρα του νέου που έζησε σε μια αστική ατμόσφαιρα. Με στοιχειώδη έπιπλα στο σπίτι, χωρίς ραδιόφωνο, χωρίς πικάπ με δίσκους να καλλιεργήσει τη μουσική του παιδεία, χωρίς τα αξιοπρεπή ρούχα απαραίτητα για την άνετη κυκλοφορία μέσα στους χώρους της φοίτησης και τη φιλοδοξία ενός νέου, που θέλει να ζήσει τη δική του περιπέτεια. Αλλά η αλήθεια να λέγεται. Δε φταίνε μόνο οι αντικειμενικές συνθήκες. Η οικογένειά του τόσο μπορούσε, τόσο του έδινε. Έπρεπε κι ο ίδιος να φροντίσει να λύσει αυτά τα προβλήματα, που δεν ήταν κι ανυπέρβλητα. Ευκαιρίες να εξοικονομήσει έκτακτα έσοδα υπήρχαν αρκεί να τις αναζητούσε. Δεν εννοούμε ελεημοσύνες ή παράλογες απαιτήσεις. Αναφερόμαστε μόνο σε λεφτά που μπορούσαν να βγουν με τίμια εργασία μερικής απασχόλησης.
Θα αναφερθούμε σε μερικά παραδείγματα ενδεικτικά της συμπεριφοράς που αναδεικνύουν το χαρακτήρα του Λευτέρη κι ερμηνεύουν πράξεις και συμπεριφορές..
Από το δεύτερο έτος άρχισε το φοιτητικό συσσίτιο. Τίποτε το ιδιαίτερο τότε. Ένα γεύμα την ημέρα στο υπόγειο της φοιτητικής Λέσχης στην Ιπποκράτους 15. Τότε υπήρχε ένας περιοριστικός όρος. Για ν’ αποκτήσεις αυτό το δικαίωμα έπρεπε να πάρεις χαρτί απορίας. Αυτός ο όρος στην Ελλάδα ξεπερνιόταν πολύ εύκολα. Στον κύκλο που κινείτο ο Λευτέρης παιδιά γιατρών, δημοσίων υπαλλήλων και κτηματιών σύντομα το προμηθεύτηκαν. Αυτός δε γνώρισε αυτή τη χαρά. Το χαρτί απορίας τότε έπρεπε να το ζητήσεις από τον παπά της ενορίας σου. Όταν πήγε σ’ αυτόν τον παρέπεμψε στην εκκλησιαστική επιτροπή επικεφαλής της οποίας ήταν ένας αντιπαθής συντηρητικός, φιλικά προσκείμενος στα παρακρατικά στοιχεία της συνοικίας. Με ύφος προφέσορα και υποτιμητικά προκαταρτικά σχόλια του απάντησε θα μελετήσει το αίτημα του και θα του απαντήσει. Αηδιασμένος ο Λευτέρης δεν τον ξαναπλησίασε. Κακώς! Έπρεπε να διεκδικήσει με ανένδοτο τρόπο κάτι που δικαιούταν. Δεν είχε άλλωστε περιθώρια για τέτοιες πολυτέλειες. Πολλές φορές πείνασε και τα βράδια τα έβγαζε με μια δραχμή στραγάλια κι άφθονο νερό, που απαιτούσε το αλάτι τους
Όταν ήταν γενικός γραμματέας στην ΕΦΕΕ ήρθε προσωπική πρόσκληση για το φόρουμ της παγκόσμιας νεολαίας που θα γινόταν στη Μόσχα. Εισιτήρια και διαμονή ήταν απολύτως εξασφαλισμένα από τους διοργανωτές. Έπρεπε ο ίδιος να βγάλει διαβατήριο και να έχει μερικά λεφτά για τ’ ατομικά έξοδα. Όμως φόβος, δισταγμός και γι’ ανεξήγητους λόγους ένα αίσθημα ντροπής. Δεν είχε ρούχα, δεν ήξερε γλώσσες ήταν οι δικαιολογίες, που επικαλέστηκε. Παραχώρησε λοιπόν τη θέση του σε φίλο που πήγε κανονικά κι έζησε αυτήν την ιδιαίτερη εμπειρία. Ήταν ένας αδικαιολόγητος και υπερβολικός δισταγμός που του στέρησε την ευκαιρία να απελευθερωθεί από τα παιδικά του κόμπλεξ και να ξανοιχτεί σε χώρους και κύκλους, που θα τον βοηθούσαν στο μέλλον
Αφιέρωσε πολύ χρόνο στον τοπικό σύλλογο Βολιωτών φοιτητών «Ο Άνθιμος Γαζής». Έλαβε τρεις φορές μέρος στις αρχαιρεσίες του συλλόγου και, με βάση το ιδιόμορφο καταστατικό του στο οποίο οι θέσεις του προεδρείου καθορίζονταν από τη σειρά των ψήφων στις εκλογές βρέθηκε και στις τρεις θέσεις: γραμματέας, αντιπρόεδρος και πρόεδρος. Στην τελευταία φορά που μετείχε σε συνέλευση του συλλόγου με πρότασή του ο σύλλογος αποφασίστηκε να μετονομαστεί σε «Ο Ρήγας Φεραίος», αλλά δε γνωρίζει αν αυτή η απόφαση υλοποιήθηκε και με νομική βούλα. Η δραστηριότητα του συλλόγου ήταν περιορισμένη σε πολιτιστικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις. Απ’ αυτές θυμάται γιατί έλαβε μέρος σε μια ημερήσια εκδρομή κάπου στο Λουτράκι και ένα χορό σε συνεργασία με το σύλλογο Τρικαλινών φοιτητών. Στο Βόλο ένας χορός στον ΝΟΒ και ομαδική κατάθεση στεφάνου στο μνημείο του Άγνωστου στρατιώτη με την ευκαιρία μιας επετείου. Ίσως να βγήκαν και κάποια ψηφίσματα, αλλά δε θυμάται από ποιες αφορμές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου