Η ιστορία της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής

Η Ριζάρειος Εκκλησιαστική Σχολή (Ρ.Ε.Σ.) ιδρύθηκε το 1844 στην Αθήνα και λειτούργησε περισσότερο από ένα αιώνα στα ιδιόκτητα Διδακτήριά της, τα οποία βρισκόταν στο κέντρο της Αθήνας,   στη Λεωφ.   Βασ.   Σοφίας.

Από το 1960 η Σχολή και το Οικοτροφείο της, προκειμένου να ανταποκριθούν, στις νέες εκπαιδευτικές, κοινωνικές και οικιστικές μεταβολές και   ανάγκες,   μεταφέρθηκαν  στο σημερινό συγκρότημα του Χαλανδρίου.   

Ιδρυταί της Ριζαρείου  είναι οι αδελφοί Μάνθος και Γεώργιος Ριζάρης  από  το Μονοδένδρι  των Ζαγοροχωρίων της Ηπείρου. Ο Μάνθος  μετανάστευσε  στη Μόσχα της Ρωσίας, όπου επιδόθηκε με επιτυχία σε εμπορικές επιχειρήσεις. Το 1806 κάλεσε κοντά του από την Ήπειρο και τον αδελφό του Γεώργιο ο οποίος μετά το θάνατο του Μάνθου, εργάστηκε σκληρά για να συντηρήσει και να αυξήσει ακόμη περισσότερο τη μεγάλη κοινή περιουσία, ζώντας πάντα με το όραμα, όπως και ο Μάνθος, να φανεί χρήσιμος στο υπόδουλο Έθνος.

Προς το σκοπό  αυτό και οι δυο τους βοήθησαν με μεγάλα χρηματικά ποσά την Ελληνική Επανάσταση από το 1814 μέχρι το 1824.  0 Μάνθος Ριζάρης υπήρξε μάλιστα από τα πρώτα μέλη της Φιλικής Εταιρείας και ήταν γνωστός στους "Φιλικούς" με το συνθηματικό όνομα "Πρόθυμος".

Το 1837 ο Γεώργιος Ριζάρης ήρθε στην Αθήνα και συνέταξε Διαθήκη μεγάλης σημασίας, βάσει της οποίας υλοποιήθηκαν τα σχέδια και των δύο αδελφών για την ίδρυση Εκκλησιαστικής Σχολής. Έτσι η μεγάλη τους περιουσία διατέθηκε για ένα υψηλό και θεάρεστο σκοπό προς όφελος της Εκκλησίας και του Έθνους.

Η αρχική σκέψη για ίδρυση Σχολής οφείλεται στον φημισμένο κληρικό και λόγιο Κωνταντίνο Οικονόμο τον εξ Οικονόμων , ο οποίος είχε συστήσει στο Μάνθο Ριζάρη, ενώ ακόμη βρισκόταν στην αλλοδαπή , να διαθέσει το μεγαλύτερο μέρος της περιου­σίας του για την ίδρυση Εκκλησιαστικής Ακαδημίας στη μέλλουσα πρωτεύουσα του Ελευθέρου Κράτους , με σκοπό τη μόρφωση του Κλήρου.

Σήμερα η Ριζάρειος Σχολή είναι τριτάξιο Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο και των τριών κατευθύνσεων (θεωρητικής, τεχνολογικής και θετικής), ισότιμο με  τα άλλα Γενικά Λύκεια της Μέσης Εκπαίδευσης.

Το Ριζάρειο Ίδρυμα και η αγωγή της νέας γενιάς…

Ο ρόλος της αγωγής της νέας γενιάς είναι η διατήρηση και μετάδοση της κληρονομιάς της γνώσης και εμπειρίας που προέρχονται από το παρελθόν… Ρόλος της είναι να οδηγήσει τα παιδιά στην ωριμότητα, ρόλος της είναι να προφυλάσσει τα παιδιά από τις δυσκολίες μιας πρόωρης «δημόσιας ζωής» και να εγγυάται προοδευτικά τη μετάβασή τους από τον ιδιωτικό οικογενειακό βίο στη δημόσια ζωή.

Δημιουργώντας έναν «ψευδο-πολιτικό» βίο μέσα στην τάξη, κάνοντας τα παιδιά να αυτό-κυβερνηθούν, τα υποχρεώνουμε να εμφανιστούν πρόωρα στη δημόσια ζωή και να αναλάβουν ευθύνες. Τα εκθέτουμε σε πιέσεις που δεν είναι ικανά να αντέξουν: τις πιέσεις της ομάδας, της πλειοψηφίας, της δημόσιας ζωής, στις οποίες δεν μπορούν να αντέξουν ούτε  οι ενήλικες!

Το σχολείο έχει υποχρέωση να προφυλάξει τα παιδιά από την «πρόωρη γήρανση» που επιφέρει η επαφή με τη δημόσια ζωή και να τους δίνει τη δυνατότητα να βρουν τη θέση τους στον κόσμο. Ο δε δάσκαλος πρέπει να τους μεταδίδει το σύνολο της κληρονομιάς τους. μεταδίδοντάς την, δεν τους στερεί την ικανότητα για καινοτομίες, αλλά αντίθετα, την ενισχύει. Παρουσιάζοντάς τους τον κόσμο όπως έχει γίνει, τους επιτρέπει να βρουν τη θέση τους σ’ αυτόν, χωρίς να καινοτομεί ο ίδιος για λογαριασμό τους. Με τον τρόπο αυτό ο δάσκαλος δεν επιδιώκει να διατηρήσει τον κόσμο όπως έχει, αλλά προτρέπει τα παιδιά να τον συνεχίσουν, να τον αλλάξουν…

Η ελπίδα μας εντοπίζεται πάντα στο στοιχείο του νεωτερισμού που φέρνει κάθε γενιά. Αλλά, αν προσπαθήσουμε να βάλουμε σε καλούπια αυτό το καινούργιο στοιχείο, ώστε να μπορέσουμε εμείς οι παλιοί να αποφασίσουμε για τη συνέχεια, τότε υποθηκεύουμε το μέλλον της κοινωνίας μας. Το κύριο μέλημά μας πρέπει να είναι η κυοφορία του «νέου» στη νέα γενιά. Με τον τρόπο αυτό δρομολογούμε τη συνέχεια, με κυρίαρχα στοιχεία, τη φρεσκάδα και την ελπίδα…

Τα τελευταία χρόνια τα παιδιά μας αναλαμβάνουν πολιτικές ευθύνες. Καταλαμβάνουν σχολεία, διαταράσσουν την εκπαιδευτική διαδικασία και εκδηλώνουν με κάθε τρόπο το χάσμα των γενεών. Είναι γεγονός ότι βιώνουν προβλήματα τα οποία η πολιτεία πρέπει να αντιμετωπίσει.

Η εμπλοκή όμως των μαθητών στη διαδικασία των διεκδικήσεων δημιουργεί μια χαοτική κατάσταση που τραυματίζει την ελευθερία τους και τους ωθεί σε ενέργειες των οποίων δεν γνωρίζουν τις συνέπειες. Γίνονται όργανα κομματικών αντιπαραθέσεων, υποθηκεύουν τη νιότη τους χωρίς να το καταλαβαίνουν και, πιθανώς, χωρίς να το θέλουν.

Το γεγονός αυτό έχει τις αιτίες του: στη χαλάρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, τις ελλειμματικές υποδομές, την παραπαιδεία, τη στάση των κομμάτων, την απομάκρυνση από την ανθρωπιστική παιδεία και τις διαχρονικές αξίες του πολιτισμού μας. Από τα μαθητικά χρόνια θεμελιώνεται η νέα κουλτούρα και η έννοια του πολίτη. και  ο υπεύθυνος και ενεργός πολίτης αποτελεί την πεμπτουσία της δημοκρατίας.

Το Εκκλησιαστικό Λύκειο του Ιδρύματος (ισότιμο με τα γενικά λύκεια της χώρας) λειτουργεί με δαπάνες της ευεργεσίας των Αδελφών Ριζάρη σε ένα μαγευτικό Campus που φέρνει τους μαθητές πιο κοντά στην πηγή έμπνευσής μας…τη φύση. Το Λύκειο και οι συντελεστές του δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην εκπαιδευτική διαδικασία που εμβαπτίζει τους νέους στις αξίες που έχουν διαμορφώσει τον πολιτισμό μας. Γιατί μόνο τότε θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για τον πολιτισμό του μέλλοντος με βάση: την παράδοση, το καινοτόμο πνεύμα της νέας γενιά και την ηθική της αγάπης και της συμπόνιας, που προσέδωσε μια πρωτοφανή ευαισθησία στον ανθρώπινο πόνο, ένα πνεύμα εξέγερσης ενάντια στην ιδέα της φυσιολογικότητας του κακού. Η χριστιανική ηθική, η ηθική της αγάπης, αποσπά τον άνθρωπο από την απανθρωπιά και την ασημαντότητα. Άλλωστε, η ζωή του ανθρώπου έχει σημασία όταν αυτός αισθάνεται υπεύθυνος για τον πλησίον. Τότε θα θεμελιωθεί η νέα κουλτούρα και η προοπτική…Ο βασικός στόχος του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος του Εκκλησιαστικού Λυκείου του Ριζαρείου Ιδρύματος.

Ομ. Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς

π.Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίμνων

Πρόεδρος του Ριζαρείου Ιδρύματος