Πέτρινο Δημοτικό Σχολείο Πανοράματος. Κτίστηκε από τους πρόσφυγες πρώτους κατοίκους του τη δεκαετία του 1930
Το Πανόραμα κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας είχε το όνομα Αρσακλί ή Ακσακλί, διοικητικά υπαγόταν στο ναχιγιέ (επαρχία) της Καλαμαριάς και όπως καταγράφεται σε διάφορες πηγές, ήταν τόπος κατοικίας μουσουλμάνων. Στις μαρτυρίες των πρώτων προσφύγων που ήταν λίγες οικογένειες από την Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη το 1914 αναφέρεται ότι οι πρόσφυγες βρήκαν τον οικισμό ακατοίκητο, τους τούρκικους μαχαλάδες μισογκρεμισμένους από την εγκατάλειψη, με δυο τρεις παράγκες που εγκατέλειψαν οι Αγγλογάλλοι στρατιώτες και που χρησίμευαν ως αναρρωτήρια κατά τη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων (1913-1914).
Ο οικισμός καταστράφηκε στον πόλεμο του 1912 και οι μουσουλμάνοι κάτοικοί του μετακινήθηκαν νοτιότερα στην περιοχή Καραγάτσια κοντά στο παλιό εργοστάσιο της "Αλυσίδας" στη σημερινή περιοχή Χαριλάου[11]. Από εκεί μετακινήθηκαν προς την Τουρκία, στο πλαίσιο της τήρησης των όρων της Συνθήκης της Λωζάνης για την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Κατά τα έτη 1918, 1920 και έως το 1926 δέχθηκε σημαντικό αριθμό προσφύγων, κατά κύριο λόγο Ποντίων από τη Γεωργία (όπου είχαν εγκατασταθεί προσωρινά με τη λήξη του ρωσσοτουρκικού πολέμου στα τέλη του 19ου - αρχές του 20ου αι.), και από την Τραπεζούντα και την Αργυρούπολη αντίστοιχα, και γνώρισε σταδιακά μεγάλη οικιστική ανάπτυξη. Την εποχή εκείνη λόγω του μικρού ακόμα πληθυσμού του οικισμού, εντάχθηκε διοικητικά ως συνοικισμός Αρσακλί στην Κοινότητα Καπουτζήδων (Πυλαία), στην οποία εκπροσωπούνταν με έναν πάρεδρο, έως το 1930 που ιδρύθηκε η Κοινότητα Πανοράματος. Η μετονομασία από Αρσακλί σε Πανόραμα πραγματοποιήθηκε το 1928.
Το Πανόραμα που αποτελεί την έδρα του δήμου. Στο βάθος το όρος Χορτιάτη
Με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η περιοχή αποτέλεσε παραθεριστικό προορισμό για τους Θεσσαλονικείς. Στη δεκαετία του '30 οι πρόσφυγες έδωσαν στο νέο οικισμό το νέο του όνομα, λόγω της πανοραμικής θέας που διαθέτει προς τη Θεσσαλονίκη και το Θερμαϊκό κόλπο. Τα δύσκολα εκείνα χρόνια, οι κάτοικοι του Πανοράματος προσπαθούσαν να δημιουργήσουν υποδομές σε έναν τόπο άγονο, ενώ παράλληλα κατέβαλλαν προσπάθειες να διατηρήσουν τις παραδόσεις τους, κατορθώνοντας να αναπτύξουν σημαντική πολιτιστική και αθλητική δράση, με τη δημιουργία αθλητικής και θεατρικής ομάδας υπό τον αείμνηστο ηθοποιό του ρωσικού θεάτρου Πολυχρόνη Μαυρομάτη, που αποτέλεσε τον πρώτο εκλεγμένο Πρόεδρο της Κοινότητας Πανοράματος το 1930.
Στο λόφο Αναλήψεως οι ίδιοι οι πρώτοι κάτοικοι διαμόρφωσαν με προσωπική εργασία το πρώτο γήπεδο του χωριού για να αθλούνται οι νέοι τους και να μπορούν να συναγωνίζονται με άλλους νέους γειτονικών περιοχώ.
Με τα χρόνια και συγκεκριμένα από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και έπειτα, η κοινότητα άρχισε να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται σε πολυτελές προάστιο της Θεσσαλονίκης.
Στην περιοχή διασώζονται σημαντικά τεκμήρια που μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της ιστορίας. Σε αυτά ανήκουν οι τρεις θέσεις προϊστορικών οικισμών στο λόφο Ανάληψη και στην τούμπα που βρίσκεται στο Ελαιόρεμα, καθώς επίσης και ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής με αξιόλογα ψηφιδωτά δαπέδου. Η ύπαρξη αρχαιολογικών ευρημάτων στην περιοχή Πλατανάκια και των οκτώ βυζαντινών νερόμυλων που λειτουργούσαν με υδρομυλικό σύστημα (λόγω της μεγάλης κλίσης του εδάφους), αποτελούν τυπικό "βιοτεχνικό συγκρότημα", πολύτιμο τεκμήριο για τη βιομηχανική αρχαιολογία.
Το Πανόραμα κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας είχε το όνομα Αρσακλί ή Ακσακλί, διοικητικά υπαγόταν στο ναχιγιέ (επαρχία) της Καλαμαριάς και όπως καταγράφεται σε διάφορες πηγές, ήταν τόπος κατοικίας μουσουλμάνων. Στις μαρτυρίες των πρώτων προσφύγων που ήταν λίγες οικογένειες από την Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη το 1914 αναφέρεται ότι οι πρόσφυγες βρήκαν τον οικισμό ακατοίκητο, τους τούρκικους μαχαλάδες μισογκρεμισμένους από την εγκατάλειψη, με δυο τρεις παράγκες που εγκατέλειψαν οι Αγγλογάλλοι στρατιώτες και που χρησίμευαν ως αναρρωτήρια κατά τη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων (1913-1914).
Ο οικισμός καταστράφηκε στον πόλεμο του 1912 και οι μουσουλμάνοι κάτοικοί του μετακινήθηκαν νοτιότερα στην περιοχή Καραγάτσια κοντά στο παλιό εργοστάσιο της "Αλυσίδας" στη σημερινή περιοχή Χαριλάου[11]. Από εκεί μετακινήθηκαν προς την Τουρκία, στο πλαίσιο της τήρησης των όρων της Συνθήκης της Λωζάνης για την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Κατά τα έτη 1918, 1920 και έως το 1926 δέχθηκε σημαντικό αριθμό προσφύγων, κατά κύριο λόγο Ποντίων από τη Γεωργία (όπου είχαν εγκατασταθεί προσωρινά με τη λήξη του ρωσσοτουρκικού πολέμου στα τέλη του 19ου - αρχές του 20ου αι.), και από την Τραπεζούντα και την Αργυρούπολη αντίστοιχα, και γνώρισε σταδιακά μεγάλη οικιστική ανάπτυξη. Την εποχή εκείνη λόγω του μικρού ακόμα πληθυσμού του οικισμού, εντάχθηκε διοικητικά ως συνοικισμός Αρσακλί στην Κοινότητα Καπουτζήδων (Πυλαία), στην οποία εκπροσωπούνταν με έναν πάρεδρο, έως το 1930 που ιδρύθηκε η Κοινότητα Πανοράματος. Η μετονομασία από Αρσακλί σε Πανόραμα πραγματοποιήθηκε το 1928.
Το Πανόραμα που αποτελεί την έδρα του δήμου. Στο βάθος το όρος Χορτιάτη
Με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η περιοχή αποτέλεσε παραθεριστικό προορισμό για τους Θεσσαλονικείς. Στη δεκαετία του '30 οι πρόσφυγες έδωσαν στο νέο οικισμό το νέο του όνομα, λόγω της πανοραμικής θέας που διαθέτει προς τη Θεσσαλονίκη και το Θερμαϊκό κόλπο. Τα δύσκολα εκείνα χρόνια, οι κάτοικοι του Πανοράματος προσπαθούσαν να δημιουργήσουν υποδομές σε έναν τόπο άγονο, ενώ παράλληλα κατέβαλλαν προσπάθειες να διατηρήσουν τις παραδόσεις τους, κατορθώνοντας να αναπτύξουν σημαντική πολιτιστική και αθλητική δράση, με τη δημιουργία αθλητικής και θεατρικής ομάδας υπό τον αείμνηστο ηθοποιό του ρωσικού θεάτρου Πολυχρόνη Μαυρομάτη, που αποτέλεσε τον πρώτο εκλεγμένο Πρόεδρο της Κοινότητας Πανοράματος το 1930.
Στο λόφο Αναλήψεως οι ίδιοι οι πρώτοι κάτοικοι διαμόρφωσαν με προσωπική εργασία το πρώτο γήπεδο του χωριού για να αθλούνται οι νέοι τους και να μπορούν να συναγωνίζονται με άλλους νέους γειτονικών περιοχώ.
Με τα χρόνια και συγκεκριμένα από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και έπειτα, η κοινότητα άρχισε να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται σε πολυτελές προάστιο της Θεσσαλονίκης.
Στην περιοχή διασώζονται σημαντικά τεκμήρια που μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της ιστορίας. Σε αυτά ανήκουν οι τρεις θέσεις προϊστορικών οικισμών στο λόφο Ανάληψη και στην τούμπα που βρίσκεται στο Ελαιόρεμα, καθώς επίσης και ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής με αξιόλογα ψηφιδωτά δαπέδου. Η ύπαρξη αρχαιολογικών ευρημάτων στην περιοχή Πλατανάκια και των οκτώ βυζαντινών νερόμυλων που λειτουργούσαν με υδρομυλικό σύστημα (λόγω της μεγάλης κλίσης του εδάφους), αποτελούν τυπικό "βιοτεχνικό συγκρότημα", πολύτιμο τεκμήριο για τη βιομηχανική αρχαιολογία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου