Η εκπαίδευση στα Κοτύωρα άρχισε να αναπτύσσεται από τα μέσα του 19ου αιώνα με φροντίδα της Εκκλησίας, της ελληνικής κοινότητας και ευεργετών που δώρισαν μεγάλα για την εποχή ποσά για την ανέγερση σχολικών κτηρίων. Τα σχολεία λειτουργούσαν υπό την εποπτεία επιτροπής, τα δε ετήσια έξοδα εξασφαλίζονταν από τα έσοδα έγγραφής των μαθητών, που ήταν ανάλογα της οικονομικής επιφάνειας των γονέων τους, και από εκπαιδευτικούς εράνους που γίνονταν στην κοινότητα και τις εκκλησίες. Έτσι, η ελληνική κοινότητα Κοτυώρων, μέχρι λίγο πριν από την Ανταλλαγή, έχει να επιδείξει μια εξελιγμένη κοινωνία με υψηλό επίπεδο ελληνικής εκπαίδευσης για τα δεδομένα του τόπου και της εποχής.
Στη συνοικία της Υπαπαντής βρισκόταν η Αστική Ψωμιάδειος Σχολή Κοτυώρων, η οποία χτίστηκε τα έτη 1870-73 με δαπάνες (993.000 χρυσές λίρες) του ευεργέτη Κώστα Σ. Ψωμιάδη, και λειτουργούσε ως Ημιγυμνάσιο, διατηρώντας μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα τα δευτερεία της εκπαίδευσης στον Πόντο μετά το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης, το Ημιγυμνάσιο Κερασούντος και το Γυμνάσιο Αμισού. Η Σχολή κάλυπτε τις γυμνασιακές ανάγκες των παιδιών που ζούσαν στην περιφέρεια της μητρόπολης Νεοκαισάρειας και Κοτυώρων, στην οποία το 1911 υπάγονταν 117.000 πιστοί. Στις αρχές του αιώνα η σχολή παρείχε τα φώτα της ελληνικής παιδείας σε 350 μαθητές, αριθμός που μεγάλωσε τα επόμενα χρόνια. Σημειωτέον πως το 1913 οι μαθητές της Ψωμιαδείου Σχολής ίδρυσαν τον πρώτο μαθητικό σύλλογο στον Πόντο.
Σήμερα, στα δυτικά του ναού της Υπαπαντής σώζεται η βάση πάνω στην οποία ήταν οικοδομημένη η Ψωμιάδειος Σχολή. Ο όγκος και η μεγαλόπρεπη και αυστηρή πρόσοψή της με τους τέσσερις δωρικούς κίονες που αντίκριζαν τη θάλασσα του Ευξείνου διασώθηκαν μόνο σε ιστορικές φωτογραφίες. Κοντά στο ναό της Υπαπαντής βρίσκεται το περίτεχνο τριώροφο αρχοντικό της οικογένειας Μακρίδη. Σήμερα έχει προστεθεί μια εξωτερική σκάλα από τσιμέντο, έτσι ώστε κάθε όροφος να φιλοξενεί μια οικογένεια.
Η Καρυπίδειος Σχολή ήταν δημοτικό σχολείο αρρένων και βρισκόταν στη συνοικία του Αγίου Νικολάου. Λειτουργούσε σε κτήριο που κτίστηκε το 1895 με δαπάνες του καταγόμενου από το Ματέν (Αρμούτελι) του Τσάμπασι ευεργέτη Χατζή Χαράλαμπου Καρυπίδη, του οποίου έφερε το όνομα. Είχε τέσσερις τάξεις δημοτικού όπου φοιτούσαν περίπου 200 μαθητές, και νηπιαγωγείο, όπου τα νήπια και των δύο φύλων μάθαιναν εκτός των άλλων και τη νεοελληνική γλώσσα, προετοιμαζόμενα για το δημοτικό και το γυμνάσιο. Σήμερα σώζεται και λειτουργεί ως δημοτικό σχολείο και θα το βρείτε ΒΑ της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου κοντά στον πεζόδρομο της αγοράς.
Το Πολυκάρπειον Παρθεναγωγείον Κοτυώρων ιδρύθηκε το 1912 από τον μητροπολίτη Νεοκαισαρείας και Κοτυώρων Πολύκαρπο, ανηψιό του Κωνσταντίνου Ψωμιάδη, δωρητή της Ψωμιαδείου Σχολής. Είχε πέντε τάξεις όπου φοιτούσαν περίπου 200 μαθητές. Για να την επισκεφτείτε αναζητήστε το Ισμέτ-πασά Ιλκ-οκουλού (İsmetpaşa İlkokulu) στην οδό Ζαφέρ (Zafer sokak), λίγα στενά πιο πάνω από το ναό της Υπαπαντής.
Πηγή: Σάββας Καλεντερίδης, Ανατολικός Πόντος, εκδ. Ινφογνώμων, Αθήνα 2006
Στη συνοικία της Υπαπαντής βρισκόταν η Αστική Ψωμιάδειος Σχολή Κοτυώρων, η οποία χτίστηκε τα έτη 1870-73 με δαπάνες (993.000 χρυσές λίρες) του ευεργέτη Κώστα Σ. Ψωμιάδη, και λειτουργούσε ως Ημιγυμνάσιο, διατηρώντας μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα τα δευτερεία της εκπαίδευσης στον Πόντο μετά το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης, το Ημιγυμνάσιο Κερασούντος και το Γυμνάσιο Αμισού. Η Σχολή κάλυπτε τις γυμνασιακές ανάγκες των παιδιών που ζούσαν στην περιφέρεια της μητρόπολης Νεοκαισάρειας και Κοτυώρων, στην οποία το 1911 υπάγονταν 117.000 πιστοί. Στις αρχές του αιώνα η σχολή παρείχε τα φώτα της ελληνικής παιδείας σε 350 μαθητές, αριθμός που μεγάλωσε τα επόμενα χρόνια. Σημειωτέον πως το 1913 οι μαθητές της Ψωμιαδείου Σχολής ίδρυσαν τον πρώτο μαθητικό σύλλογο στον Πόντο.
Σήμερα, στα δυτικά του ναού της Υπαπαντής σώζεται η βάση πάνω στην οποία ήταν οικοδομημένη η Ψωμιάδειος Σχολή. Ο όγκος και η μεγαλόπρεπη και αυστηρή πρόσοψή της με τους τέσσερις δωρικούς κίονες που αντίκριζαν τη θάλασσα του Ευξείνου διασώθηκαν μόνο σε ιστορικές φωτογραφίες. Κοντά στο ναό της Υπαπαντής βρίσκεται το περίτεχνο τριώροφο αρχοντικό της οικογένειας Μακρίδη. Σήμερα έχει προστεθεί μια εξωτερική σκάλα από τσιμέντο, έτσι ώστε κάθε όροφος να φιλοξενεί μια οικογένεια.
Η Καρυπίδειος Σχολή ήταν δημοτικό σχολείο αρρένων και βρισκόταν στη συνοικία του Αγίου Νικολάου. Λειτουργούσε σε κτήριο που κτίστηκε το 1895 με δαπάνες του καταγόμενου από το Ματέν (Αρμούτελι) του Τσάμπασι ευεργέτη Χατζή Χαράλαμπου Καρυπίδη, του οποίου έφερε το όνομα. Είχε τέσσερις τάξεις δημοτικού όπου φοιτούσαν περίπου 200 μαθητές, και νηπιαγωγείο, όπου τα νήπια και των δύο φύλων μάθαιναν εκτός των άλλων και τη νεοελληνική γλώσσα, προετοιμαζόμενα για το δημοτικό και το γυμνάσιο. Σήμερα σώζεται και λειτουργεί ως δημοτικό σχολείο και θα το βρείτε ΒΑ της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου κοντά στον πεζόδρομο της αγοράς.
Το Πολυκάρπειον Παρθεναγωγείον Κοτυώρων ιδρύθηκε το 1912 από τον μητροπολίτη Νεοκαισαρείας και Κοτυώρων Πολύκαρπο, ανηψιό του Κωνσταντίνου Ψωμιάδη, δωρητή της Ψωμιαδείου Σχολής. Είχε πέντε τάξεις όπου φοιτούσαν περίπου 200 μαθητές. Για να την επισκεφτείτε αναζητήστε το Ισμέτ-πασά Ιλκ-οκουλού (İsmetpaşa İlkokulu) στην οδό Ζαφέρ (Zafer sokak), λίγα στενά πιο πάνω από το ναό της Υπαπαντής.
Πηγή: Σάββας Καλεντερίδης, Ανατολικός Πόντος, εκδ. Ινφογνώμων, Αθήνα 2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου