150 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΕΔΡΑ Σ’ ΕΝΑ ΗΡΩΙΚΟ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΔΗΜΑΡΧΟ (του Γιώργου Π. Ιατρού)
150 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του στρατηγού Μακρυγιάννη, επίσης πέρασαν 150 χρόνια από την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα.
Όμως πόσοι γνωρίζουν ότι 150 χρόνια συμπληρώνονται και από την φονική ενέδρα στον Δήμαρχο τότε Λαυρίου, τον Κερατιώτη Λουκά Π. Aθανασίου (Παπαθανασίου) που είναι – πιθανόν - το πρώτο θύμα δήμαρχος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα;
Η "Φοράδα" του ζωγράφου Γιάννη Δημητράκη
Αλλά θα πρέπει να γυρίσουμε στο 1864 στην εξαιρετικά ταραγμένη εκείνη εποχή – μη ξεχνάμε ότι το 1862 έως το 1864 είναι τα χρόνια της έξωσης του Όθωνα – και να ακολουθήσουμε με τα βήματα του δημάρχου που με τη φοράδα του έρχεται στην Κερατέα από το έρημο τότε Λαύρειο. Η πόλη του Λαυρείου δεν έχει δημιουργηθεί, θα ξεκινήσει ακριβώς στο χρόνο μετά το 1865.
Το σπίτι του δημάρχου Λουκά Π.Αθανασίου στην Κερατέα (ανήκει στο δήμο Λαυρεωτικής)
Ο Δήμος Λαυρείου (η ονομασία από το αρχαίο Λαύρειο) σχηματίστηκε με Β.Δ. του 1835, με πληθυσμό 1238 κατοίκους, περιελάμβανε τότε την Κερατέα (έδρα του Δήμου), τον Κουβαρά, Εννέα Πύργους, Ανάβυσσο, Όλυμπο, Ντάρδεζα κτλ. Μεταγενέστερες προσαρτήσεις έγιναν με το βασιλικό διάταγμα του έτους 1840 «περί συγχωνεύσεως Δήμων Επαρχίας Αττικής» και ήταν τα Καλύβια, Θερικό, Βίγλα, Καμάριζα, Σούνιο, Πασά, Ελένη (Μακρόνησος), Αγ Γεώργιος (νησί), Εργαστήριον.
Για να το καταλάβουμε με τα σημερινά δεδομένα ήταν οι Δήμοι Λαυρεωτικής και Σαρωνικού μαζί ως ένας Δήμος με έδρα την Κερατέα. Και αντί 51.000 κατοίκους που έχουν σήμερα, το 1861τρία χρόνια πριν την ενέδρα ήταν 2.338 μόνο. Με ένα φυσικό περιβάλλον, εννοείται που δεν έχει καμία σχέση με το σημερινό.
Ο Δήμαρχος λοιπόν Λουκάς Π. Αθανασίου το καλοκαίρι (Ιούλιο, Αύγουστο) ή αρχές του Σεπτέμβρη του 1864 ανεβαίνει με τη φοράδα του από το έρημο Λαύρειο στην Κερατέα. Στη γέφυρα Αδάμη στο σημερινό δρόμο Πλάκας – Λαυρείου στήθηκε η ενέδρα. Άγνωστοι παραμονεύουν και τον χτυπούν με κάλτσες γεμάτες άμμο, η φοράδα γυρίζει μόνη στο σπίτι στην Κερατέα, οι οικείοι του ανησύχησαν κι ένας γυρολόγος πραματευτής της εποχής ο Νικήτας τον φέρνει λιπόθυμο στο χωριό. Μεταφέρεται στην Αθήνα, κατονομάζει τους δράστες αλλά πεθαίνει σύντομα από εσωτερική αιμορραγία. Αυτό λέει η προφορική παράδοση στην Κερατέα και δυστυχώς στην πλούσια βιβλιογραφία της νεότερης ιστορίας της Λαυρεωτικής το γεγονός δεν είναι καταγεγραμμένο με λεπτομέρειες.
«Ιστορία είναι ότι γράφεται και όχι ότι γίνεται» είναι ένα βασικό αξίωμα για τους ιστορικούς. Πολλά σπουδαία γεγονότα που δεν καταγράφηκαν για διάφορους λόγους είναι σαν να μην έγιναν.
Η διήγηση ενός παππού στη γειτονιά μου στα πάνω καφενεία της Κερατέας το 1985, η σπηλαιώδης φωνή του, τα ξεκάθαρα Ελληνικά του, ο σεβασμός που μου ενέπνεε, η καταπληκτική ιστορία του με «στοιχειώνει». Ο μπάρμπα Γιώργης Ρώμας (1884 – 1987) είχε τελειώσει Σχολαρχείο και τα ήξερε πολύ καλά. Κυρίως δεν έλεγε ψέματα.
Το κτίριο Δροσόπουλου στην Κερατέα που στεγάζει το Δημοτικό Ωδείο Κερατέας και την Παιδική-Εφηβική Βιβλιοθήκη. Ανήκε στον δήμαρχο(1870-1882) Δροσόπουλο συνεργάτη του Σερπιέρι
Σύμφωνα με την αφήγηση αυτή την εποχή που ήρθε ο Σερπιέρι για να δημιουργήσει την Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρείου ο δήμαρχος Λουκάς Π. Αθανασίου τον συνάντησε και του έθεσε τρείς όρους για να προχωρήσει στην συμφωνία και να παραχωρηθούν τα εδάφη που ανήκαν στην Κοινότητα Κερατέας.
1. Η Εταιρεία να καταβάλλει δημόσιο και δημοτικό φόρο.
2. Η Εταιρεία να αναλάβει να σπουδάσει τα ικανά παιδιά της Κοινότητας στην Γαλλία.
3. Η Εταιρεία να μεριμνήσει για την υγεία των κατοίκων όταν στηθούν οι εγκαταστάσεις κι αρχίσουν οι εργασίες.
Η συμφωνία των δυο ανδρών όμως δεν τηρείται και ακολουθεί το γεγονός της ενέδρας.
Πώς όμως όλη αυτή η ιστορία αποδεικνύεται;
Είναι θρύλος η ιστορία του δημάρχου ή πραγματικότητα;
Το 2002 στην Ι’ Επιστημονική Συνάντηση ΝΑ Αττικής στα Καλύβια παρουσιάζω τα πρώτα αποδεικτικά στοιχεία στην ανακοίνωσή μου με τίτλο «1862 – 1866. Η αντίσταση των κατοίκων της Κερατέας στον Σερπιέρι. Ο ρόλος του Δημάρχου Λουκά Π. Αθανασίου».
Τα κυριότερα στοιχεία της έρευνας μου είναι:
•
- - Στα «Έγγραφα αφορώντα τας μολυβδούχους σκωρίας και τα μεταλλεία Λαυρείου από το 1860 μέχρι το 1865», του ιδρυτή του νεώτερου Λαυρείου μεταλλειολόγου Ανδρέα Κορδέλλα (εκδ 1870) στις σελ. 15 – 16 ανακαλύπτουμε την καταγγελία του δημάρχου Λαυρείου Λουκά Π. Αθανασίου κατά Γ. Παχύ (εκπροσώπου τότε του Σερπιέρι και την Γαλλική Εταιρείας) «όστις προτίθεται να αναγείρει εργολαβικό κατάστημα εν Κυπριανό του Θορικού ...».
Η ημερομηνία είναι «Εν Κερατέα 12 Σεπτεμβρίου 1863 και απευθύνεται στην Νομαρχία Αττικοβοιωτίας. Την καταγγελία αυτή συμμερίζεται και ο Ανδρέας Κορδέλλας με αναφορές του 2 Οκτωβρίου και 24 Οκτωβρίου 1863.
•
- - Στο βιβλίο των Εντμοντ Αμπου – Σαρλ Λεντου «Η επιχείρηση του Λαυρείου» Παρίσι 1872 (που δεν έχει κυκλοφορήσει μεταφρασμένο στα Ελληνικά από τα Γαλλικά) αναφέρεται η συμφωνία αυτή πριν την ενέδρα. Και μάλιστα αναφέρεται ότι υπογράφτηκε το συμφωνητικό Κυριακή (άνοιξη του 1864;) μπροστά στην εκκλησία παρουσία του παππά κι όλων των κατοίκων της Κερατέας που είχαν συγκεντρωθεί. Περιγράφουν το γραφικό κουστούμι των παλληκαριών, άσπρη φουστανέλα, πλατιά ζώνη που περιέκλειε τον καπνό και τα όπλα και πουκάμισα κεντημένα με χρυσή ή ασημένια κλωστή. Οι γυναίκες στέκονταν πιο πίσω με μακρύ βαμβακερό πουκάμισο ενώ το κεφάλι και το στήθος τους ήταν σκεπασμένο από μεγάλα κομμάτια ασημιού (νομίσματα). Έπεσαν πυροβολισμοί, χόρεψαν για ώρες, έτρωγαν το αρνί χωρίς πιρούνια « a la pallikare» και ήπιαν άφθονη ρετσίνα.
•
- -Η έρευνά μου αποδίδει καρπούς κυρίως στην Γεννάδιο Βιβλιοθήκη της Αθήνας όπου ανακάλυψα την ρήξη των δυο ανδρών στα «Έγγραφα μεταξύ Ελληνικής και Γαλλικής Εταιρείας» (σελίδες 136). Εκεί υπάρχει η μήνυση Ιωάννου Β. Σερπιέρι «κάτοικου Μασσαλίας και διαμένοντας ενταύθα παριστώντας την Εταιρεία «Ιλαρίωνος Ρου και Σια» (Γαλλική Εταιρεία) κατά Λουκά Παπαθανασίου και άλλων δέκα κατοίκων του δήμου». Ημερομηνία 20 Ιουνίου 1864. Ο Σερπιέρι τους κατηγορεί ότι την 15 Ιουνίου 1864 μετέβησαν στη θέση Εργαστηριάκια όπου ειργάζοντο άνθρωποι της Εταιρείας του και δι’ απειλών και βιαιοπραγιών υποχρέωσαν τούτους να παύσωσι την εργασία των και κατέστρεψαν όλους τους πόλους και τα σήματα της Εταιρείας.
Επίσης υπάρχει και η αθώωση 12 Οκτωβρίου 1864 του Συμβουλίου την Εν Αθήναις Πλημμελειοδικών του Λουκά Παπαθανασίου και άλλων 10 κατοίκων της Κερατέας.
•
- Τέλος αξίζει να αναφέρω σύντομα ότι στη δίκη που έγινε το 1866 μεταξύ Ελληνικής και Γαλλικής Εταιρείας φαίνεται σαφώς ότι συνεχίζονται τα επεισόδια. Μάλιστα επιστρατεύονται και ένοπλοι υπό τον ατρόμητο καπετάνιο Μήτζα κατά των Κερατιωτών. Τα αντίπαλα στρατόπεδα είναι δυο η Ελληνική Εταιρεία, Πετρόπουλος – Ανδρικόπουλος – Ρόδιος όπου δυο χρόνια μετά το 1866 υποστηρίζουν ο αδερφός του δημάρχου Μήτρος Παπαθανασίου και οι δέκα δημότες που υποστήριζαν τον αδερφό του Λουκά και τον Δ. Καλλιφρονά το 1864 κι από την άλλη η Γαλλική Εταιρεία «Ιλαρίων Ρου και Σια» του Σερπιέρι με υποστηριχτή τον μετέπειτα δήμαρχο Π. Δροσόπουλο κι άλλους 13 Κερατιώτες που αναφέρονται. Η Κερατέα έχει διαιρεθεί στα δυο λοιπόν και κάπου στα πρακτικά της δίκης, διαβάζουμε ότι τον Σεπτέμβρη του 1864 αναφέρεται ως Δήμαρχος ο μάρτυς Αθανάσιος Λάμπρου που σημαίνει ότι η ενέδρα που ανέφερε ο μπάρμπα Γ. Ρώμας και επιβεβαίωσαν τα δισέγγονα του Λουκά Π. Αθανασίου (Κ Μπία, Σπ Παναγιώτου) έγινε πιθανόν Ιούλιο – Αύγουστο – Σεπτέμβριο 1864. Δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο η ενέδρα να έγινε και αργότερα 1865, όταν ο Λ. Π. Αθανασίου δεν ήταν εν ενεργεία δήμαρχος.
Στο τέλος της έρευνας μου είχα αναφερθεί και στο βιβλίο της Αθηνάς Κακούρη «ο Χαρταετός» (Εστία 2002) που ασχολείται με τα «Λαυρεωτικά». Στο πρόλογο η συγγραφέας γράφοντας για την μεγαλύτερη επένδυση του 19ου αιώνα στην Ελλάδα στο Λαύρειο, αναρωτιέται γιατί να υπάρχει αυτή η εχθρική διάθεση και δαιμονοποίηση του Σερπιερι ως σήμερα.
Είχα γράψει τότε δυο λόγια για αυτό. «Υπάρχει δαιμονοποίηση χωρίς λόγο; Μπορεί κάποιος όσο και μεγάλη επένδυση να κάνει δίνοντας εργασία στον κόσμο να ξεπερνάει κάθε ηθικό φραγμό; Είναι τα εύλογα ερωτήματα που απευθύνονται από εμάς, από την ιδιαίτερη πατρίδα του Λ. Παπαθανασίου την Κερατέα».
Η κ. Αθηνά Κακούρη* όταν διάβασε την μελέτη μου αυτή μου απάντησε. Την επιστολή της αυτή δημοσιεύω χωρίς σχόλια γιατί βοηθάει στο διάλογο και την έρευνά που εξελίσσεται και θα ολοκληρωθεί ελπίζω με την έκδοση ενός βιβλίου με τίτλο «ΕΝΕΔΡΑ ΣΤΟ ΔΗΜΑΡΧΟ».
Αθήνα 4 Νοεμβρίου 2009
«…Διάβασα με προσοχή το άρθρο του κύριου Ιατρού, που είχατε την καλοσύνη να μου δώσετε. Είναι προσεκτικά γραμμένο και παρουσιάζει μια σχετικά άγνωστη φάση αυτής της ιστορίας. Έχει λοιπόν μεγάλο ενδιαφέρον.
Το βασικό κακό σ’ αυτήν την υπόθεση, είναι ότι δεν είχαμε τότε κτηματολόγιο. Και το κακό αυτό συνεχίζεται. Καταφέραμε ακόμη και χρηματοδοτούμενοι από την Ευρωπαϊκή Ένωση, να μην φτιάξουμε κτηματολόγιο. Οι ατελεύτητες δικαστικές διαμάχες για την κυριότητα της γης είναι πράγματα αδιανόητα – και ακατανόητα – σε άλλες χώρες. Σε μας μερικοί έξυπνοι πλουτίζουν καταπατώντας. Αλλά το κράτος ζημιώνει και το κύρος της χώρας στραπατσάρεται. Αυτό είναι ένα δεδομένο πολύ θλιβερό και έπαιξε μεγάλο ρόλο στην υπόθεση του Λαυρείου.
Τώρα το όλο ζήτημα που κατέληξε να ονομάζεται «τα Λαυρεωτικά» δεν είναι μόνον πολύ περίπλοκο αλλά έχει και πολλές όψεις. Το της ιδιοκτησίας της γης είναι ένα. Το της ασφάλειας είναι άλλο. Το της βλαβερής πολιτικής διαμάχης, άλλο. Η αξία του μολύβδου, άλλη, καθώς και αποτίμηση των εκβολάδων και των σκωριών. (Προτιμώ να της λέω σκωρίες και όχι σκουριές, γιατί το ένα αναφέρεται σαφώς σε μετάλλευμα ενώ το άλλο μπορεί να είναι ακόμη κι η σκουριά στα κάγκελα του σπιτιού σας.) Το εργατικό, όπως οξύνθηκε μάλιστα αργότερα, είναι κι αυτό άλλο.
Εμένα, στον Χαρταετό, με ενδιέφερε αφ’ενός η άγονη – και επιβλαβής για τα συμφέροντα της χώρας – πολιτική διαμάχη και αφ’ετέρου τα αποτελέσματα της απληστίας, που δημιούργησαν την τρέλα των μετοχών.
Προσπάθησα να ελέγξω τα στοιχεία μου όσο πιο ευσυνείδητα μπορούσα, στα σημεία όπου επικεντρώνομαι. Προσπάθησα να εξακριβώσω ποια ήταν ακριβώς η αξία του ορυκτού πλούτου του Λαυρίου και αν υπήρχαν υπερβολικές εκτιμήσεις. Και προσπάθησα να μη ξεχνώ ποια ήταν παγκοσμίως τα συστήματα της βιομηχανίας τότε, καθώς επίσης και η ζωή στο ελληνικό χωριό. Νομίζω πως, με την εκ των υστέρων ψυχραιμία, πρέπει να τα ζυγιάζουμε καλά όλα.
Εντούτοις, κάποιος άλλος, με διαφορετικό στόχο, θα μπορούσε να γράψει ένα άλλο – και πιο συναρπαστικό μάλιστα, μια και θα μπλέκονται ληστές – μυθιστόρημα για τον φόνο του Δημάρχου και τους ενόχους εάν, φυσικά, μπορεί να εξακριβώσει τα στοιχεία που θα μεταχειριστεί, να αποδείξει τις πηγές του αξιόπιστες και να αχθεί στην καταδίκη – πέραν πάσης αμφιβολίας – του υπόπτου.
Στο ερώτημα του κυρίου Ιατρού «υπάρχει δαιμονοποίηση χωρίς λόγο;» απαντώ ν α ί, βεβαίως και υπάρχει! Ας θυμηθεί (μεταξύ χιλιάδων άλλων) την υπόθεση Ντρέυφους – ακόμη και η δίκη του Χριστού τι άλλο ήταν;
Επί πλέον, ακριβώς η πιθανότης ακόμη και μια νομότυπη δίκη να καταλήξει σε εσφαλμένο συμπέρασμα, οδήγησε και στην κατάργηση της θανατικής ποινής. Εξακολουθώ να νομίζω πως καλύτερα είναι να τριγυρίζει ελεύθερος ένας φονιάς, παρά να κρεμαστεί ένας αθώος.»
Φιλικότατα Αθηνά Κακούρη
Παρουσίασα τα πιο κύρια στοιχεία στην υπόθεση αυτή. Υπάρχουν και πολλά άλλα ενώ η έρευνα συνεχίζεται. Παρακαλώ όσους ασχολούνται και έχουν κάτι έστω το παραμικρό να με ενημερώσουν.
Γιώργος Π. Ιατρού
Ο μπάρμπα Γιώργης Ρώμας (1884-1987) αφηγητής της ιστορίας μας
*Η Αθηνά Κακούρη είναι συγγραφέας, κυρίως ιστορικών μυθιστορημάτων
06Σεπ2014
Ετικέτες ΚΟΙΝΩΝΙΑ
150 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του στρατηγού Μακρυγιάννη, επίσης πέρασαν 150 χρόνια από την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα.
Όμως πόσοι γνωρίζουν ότι 150 χρόνια συμπληρώνονται και από την φονική ενέδρα στον Δήμαρχο τότε Λαυρίου, τον Κερατιώτη Λουκά Π. Aθανασίου (Παπαθανασίου) που είναι – πιθανόν - το πρώτο θύμα δήμαρχος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα;
Η "Φοράδα" του ζωγράφου Γιάννη Δημητράκη
Αλλά θα πρέπει να γυρίσουμε στο 1864 στην εξαιρετικά ταραγμένη εκείνη εποχή – μη ξεχνάμε ότι το 1862 έως το 1864 είναι τα χρόνια της έξωσης του Όθωνα – και να ακολουθήσουμε με τα βήματα του δημάρχου που με τη φοράδα του έρχεται στην Κερατέα από το έρημο τότε Λαύρειο. Η πόλη του Λαυρείου δεν έχει δημιουργηθεί, θα ξεκινήσει ακριβώς στο χρόνο μετά το 1865.
Το σπίτι του δημάρχου Λουκά Π.Αθανασίου στην Κερατέα (ανήκει στο δήμο Λαυρεωτικής)
Ο Δήμος Λαυρείου (η ονομασία από το αρχαίο Λαύρειο) σχηματίστηκε με Β.Δ. του 1835, με πληθυσμό 1238 κατοίκους, περιελάμβανε τότε την Κερατέα (έδρα του Δήμου), τον Κουβαρά, Εννέα Πύργους, Ανάβυσσο, Όλυμπο, Ντάρδεζα κτλ. Μεταγενέστερες προσαρτήσεις έγιναν με το βασιλικό διάταγμα του έτους 1840 «περί συγχωνεύσεως Δήμων Επαρχίας Αττικής» και ήταν τα Καλύβια, Θερικό, Βίγλα, Καμάριζα, Σούνιο, Πασά, Ελένη (Μακρόνησος), Αγ Γεώργιος (νησί), Εργαστήριον.
Για να το καταλάβουμε με τα σημερινά δεδομένα ήταν οι Δήμοι Λαυρεωτικής και Σαρωνικού μαζί ως ένας Δήμος με έδρα την Κερατέα. Και αντί 51.000 κατοίκους που έχουν σήμερα, το 1861τρία χρόνια πριν την ενέδρα ήταν 2.338 μόνο. Με ένα φυσικό περιβάλλον, εννοείται που δεν έχει καμία σχέση με το σημερινό.
Ο Δήμαρχος λοιπόν Λουκάς Π. Αθανασίου το καλοκαίρι (Ιούλιο, Αύγουστο) ή αρχές του Σεπτέμβρη του 1864 ανεβαίνει με τη φοράδα του από το έρημο Λαύρειο στην Κερατέα. Στη γέφυρα Αδάμη στο σημερινό δρόμο Πλάκας – Λαυρείου στήθηκε η ενέδρα. Άγνωστοι παραμονεύουν και τον χτυπούν με κάλτσες γεμάτες άμμο, η φοράδα γυρίζει μόνη στο σπίτι στην Κερατέα, οι οικείοι του ανησύχησαν κι ένας γυρολόγος πραματευτής της εποχής ο Νικήτας τον φέρνει λιπόθυμο στο χωριό. Μεταφέρεται στην Αθήνα, κατονομάζει τους δράστες αλλά πεθαίνει σύντομα από εσωτερική αιμορραγία. Αυτό λέει η προφορική παράδοση στην Κερατέα και δυστυχώς στην πλούσια βιβλιογραφία της νεότερης ιστορίας της Λαυρεωτικής το γεγονός δεν είναι καταγεγραμμένο με λεπτομέρειες.
«Ιστορία είναι ότι γράφεται και όχι ότι γίνεται» είναι ένα βασικό αξίωμα για τους ιστορικούς. Πολλά σπουδαία γεγονότα που δεν καταγράφηκαν για διάφορους λόγους είναι σαν να μην έγιναν.
Η διήγηση ενός παππού στη γειτονιά μου στα πάνω καφενεία της Κερατέας το 1985, η σπηλαιώδης φωνή του, τα ξεκάθαρα Ελληνικά του, ο σεβασμός που μου ενέπνεε, η καταπληκτική ιστορία του με «στοιχειώνει». Ο μπάρμπα Γιώργης Ρώμας (1884 – 1987) είχε τελειώσει Σχολαρχείο και τα ήξερε πολύ καλά. Κυρίως δεν έλεγε ψέματα.
Το κτίριο Δροσόπουλου στην Κερατέα που στεγάζει το Δημοτικό Ωδείο Κερατέας και την Παιδική-Εφηβική Βιβλιοθήκη. Ανήκε στον δήμαρχο(1870-1882) Δροσόπουλο συνεργάτη του Σερπιέρι
Σύμφωνα με την αφήγηση αυτή την εποχή που ήρθε ο Σερπιέρι για να δημιουργήσει την Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρείου ο δήμαρχος Λουκάς Π. Αθανασίου τον συνάντησε και του έθεσε τρείς όρους για να προχωρήσει στην συμφωνία και να παραχωρηθούν τα εδάφη που ανήκαν στην Κοινότητα Κερατέας.
1. Η Εταιρεία να καταβάλλει δημόσιο και δημοτικό φόρο.
2. Η Εταιρεία να αναλάβει να σπουδάσει τα ικανά παιδιά της Κοινότητας στην Γαλλία.
3. Η Εταιρεία να μεριμνήσει για την υγεία των κατοίκων όταν στηθούν οι εγκαταστάσεις κι αρχίσουν οι εργασίες.
Η συμφωνία των δυο ανδρών όμως δεν τηρείται και ακολουθεί το γεγονός της ενέδρας.
Πώς όμως όλη αυτή η ιστορία αποδεικνύεται;
Είναι θρύλος η ιστορία του δημάρχου ή πραγματικότητα;
Το 2002 στην Ι’ Επιστημονική Συνάντηση ΝΑ Αττικής στα Καλύβια παρουσιάζω τα πρώτα αποδεικτικά στοιχεία στην ανακοίνωσή μου με τίτλο «1862 – 1866. Η αντίσταση των κατοίκων της Κερατέας στον Σερπιέρι. Ο ρόλος του Δημάρχου Λουκά Π. Αθανασίου».
Τα κυριότερα στοιχεία της έρευνας μου είναι:
•
- - Στα «Έγγραφα αφορώντα τας μολυβδούχους σκωρίας και τα μεταλλεία Λαυρείου από το 1860 μέχρι το 1865», του ιδρυτή του νεώτερου Λαυρείου μεταλλειολόγου Ανδρέα Κορδέλλα (εκδ 1870) στις σελ. 15 – 16 ανακαλύπτουμε την καταγγελία του δημάρχου Λαυρείου Λουκά Π. Αθανασίου κατά Γ. Παχύ (εκπροσώπου τότε του Σερπιέρι και την Γαλλική Εταιρείας) «όστις προτίθεται να αναγείρει εργολαβικό κατάστημα εν Κυπριανό του Θορικού ...».
Η ημερομηνία είναι «Εν Κερατέα 12 Σεπτεμβρίου 1863 και απευθύνεται στην Νομαρχία Αττικοβοιωτίας. Την καταγγελία αυτή συμμερίζεται και ο Ανδρέας Κορδέλλας με αναφορές του 2 Οκτωβρίου και 24 Οκτωβρίου 1863.
•
- - Στο βιβλίο των Εντμοντ Αμπου – Σαρλ Λεντου «Η επιχείρηση του Λαυρείου» Παρίσι 1872 (που δεν έχει κυκλοφορήσει μεταφρασμένο στα Ελληνικά από τα Γαλλικά) αναφέρεται η συμφωνία αυτή πριν την ενέδρα. Και μάλιστα αναφέρεται ότι υπογράφτηκε το συμφωνητικό Κυριακή (άνοιξη του 1864;) μπροστά στην εκκλησία παρουσία του παππά κι όλων των κατοίκων της Κερατέας που είχαν συγκεντρωθεί. Περιγράφουν το γραφικό κουστούμι των παλληκαριών, άσπρη φουστανέλα, πλατιά ζώνη που περιέκλειε τον καπνό και τα όπλα και πουκάμισα κεντημένα με χρυσή ή ασημένια κλωστή. Οι γυναίκες στέκονταν πιο πίσω με μακρύ βαμβακερό πουκάμισο ενώ το κεφάλι και το στήθος τους ήταν σκεπασμένο από μεγάλα κομμάτια ασημιού (νομίσματα). Έπεσαν πυροβολισμοί, χόρεψαν για ώρες, έτρωγαν το αρνί χωρίς πιρούνια « a la pallikare» και ήπιαν άφθονη ρετσίνα.
•
- -Η έρευνά μου αποδίδει καρπούς κυρίως στην Γεννάδιο Βιβλιοθήκη της Αθήνας όπου ανακάλυψα την ρήξη των δυο ανδρών στα «Έγγραφα μεταξύ Ελληνικής και Γαλλικής Εταιρείας» (σελίδες 136). Εκεί υπάρχει η μήνυση Ιωάννου Β. Σερπιέρι «κάτοικου Μασσαλίας και διαμένοντας ενταύθα παριστώντας την Εταιρεία «Ιλαρίωνος Ρου και Σια» (Γαλλική Εταιρεία) κατά Λουκά Παπαθανασίου και άλλων δέκα κατοίκων του δήμου». Ημερομηνία 20 Ιουνίου 1864. Ο Σερπιέρι τους κατηγορεί ότι την 15 Ιουνίου 1864 μετέβησαν στη θέση Εργαστηριάκια όπου ειργάζοντο άνθρωποι της Εταιρείας του και δι’ απειλών και βιαιοπραγιών υποχρέωσαν τούτους να παύσωσι την εργασία των και κατέστρεψαν όλους τους πόλους και τα σήματα της Εταιρείας.
Επίσης υπάρχει και η αθώωση 12 Οκτωβρίου 1864 του Συμβουλίου την Εν Αθήναις Πλημμελειοδικών του Λουκά Παπαθανασίου και άλλων 10 κατοίκων της Κερατέας.
•
- Τέλος αξίζει να αναφέρω σύντομα ότι στη δίκη που έγινε το 1866 μεταξύ Ελληνικής και Γαλλικής Εταιρείας φαίνεται σαφώς ότι συνεχίζονται τα επεισόδια. Μάλιστα επιστρατεύονται και ένοπλοι υπό τον ατρόμητο καπετάνιο Μήτζα κατά των Κερατιωτών. Τα αντίπαλα στρατόπεδα είναι δυο η Ελληνική Εταιρεία, Πετρόπουλος – Ανδρικόπουλος – Ρόδιος όπου δυο χρόνια μετά το 1866 υποστηρίζουν ο αδερφός του δημάρχου Μήτρος Παπαθανασίου και οι δέκα δημότες που υποστήριζαν τον αδερφό του Λουκά και τον Δ. Καλλιφρονά το 1864 κι από την άλλη η Γαλλική Εταιρεία «Ιλαρίων Ρου και Σια» του Σερπιέρι με υποστηριχτή τον μετέπειτα δήμαρχο Π. Δροσόπουλο κι άλλους 13 Κερατιώτες που αναφέρονται. Η Κερατέα έχει διαιρεθεί στα δυο λοιπόν και κάπου στα πρακτικά της δίκης, διαβάζουμε ότι τον Σεπτέμβρη του 1864 αναφέρεται ως Δήμαρχος ο μάρτυς Αθανάσιος Λάμπρου που σημαίνει ότι η ενέδρα που ανέφερε ο μπάρμπα Γ. Ρώμας και επιβεβαίωσαν τα δισέγγονα του Λουκά Π. Αθανασίου (Κ Μπία, Σπ Παναγιώτου) έγινε πιθανόν Ιούλιο – Αύγουστο – Σεπτέμβριο 1864. Δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο η ενέδρα να έγινε και αργότερα 1865, όταν ο Λ. Π. Αθανασίου δεν ήταν εν ενεργεία δήμαρχος.
Στο τέλος της έρευνας μου είχα αναφερθεί και στο βιβλίο της Αθηνάς Κακούρη «ο Χαρταετός» (Εστία 2002) που ασχολείται με τα «Λαυρεωτικά». Στο πρόλογο η συγγραφέας γράφοντας για την μεγαλύτερη επένδυση του 19ου αιώνα στην Ελλάδα στο Λαύρειο, αναρωτιέται γιατί να υπάρχει αυτή η εχθρική διάθεση και δαιμονοποίηση του Σερπιερι ως σήμερα.
Είχα γράψει τότε δυο λόγια για αυτό. «Υπάρχει δαιμονοποίηση χωρίς λόγο; Μπορεί κάποιος όσο και μεγάλη επένδυση να κάνει δίνοντας εργασία στον κόσμο να ξεπερνάει κάθε ηθικό φραγμό; Είναι τα εύλογα ερωτήματα που απευθύνονται από εμάς, από την ιδιαίτερη πατρίδα του Λ. Παπαθανασίου την Κερατέα».
Η κ. Αθηνά Κακούρη* όταν διάβασε την μελέτη μου αυτή μου απάντησε. Την επιστολή της αυτή δημοσιεύω χωρίς σχόλια γιατί βοηθάει στο διάλογο και την έρευνά που εξελίσσεται και θα ολοκληρωθεί ελπίζω με την έκδοση ενός βιβλίου με τίτλο «ΕΝΕΔΡΑ ΣΤΟ ΔΗΜΑΡΧΟ».
Αθήνα 4 Νοεμβρίου 2009
«…Διάβασα με προσοχή το άρθρο του κύριου Ιατρού, που είχατε την καλοσύνη να μου δώσετε. Είναι προσεκτικά γραμμένο και παρουσιάζει μια σχετικά άγνωστη φάση αυτής της ιστορίας. Έχει λοιπόν μεγάλο ενδιαφέρον.
Το βασικό κακό σ’ αυτήν την υπόθεση, είναι ότι δεν είχαμε τότε κτηματολόγιο. Και το κακό αυτό συνεχίζεται. Καταφέραμε ακόμη και χρηματοδοτούμενοι από την Ευρωπαϊκή Ένωση, να μην φτιάξουμε κτηματολόγιο. Οι ατελεύτητες δικαστικές διαμάχες για την κυριότητα της γης είναι πράγματα αδιανόητα – και ακατανόητα – σε άλλες χώρες. Σε μας μερικοί έξυπνοι πλουτίζουν καταπατώντας. Αλλά το κράτος ζημιώνει και το κύρος της χώρας στραπατσάρεται. Αυτό είναι ένα δεδομένο πολύ θλιβερό και έπαιξε μεγάλο ρόλο στην υπόθεση του Λαυρείου.
Τώρα το όλο ζήτημα που κατέληξε να ονομάζεται «τα Λαυρεωτικά» δεν είναι μόνον πολύ περίπλοκο αλλά έχει και πολλές όψεις. Το της ιδιοκτησίας της γης είναι ένα. Το της ασφάλειας είναι άλλο. Το της βλαβερής πολιτικής διαμάχης, άλλο. Η αξία του μολύβδου, άλλη, καθώς και αποτίμηση των εκβολάδων και των σκωριών. (Προτιμώ να της λέω σκωρίες και όχι σκουριές, γιατί το ένα αναφέρεται σαφώς σε μετάλλευμα ενώ το άλλο μπορεί να είναι ακόμη κι η σκουριά στα κάγκελα του σπιτιού σας.) Το εργατικό, όπως οξύνθηκε μάλιστα αργότερα, είναι κι αυτό άλλο.
Εμένα, στον Χαρταετό, με ενδιέφερε αφ’ενός η άγονη – και επιβλαβής για τα συμφέροντα της χώρας – πολιτική διαμάχη και αφ’ετέρου τα αποτελέσματα της απληστίας, που δημιούργησαν την τρέλα των μετοχών.
Προσπάθησα να ελέγξω τα στοιχεία μου όσο πιο ευσυνείδητα μπορούσα, στα σημεία όπου επικεντρώνομαι. Προσπάθησα να εξακριβώσω ποια ήταν ακριβώς η αξία του ορυκτού πλούτου του Λαυρίου και αν υπήρχαν υπερβολικές εκτιμήσεις. Και προσπάθησα να μη ξεχνώ ποια ήταν παγκοσμίως τα συστήματα της βιομηχανίας τότε, καθώς επίσης και η ζωή στο ελληνικό χωριό. Νομίζω πως, με την εκ των υστέρων ψυχραιμία, πρέπει να τα ζυγιάζουμε καλά όλα.
Εντούτοις, κάποιος άλλος, με διαφορετικό στόχο, θα μπορούσε να γράψει ένα άλλο – και πιο συναρπαστικό μάλιστα, μια και θα μπλέκονται ληστές – μυθιστόρημα για τον φόνο του Δημάρχου και τους ενόχους εάν, φυσικά, μπορεί να εξακριβώσει τα στοιχεία που θα μεταχειριστεί, να αποδείξει τις πηγές του αξιόπιστες και να αχθεί στην καταδίκη – πέραν πάσης αμφιβολίας – του υπόπτου.
Στο ερώτημα του κυρίου Ιατρού «υπάρχει δαιμονοποίηση χωρίς λόγο;» απαντώ ν α ί, βεβαίως και υπάρχει! Ας θυμηθεί (μεταξύ χιλιάδων άλλων) την υπόθεση Ντρέυφους – ακόμη και η δίκη του Χριστού τι άλλο ήταν;
Επί πλέον, ακριβώς η πιθανότης ακόμη και μια νομότυπη δίκη να καταλήξει σε εσφαλμένο συμπέρασμα, οδήγησε και στην κατάργηση της θανατικής ποινής. Εξακολουθώ να νομίζω πως καλύτερα είναι να τριγυρίζει ελεύθερος ένας φονιάς, παρά να κρεμαστεί ένας αθώος.»
Φιλικότατα Αθηνά Κακούρη
Παρουσίασα τα πιο κύρια στοιχεία στην υπόθεση αυτή. Υπάρχουν και πολλά άλλα ενώ η έρευνα συνεχίζεται. Παρακαλώ όσους ασχολούνται και έχουν κάτι έστω το παραμικρό να με ενημερώσουν.
Γιώργος Π. Ιατρού
Ο μπάρμπα Γιώργης Ρώμας (1884-1987) αφηγητής της ιστορίας μας
*Η Αθηνά Κακούρη είναι συγγραφέας, κυρίως ιστορικών μυθιστορημάτων
06Σεπ2014
Ετικέτες ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου