Δημοτικό σχολείο Ορούντας
Η εκπαίδευση των παιδιών στην Ορούντα συστηματοποιείται σύμφωνα με μαρτυρίες και τεκμήρια, στις αρχές του 20ου αιώνα. Στα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε σχολικό κτίριο και έτσι τα παιδιά έκαναν μάθημα σε σπίτια του χωριού.   Μέχρι το 1920 λειτουργούσε στο χωριό μικτό σχολείο στο σπίτι του κ. Παύλου Μιχαήλ το οποίο βρίσκεται μέχρι σήμερα δίπλα από τα υφιστάμενα σημερινά σχολικά κτίρια.
Το 1921 ολοκληρώθηκε το κτίσιμο της πρώτης αίθουσας του σχολείου. Το κτίριο οικοδομήθηκε με πέτρα (τσιακκίλα) του ποταμού και πουρόπετρα στα παράθυρα και την πόρτα. Φαίνεται ότι οι κάτοικοι του χωριού έδωσαν τότε ιδιαίτερη σημασία στο κτίσιμο της αίθουσας, αφού αυτή καταφέρνει μέχρι σήμερα να στεγάζει κάθε χρόνο παιδιά και δασκάλους και να αποτελεί το πλέον χαρακτηριστικό κτίσμα του χωριού.  Σε αυτή  λοιπόν την  αίθουσα μεταφέρθηκαν αρχικά τα αγόρια του σχολείου, σηματοδοτώντας την ίδρυση του Αρρεναγωγείου Ορούντας. Τα κορίτσια παραμένουν στο γειτονικό σπίτι και διδάσκονται ξεχωριστά στο Παρθεναγωγείο.
Το 1937 το παλιό σχολείο σταματά τη λειτουργία του και το νέο σχολείο γίνεται μικτό, λόγω της μείωσης των μαθητών.
Εκείνη την εποχή οι συνθήκες ήταν δύσκολες τόσο για τους μαθητές όσο και για τους δασκάλους.   Από μαρτυρίες ηλικιωμένων κατοίκων του χωριού αλλά και από μελέτη του Αρχείου Επιθεωρήσεων (Record of inspections)του σχολείου, διαπιστώνεται ότι ο αριθμός των μαθητών(αγοριών) ήταν γύρω στους 50. Εκτός από τα πενιχρά μέσα, τις στερήσεις σε υλικά αγαθά και τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, μεγάλο πρόβλημα αποτελούσε επίσης  τότε ο ελώδης πυρετός ο οποίος εμφανιζόταν σαν επιδημία και πολλές φορές οδηγούσε και στο κλείσιμο του σχολείου μέχρι να αποθεραπευτούν τα παιδιά.
Το 1950 χτίζεται και η δεύτερη αίθουσα, εφαπτόμενη στην αρχική. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο συμπλέγματα ανάλογα με τους αριθμούς. Ένας συνήθης τρόπος διαχωρισμού τότε ήταν η  Α΄ να διδάσκεται στην ίδια τάξη μαζί με την Ε΄ και  Στ΄ καθώς τα μεγάλα παιδιά βοηθούσαν τότε το δάσκαλο στη διδασκαλία των πιο μικρών.  Οι υπόλοιπες τάξεις Β’ –Γ’ και Δ’ αποτελούσαν το άλλο σύμπλεγμα του σχολείου.

Οι συνθήκες ήταν τότε πολύ διαφορετικές από τις σημερινές. Ο δάσκαλος πολλές φορές έπρεπε να διδάσκει  γύρω στους 50 μαθητές διαφόρων τάξεων. Τον επέλεγε ο κοινοτάρχης και  τον πλήρωνε από το ταμείο της κοινότητας. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα στους δασκάλους παραχωρούσαν κατοικία από την κοινότητα αν αυτοί κατάγονταν από άλλο χωριό.
Τα παιδιά πήγαιναν δύο φορές σχολείο την ημέρα. Έκαναν ένα μικρό διάλειμμα το μεσημέρι στο οποίο πήγαιναν σπίτι για φαγητό ή και για να βοηθήσουν τους γονείς τους στις δουλείες των χωραφιών και των ζώων και επέστρεφαν στο σχολείο για τα απογευματινά μαθήματα.  Πολλά παιδιά ιδιαίτερα κορίτσια εξαναγκάζονταν από την οικογένεια να σταματήσουν τη φοίτησή τους στο σχολείο και να μείνουν στο σπίτι για να βοηθήσουν στις εργασίες των χωραφιών, στη φροντίδα των ζώων και των μικρότερων αδελφιών τους  καθώς προορίζονταν για νοικοκυρές και αγρότισσες.
Στο σχολείο διδάσκονταν Ανάγνωση, Γραμματική, Αριθμητική, Απαγγελία, Γυμναστική Μουσική, Επιστήμη κ.ά. Εξέχουσα θέση είχε στις διδασκαλίες η φροντίδα του σχολικού κήπου, καθώς υπήρχε και ειδικό βιβλίο καταγραφής των παρατηρήσεων από τους επιθεωρητές που επισκέπτονταν το σχολείο.
Διαφορετικές ήταν επίσης οι διδακτικές μέθοδοι, καθώς και οι σχέσεις δασκάλων μαθητών.   Ο δάσκαλος ήταν η αδιαμφισβήτητη αυθεντία των γνώσεων. Όσα έλεγε ήταν σωστά, και είχε το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει ακόμα και σωματική τιμωρία ώστε να νουθετήσει τους μαθητές του είτε σε θέματα γνώσεων είτε σε θέματα συμπεριφοράς.
Στο αρχείο του σχολείου διατηρείται το «Ποινολόγιο» ,  βιβλίο στο οποίο καταγράφονταν οι τιμωρίες  που επιβάλλονταν στα παιδιά ανάλογα με τις παραβάσεις που έπρατταν. Αξίζει να αναφερθεί ότι πολλές από τις τιμωρίες που καταγράφονται επιβλήθηκαν για παραβάσεις οι οποίες γίνονταν σε απογευματινό χρόνο και καταγγέλλονταν από τα άλλα παιδιά ή από τον «παιδονόμο»,  άτομο το οποίοι είχε ως επάγγελμα την παρακολούθηση των παιδιών στον ελεύθερο τους  χρόνο.
Όπως και σε πολλά άλλα χωριά της Κύπρου, η μαθητιώσα νεολαία της κοινότητας πρωτοστατούσε στις εξεγέρσεις και στις διαμαρτυρίες εναντίον των Άγγλων κατακτητών. Πολλοί μαθητές έσπασαν τα φλιτζάνια που τους δόθηκαν για δώρο όταν έγινε η ενθρόνιση της σημερινής Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄, ενώ κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα το σχολείο της Ορούντας παρέμεινε για αρκετές μέρες κλειστό αφού οι μαθητές του δεν κατέβαζαν από τον ιστό την Ελληνική σημαία.
Τα δεδομένα για την παιδεία αλλάζουν  με την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι δάσκαλοι αποστέλλονται και πληρώνονται από το Υπουργείο Παιδείας , ενώ περισσότερα παιδιά φοιτούν πια στο σχολείο. Ιδιαίτερη αύξηση παρουσιάζεται στους αριθμούς των κοριτσιών των οποίων η εκπαίδευση αντιμετωπίζεται πιο προοδευτικά.
Κατά τα χρόνια αυτά το σχολείο γνωρίζει άνθιση. Τα παιδιά είναι περίπου 100 και δάσκαλοι και μαθητές δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Οι απόφοιτοι του Δημοτικού Σχολείου της Ορούντας καταλαμβάνουν πρώτες θέσεις σε εξετάσεις και υποτροφίες.
Η ομαλή όμως περίοδος δεν διαρκεί πολύ.  Τα θλιβερά  γεγονότα του 1974 αλλάζουν δραματικά την κατάσταση. Η προσέλευση προσφύγων από τα γύρω χωριά της περιοχής Μόρφου, αυξάνει κατά πολύ των αριθμό των παιδιών στο σχολείο. Οι δύο αίθουσες αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του και έτσι με εθελοντική εργασία των συγχωριανών και στρατιωτών και με οικονομική ενίσχυση από το κράτος, το 1980 χτίζονται τα κτίρια που στεγάζουν σήμερα το γραφείο, την αίθουσα διδασκαλίας των τάξεων Ε΄- Στ, η κουζίνα και τα αποχωρητήρια.
Τα νέα κτίρια έλυναν το πρόβλημα του χώρου όμως οι συνθήκες εκείνα τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς ήταν ιδιαίτερα δύσκολες. Η αγαστή συνεργασία των δασκάλων και των πάντα πρόθυμων γονιών της κοινότητας, βοήθησαν ώστε τα παιδιά από τις προσφυγικές οικογένειες να ενταχθούν ομαλά στην κοινότητα.
Παρά τον μεγάλο αριθμό των παιδιών, το σχολείο λειτουργούσε με τρεις δασκάλους και 3 συμπλέγματα των δύο τάξεων Α’-Β’ , Γ΄-Δ’ και Ε’-Στ’.
Με αυτό τον τρόπο λειτουργίας συνέχισε να δουλεύει για αρκετά χρόνια, και είχε σχεδόν πάντα υποδειγματικά αποτελέσματα των μαθητών του σε εξετάσεις και επιτυχίες.  Στη δεκαετία του 1990 λόγω μείωσης των παιδιών το σχολείο έγινε διδιδάσκαλο με συμπλέγματα Α-Β- Γ και Δ-Ε-Στ τάξεων.
Τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως ενισχυμένο διδιδάσκαλο και αυτό σημαίνει φοιτούν γύρω στα είκοσι παιδιά και  υπηρετούν δύο δάσκαλοι και ένας /μία Βοηθός Διευθυντής/τρια που ασκούν τη διοίκηση του σχολείου.
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζονται λόγω του μικρού  αριθμού μαθητών, το Δημοτικό Σχολείο Ορούντας συνεχίζει την πορεία του στο χρόνο. Αποτελεί  ένα αναπόσπαστο μέρος της κοινότητας, ένα σημείο αναφοράς  για όλα της τα μέλη, αλλά και ένα ενεργό κύτταρο της.
.