ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΑΛΤΙΝΟΥ

«ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΑΛΤΙΝΟΥ»

Συνεχίζοντας την παρουσίαση διαφόρων πτυχών της ζωής των κατοίκων του Βαλτινού, δημιουργήσαμε αυτό το αφιέρωμα με τίτλο «Το δημοτικό σχολείο Βαλτινού». Πρόκειται για μια παρουσίαση που αφορά το δημοτικό σχολείο Βαλτινού, κατά την χρονική περίοδο 1928 – 2008.

Οι φωτογραφίες που είναι τραβηγμένες από ερασιτέχνες αλλά και επαγγελματίες φωτογράφους συνενώνουν και συνθέτουν τα στοιχεία της σχολικής ζωής ογδόντα χρόνων. Χαρακτηριστικές φιγούρες μαθητών, δασκάλων και άλλων προσώπων που σχετίζονταν με τη σχολική κοινότητα. Σχολικές τάξεις, φευγαλέα στιγμιότυπα από σχολικές γιορτές και επιδείξεις, απαγγελίες ποιημάτων και θεατρικές παραστάσεις είναι μερικές από τις εικόνες που τραβήχτηκαν πριν από πολλά χρόνια αλλά εξακολουθούν να τέρπουν χάρη και να ξυπνούν γλυκές αναμνήσεις στη ματιά του θεατή. Κάθε εικόνα που αφορά το δημοτικό σχολείο έχει μια ιστορία να αφηγηθεί. Θεματική τους η αναζήτηση της κρυμμένης ελληνικότητας και η αποτύπωσή της στη σχολική ζωή του τόπου.

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ

«Από το κρυφό σχολειό έως τα σύγχρονα εκπαιδευτήρια και από το φεγγαράκι μου λαμπρό έως την παγκοσμιοποίηση της γνώσης».

Το σχολείο εξ ορισμού είναι ταγμένο στην υπηρεσία της μόρφωσης.

Ο ρόλος του όμως δεν περιορίζεται σε απλή μεταφορά γνώσεων αλλά επεκτείνεται σε γενικότερο προσανατολισμό και παροχής παιδείας.

Το σχολείο ήταν και είναι ένα ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας, που συνδέεται άρρηκτα με την ίδια τη ζωή, αφού το έργο του και οι στόχοι του είναι να προετοιμάσουν άτομα για την ζωή.

Εδώ επιχειρούμε μια σύντομη αναφορά στα σχετικά με την κατώτερη εκπαίδευση της περιοχής μας από την τουρκοκρατία μέχρι σήμερα.

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Η ορθόδοξη Εκκλησία έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην επιβίωση του Γένους κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Οι περισσότεροι λόγιοι και δάσκαλοι ήταν κληρικοί, όλα σχεδόν τα σχολεία και ιδίως τα κοινά στεγάζονταν στα μοναστήρια, στους ναούς και στα σπίτια των κληρικών.

Όπου οι συνθήκες το επιτρέπουν ιδρύονται και σχολές, όπου δίδαξαν φωτισμένοι ιεροδιδάσκαλοι.

Από τους δασκάλους του Γένους διδάσκονται μαθήματα για να μη αποκοπεί ο υποδουλωμένος Ελληνισμός από τους προγόνους, από την παράδοση, από την ιστορία του.

Είναι παραδεκτό ότι, παρά τις πολλές δυσκολίες και ελλείψεις, η νεοελληνική εκπαίδευση είχε σταθερή ανοδική και εξελικτική πορεία και ακολούθησε την εξέλιξη του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.

Η πίστη των Ελλήνων λόγιων και δασκάλων στην αναγεννητική δύναμη της παιδείας εκφράζεται με σαφήνεια από την φράση του Ρήγα Βελεστινλή:

«Όλοι, χωρίς εξαίρεσιν, έχουν χρέος να ηξεύρουν γράμματα. Η πατρίς έχει να καταστήσει σχολεία εις όλα τα χωριά δια τα αρσενικά και θηλυκά παιδιά. Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή, με την οποίαν λάμπουν τα ελεύθερα έθνη».

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Τα σχολεία μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό δεν είχαν βέβαια καμιά σχέση με τα σημερινά.

Τα περισσότερα σχολεία, στην περιοχή μας ήταν κτισμένα στον περίβολο της εκκλησίας, και συντηρούνταν ακόμα από τις συνδρομές των κατοίκων των χωριών.

Έτσι λοιπόν οι μαθητές ποικίλης ηλικίας συγκεντρώνονταν στον νάρθηκα της εκκλησίας ή σε κάποιο άλλο πρόσφορο οίκημα και παρακολουθούσαν, για μερικές ώρες, τις αυτοσχέδιες παραδόσεις κάποιου δασκάλου.

Οι μαθητές φοιτούσαν στα σχολεία λίγους μήνες και χωρίς βιβλία, γιατί απασχολούνταν σε αγροτικές εργασίες.

Σιγά - σιγά οι μαθητές απόκτησαν βιβλία, τετράδια και πλάκες

Στους δύσκολους εκείνους καιρούς για να ασκήσει κάποιος το επάγγελμα του διδασκάλου δεν απαιτούνταν ούτε παιδαγωγικά, ούτε οποιαδήποτε άλλα τυπικά προσόντα. Έφτανε να είναι έμπειρος.

Αυτή την εμπειρία την διέθεταν πολλοί εκκλησιαστικοί άνδρες, οι οποίοι εκ παραδόσεως συνδέονταν με την εκπαίδευση.

Αυτό βέβαια συνέβαινε στην κατώτερη εκπαίδευση, όπου οι απαιτήσεις δεν ήταν μεγάλες.

Αρχικά οι δάσκαλοι πληρώνονταν από τους κατοίκους ενώ η κανονική μισθοδοσία τους καθιερώθηκε πολύ αργότερα.

Οι περισσότεροι από τους γονείς δεν ήταν μόνο φτωχοί και άποροι, αλλά επιπλέον ήταν και αδιάφοροι για την μόρφωση των παιδιών τους γιατί οι ίδιοι ήταν αγράμματοι και αγνοούσαν παντελώς την ωφέλεια και την αναγκαιότητα της παιδείας.

Η εκπαίδευση των κοριτσιών ήταν σχεδόν ανύπαρκτη διότι οι περισσότεροι γονείς δεν ήταν καθόλου πρόθυμοι να στείλουν τις θυγατέρες τους στο σχολείο. Θεωρούσαν ασέβεια την εκπαίδευση και την μόρφωση των γυναικών.

Το παιδαγωγικό σύστημα εκείνης της εποχής περιελάμβανε και την επιβολή αυστηρών ποινών στους άτακτους μαθητές. Αυτό μας το επιβεβαιώνει και η λαϊκή ρήση «Το ξύλο βγήκε απ' τον παράδεισο».

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυστηρής τιμωρίας στους άτακτους μαθητές είναι:

α) Το χαστούκι (σφαλιάρα) στο πρόσωπο ή στο κεφάλι.

β) Χτύπημα με τη βέργα ή τον χάρακα στις παλάμες ή στις γάμπες.

γ) Ο Φάλαγγας, σωματική ποινή κατά την οποία σφίγγονταν τα πόδια ανάμεσα σε δυο ξύλα.

δ) Ορθοστασία με τα δυο πόδια ή στο κουτσό στη γωνία του σχολείου για αρκετές ώρες.

ε) Νηστεία από το μεσημεριανό φαγητό.

στ) Φυλακή για μια ή δυο ώρες στη σκοτεινή αποθήκη του σχολείου.

Βέβαια οι παραπάνω τιμωρίες δεν είχαν καθολική εφαρμογή. Η επιβολή τους εξαρτιόταν από την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του δασκάλου.

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΗΜΕΡΑ

Οι ραγδαίες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, καθιστούν αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο και φθάνοντας ως το πανεπιστήμιο.

Η «κοινωνία της πληροφορίας» κατέστησε αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό των μεθόδων και των τεχνικών της εργασίας και έθεσε νέα βάση το θέμα της κατάκτησης της γνώσης.

Σήμερα δεν έχει τόσο αξία η γνώση αυτή καθ' αυτή, αφού εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και παλιώνει προτού καν γίνει κτήμα των πολλών.

Πολύ μεγαλύτερη αξία έχει η πρόσβαση στη γνώση, η οποία προϋποθέτει ιδιαίτερη ικανότητα, προσαρμοστικότητα και ευελιξία των ανθρώπων, στις διαμορφούμενες νέες συνθήκες.

Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται να καλλιεργηθεί η κριτική σκέψη των μαθητών.

Κα' αυτόν τον τρόπο, ο ρόλος του εκπαιδευτικού αποβαίνει και αξιολογείται ως καθαρά καθοδηγητικός και συντονιστικός στην όλη δραστηριότητα που αναπτύσσεται μέσα στην τάξη, με άμεση συνέπεια να καθίσταται ευχερής η ανάπτυξη πρωτοβουλιών εκ μέρους των μαθητών, να ενισχύεται η αυτενέργεια, το ενδιαφέρον και η κριτική σκέψη τους.

Τα δυο σπουδαιότερα πράγματα που πρέπει να μάθει στα παιδιά ο δάσκαλος είναι:

1) Να τους μάθει να μαθαίνουν, και

2) Να τους ασκήσει στο να ξεχωρίζουν το σημαντικό από το ασήμαντο.

Με βάση την παιδαγωγική αρχή «Μαθαίνω το παιδί τον τρόπο, πως να Μάθει», και όχι την παροχή έτοιμων γνώσεων, που αποτελεί μια παρωχημένη αρχή του παλαιού σχολείου, εξασφαλίζονται όλες εκείνες οι κατάλληλες προϋποθέσεις και συνθήκες που συνδράμουν στην άνοδο του διδακτικού και παιδαγωγικού έργου που πρέπει να έχει ένα σύγχρονο σημερινό σχολείο.

Πρέπει όμως να συμβάλουν όλοι, ο μαθητής, ο δάσκαλος, ο γονιός, η τοπική αυτοδιοίκηση και να κάνουν το σχολείο δική τους υπόθεση, ώστε από πάρκινγκ παιδιών να γίνει κύτταρο δημιουργίας, ελεύθερης σκέψης, επαγγελματικής επιτυχίας, τοπικής οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης.