Η εκπαίδευση στην διάρκεια της Ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα

Ένας από τους βασικότερους στόχους των Ιταλών κατακτητών, εκείνη την περίοδο (1912-1917), ήταν και η πλήρης αναθεώρηση του τομέα της εκπαίδευσης. Η αναθεώρηση αυτή επικεντρώνονταν κυρίως, σε δύο πράγματα, στην άμβλυνση της εθνικής συνείδησης όλων των εθνοτήτων και ειδικότερα του έθνους των Ελλήνων αλλά και στο βαθμιαίο εξιταλισμό τους. Οι Ιταλοί κατακτητές άφησαν το ίχνος τους σε πολλά μέρη της Ελλάδος, ξεσηκώνοντας πλήθος μαθητών, καθηγητών και άλλων μελών της Γενικής εκπαίδευσης κατά των φασιστικών μέτρων τους. Ταυτόχρονα, ο Αμέγλιο (Ameglio) θα ξεκινήσει με τις διώξεις των εκπαιδευτικών. Ωστόσο, οι Ιταλοί εκμεταλλευόντουσαν τις αλλαγές της εκπαίδευσης και ως μέσω ανταγωνισμού με τα γύρω κράτη. Δηλαδή, οι Ιταλοί κατακτητές από το 1913, θέτουν τα σχέδια για την ίδρυση Πανεπιστημίου στη Ρόδο με σχολές Ιατρικής και πολιτικών μηχανικών, ώστε να μπορέσουν να ανταγωνιστούν την Αγγλία, την Γαλλία και την Μέση Ανατολή στο θέμα της πολιτιστικής επιρροής. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1914,ο διοικητής Γιοβάννη Λα Κρόση (Giovanni La Croce) απαγορεύει την αποβίβαση εκπαιδευτικών από την Ελλάδα. Συνεπώς με ενέργειες του μητροπολίτη Αποστόλου Τρύφωνος η διαταγή ανεστάλη. Όμως, ο κύριος στόχος ήταν η διδασκαλία της Ιταλικής γλώσσας στα σχολεία. Έτσι, το 1915 γίνονται τα πρώτα βήματα για τη διδασκαλία της Ιταλικής γλώσσας με την ίδρυση νυχτερινών σχολείων σε πολλά νησιά. Τέλος, οι Ιταλοί κατακτητές, αρχικά, σημείωσαν πολλές επιτυχίες στο τομέα της εκπαίδευσης, αφού την περίοδο του 1916-1917 όλα τα Ιταλικά σχολεία αποτελούνταν από περίπου 2.353 μαθητές συνολικά.

Η ισχύς της επιρροής των Ιταλών στο τομέα της εκπαίδευσης, έφτασε μέχρι και στα ελληνικά σχολεία του νησιού της Ρόδου. Στο νησί της Ρόδου υπήρχαν πολλά ελληνικά σχολεία την πρώτη περίοδο της Ιταλοκρατίας. Στην πόλη της Ρόδου, υπήρχαν σχολεία δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης. Στη δημοτική, εκπαίδευση, λειτουργούσαν τρία σχολεία: 1) η «Αστική Σχολή», 2) το «Καζούλλειο» Παρθεναγωγείο και 3) η τετρατάξιος «Αμαράντειος Σχολή» στο Νιοχώρι. Υπήρχε ακόμη ένα δημοτικό σχολείο στη συνοικία των Αγίων Αναργύρων και σε κάθε μια από τις επτά συνοικίες της πόλης της Ρόδου υπήρχε και ένα νηπιαγωγείο. Παράλληλα, το 1915-1916 λειτουργούσε και νυχτερινό σχολείο στην πόλη της Ρόδου. Στη μέση εκπαίδευση, πρωταγωνιστούσε το «Βενετόκλειο» Γυμνάσιο. Στα χωριά της Ρόδου υπήρχαν συνολικά 42 σχολεία. Δεν υπήρχε χωριό της Ρόδου κατά την Ιταλική κατοχή που να μην είχε δικό του δημοτικό σχολείο. Το 1913 θεσπίζεται η υποχρεωτική φοίτηση στο δημοτικό σχολείο. Από τα 42 συνολικά χωριά του νησιού μόνο δέκα μικρές κοινότητες είχαν τετρατάξια δημοτικά σχολεία και οι υπόλοιπες 32 συντηρούσαν εξατάξια δημοτικά σχολεία. Για την ομαλή λειτουργία των σχολείων το νησί χωρίστηκε σε 4 εκπαιδευτικές περιφέρειες. Τώρα, όσον αφορά το εκπαιδευτικό σώμα της Ρόδου, έχουμε ό,τι το 1915 υπηρετούσαν στην Ρόδο 110 δάσκαλοι και το 1916 υπηρετούσαν 101 δάσκαλοι. Έπειτα, δημοσιεύτηκε ένας ειδικός κανονισμός, ο οποίος είχε σκοπό να παρέχεται δωρεάν εκπαίδευση στους μαθητές του γυμνασίου και του Παρθεναγωγείου της Ρόδου αλλά και δωρεάν βιβλία για την πνευματική τους καλλιέργεια.
Στη συνέχεια, ακολούθησε το διάταγμα του 1926, στο οποίο η Ιταλική διοίκηση ανέλαβε τη γενική εποπτεία των ελληνικών σχολείων. Με αποτέλεσμα, όλα τα ελληνικά σχολεία να αναθεωρηθούν, σύμφωνα με τη διδασκαλία της ιταλικής γλώσσας. Γι' αυτό το λόγο και όλοι οι δάσκαλοι έπρεπε υποχρεωτικά να μάθουν την ιταλική γλώσσα. Από το 1930 αναγνωρίζονταν τα πτυχία μόνο των ιταλικών Πανεπιστημίων και οι δάσκαλοι έπρεπε να είναι απόφοιτοι του Ιταλικού διδασκαλείου της Ρόδου, διαφορετικά απορρίπτονταν από το εκπαιδευτικό σώμα. Το 1932 απαγορεύτηκε η διδασκαλία της ελληνικής ιστορίας και αντικαταστάθηκε από το μάθημα της ιταλικής ιστορίας.

Ωστόσο, η ιστορία της εκπαίδευσης δεν τελειώνει εδώ. Μια ξεχωριστή προσωπικότητα από το ιταλικό μέρος, είναι ο διοικητής Ντε Βέκκι, ο οποίος από το 1937 πήρε δραστικότερα μέτρα για την οργάνωση της νέας "ελληνικής παιδαγωγικής", η οποία έμελλε να γίνει ιταλική. Τα μέτρα που πήρε για την εκπαίδευση ήταν τα εξής: πρώτα από όλα η ελληνική γλώσσα χαρακτηρίστηκε με τον όρο "τοπική γλώσσα", δεύτερον απαγορεύτηκε η διδασκαλία της στα δημοτικά σχολεία, ενώ στα γυμνάσια τα παιδιά διδάσκονταν την πατρική τους γλώσσα δύο ώρες την εβδομάδα και μάλιστα χωρίς βιβλία. Τρίτον, όλα τα μαθήματα διδάσκονταν στην ιταλική γλώσσα, προσθέτοντας και ένα επιπλέον μάθημα της "φασιστικής αγωγής". Δηλαδή, όλοι οι μαθητές, ανεξαιρέτως ήταν υποχρεωμένοι να εγγραφούν στη φασιστική οργάνωση Μπαλίλα και να χαιρετούν φασιστικά και να μιλούν στα ιταλικά. Το τέταρτο μέτρο που πήρε ο ντε Βέκκι ήταν η απαγόρευση της χρήσης των χαρτών της Ελλάδας και της ελληνικής επανάστασης, η κυκλοφορία ελληνικών εντύπων και η κατοχή της ελληνικής σημαίας.

Όλα αυτά προκάλεσαν τις αντιδράσεις της νεολαίας των Δωδεκανήσων αλλά και γενικότερα ολόκληρου του δωδεκανησιακού ελληνισμού εναντίον των μέτρων εξιταλισμού και εκφασισμού της παιδείας. Πιο συγκεκριμένα : Το 1936-1937 ο Ιταλός διευθυντής του Βενετοκλείου επέβαλε στους μαθητές να εγγραφούν στη φασιστική οργάνωση Μπαλίλα, οι μαθητές όμως επέστρεψαν τις αιτήσεις που τους έδωσε χωρίς να τις συμπληρώσουν. Αρνήθηκαν επίσης να χαιρετούν φασιστικά και να μιλούν ιταλικά στα διαλείμματα. Παράλληλα, πολλοί μαθητές εγκατέλειψαν το σχολείο όταν καταργήθηκε η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Καθώς, η ελληνική γλώσσα και η ιστορία είχαν καταργηθεί ως μαθήματα στα σχολεία, τα παιδιά διδάσκονταν αυτά κρυφά στα σπίτια τους. Έπειτα, τη νύχτα της 21ης Απριλίου 1937 μαθητές του Βενετοκλείου κατέβασαν την ιταλική σημαία από το αέτωμα του κτιρίου. Η αντίδραση της νεολαίας δεν περιορίστηκε μόνο σ' αυτά. Στης 28η Οκτωβρίου, οι μαθητές του Βενετοκλείου αρνήθηκαν να πάρουν μέρος στις εκδηλώσεις που θα γίνονταν για την επέτειο της ίδρυσης της Ρώμης. Οι ιταλικές αρχές δεν έμειναν, δυστυχώς, με σταυρωμένα χέρια, αντίθετα έδρασαν πολύ δραστικά, συλλαμβάνοντας τον Έλληνα Γυμνασιάρχη Δημήτριο Αναστασιάδη και αποβάλλοντας τους τελειοφοίτους μαθητές, μετέφεραν τη βιβλιοθήκη του σχολείου σε άλλους χώρους, με αποτέλεσμα να χαθούν πολλά πολύτιμα βιβλία και τέλος, οι ιταλικές αρχές έκλεισαν το σχολείο για την σχολική περίοδο 1937-1938.

Ωστόσο, στο νησί της Ρόδου εισέβαλλαν και οι Τούρκοι, οι οποίοι άφησαν και αυτοί το στίγμα τους στην ελληνική εκπαίδευση. Συγκεκριμένα, εκείνη την εποχή συντηρούνταν στο νησί της Ρόδου και ειδικότερα στο εσωτερικό της Πόλης, ορισμένα σχολεία. Αυτά ήταν: α) Τα σχολεία των αρρένων μέσης και δημοτικής εκπαίδευσης με 8 τάξεις και συνολικά 344 μαθητές. Στα οποία, η διδακτέα ύλη ήταν κυρίως θρησκευτικού περιεχομένου δηλαδή ανάγνωση του Κορανίου, ηθική του Κορανίου, αλλά περιλάμβανε και τουρκική γραμματική, αραβικά, επιστήμες, αριθμητική, ιστορία και γεωγραφία και β) Υπήρχαν σχολεία θηλέων μέσης και δημοτικής εκπαίδευσης με 7 τάξεις και 340 μαθήτριες συνολικά. Η ύλη των σχολείων αυτών δεν παρουσίαζε βασικές διαφορές σε σχέση με τα σχολεία αρρένων. Τα κορίτσια διδάσκονταν ανάγνωση του Κορανίου, γραφή, καλλιγραφία, τουρκική γραμματική, εφαρμοσμένες επιστήμες, ιστορία, γεωγραφία. Επιπλέον, υπήρχαν και μερικά σχολεία σε διάφορες περιοχές του νησιού της Ρόδου. Τέτοια σχολεία υπήρχαν 1) Στο χωριό Aσγούρου με μια δασκάλα, 3 τάξεις και 50 μαθητές. 2) Στην περιοχή Κάτω Καλαμώνα με έναν δάσκαλο, 2 τάξεις και 10 μαθητές. 3) Στην περιοχή Κανδηλί με έναν δάσκαλο, 3 τάξεις και 25 μαθητές και τέλος 4) Στην περιοχή της Ιξιάς με ένα δάσκαλο, 3 τάξεις και 40 μαθητές.

Τέλος, το 1901 ιδρύθηκε το μοναδικό εβραϊκό σχολείο της Ρόδου. Ο λόγος ίδρυσης του ήταν η εκπαίδευση των εβραίων της Ρόδου, καθώς και η ηθική ανύψωση τους. Τα μαθήματα γίνονταν στο πρώτο κοινοτικό δημοτικό σχολείο και φοιτούσαν μόνο αγόρια. Μετά από δύο χρόνια το 1903 η εβραϊκή κοινότητα λειτούργησε και ένα σχολείο για κορίτσια, στο οποίο τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του είχε εκατό μαθήτριες. Τα κτίρια που στεγάζονταν τα σχολεία αυτά ήταν ακατάλληλα, αλλά και η εβραϊκή κοινότητα δεν είχε πόρους, προκειμένου να κάνει κάτι για αυτήν την κατάσταση. Στη συνέχεια, μετά από δωρεές πλουσίων εβραίων, οι οποίοι επισκέπτονταν τη Ρόδο για τουρισμό, κτίστηκε το 1905 στην εβραϊκή συνοικία της πόλης διώροφο σχολείο, το ισόγειο του οποίου ήταν για τα αγόρια, ενώ το υπόλοιπό ήταν για τα κορίτσια. Το 1908 φοιτούσαν 144 μαθητές και 131 μαθήτριες. Τα πρώτα χρόνια της Ιταλοκρατίας υπήρχαν και δύο μικτά νηπιαγωγεία με 4 τμήματα και 6 δασκάλους και 130 παιδιά.

Αρχή φόρμας