ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΒΟΛΟΥ Σεπτεμβρίου 2009
Το Λύκειο Ελληνίδων Βόλου (Λ.E.Β.), που φέτος συμπληρώνει 95 χρόνια, ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1920, σε μια εποχή μεγάλης οικονομικής, πνευματικής και κοινωνικής ανάπτυξης για την πόλη μας. Η φιλοσοφία της ίδρυσης και της λειτουργίας του στηρίχτηκε στα ιδεώδη της εμπνεύστριας του θεσμού Καλλιρρόης Σιγανού –Παρρέν, την πρωτοπόρο του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα, η οποία ίδρυσε το Λύκειο των Ελληνίδων Αθηνών, το 1911.
Ιδρύτρια του Λ.Ε.Β. ήταν η βολιώτισσα Αικατερίνη Ζίφου που βοηθούμενη από τον σύζυγό της, δικηγόρο και διανοητή Ιωάννη Ζίφο και τον λόγιο γιατρό και πολιτικό Δημήτρη Σαράτση και εξουσιοδοτημένη από την Παρρέν, πέτυχε να συσπειρώσει μια ομάδα γυναικών με στόχο το ακατόρθωτο για την εποχή της.
Ο αρχικός πυρήνας του Λ.E.Β. αποτελούνταν από μια ολιγομελή συντροφιά από άξιες και μορφωμένες γυναίκες της αστικής κοινωνίας του Βόλου, οι οποίες
υποστήριξαν σθεναρά από την πρώτη στιγμή την ιδέα και αποτέλεσαν τα ιδρυτικά μέλη του. Γρήγορα είδαν το έργο τους να καρποφορεί και να αναγνωρίζεται απ’ όλους. Η Ζίφου γρήγορα «ξεδίπλωσε» στην τοπική κοινωνία τους στόχους αυτής της γυναικείας συσπείρωσης και πέτυχε την ευρύτερη συναίνεση, με αποκορύφωμα τη δωρεά της Αμαλίας Ζαρζάμπα, χήρας του Κων/νου Ρήγα, η οποία κατέστησε το ΛΕΒ κληρονόμο του άνω ορόφου του σπιτιού της, στην οδό Κοραή 79. Το κτήριο αυτό, το οποίο έμελλε να καταστεί η έδρα της πολύχρονης δράσης του Λ.Ε.Β., έως και σήμερα, μετά από μια πολυκύμαντη περιπέτεια τόσο από τον Πόλεμο του 1940 και τα γεγονότα που ακολούθησαν, όσο και από τους σεισμούς του 1955-56, ευτυχώς, διασώθηκε.
Εθελοντική προσφορά και φιλανθρωπία : Το Λ.Ε.Β. πρόσφερε εθελοντική εργασία σε δύσκολες στιγμές του ελληνικού έθνους. Στις σελίδες της κοινωνικής ιστορίας του, από τις πρώτες ακόμη δεκαετίες της λειτουργίας του, συγκαταλέγονται πολλά στιγμιότυπα, όπως: H σημαντική εθελοντική βοήθεια που πρόσφερε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συμμετέχοντας σε επιτροπές εράνου και προσφέροντας μεγάλο αριθμό πλεκτών περιλαιμίων στους μαχητές, που έφτιαξαν οι κυρίες του Δ.Σ. σε ελάχιστο χρόνο, και προσφέροντάς τα οι ίδιες στο μέτωπο, τον Μάρτιο του 1923. Η φιλοξενία της «Φανέλας του Στρατιώτη» στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παροχή οικονομικής και υλικής βοήθειας στους τραυματίες πολέμων και στις οικογένειές τους. Στους άπορους φυματικούς. Η περίθαλψη των απόρων και ορφανών κοριτσιών με υλική και πνευματική ενίσχυση. Η παροχή συσσιτίων κατά την περίοδο του Α΄ και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής και η εποπτεία του Λαϊκού Συσσιτίου, ενός άλλου θεσμού, που είχε ιδρυθεί στο Βόλο το 1938, μαζί με το Άσυλο Παιδιού, τον Ερυθρό Σταυρό και τον Βρεφικό Σταθμό Βόλου.
Η έμπρακτη συμπαράσταση στα κύματα των πρώτων προσφύγων από τη Στενήμαχο, τη Ρωσία και άλλες περιοχές, βοήθεια που καταγράφεται εντονότερα μετά την είσοδο των προσφύγων από τον Πόντο και τη Μ. Ασία. Το 1922 οργανώνει συσσίτιο (2.000 μερίδες ημερησίως), ντύνει και προστατεύει, όσο μπορεί, γυμνά παιδιά και μεγάλους. Οι γυναίκες του Λυκείου περιέρχονται με γιατρό τους χώρους εγκατάστασης των προσφύγων περιθάλποντας γυναίκες άρρωστες και αδύναμες.
Eκπαίδευση-επιμόρφωση γυναικών: To Λ.E.Β από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του διοργάνωσε το Τμήμα Αγραμμάτων Γυναικών και επιμορφωτικά προγράμματα για αγράμματες γυναίκες. Διατήρησε και πρόβαλε τον ελληνικό πολιτιστικό πλούτο. Φρόντισε για την προστασία της μητέρας και του παιδιού και γενικά για την ενίσχυση της οικογένειας, παρέχοντας εκτός από οικονομικά βοηθήματα σε άπορες οικογένειες τρόφιμα και ρούχα- και σε περιόδους εκτός πολέμων- και μεριμνώντας για την επιμόρφωσή τους . Είναι χαρακτηριστικό πως μόλις το 1928, το Λύκειο τόλμησε για πρώτη φορά να εγκαινιάσει στην πόλη μας τους παιδικούς κιν/φους, μια άγνωστη για την εποχή δραστηριότητα, με στόχο να προφυλάξει τα παιδιά από αμφίβολης ποιότητας ταινίες.
Αρκετά αργότερα, στη δεκαετία του 1960, το τμήμα των αγραμμάτων γυναικών μετεξελίχτηκε σε Σχολή Μητέρων και Γονέων όπου διακεκριμένοι παιδαγωγοί και ψυχολόγοι δίδασκαν αφιλοκερδώς στο σπίτι του Λυκείου. Στις τελευταίες δεκαετίες, οργανώθηκε το Τμήμα Διαλέξεων και το Φιλολογικό Τμήμα, το οποίο συνεχίζει να λειτουργεί έως και σήμερα με σημαντική δραστηριότητα.
Eνίσχυση της θέσης της γυναίκας: Το Λ.E.Β σε όλη την πορεία του δεν έπαψε στιγμή να ενδιαφέρεται για τα προβλήματα των γυναικών και στον αγώνα του γυναικείου κινήματος που δίνονταν εντός και εκτός της χώρας μας. Είναι χαρακτηριστικό, πως, ήδη, το 1921 το Δ.Σ. όχι μόνο δέχτηκε να προσυπογράψει υπόμνημα περί των πολιτικών και αστικών δικαιωμάτων των γυναικών που κατέθεσε η Παρρέν στη Βουλή, αλλά το προώθησε προς υπογραφή και σε άλλες γυναίκες της πόλης του Βόλου, που ήταν τόλμημα για την εποχή. Από τότε δεν έπαψε να συμμετέχει σε κάθε συνέδριο που οργανώνει το Λύκειο των Ελληνίδων πανελλαδικά και να συμμετέχει σε φορείς που προβάλλουν γυναικεία ζητήματα καθώς επίσης και σε τοπικές ανάλογες επιτροπές.
Πολιτισμός: Δραστηριότητα και προσφορά: Η πολιτιστική δράση του Λυκείου από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του ήταν πολυδιάστατη. Οι καλλιτεχνικές του εκθέσεις με χειροτεχνήματα, εντός και εκτός Βόλου, η εκδήλωση – θεσμός, το «Δέντρο των Χριστουγέννων», οι ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, οι εκδρομές του. Η Γιορτή της Μητέρας, μια σημαντική εκδήλωση, η οποία αποτελούσε, επί μακρόν, αποκλειστική διοργάνωση του Λ.Ε.Β.
Τα φιλολογικά απογευματινά τσάγια, οι bal d’ enfants και οι χορευτικές βεγγέρες, άφησαν εποχή στις θαυμάσια διακοσμημένες αίθουσες των παραλιακών καφενείων του Βόλου, στου «Αργυλλά», στο «Ρωσικόν», στην «Εξωραϊστική», στο «Αττίκ», στο «Αχίλλειον» και αλλού, που εκτός από τη συμβολή στην πολιτιστική
ζωή της πόλης, επέφεραν αρκετά έσοδα στο πενιχρό ταμείο του, για να αξιοποιηθούν στη συνέχεια με τον καλύτερο τρόπο.
Επίσης: Η λειτουργία της δανειστικής βιβλιοθήκης, και οι διαλέξεις του φιλολογικού τμήματος με κορυφαίες προσωπικότητες της πνευματικής ζωής που απευθύνονταν σε κάθε ηλικία, παντός γνωστικού επιπέδου. Οι εκθέσεις ζωγραφικής, η σύσταση χορωδίας, τα πρώτα ανθεστήρια που οργάνωσε και παρουσίασε στην πόλη μας ήταν μόνο μερικές από τις πολιτιστικές του παρεμβάσεις, που ο απόηχός τους έφθανε στην Αθήνα, τόσο που η ίδια η Παρρέν, το 1936, ενθουσιασμένη για τη συμμετοχή του Λυκείου μας στις λαμπρές γιορτές του Λυκείου Αθηνών, τους συγχαίρει θερμά με ιδιόχειρη επιστολή της.
Βεβαίως ο πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος και η Κατοχή ανέκοψε την δράση του, χωρίς όμως και να τη σταματήσει εντελώς, αφού αμέσως μετά, το Λύκειο
ξαναρχίζει δριμύτερα τη δραστηριότητά του. Ειδικότερα μετά την Κατοχή, βρίσκεται σε δεινή θέση, οικονομική και λειτουργική. Το 1947 για παράδειγμα, έχουν χάσει τα πάντα από τον εξοπλισμό των τμημάτων τους, δεν διαθέτουν καν ξύλα για τη σόμπα. Παρόλα αυτά, την ίδια χρονιά, το 1947, το Λύκειο ανασυγκροτείται.
Οικοτεχνία και επαγγελματική εκπαίδευση: Το Λ.Ε.Β., αμέσως μετά τη σύστασή του, στην πρώτη κιόλας συνεδρίασή του (30.3.1920) αποφασίζει την εγγραφή απόρων κοριτσιών για την εκμάθηση κοπτικής ραπτικής και χειροτεχνίας με αντίστοιχα τμήματα καθώς και Τμήμα Αργαλειού. Στα τμήματα αυτά άπορα κορίτσια μάθαιναν τις τέχνες αυτές, εξασφαλίζοντας το μέλλον τους. Το Λύκειο εκτός από τη δωρεάν εκμάθηση της τέχνης, τους παρείχε καθημερινή διατροφή, ένδυση έως και μικρή οικονομική ενίσχυση. Τα τμήματα αυτά διέκοψαν σχεδόν τη λειτουργία τους κατά το 1940, αλλά από το 1947 και μετά ανασυγκροτήθηκαν τα τμήματα ραπτικής και υφαντικής που είχαν ατονήσει και με τη συνεργασία του τμήματος «Ιματιοθήκης Παιδιού» αρχίζουν να ράβουν για τα ορφανά και άλλα φιλανθρωπικά ιδρύματα, όπως το Άσυλο Παιδιού, την Παιδική Στέγη, την Παιδόπολη Βόλου κλπ. Το Λύκειο δια μέσου της Ιματιοθήκης Παιδιού πρόσφερε πολλές κοινωφελείς υπηρεσίες. Και όπως αναφέρει στον απολογισμό του 1950, η τότε Προέδρος Ειρήνη Μπρισίμη το τμήμα αυτό «Έραψεν τον ιματισμόν της Παιδουπόλεως Αγία Σοφία. Έραψε πυτζάμες για τους τραυματίες του Στρατιωτικού Νοσοκομείου, και συνετέλεσεν εις το ράψιμο του ρουχισμού και ετοιμασίαν δεμάτων δια τους ανταρτοπλήκτους. Στο τμήμα Ιματιοθήκης του Παιδιού Βόλου, τα άπορα κορίτσια μαθαίνουν ραπτικήν και κοπτικήν, ο δε ετοιμαζόμενος ρουχισμός δίδεται δωρεάν εις άπορα παιδάκια».
Τμήμα Υφαντικής : Το Δ.Σ. του ΛΕΒ, το 1949, ζήτησε από την Επιτροπή Ανοικοδόμησης ξυλεία για να φτιάξουν αργαλειούς. Το 1952 ξεκινούν το τμήμα υφαντικής και επιδίδονται στην καλλιέργεια της τέχνης αυτής με μεγάλο ζήλο. Τα υφαντά του Λυκείου ταξίδεψαν παντού ως προϊόντα πώλησης, των οποίων η διάθεση γινόταν είτε από το μόνιμο εκθετήριό τους στο σπίτι του Λυκείου, είτε από το τουριστικό περίπτερο του ΕΟΤ στην παραλία, είτε σε μεγάλες εκθέσεις, όπως του τότε ΕΟΜΜΕΧ, της Πρόνοιας, της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, και μια πλειάδα άλλων εκθέσεων που διοργάνωνε το Λύκειο Αθηνών, αποσπώντας βραβεία και θετικότατες κριτικές.
Εκτός από μια μεγάλη ποικιλία υφασμάτων και ραμμένων ρούχων, ειδών για τη διακόσμηση του σπιτιού, η υφαντική του Λ.Ε.Β. σημείωσε μεγάλη επιτυχία και στην ταπητουργία και την κατασκευή διαφόρων ψάθινων κομψοτεχνημάτων, πολλά εκ των οποίων τα έφτιαχναν τα ίδια τα μέλη του Δ.Σ. Ο βολιώτης, αείμνηστος λαογράφος, Κίτσος Μακρής υποστήριζε ποικιλοτρόπως την προσπάθεια. Είναι η εποχή, που ως και τα μέσα της δεκαετίας του 80, η υφαντική εκτός από ανεκτίμητο θησαυρό της λαϊκής τέχνης αποτελούσε και ένα σοβαρό κλάδο μεταποίησης με αξιοπρόσεκτη συμβολή στην εθνική οικονομία, γεγονός που υποχρέωνε την Πολιτεία να την υποστηρίζει. Αυτό συνέβη και με το Λ.Ε.Β., το οποίο έτυχε της υποστήριξης των αρμοδίων υπουργείων, γεγονός που συντέλεσε στην αντιμετώπιση των δαπανών της λειτουργίας του τμήματος, συμβάλλοντας στο διαρκή εκσυγχρονισμό του και την εναρμόνισή του με τη μόδα της εποχής. To Λύκειο διατηρούσε μόνιμη έκθεση στο κτήριό του με ωραία υφαντά σε ποικιλία σχεδίων και χρωμάτων, κεντήματα, φορέματα, και διάφορα υφάσματα για φορέματα και παλτά, ταγάρια παραδοσιακά, κιλίμια πηλιορείτικα, τραπεζομάντηλα και άλλα είδη διακόσμησης του σπιτιού, όλα κεντημένα στον αργαλειό.
Παράδοση -λαϊκός πολιτισμός: Oι πρώτες προσπάθειες σύστασης ομάδας χορού και ιματιοθήκης λαϊκών ενδυμασιών:
Από τη δεκαετία του 1960, το Λ.E.Β στρέφεται πιο συνειδητά στις αξίες της παράδοσης, κάνοντας τα πρώτα βήματα σύστασης ομάδων χορού και του πρώτου πυρήνα της Ιματιοθήκης με ενδυμασίες. Ήδη από το 1953 είχε ξεκινήσει τις πρώτες απόπειρες. To Νοέμβριο του 1954 διοργανώνουν το πρώτο φιλολογικό τσάι με θέμα την «ιστορία της ενδυμασίας», με προβολή διαφανειών, μια πετυχημένη εκδήλωση, με μεγάλη προσέλευση κοινού και αρκετά έσοδα. Με τα χρήματα αυτά αγοράστηκαν οι πρώτες τρικεριώτικες αυθεντικές στολές. Από τότε χρειάστηκαν πολλές και μεγάλες προσπάθειες για να ευδοκιμήσουν αυτοί οι στόχοι εκ μέρους των μελών του Δ.Σ.
Το 1955 συστήνουν τμήμα μεγάλων δεσποινίδων με διδασκαλία ελληνικών χορών, με σκοπό «τη συγκέντρωσι των κοριτσιών και τη προσήλωσή των προς τα πατροπαράδοτα και ελληνικά ήθη και έθιμα». Το 1955 ήδη το Λύκειο διατηρούσε μια μικρή Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών την οποίαν ήθελε να εμπλουτίσει. Η προσπάθεια όμως ανακόπτεται από τους σεισμούς και από τη μερική καταστροφή του σπιτιού, που αναγκαστικά τους αποσυντονίζει. Γρήγορα, όμως, μετά τις πρώτες αναγκαίες επισκευές, η πορεία της δημιουργίας τμημάτων χορού και ενδυμασιών καταγράφεται ανοδική. Το 1958 επιχειρείται μια πιο οργανωμένη προσπάθεια για μόνιμη σύσταση της ομάδας. Το 1962 σε μια επιστολή προς την Κυβέρνηση για πρώτη φορά μιλούν για «ελληνική παράδοση».Το 1963 αποκτούν την πρώτη κινηματογραφική μηχανή για την περισυλλογή και διάσωση του λαογραφικού υλικού.
Δραστηριότητα Χορευτικών Ομάδων-Ιματιοθήκη: To 1964, επιταχύνεται η ανασυγκρότηση της παλιάς άλλοτε ομάδας δεσποινίδων και συγκροτείται η πρώτη οργανωμένη γυναικεία ομάδα, η οποία σταδιακά αναβαθμίζεται και γρήγορα αποτελεί το πιο ζωντανό κομμάτι του Λυκείου. Η ανταπόκριση του κοινού και του τύπου είναι θερμότατη. Οι πρώτες εντυπώσεις άριστες. Σύσσωμη η τοπική κοινωνία υποστηρίζει την προσπάθεια, συμμετέχοντας στις επιτυχίες που σημειώνονται η μια μετά την άλλη. Το Τμήμα Ελληνικών Χορών του Λυκείου Βόλου γρήγορα κατακτά μια περίοπτη θέση στην Ελλάδα και το εξωτερικό, γεγονός που του εξασφαλίζει συνεχείς προσκλήσεις για συμμετοχή σε διεθνή φόρα χορού, συμμετοχή σε συνέδρια, πανελλήνιες και διεθνείς συναντήσεις. Ήδη, το 1969, του απονέμεται το 1ο Διεθνές βραβείο στο Φιλανθρωπικό Φεστιβάλ του Αστουράλ στη Γενεύη, ενώ το 1970 λαμβάνει ευρωπαϊκή τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ της Ν. Γαλλίας. Τα συγχαρητήρια έρχονται ασταμάτητα τόσο από την επίσημη Πολιτεία, τόσο και από τον καλλιτεχνικό κόσμο της εποχής, από το Δήμο Βόλου, τον ΕΟΤ, πολιτιστικούς φορείς και από πολλούς ιδιώτες που τρέφουν μια ξεχωριστή εκτίμηση στο ΛΕΒ, το προβάλλουν και το υποστηρίζουν.
Παράλληλα, συγκεντρώνουν αρκετά είδη χειροτεχνίας, κοσμήματα, πόρπες, νομίσματα, όργανα μουσικής, μουσικά κομμάτια, διάφορα ήθη και έθιμα, καθώς και ενδυμασίες. Σε πολύ λίγα χρόνια κατάφεραν με πολλή προσπάθεια να συγκεντρώσουν 90 ενδυμασίες, (10 μόνον αυθεντικές, Πηλίου, Σκοπέλου, Σκιάθου, Τρικερίου, Παλαμά Καρδίτσης Σαρακατσάνας, Μετσόβου και άλλες), σύμφωνα με τον απολογισμό του 1970.
Μετά τη γυναικεία ομάδα, συστήνεται η ανδρική, και το 1970 οργανώνεται η πρώτη παιδική. Από τότε και ιδιαίτερα μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’80, υπό την προεδρία της αείμνηστης Λέλας Καπουρνιώτη και μεγάλης ευεργέτιδας του Λυκείου, ο τομέας ομάδων χορού και Ιματιοθήκης διευρύνεται και εξελίσσεται. Δεν υπάρχει πλέον καμιά γωνιά της Ελλάδας που το Λύκειο να μην έχει ταξιδέψει, δίνοντας παλμό, χρώμα και ρυθμό στις πολυάριθμες εκδηλώσεις που οργανώνονται από τους κατά τόπους φορείς. Πολύ συχνά συμμετέχει στα Φεστιβάλ του ΕΟΤ. Το ίδιο συμβαίνει και στο εξωτερικό. Υπήρξαν μάλιστα στιγμές, που οι χορευτικές ομάδες του Λυκείου πραγματικά αποθεώθηκαν, λειτουργώντας εκτός από ένα σπάνιας ομορφιάς και οργανικότητας θέαμα , σαν ένας συνδετικός κρίκος με το παρελθόν και τις αξίες του, σκορπώντας παντού συγκίνηση και θαυμασμό.
Σήμερα:
Σήμερα το Λύκειο Ελληνίδων Βόλου, το οποίο διοικείται από 15μελές Δ.Σ., αριθμεί πάνω από 300 τακτικά μέλη.
Ο μουσειακός χώρος του Λυκείου: Σήμερα, το Λύκειο Βόλου στεγάζεται στoν α΄ όροφο του ίδιου σπιτιού, τη δωρεά του ζεύγους Ρήγα, από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα αστικής κατοικίας του τέλους του 19ου αιώνα, περίοδο στην οποία ανθούσε στην πόλη μας ο νεοκλασικισμός. Πρόκειται για ένα έργο τέχνης, διατηρητέο μνημείο με πλούσιο εσωτερικό γραπτό διάκοσμο, από τα πιο σημαντικά νεότερα μνημεία του τόπου μας. Η επισκευή του ορόφου ιδιοκτησίας μας και η μετασκευή του σε εκθεσιακό χώρο έγιναν με μελέτη και επίβλεψη της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας του ΥΠΠΟ και την υποστήριξη της Πολιτείας.
Σε τμήμα του σπιτιού, που εγκαινιάστηκε το 2008, φιλοξενείται η μόνιμη έκθεση Παραδοσιακής Φορεσιάς από την περιοχή της Μαγνησίας από την πλούσια Ενδυματολογική Συλλογή του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου. Με την έκθεση αυτή προσφέρεται στους κατοίκους της περιοχής μας αλλά και στους πολυάριθμους επισκέπτες μας ένα ταξίδι γνωριμίας με το λαϊκό πολιτισμό της περιοχής μας. Στους χώρους υποδοχής με τον έντονο ζωγραφικό διάκοσμο στοχεύεται η αναπαράσταση του χαρακτήρα της αστικής κατοικίας της εποχής του Μεσοπολέμου, ζωντανεύοντας τον αρχικό λειτουργικό χαρακτήρα του σπιτιού και την ατμόσφαιρα της εποχής.
Η πολιτιστική, εκπαιδευτική και κοινωνική δραστηριότητα του Λ.Ε.Β σήμερα: Σήμερα το Λύκειο Ελληνίδων Βόλου, το οποίο αριθμεί πάνω από 500 τακτικά μέλη, αναπτύσσει έντονη δράση με τα τμήματα παραδοσιακού χορού στα οποία φοιτούν 550 άτομα (παιδιά, νέοι και ενήλικες). Οι χορευτικές του ομάδες συμμετέχουν σε μεγάλα διεθνή festivals και ανάλογες διοργανώσεις, του εσωτερικού και του εξωτερικού, αποσπώντας σημαντικές διακρίσεις. Την ευθύνη για τη διδασκαλία της χορευτικής ομάδας εμφανίσεων έχει ο Γ. Πραντσίδης με τη βοήθεια του υπευθύνου των μαθητικών ομάδων Θ. Μπέα και των υπολοίπων δασκάλων χορού.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια το ΛΕΒ εκπονεί Εκπαιδευτικά Προγράμματα για θέματα λαϊκού πολιτισμού και τοπικής αρχιτεκτονικής, τα οποία υλοποιούνται στους χώρους του Μουσείου, με μεγάλη συμμετοχή παιδιών από τα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Βόλου και της ευρύτερης περιοχής μας.
Εργαστήρια παραδοσιακών τεχνών: Από το 2009 επαναλειτουργεί το εργαστήριο του αργαλειού. Εκτός από τα εργαστήρια του αργαλειού προσέθεσε και τα τμήματα κεντήματος (λασέ-μακραμέ) πλεκτικής, κοπτικής –ραπτικής, και κατασκευής κούκλας.
Δημιουργικά ψυχαγωγικά εργαστήρια για παιδιά: Από φέτος λειτουργούν μαθήματα για τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών ηλικίας προσχολικής και όλων των τάξεων του Δημοτικού Σχολείου, με τον παραδοσιακό Καραγκιόζη, θέατρο και κατασκευή χάρτινων φιγούρων, αφήγησης παραμυθιού και εργαστηρίου μουσειοπαιχνιδισμάτων, δίνοντας ευκαιρίες για δημιουργία και έκφραση μαθαίνοντας ταυτόχρονα τον πλούτο της προφορικής λαϊκής μας παράδοσης.
Επίσης, παρουσιάζει σημαντικότατη πολιτιστική και κοινωνική δραστηριότητα με διοργάνωση συνεδρίων, εκδηλώσεων, εσπερίδων, συναντήσεων, βιβλιοπαρουσιάσεων, τιμητικών εκδηλώσεων για προσωπικότητες και φορείς της πνευματικής και κοινωνικής ζωής του τόπου μας.
Με την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας και της ευρύτερης λυκειακής οικογένειας γενικότερα αναπτύσσει μεγάλη πολιτιστική, κοινωνική και εκπαιδευτική δραστηριότητα, τόσο στα θέματα του χορού όσο και στα θέματα της ιστορικής έρευνας, της παράδοσης και του λαϊκού πολιτισμού του Τόπου μας. Για το έργο του τιμήθηκε το 2010 με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.
ΚΤΗΡΙΟ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΒΟΛΟΥ
29 Σεπτεμβρίου 2012
Το κτήριο του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου υπήρξε η κατοικία της οικογένειας του Κων/νου και της Αμαλίας Ρήγα, οι οποίοι μετά το θάνατό τους, το 1932, κληροδότησαν τον όροφο στο Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου, ενώ το ισόγειο περιήλθε ως κληρονομιά στην οικογένεια Παλούκα.
Ο Κων/νος Ρήγας, πλούσιος Αιγυπτιώτης μεγαλέμπορος, επιστρέφοντας στο Βόλο λίγο μετά την απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους το 1881, παντρεύτηκε την Αμαλία Ζαρζάμπα από τη Ζαγορά και συνεταιρίστηκε με τους αδελφούς της, οι οποίοι διατηρούσαν ατμόμυλο που στη συνέχεια ονομάστηκε ατμόμυλος Ζαρζάμπα και Ρήγα.
Η οικονομική επιφάνεια της οικογένειας Ρήγα αντανακλάται στη λαμπρή οικοδομή της οδού Κοραή, η οποία κτίστηκε περί τα 1894 και αποτελεί σήμερα ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα αστικής κατοικίας του τέλους του 19ου αιώνα, περίοδο κατά την οποία ανθούσε στην πόλη μας ο νεοκλασικισμός.
Το κτήριο την εποχή της κατασκευής του περιβαλλόταν από ένα μεγάλο οικόπεδο, που καταλάμβανε ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο και ήταν διαμορφωμένο με πλακόστρωτα και παρτέρια φυτεμένα με οπωροφόρα δένδρα και καλλωπιστικά φυτά και διακοσμημένο με πέργκολες, κρήνες και σιντριβάνια. Είναι διώροφο, λιθόκτιστο και κεραμοσκεπές και διακρίνεται για την αυστηρή συμμετρική οργάνωση τόσο των όψεων, όσο και των κατόψεών του, στον κατακόρυφο και οριζόντιο άξονα της κύριας εισόδου αντίστοιχα.
Ήταν πλούσια διακοσμημένο με πλαστικό διάκοσμο από τραβηχτά επιχρίσματα στις όψεις του που μιμούνταν παραστάδες, επιστύλια, ζωφόρους και γείσα, στοιχεία που καταστράφηκαν από τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1955. Το εσωτερικό του ήταν διακοσμημένο με γραπτό διάκοσμο, ο οποίος ευτυχώς διατηρήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος του κάτω από τα αλλεπάλληλα στρώματα των υδροχρωμάτων.
Η ζωγραφική διακόσμηση καλύπτει σχεδόν όλες τις εσωτερικές επιφάνειες με όμορφα σχέδια στους τοίχους του προθαλάμου, σε απομίμηση παραστάδων, ζωφόρων και άλλων διακοσμητικών μοτίβων, στους τόνους του χοντροκόκκινου. Η οροφή του χώρου αυτού φέρει στο κέντρο πλούσιο φυτικό μοτίβο, με έντονη πλαισίωση από πολλές διακοσμητικές ζώνες σε πολλούς χρωματικούς τόνους.
Η σάλα υποδοχής έχει και αυτή ανάλογης μορφολογίας διακόσμηση στους τοίχους, με επαναλαμβανόμενα σταμπωτά μοτίβα σε απομίμηση ταπισερί. Η οροφή της είναι διακοσμημένη με φυτικά μοτίβα, τοπία , γιρλάντες, χερουβείμ και άλλα, όλα σε ένα πλούσιο και αρμονικό χρωματικό σύνολο, επηρεασμένο από τη νεοκλασική κοσμηματογραφία και από άλλα ζωγραφικά ρεύματα της εποχής.
Η οικία Ρήγα είναι το μοναδικό δείγμα αστικής κατοικίας του τέλους του 19ου αιώνα που διασώθηκε στην πόλη του Βόλου από τους καταστρεπτικούς σεισμούς του παρελθόντος και από τη λαίλαπα της αντιπαροχής των περασμένων δεκαετιών.
Το 1987 το κτήριο αυτό χαρακτηρίστηκε με την Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/863/14381/29-4-1987 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 284/Β΄/9-6-1987 ως έργο τέχνης που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας και στη συνέχεια αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή με την επίβλεψη της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων του Υπουργείου Πολιτισμού και δαπάνη του Ελληνικού Δημοσίου, προκειμένου να στεγαστεί σ’ αυτό η πλούσια ενδυματολογική συλλογή του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου
Δημήτρης Παλιούρας Αρχιτέκτονας Μηχανικός,
Προϊστάμενος Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας
Το Λύκειο Ελληνίδων Βόλου (Λ.E.Β.), που φέτος συμπληρώνει 95 χρόνια, ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1920, σε μια εποχή μεγάλης οικονομικής, πνευματικής και κοινωνικής ανάπτυξης για την πόλη μας. Η φιλοσοφία της ίδρυσης και της λειτουργίας του στηρίχτηκε στα ιδεώδη της εμπνεύστριας του θεσμού Καλλιρρόης Σιγανού –Παρρέν, την πρωτοπόρο του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα, η οποία ίδρυσε το Λύκειο των Ελληνίδων Αθηνών, το 1911.
Ιδρύτρια του Λ.Ε.Β. ήταν η βολιώτισσα Αικατερίνη Ζίφου που βοηθούμενη από τον σύζυγό της, δικηγόρο και διανοητή Ιωάννη Ζίφο και τον λόγιο γιατρό και πολιτικό Δημήτρη Σαράτση και εξουσιοδοτημένη από την Παρρέν, πέτυχε να συσπειρώσει μια ομάδα γυναικών με στόχο το ακατόρθωτο για την εποχή της.
Ο αρχικός πυρήνας του Λ.E.Β. αποτελούνταν από μια ολιγομελή συντροφιά από άξιες και μορφωμένες γυναίκες της αστικής κοινωνίας του Βόλου, οι οποίες
υποστήριξαν σθεναρά από την πρώτη στιγμή την ιδέα και αποτέλεσαν τα ιδρυτικά μέλη του. Γρήγορα είδαν το έργο τους να καρποφορεί και να αναγνωρίζεται απ’ όλους. Η Ζίφου γρήγορα «ξεδίπλωσε» στην τοπική κοινωνία τους στόχους αυτής της γυναικείας συσπείρωσης και πέτυχε την ευρύτερη συναίνεση, με αποκορύφωμα τη δωρεά της Αμαλίας Ζαρζάμπα, χήρας του Κων/νου Ρήγα, η οποία κατέστησε το ΛΕΒ κληρονόμο του άνω ορόφου του σπιτιού της, στην οδό Κοραή 79. Το κτήριο αυτό, το οποίο έμελλε να καταστεί η έδρα της πολύχρονης δράσης του Λ.Ε.Β., έως και σήμερα, μετά από μια πολυκύμαντη περιπέτεια τόσο από τον Πόλεμο του 1940 και τα γεγονότα που ακολούθησαν, όσο και από τους σεισμούς του 1955-56, ευτυχώς, διασώθηκε.
Εθελοντική προσφορά και φιλανθρωπία : Το Λ.Ε.Β. πρόσφερε εθελοντική εργασία σε δύσκολες στιγμές του ελληνικού έθνους. Στις σελίδες της κοινωνικής ιστορίας του, από τις πρώτες ακόμη δεκαετίες της λειτουργίας του, συγκαταλέγονται πολλά στιγμιότυπα, όπως: H σημαντική εθελοντική βοήθεια που πρόσφερε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συμμετέχοντας σε επιτροπές εράνου και προσφέροντας μεγάλο αριθμό πλεκτών περιλαιμίων στους μαχητές, που έφτιαξαν οι κυρίες του Δ.Σ. σε ελάχιστο χρόνο, και προσφέροντάς τα οι ίδιες στο μέτωπο, τον Μάρτιο του 1923. Η φιλοξενία της «Φανέλας του Στρατιώτη» στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παροχή οικονομικής και υλικής βοήθειας στους τραυματίες πολέμων και στις οικογένειές τους. Στους άπορους φυματικούς. Η περίθαλψη των απόρων και ορφανών κοριτσιών με υλική και πνευματική ενίσχυση. Η παροχή συσσιτίων κατά την περίοδο του Α΄ και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής και η εποπτεία του Λαϊκού Συσσιτίου, ενός άλλου θεσμού, που είχε ιδρυθεί στο Βόλο το 1938, μαζί με το Άσυλο Παιδιού, τον Ερυθρό Σταυρό και τον Βρεφικό Σταθμό Βόλου.
Η έμπρακτη συμπαράσταση στα κύματα των πρώτων προσφύγων από τη Στενήμαχο, τη Ρωσία και άλλες περιοχές, βοήθεια που καταγράφεται εντονότερα μετά την είσοδο των προσφύγων από τον Πόντο και τη Μ. Ασία. Το 1922 οργανώνει συσσίτιο (2.000 μερίδες ημερησίως), ντύνει και προστατεύει, όσο μπορεί, γυμνά παιδιά και μεγάλους. Οι γυναίκες του Λυκείου περιέρχονται με γιατρό τους χώρους εγκατάστασης των προσφύγων περιθάλποντας γυναίκες άρρωστες και αδύναμες.
Eκπαίδευση-επιμόρφωση γυναικών: To Λ.E.Β από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του διοργάνωσε το Τμήμα Αγραμμάτων Γυναικών και επιμορφωτικά προγράμματα για αγράμματες γυναίκες. Διατήρησε και πρόβαλε τον ελληνικό πολιτιστικό πλούτο. Φρόντισε για την προστασία της μητέρας και του παιδιού και γενικά για την ενίσχυση της οικογένειας, παρέχοντας εκτός από οικονομικά βοηθήματα σε άπορες οικογένειες τρόφιμα και ρούχα- και σε περιόδους εκτός πολέμων- και μεριμνώντας για την επιμόρφωσή τους . Είναι χαρακτηριστικό πως μόλις το 1928, το Λύκειο τόλμησε για πρώτη φορά να εγκαινιάσει στην πόλη μας τους παιδικούς κιν/φους, μια άγνωστη για την εποχή δραστηριότητα, με στόχο να προφυλάξει τα παιδιά από αμφίβολης ποιότητας ταινίες.
Αρκετά αργότερα, στη δεκαετία του 1960, το τμήμα των αγραμμάτων γυναικών μετεξελίχτηκε σε Σχολή Μητέρων και Γονέων όπου διακεκριμένοι παιδαγωγοί και ψυχολόγοι δίδασκαν αφιλοκερδώς στο σπίτι του Λυκείου. Στις τελευταίες δεκαετίες, οργανώθηκε το Τμήμα Διαλέξεων και το Φιλολογικό Τμήμα, το οποίο συνεχίζει να λειτουργεί έως και σήμερα με σημαντική δραστηριότητα.
Eνίσχυση της θέσης της γυναίκας: Το Λ.E.Β σε όλη την πορεία του δεν έπαψε στιγμή να ενδιαφέρεται για τα προβλήματα των γυναικών και στον αγώνα του γυναικείου κινήματος που δίνονταν εντός και εκτός της χώρας μας. Είναι χαρακτηριστικό, πως, ήδη, το 1921 το Δ.Σ. όχι μόνο δέχτηκε να προσυπογράψει υπόμνημα περί των πολιτικών και αστικών δικαιωμάτων των γυναικών που κατέθεσε η Παρρέν στη Βουλή, αλλά το προώθησε προς υπογραφή και σε άλλες γυναίκες της πόλης του Βόλου, που ήταν τόλμημα για την εποχή. Από τότε δεν έπαψε να συμμετέχει σε κάθε συνέδριο που οργανώνει το Λύκειο των Ελληνίδων πανελλαδικά και να συμμετέχει σε φορείς που προβάλλουν γυναικεία ζητήματα καθώς επίσης και σε τοπικές ανάλογες επιτροπές.
Πολιτισμός: Δραστηριότητα και προσφορά: Η πολιτιστική δράση του Λυκείου από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του ήταν πολυδιάστατη. Οι καλλιτεχνικές του εκθέσεις με χειροτεχνήματα, εντός και εκτός Βόλου, η εκδήλωση – θεσμός, το «Δέντρο των Χριστουγέννων», οι ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, οι εκδρομές του. Η Γιορτή της Μητέρας, μια σημαντική εκδήλωση, η οποία αποτελούσε, επί μακρόν, αποκλειστική διοργάνωση του Λ.Ε.Β.
Τα φιλολογικά απογευματινά τσάγια, οι bal d’ enfants και οι χορευτικές βεγγέρες, άφησαν εποχή στις θαυμάσια διακοσμημένες αίθουσες των παραλιακών καφενείων του Βόλου, στου «Αργυλλά», στο «Ρωσικόν», στην «Εξωραϊστική», στο «Αττίκ», στο «Αχίλλειον» και αλλού, που εκτός από τη συμβολή στην πολιτιστική
ζωή της πόλης, επέφεραν αρκετά έσοδα στο πενιχρό ταμείο του, για να αξιοποιηθούν στη συνέχεια με τον καλύτερο τρόπο.
Επίσης: Η λειτουργία της δανειστικής βιβλιοθήκης, και οι διαλέξεις του φιλολογικού τμήματος με κορυφαίες προσωπικότητες της πνευματικής ζωής που απευθύνονταν σε κάθε ηλικία, παντός γνωστικού επιπέδου. Οι εκθέσεις ζωγραφικής, η σύσταση χορωδίας, τα πρώτα ανθεστήρια που οργάνωσε και παρουσίασε στην πόλη μας ήταν μόνο μερικές από τις πολιτιστικές του παρεμβάσεις, που ο απόηχός τους έφθανε στην Αθήνα, τόσο που η ίδια η Παρρέν, το 1936, ενθουσιασμένη για τη συμμετοχή του Λυκείου μας στις λαμπρές γιορτές του Λυκείου Αθηνών, τους συγχαίρει θερμά με ιδιόχειρη επιστολή της.
Βεβαίως ο πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος και η Κατοχή ανέκοψε την δράση του, χωρίς όμως και να τη σταματήσει εντελώς, αφού αμέσως μετά, το Λύκειο
ξαναρχίζει δριμύτερα τη δραστηριότητά του. Ειδικότερα μετά την Κατοχή, βρίσκεται σε δεινή θέση, οικονομική και λειτουργική. Το 1947 για παράδειγμα, έχουν χάσει τα πάντα από τον εξοπλισμό των τμημάτων τους, δεν διαθέτουν καν ξύλα για τη σόμπα. Παρόλα αυτά, την ίδια χρονιά, το 1947, το Λύκειο ανασυγκροτείται.
Οικοτεχνία και επαγγελματική εκπαίδευση: Το Λ.Ε.Β., αμέσως μετά τη σύστασή του, στην πρώτη κιόλας συνεδρίασή του (30.3.1920) αποφασίζει την εγγραφή απόρων κοριτσιών για την εκμάθηση κοπτικής ραπτικής και χειροτεχνίας με αντίστοιχα τμήματα καθώς και Τμήμα Αργαλειού. Στα τμήματα αυτά άπορα κορίτσια μάθαιναν τις τέχνες αυτές, εξασφαλίζοντας το μέλλον τους. Το Λύκειο εκτός από τη δωρεάν εκμάθηση της τέχνης, τους παρείχε καθημερινή διατροφή, ένδυση έως και μικρή οικονομική ενίσχυση. Τα τμήματα αυτά διέκοψαν σχεδόν τη λειτουργία τους κατά το 1940, αλλά από το 1947 και μετά ανασυγκροτήθηκαν τα τμήματα ραπτικής και υφαντικής που είχαν ατονήσει και με τη συνεργασία του τμήματος «Ιματιοθήκης Παιδιού» αρχίζουν να ράβουν για τα ορφανά και άλλα φιλανθρωπικά ιδρύματα, όπως το Άσυλο Παιδιού, την Παιδική Στέγη, την Παιδόπολη Βόλου κλπ. Το Λύκειο δια μέσου της Ιματιοθήκης Παιδιού πρόσφερε πολλές κοινωφελείς υπηρεσίες. Και όπως αναφέρει στον απολογισμό του 1950, η τότε Προέδρος Ειρήνη Μπρισίμη το τμήμα αυτό «Έραψεν τον ιματισμόν της Παιδουπόλεως Αγία Σοφία. Έραψε πυτζάμες για τους τραυματίες του Στρατιωτικού Νοσοκομείου, και συνετέλεσεν εις το ράψιμο του ρουχισμού και ετοιμασίαν δεμάτων δια τους ανταρτοπλήκτους. Στο τμήμα Ιματιοθήκης του Παιδιού Βόλου, τα άπορα κορίτσια μαθαίνουν ραπτικήν και κοπτικήν, ο δε ετοιμαζόμενος ρουχισμός δίδεται δωρεάν εις άπορα παιδάκια».
Τμήμα Υφαντικής : Το Δ.Σ. του ΛΕΒ, το 1949, ζήτησε από την Επιτροπή Ανοικοδόμησης ξυλεία για να φτιάξουν αργαλειούς. Το 1952 ξεκινούν το τμήμα υφαντικής και επιδίδονται στην καλλιέργεια της τέχνης αυτής με μεγάλο ζήλο. Τα υφαντά του Λυκείου ταξίδεψαν παντού ως προϊόντα πώλησης, των οποίων η διάθεση γινόταν είτε από το μόνιμο εκθετήριό τους στο σπίτι του Λυκείου, είτε από το τουριστικό περίπτερο του ΕΟΤ στην παραλία, είτε σε μεγάλες εκθέσεις, όπως του τότε ΕΟΜΜΕΧ, της Πρόνοιας, της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, και μια πλειάδα άλλων εκθέσεων που διοργάνωνε το Λύκειο Αθηνών, αποσπώντας βραβεία και θετικότατες κριτικές.
Εκτός από μια μεγάλη ποικιλία υφασμάτων και ραμμένων ρούχων, ειδών για τη διακόσμηση του σπιτιού, η υφαντική του Λ.Ε.Β. σημείωσε μεγάλη επιτυχία και στην ταπητουργία και την κατασκευή διαφόρων ψάθινων κομψοτεχνημάτων, πολλά εκ των οποίων τα έφτιαχναν τα ίδια τα μέλη του Δ.Σ. Ο βολιώτης, αείμνηστος λαογράφος, Κίτσος Μακρής υποστήριζε ποικιλοτρόπως την προσπάθεια. Είναι η εποχή, που ως και τα μέσα της δεκαετίας του 80, η υφαντική εκτός από ανεκτίμητο θησαυρό της λαϊκής τέχνης αποτελούσε και ένα σοβαρό κλάδο μεταποίησης με αξιοπρόσεκτη συμβολή στην εθνική οικονομία, γεγονός που υποχρέωνε την Πολιτεία να την υποστηρίζει. Αυτό συνέβη και με το Λ.Ε.Β., το οποίο έτυχε της υποστήριξης των αρμοδίων υπουργείων, γεγονός που συντέλεσε στην αντιμετώπιση των δαπανών της λειτουργίας του τμήματος, συμβάλλοντας στο διαρκή εκσυγχρονισμό του και την εναρμόνισή του με τη μόδα της εποχής. To Λύκειο διατηρούσε μόνιμη έκθεση στο κτήριό του με ωραία υφαντά σε ποικιλία σχεδίων και χρωμάτων, κεντήματα, φορέματα, και διάφορα υφάσματα για φορέματα και παλτά, ταγάρια παραδοσιακά, κιλίμια πηλιορείτικα, τραπεζομάντηλα και άλλα είδη διακόσμησης του σπιτιού, όλα κεντημένα στον αργαλειό.
Παράδοση -λαϊκός πολιτισμός: Oι πρώτες προσπάθειες σύστασης ομάδας χορού και ιματιοθήκης λαϊκών ενδυμασιών:
Από τη δεκαετία του 1960, το Λ.E.Β στρέφεται πιο συνειδητά στις αξίες της παράδοσης, κάνοντας τα πρώτα βήματα σύστασης ομάδων χορού και του πρώτου πυρήνα της Ιματιοθήκης με ενδυμασίες. Ήδη από το 1953 είχε ξεκινήσει τις πρώτες απόπειρες. To Νοέμβριο του 1954 διοργανώνουν το πρώτο φιλολογικό τσάι με θέμα την «ιστορία της ενδυμασίας», με προβολή διαφανειών, μια πετυχημένη εκδήλωση, με μεγάλη προσέλευση κοινού και αρκετά έσοδα. Με τα χρήματα αυτά αγοράστηκαν οι πρώτες τρικεριώτικες αυθεντικές στολές. Από τότε χρειάστηκαν πολλές και μεγάλες προσπάθειες για να ευδοκιμήσουν αυτοί οι στόχοι εκ μέρους των μελών του Δ.Σ.
Το 1955 συστήνουν τμήμα μεγάλων δεσποινίδων με διδασκαλία ελληνικών χορών, με σκοπό «τη συγκέντρωσι των κοριτσιών και τη προσήλωσή των προς τα πατροπαράδοτα και ελληνικά ήθη και έθιμα». Το 1955 ήδη το Λύκειο διατηρούσε μια μικρή Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών την οποίαν ήθελε να εμπλουτίσει. Η προσπάθεια όμως ανακόπτεται από τους σεισμούς και από τη μερική καταστροφή του σπιτιού, που αναγκαστικά τους αποσυντονίζει. Γρήγορα, όμως, μετά τις πρώτες αναγκαίες επισκευές, η πορεία της δημιουργίας τμημάτων χορού και ενδυμασιών καταγράφεται ανοδική. Το 1958 επιχειρείται μια πιο οργανωμένη προσπάθεια για μόνιμη σύσταση της ομάδας. Το 1962 σε μια επιστολή προς την Κυβέρνηση για πρώτη φορά μιλούν για «ελληνική παράδοση».Το 1963 αποκτούν την πρώτη κινηματογραφική μηχανή για την περισυλλογή και διάσωση του λαογραφικού υλικού.
Δραστηριότητα Χορευτικών Ομάδων-Ιματιοθήκη: To 1964, επιταχύνεται η ανασυγκρότηση της παλιάς άλλοτε ομάδας δεσποινίδων και συγκροτείται η πρώτη οργανωμένη γυναικεία ομάδα, η οποία σταδιακά αναβαθμίζεται και γρήγορα αποτελεί το πιο ζωντανό κομμάτι του Λυκείου. Η ανταπόκριση του κοινού και του τύπου είναι θερμότατη. Οι πρώτες εντυπώσεις άριστες. Σύσσωμη η τοπική κοινωνία υποστηρίζει την προσπάθεια, συμμετέχοντας στις επιτυχίες που σημειώνονται η μια μετά την άλλη. Το Τμήμα Ελληνικών Χορών του Λυκείου Βόλου γρήγορα κατακτά μια περίοπτη θέση στην Ελλάδα και το εξωτερικό, γεγονός που του εξασφαλίζει συνεχείς προσκλήσεις για συμμετοχή σε διεθνή φόρα χορού, συμμετοχή σε συνέδρια, πανελλήνιες και διεθνείς συναντήσεις. Ήδη, το 1969, του απονέμεται το 1ο Διεθνές βραβείο στο Φιλανθρωπικό Φεστιβάλ του Αστουράλ στη Γενεύη, ενώ το 1970 λαμβάνει ευρωπαϊκή τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ της Ν. Γαλλίας. Τα συγχαρητήρια έρχονται ασταμάτητα τόσο από την επίσημη Πολιτεία, τόσο και από τον καλλιτεχνικό κόσμο της εποχής, από το Δήμο Βόλου, τον ΕΟΤ, πολιτιστικούς φορείς και από πολλούς ιδιώτες που τρέφουν μια ξεχωριστή εκτίμηση στο ΛΕΒ, το προβάλλουν και το υποστηρίζουν.
Παράλληλα, συγκεντρώνουν αρκετά είδη χειροτεχνίας, κοσμήματα, πόρπες, νομίσματα, όργανα μουσικής, μουσικά κομμάτια, διάφορα ήθη και έθιμα, καθώς και ενδυμασίες. Σε πολύ λίγα χρόνια κατάφεραν με πολλή προσπάθεια να συγκεντρώσουν 90 ενδυμασίες, (10 μόνον αυθεντικές, Πηλίου, Σκοπέλου, Σκιάθου, Τρικερίου, Παλαμά Καρδίτσης Σαρακατσάνας, Μετσόβου και άλλες), σύμφωνα με τον απολογισμό του 1970.
Μετά τη γυναικεία ομάδα, συστήνεται η ανδρική, και το 1970 οργανώνεται η πρώτη παιδική. Από τότε και ιδιαίτερα μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’80, υπό την προεδρία της αείμνηστης Λέλας Καπουρνιώτη και μεγάλης ευεργέτιδας του Λυκείου, ο τομέας ομάδων χορού και Ιματιοθήκης διευρύνεται και εξελίσσεται. Δεν υπάρχει πλέον καμιά γωνιά της Ελλάδας που το Λύκειο να μην έχει ταξιδέψει, δίνοντας παλμό, χρώμα και ρυθμό στις πολυάριθμες εκδηλώσεις που οργανώνονται από τους κατά τόπους φορείς. Πολύ συχνά συμμετέχει στα Φεστιβάλ του ΕΟΤ. Το ίδιο συμβαίνει και στο εξωτερικό. Υπήρξαν μάλιστα στιγμές, που οι χορευτικές ομάδες του Λυκείου πραγματικά αποθεώθηκαν, λειτουργώντας εκτός από ένα σπάνιας ομορφιάς και οργανικότητας θέαμα , σαν ένας συνδετικός κρίκος με το παρελθόν και τις αξίες του, σκορπώντας παντού συγκίνηση και θαυμασμό.
Σήμερα:
Σήμερα το Λύκειο Ελληνίδων Βόλου, το οποίο διοικείται από 15μελές Δ.Σ., αριθμεί πάνω από 300 τακτικά μέλη.
Ο μουσειακός χώρος του Λυκείου: Σήμερα, το Λύκειο Βόλου στεγάζεται στoν α΄ όροφο του ίδιου σπιτιού, τη δωρεά του ζεύγους Ρήγα, από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα αστικής κατοικίας του τέλους του 19ου αιώνα, περίοδο στην οποία ανθούσε στην πόλη μας ο νεοκλασικισμός. Πρόκειται για ένα έργο τέχνης, διατηρητέο μνημείο με πλούσιο εσωτερικό γραπτό διάκοσμο, από τα πιο σημαντικά νεότερα μνημεία του τόπου μας. Η επισκευή του ορόφου ιδιοκτησίας μας και η μετασκευή του σε εκθεσιακό χώρο έγιναν με μελέτη και επίβλεψη της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας του ΥΠΠΟ και την υποστήριξη της Πολιτείας.
Σε τμήμα του σπιτιού, που εγκαινιάστηκε το 2008, φιλοξενείται η μόνιμη έκθεση Παραδοσιακής Φορεσιάς από την περιοχή της Μαγνησίας από την πλούσια Ενδυματολογική Συλλογή του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου. Με την έκθεση αυτή προσφέρεται στους κατοίκους της περιοχής μας αλλά και στους πολυάριθμους επισκέπτες μας ένα ταξίδι γνωριμίας με το λαϊκό πολιτισμό της περιοχής μας. Στους χώρους υποδοχής με τον έντονο ζωγραφικό διάκοσμο στοχεύεται η αναπαράσταση του χαρακτήρα της αστικής κατοικίας της εποχής του Μεσοπολέμου, ζωντανεύοντας τον αρχικό λειτουργικό χαρακτήρα του σπιτιού και την ατμόσφαιρα της εποχής.
Η πολιτιστική, εκπαιδευτική και κοινωνική δραστηριότητα του Λ.Ε.Β σήμερα: Σήμερα το Λύκειο Ελληνίδων Βόλου, το οποίο αριθμεί πάνω από 500 τακτικά μέλη, αναπτύσσει έντονη δράση με τα τμήματα παραδοσιακού χορού στα οποία φοιτούν 550 άτομα (παιδιά, νέοι και ενήλικες). Οι χορευτικές του ομάδες συμμετέχουν σε μεγάλα διεθνή festivals και ανάλογες διοργανώσεις, του εσωτερικού και του εξωτερικού, αποσπώντας σημαντικές διακρίσεις. Την ευθύνη για τη διδασκαλία της χορευτικής ομάδας εμφανίσεων έχει ο Γ. Πραντσίδης με τη βοήθεια του υπευθύνου των μαθητικών ομάδων Θ. Μπέα και των υπολοίπων δασκάλων χορού.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια το ΛΕΒ εκπονεί Εκπαιδευτικά Προγράμματα για θέματα λαϊκού πολιτισμού και τοπικής αρχιτεκτονικής, τα οποία υλοποιούνται στους χώρους του Μουσείου, με μεγάλη συμμετοχή παιδιών από τα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Βόλου και της ευρύτερης περιοχής μας.
Εργαστήρια παραδοσιακών τεχνών: Από το 2009 επαναλειτουργεί το εργαστήριο του αργαλειού. Εκτός από τα εργαστήρια του αργαλειού προσέθεσε και τα τμήματα κεντήματος (λασέ-μακραμέ) πλεκτικής, κοπτικής –ραπτικής, και κατασκευής κούκλας.
Δημιουργικά ψυχαγωγικά εργαστήρια για παιδιά: Από φέτος λειτουργούν μαθήματα για τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών ηλικίας προσχολικής και όλων των τάξεων του Δημοτικού Σχολείου, με τον παραδοσιακό Καραγκιόζη, θέατρο και κατασκευή χάρτινων φιγούρων, αφήγησης παραμυθιού και εργαστηρίου μουσειοπαιχνιδισμάτων, δίνοντας ευκαιρίες για δημιουργία και έκφραση μαθαίνοντας ταυτόχρονα τον πλούτο της προφορικής λαϊκής μας παράδοσης.
Επίσης, παρουσιάζει σημαντικότατη πολιτιστική και κοινωνική δραστηριότητα με διοργάνωση συνεδρίων, εκδηλώσεων, εσπερίδων, συναντήσεων, βιβλιοπαρουσιάσεων, τιμητικών εκδηλώσεων για προσωπικότητες και φορείς της πνευματικής και κοινωνικής ζωής του τόπου μας.
Με την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας και της ευρύτερης λυκειακής οικογένειας γενικότερα αναπτύσσει μεγάλη πολιτιστική, κοινωνική και εκπαιδευτική δραστηριότητα, τόσο στα θέματα του χορού όσο και στα θέματα της ιστορικής έρευνας, της παράδοσης και του λαϊκού πολιτισμού του Τόπου μας. Για το έργο του τιμήθηκε το 2010 με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.
ΚΤΗΡΙΟ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΒΟΛΟΥ
29 Σεπτεμβρίου 2012
Το κτήριο του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου υπήρξε η κατοικία της οικογένειας του Κων/νου και της Αμαλίας Ρήγα, οι οποίοι μετά το θάνατό τους, το 1932, κληροδότησαν τον όροφο στο Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου, ενώ το ισόγειο περιήλθε ως κληρονομιά στην οικογένεια Παλούκα.
Ο Κων/νος Ρήγας, πλούσιος Αιγυπτιώτης μεγαλέμπορος, επιστρέφοντας στο Βόλο λίγο μετά την απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους το 1881, παντρεύτηκε την Αμαλία Ζαρζάμπα από τη Ζαγορά και συνεταιρίστηκε με τους αδελφούς της, οι οποίοι διατηρούσαν ατμόμυλο που στη συνέχεια ονομάστηκε ατμόμυλος Ζαρζάμπα και Ρήγα.
Η οικονομική επιφάνεια της οικογένειας Ρήγα αντανακλάται στη λαμπρή οικοδομή της οδού Κοραή, η οποία κτίστηκε περί τα 1894 και αποτελεί σήμερα ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα αστικής κατοικίας του τέλους του 19ου αιώνα, περίοδο κατά την οποία ανθούσε στην πόλη μας ο νεοκλασικισμός.
Το κτήριο την εποχή της κατασκευής του περιβαλλόταν από ένα μεγάλο οικόπεδο, που καταλάμβανε ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο και ήταν διαμορφωμένο με πλακόστρωτα και παρτέρια φυτεμένα με οπωροφόρα δένδρα και καλλωπιστικά φυτά και διακοσμημένο με πέργκολες, κρήνες και σιντριβάνια. Είναι διώροφο, λιθόκτιστο και κεραμοσκεπές και διακρίνεται για την αυστηρή συμμετρική οργάνωση τόσο των όψεων, όσο και των κατόψεών του, στον κατακόρυφο και οριζόντιο άξονα της κύριας εισόδου αντίστοιχα.
Ήταν πλούσια διακοσμημένο με πλαστικό διάκοσμο από τραβηχτά επιχρίσματα στις όψεις του που μιμούνταν παραστάδες, επιστύλια, ζωφόρους και γείσα, στοιχεία που καταστράφηκαν από τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1955. Το εσωτερικό του ήταν διακοσμημένο με γραπτό διάκοσμο, ο οποίος ευτυχώς διατηρήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος του κάτω από τα αλλεπάλληλα στρώματα των υδροχρωμάτων.
Η ζωγραφική διακόσμηση καλύπτει σχεδόν όλες τις εσωτερικές επιφάνειες με όμορφα σχέδια στους τοίχους του προθαλάμου, σε απομίμηση παραστάδων, ζωφόρων και άλλων διακοσμητικών μοτίβων, στους τόνους του χοντροκόκκινου. Η οροφή του χώρου αυτού φέρει στο κέντρο πλούσιο φυτικό μοτίβο, με έντονη πλαισίωση από πολλές διακοσμητικές ζώνες σε πολλούς χρωματικούς τόνους.
Η σάλα υποδοχής έχει και αυτή ανάλογης μορφολογίας διακόσμηση στους τοίχους, με επαναλαμβανόμενα σταμπωτά μοτίβα σε απομίμηση ταπισερί. Η οροφή της είναι διακοσμημένη με φυτικά μοτίβα, τοπία , γιρλάντες, χερουβείμ και άλλα, όλα σε ένα πλούσιο και αρμονικό χρωματικό σύνολο, επηρεασμένο από τη νεοκλασική κοσμηματογραφία και από άλλα ζωγραφικά ρεύματα της εποχής.
Η οικία Ρήγα είναι το μοναδικό δείγμα αστικής κατοικίας του τέλους του 19ου αιώνα που διασώθηκε στην πόλη του Βόλου από τους καταστρεπτικούς σεισμούς του παρελθόντος και από τη λαίλαπα της αντιπαροχής των περασμένων δεκαετιών.
Το 1987 το κτήριο αυτό χαρακτηρίστηκε με την Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/863/14381/29-4-1987 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 284/Β΄/9-6-1987 ως έργο τέχνης που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας και στη συνέχεια αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή με την επίβλεψη της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων του Υπουργείου Πολιτισμού και δαπάνη του Ελληνικού Δημοσίου, προκειμένου να στεγαστεί σ’ αυτό η πλούσια ενδυματολογική συλλογή του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου
Δημήτρης Παλιούρας Αρχιτέκτονας Μηχανικός,
Προϊστάμενος Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου