ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ - 5
Όμως να πούμε και του στραβού το δίκιο. Πολλές φορές αναγνωρίστηκε η ανάγκη της στροφής της εκπαίδευσης σε πρακτικά και χρήσιμα προβλήματα της ζωής. Πολλές φορές πάρθηκαν αποφάσεις, ψηφίστηκαν αναλυτικοί νόμοι κι έγιναν φιλότιμες προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Κάτι όμως σύντομα τα σταματούσε. Δεν είναι πολύ δύσκολο να ερμηνευθεί το φαινόμενο.
Πρώτον οι αντικειμενικές περιπέτειες που πέρασε ο τόπος. Διχασμός, Μικρασιατική καταστροφή, Κατοχή και εμφύλιος. Δεύτερο τα υποκειμενικά δεδομένα. Το εργαστήριο, το πείραμα και οι πρακτικές εφαρμογές απαιτούν ολοκληρωτική συμμετοχή του δάσκαλου. Χρειάζονται το μεράκι του και προφανώς η κατοχή των αντίστοιχων γνώσεων. Αυτά τα χαρακτηριστικά δεν είναι τόσο διαδεδομένα στη δημόσια εκπαίδευση. Στον εφησυχασμένο δάσκαλο, ασφαλισμένο πίσω από την μονιμότητα του και μη ελεγχόμενο εφ’ όλης της ύλης είναι πολύ εύκολο και βολικό να βάλει ένα θέμα στον πίνακα και να ζητήσει την ανάπτυξή του ή μια άσκηση και να ζητήσει τη λύση του. Είναι γνωστό ότι πολλές φορές οι κόλλες αυτών των πρόχειρων διαγωνισμάτων δεν επιστρέφονται διορθωμένες στο μαθητή.
Μια από τις τελευταίες προσπάθειες της επίσημης εκπαίδευσης για την πολυπόθητη στροφή της εκπαίδευσης σε χρήσιμες πρακτικές κατευθύνσεις ήταν η ίδρυση των πολυκλαδικών Λυκείων. Για την υλοποίηση αυτής της προσπάθειας δαπανήθηκαν σημαντικά ποσά για τα μέτρα της οικονομίας της χώρας, για τον εργαστηριακό εξοπλισμό τους Εκ των πραγμάτων μπαίνει το ερώτημα. Τι απέγινε ο πανάκριβος αυτός εξοπλισμός ; Ένα σημαντικό μέρος καταστράφηκε μέσα στην αγωνιστική παραζάλη. Ουδείς έχει κάνει έναν απολογισμό αυτών των ζημιών. Ιδιαίτερα από εκείνες τις πλευρές που κάλυψαν, υποστήριξαν κι ακόμα -λίγοι ευτυχώς- παρακίνησαν τις μαθητικές καταλήψεις.
Αλήθεια ποιο ήταν τελικά το όφελος αυτής της αδιέξοδης για πολλά χρόνια «αγωνιστικής δραστηριότητας». Μια ειλικρινή έρευνα επί του θέματος θα έδινε τις σημαντικές αρνητικές συνέπειες. Δεν αναφέρομαι μόνο στο οικονομικό επίπεδο. Περισσότερο μ’ ενδιαφέρει το εκπαιδευτικό επίπεδο και η γαλούχηση μιας γενιάς, που ακόμα βρισκόταν στην ευαίσθητη ηλικία της εφηβείας, με δικαιώματα που υπερέβαιναν την ωριμότητα τους. Μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα, πολιτικά κόμματα και περιθωριακές ομάδες αλίευσαν ανενόχλητες όλο το σημερινό συρφετό, που σπάει, καίει και λογαριασμό δε δίνει. Και μια κοινωνία που δεν ενοχλείται και θεωρεί σχεδόν φυσικό τέτοιες ενέργειες
Έτσι ας κάνω κάποιες προκαταρκτικές παρατηρήσεις.
Σ χ ο λ ε ί ο . χ ω ρ ί ς . κ α ν ό ν ε ς . κ α ι . π ε ι θ α ρ χ ε ί α . δ ε ν . ε ί ν α ι . σ χ ο λ ε ί ο. Από τον αρχικό του σκοπό το σχολείο χρεώνεται με το καθήκον της διαμόρφωσης του χαρακτήρα ενός νέου. Ύστερα έρχεται το καθήκον να τον εφοδιάσει με τις απαραίτητες χρήσιμες γνώσεις. Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός οι καθηγητές πρέπει να εξοπλιστούν με δικαιώματα, που θα τους καθιστούν ικανούς να επιβάλλουν την ηρεμία μέσα στην τάξη. Αν κάποιοι έχουν την ψευδαίσθηση ότι υπάρχουν χιλιάδες ταλαντούχοι δάσκαλοι που έχουν την προσωπική ικανότητα να επιβάλλονται χωρίς υποχωρήσεις μέσα στην τάξη είναι πολύ γελασμένοι. Στο σχολείο πρέπει βεβαίως να επιβραβεύεται η απόδοση και τιμωρείται, χωρίς τις δήθεν καλοσύνες κι επιείκειες, η παράβαση των κανόνων. Καλός δάσκαλος είναι ο αυστηρός δάσκαλος, αυτός που βαθμολογεί με αντικειμενικό τρόπο, υπερβαίνοντας τις προσωπικές του προτιμήσεις. Εδώ να τονιστεί και μια ακόμα πλευρά. Αλίμονο στο γονέα που στο παιδί υπονομεύει το δάσκαλό του. Στην πραγματικότητα υπονομεύει το ίδιο του το παιδί.
(συνεχίζεται)
Όμως να πούμε και του στραβού το δίκιο. Πολλές φορές αναγνωρίστηκε η ανάγκη της στροφής της εκπαίδευσης σε πρακτικά και χρήσιμα προβλήματα της ζωής. Πολλές φορές πάρθηκαν αποφάσεις, ψηφίστηκαν αναλυτικοί νόμοι κι έγιναν φιλότιμες προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Κάτι όμως σύντομα τα σταματούσε. Δεν είναι πολύ δύσκολο να ερμηνευθεί το φαινόμενο.
Πρώτον οι αντικειμενικές περιπέτειες που πέρασε ο τόπος. Διχασμός, Μικρασιατική καταστροφή, Κατοχή και εμφύλιος. Δεύτερο τα υποκειμενικά δεδομένα. Το εργαστήριο, το πείραμα και οι πρακτικές εφαρμογές απαιτούν ολοκληρωτική συμμετοχή του δάσκαλου. Χρειάζονται το μεράκι του και προφανώς η κατοχή των αντίστοιχων γνώσεων. Αυτά τα χαρακτηριστικά δεν είναι τόσο διαδεδομένα στη δημόσια εκπαίδευση. Στον εφησυχασμένο δάσκαλο, ασφαλισμένο πίσω από την μονιμότητα του και μη ελεγχόμενο εφ’ όλης της ύλης είναι πολύ εύκολο και βολικό να βάλει ένα θέμα στον πίνακα και να ζητήσει την ανάπτυξή του ή μια άσκηση και να ζητήσει τη λύση του. Είναι γνωστό ότι πολλές φορές οι κόλλες αυτών των πρόχειρων διαγωνισμάτων δεν επιστρέφονται διορθωμένες στο μαθητή.
Μια από τις τελευταίες προσπάθειες της επίσημης εκπαίδευσης για την πολυπόθητη στροφή της εκπαίδευσης σε χρήσιμες πρακτικές κατευθύνσεις ήταν η ίδρυση των πολυκλαδικών Λυκείων. Για την υλοποίηση αυτής της προσπάθειας δαπανήθηκαν σημαντικά ποσά για τα μέτρα της οικονομίας της χώρας, για τον εργαστηριακό εξοπλισμό τους Εκ των πραγμάτων μπαίνει το ερώτημα. Τι απέγινε ο πανάκριβος αυτός εξοπλισμός ; Ένα σημαντικό μέρος καταστράφηκε μέσα στην αγωνιστική παραζάλη. Ουδείς έχει κάνει έναν απολογισμό αυτών των ζημιών. Ιδιαίτερα από εκείνες τις πλευρές που κάλυψαν, υποστήριξαν κι ακόμα -λίγοι ευτυχώς- παρακίνησαν τις μαθητικές καταλήψεις.
Αλήθεια ποιο ήταν τελικά το όφελος αυτής της αδιέξοδης για πολλά χρόνια «αγωνιστικής δραστηριότητας». Μια ειλικρινή έρευνα επί του θέματος θα έδινε τις σημαντικές αρνητικές συνέπειες. Δεν αναφέρομαι μόνο στο οικονομικό επίπεδο. Περισσότερο μ’ ενδιαφέρει το εκπαιδευτικό επίπεδο και η γαλούχηση μιας γενιάς, που ακόμα βρισκόταν στην ευαίσθητη ηλικία της εφηβείας, με δικαιώματα που υπερέβαιναν την ωριμότητα τους. Μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα, πολιτικά κόμματα και περιθωριακές ομάδες αλίευσαν ανενόχλητες όλο το σημερινό συρφετό, που σπάει, καίει και λογαριασμό δε δίνει. Και μια κοινωνία που δεν ενοχλείται και θεωρεί σχεδόν φυσικό τέτοιες ενέργειες
Έτσι ας κάνω κάποιες προκαταρκτικές παρατηρήσεις.
Σ χ ο λ ε ί ο . χ ω ρ ί ς . κ α ν ό ν ε ς . κ α ι . π ε ι θ α ρ χ ε ί α . δ ε ν . ε ί ν α ι . σ χ ο λ ε ί ο. Από τον αρχικό του σκοπό το σχολείο χρεώνεται με το καθήκον της διαμόρφωσης του χαρακτήρα ενός νέου. Ύστερα έρχεται το καθήκον να τον εφοδιάσει με τις απαραίτητες χρήσιμες γνώσεις. Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός οι καθηγητές πρέπει να εξοπλιστούν με δικαιώματα, που θα τους καθιστούν ικανούς να επιβάλλουν την ηρεμία μέσα στην τάξη. Αν κάποιοι έχουν την ψευδαίσθηση ότι υπάρχουν χιλιάδες ταλαντούχοι δάσκαλοι που έχουν την προσωπική ικανότητα να επιβάλλονται χωρίς υποχωρήσεις μέσα στην τάξη είναι πολύ γελασμένοι. Στο σχολείο πρέπει βεβαίως να επιβραβεύεται η απόδοση και τιμωρείται, χωρίς τις δήθεν καλοσύνες κι επιείκειες, η παράβαση των κανόνων. Καλός δάσκαλος είναι ο αυστηρός δάσκαλος, αυτός που βαθμολογεί με αντικειμενικό τρόπο, υπερβαίνοντας τις προσωπικές του προτιμήσεις. Εδώ να τονιστεί και μια ακόμα πλευρά. Αλίμονο στο γονέα που στο παιδί υπονομεύει το δάσκαλό του. Στην πραγματικότητα υπονομεύει το ίδιο του το παιδί.
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου