Δημοτικό Σχολείο Νεοχωρίου

Η ιστορία του Δημοτικού σχολείου

 Όπως αναφέρει η συγγραφέας Αλκυόνη Παπαδάκη στο βιβλίο της, «ΤΟ ΝΙΟ ΧΩΡΙΟ» Αθήνα 1987, « Στα χρόνια της σκλαβιάς, είναι γνωστό, την εκπαίδευση την είχανε οι παπάδες, οι καλόγεροι κι οι αναγνώστες. Δίδασκαν στα κρυφά την ελληνική γλώσσα, από τη Φυλλάδα, το Ψαλτήρι, το οχταήχι κ.λ.π.

 Οι μαθητές ακολουθούσαν τον παπά ή τον αναγνώστη στα χωράφια, στα εκκλησάκια, όπου βρίσκανε καταφύγιο κι εκείνος άφηνε  τα ζώα του στη βοσκή κι έκανε γρήγορα το μάθημά του.

 Δεν ξέρω πως ήταν τα πράγματα αλλού, μα στο χώρο που μας ενδιαφέρει, αυτό γινότανε με το αζημίωτο. Οι μαθητές ή δούλευαν στα  χωράφια του «δασκάλου» αν είχε, ή το πιο συνηθισμένο, του έδιναν ό,τι μπορούσαν. Όσπρια, αυγά, κ.λ.π..Και πάλι η υποχρέωση στο πρόσωπο αυτό ήταν ιερή και τα λίγα γράμματα που μάθαιναν «κολυβογράμματα», πολύτιμα. Αργότερα, επισημοποιήθηκε, σα να πούμε, η «αποζημίωση», όπως τη λέγανε. Και οι γέροι Νιοχωριανοί διηγούνται πως ήτανε, λέει, υποχρεωτικό να δίνει ο μαθητής στο δάσκαλο κάθε Δευτέρα, ένα μεγάλο ψωμί. Κι όποιος δεν το ‘φερνε, «ξεσκόλιζε». Μάλιστα η συμφωνία ήτανε γραφτή και με δύο μάρτυρες. Η επιείκεια, τώρα για την ανέχεια κάποιου μαθητή, ήτανε στο χέρι του δασκάλου.

      Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας, γύρω στο1878 η εκπαίδευση στην Κρήτη αφέθηκε ελεύθερη. Οι κάτοικοι του Ν.Χωριού τότε κι οι προεστοί επικεφαλής κατέληξαν, πως για σχολείο θα χρησιμοποιούσαν το μικρό εκκλησάκι του Αποστόλου Θωμά. Δάσκαλο διάλεξαν τον Αναγνώστη, Σαριδάκη.

 Το σχολείο άρχισε να λειτουργεί αμέσως. Μόνο που το κτήριο παρουσίαζε πάρα πολλά προβλήματα. Το εκκλησάκι, ήταν υπόγειο. Το πάτωμα ασπρόχωμα. Και το χειμώνα, γέμιζαν νερά και λάσπες και δε μπορούσε κανείς να σταθεί. Τότε, όταν έβγαινε ο ήλιος, ο δάσκαλος και οι μαθητές κάθιζαν κάτω από μια μεγάλη ελιά που υπήρχε στην αυλή της εκκλησίας.

      Αργότερα το σχολείο μεταφέρθηκε στο καφενείο του Δημ. Λαγωνικάκη «το οποίον – όπως βλέπουμε στο παλιό γραφτό- την εποχήν εκείνην, επλήρει όλους τους όρους της σχολικής υγιεινής»!

 Ο τύπος του σχολείου ορίστηκε σαν μονοτάξιο κατώτερο σχολείο με Α΄,Β΄,Γ΄και Δ΄τάξη. Οι απόφοιτοι, αν ήτανε  «των γραμμάτων», συνέχιζαν τις σπουδές τους στο ανώτερο σχολείο το «σχολαρχείο»του Δήμου Αρμένων, που ήτανε τότε ο ονομαστός τότε «Ελληνονιδάσκαλος» Λαμπροκλής Βιστάκης.

 Στο πρώτο επίσημο σχολείο του Ν. Χωριού, δίδαξαν πολλοί μορφωμένοι, για τα χρόνια τους, άνθρωποι.

 Τα αποτελέσματα του ιδιωτικού κατώτερου σχολείου του Ν. Χωριού, όπως ασφαλώς και σε άλλα χωριά, θα γινόταν, τα έβγαζε κάθε χρονιά επιτροπή την αποτελούσαν σπουδαία  και μεγάλα πρόσωπα.

 Ο Δήμαρχος της Περιφέρειας, ο πρόεδρος του Σχολαρχείου Λαμπροκλής και εκπρόσωπος της κυβέρνησης που ερχόταν για το σκοπό αυτό από τα Χανιά. Οι εκπρόσωποι αυτοί, ήτανε βέβαια, Τούρκοι.

 Ύστερα από το μαγείρεμα των αποτελεσμάτων ακολουθούσε λαμπρή γιορτή. Οι μαθητές απάγγελλαν ποιήματα και διαλόγους κι όλοι οι γονείς κουβαλούσαν μπόλικα δώρα. Τυριά, αυγά, κουλούρες, κότες κι ότι άλλο αγαθό υπήρχε στα σπίτια τους για την επιτροπή.

 Οι παλιοί διηγούνται τα επεισόδια που έγιναν μια φορά σε μια τέτοια σχολική γιορτή.Το έτος 1896 ήταν δάσκαλος στο Ν.Χωριό, ο νεαρός και ονειροπόλος Γ. Παπαδάκης ή Πιπεράκης. Αυτός είχε όπως δείχνουνε τα πράγματα, μια σπίθα μέσα του, που δεν την έκανε καλά. Μια ιερή αγάπη για την πατρίδα και τα μεγάλα ιδανικά…

 Το μάθημά του ήτανε λένε, «σωστή πανδαισία», γιατί δεν περιοριζόταν στα ψαλτήρια και στα βιβλία της εκκλησίας, μα δίδασκε Κρητοελληνική ιστορία κι έβγαζε πύρινους λόγους για την ανάσταση του γένους κι άλλα τέτοια υψηλά και ωραία…

 Μια φορά, αυτός ο δάσκαλος ανέβηκε σ’ ένα πουλάρι, κι ύστερα του έδωσε μια βιτσιά και το άφησε ελεύθερο στα βουνά και στα λαγκάδια…

 Ήτανε το τέλος της χρονιάς και θα γινόταν η καθιερωμένη γιορτή. Έγιναν όλα όπως έπρεπε, επιτροπή, απολυτήρια κ.λ.π.. Ύστερα ήρθε και η σειρά να απαγγείλουν οι μαθητές τα ποιήματά τους.

 Πρώτη θέση, σε μια πολυθρόνα σκεπασμένη με κιλίμι και μαξιλάρες καθόταν ο Τούρκος εκπρόσωπος. Αφερίμ…. Αφερίμ…. Κι όλα πήγαιναν ρολόι. Μια στιγμή βγαίνει στην εξέδρα ένας μαθητής κι άρχισε ν’ απαγγέλει ένα ποίημα που το είχε γραμμένο , λένε, ο δάσκαλός του.

«Ω λυγηρόν και κοπτερόν σπαθί μου.

Και συ μαύρο τουφέκι μου, πουλί μου.

Εσείς τον Τούρκον σφάξετε

Τον τύραννον πατάζετε.

Να ζήσει το κορμί μου.

Ν’ αναστηθεί η ψυχή μου!

Αυτά τα δυο εγώ ποθώ,

Αυτά τα δυο λαχταρώ.

Να ζήσει το κορμί μου,

αναστηθεί η ψυχή μου!»

  Ο Τούρκος ξερόβηξε στην πολυθρόνα του, ταράχτηκε, ξεστρωθήκανε τα κιλίμια , πέσανε οι μαξιλάρες κι όρμισε απάνω σαν το θεριό.Ν’ αρπάξει το μαθητή και το δάσκαλο, να τους σφάξει. Να τιμωρήσει εκείνο το γκιαούρη βρομοδάσκαλο υποδειγματικά, που τόλμησε να σηκώσει κεφάλι και να περιπαίξει μια αυτοκρατορία…

  Το δάσκαλο τον αγαπούσαν, φαίνεται πολύ, όλοι οι χωριανοί. Κι είχε κι ο εκπρόσωπος, μια μικρή αδυναμία, όπως λένε, στο καλό μεζέ και στο μπαξίσι. Κι αυτά βοηθήσανε την κατάσταση και δεν έφτασε στα άκρα. Ώρες προσπαθούσαν οι προεστοί κι οι κάτοικοι να μερώσουν το Τούρκο. Τι τρόφιμα του φέρανε , πανιέρες ολόκληρες, τι κεντητά, τζοβαϊρικά, ότι είχανε και δεν είχανε οι κακομοίρηδες του τα ξαδιάσανε. Κι ύστερα, μ’ όλα τούτα γύρω του, κι από το κρασί και τη χώνεψη ναρκωμένος, είπε να πάει στο διάολο κι ο μαθητής κι ο δάσκαλος και να τον αφήσουν λιγάκι να ξεκουραστεί…

 Πέντε μουλάρια του φέρανε του αφορισμένου, για να φορτώσει και να συχωρέσει τους αίτιους…

 Ήρθε κι ο δάσκαλος αφού πέσανε στα πόδια του οι Χωριανοί και προπαντός οι κακομοίρηδες οι γονείς του μαθητή που στα καλά καθούμενα, χωρίς να ξέρει τι λέει και τι κάνει, παραλίγο να χάσει τη ζωή του, κι εζήτησε συγγνώμη, γραφτά και προφορικά όπως αξίωσε ο Τούρκος μετά το μεθύσι του.

 Σαν δικαιολογία, λέει, έγραφε, πως δεν φανταζόταν πως το αγνό και άδολο ποίημά του θα δυσαρεστούσε την Τουρκική Κυβέρνηση!!!».

  Το έτος 1898 επί Κρητικής Πολιτείας ιδρύεται στο Ν. Χωριό το πρώτο κρατικό σχολείο « Κατώτερο Μονοτάξιο Δημοτικό Σχολείο»,με δάσκαλο το Γεώργιο Παπαδάκη.

 Διδακτήριο δεν υπήρχε. Αυτό το πρόβλημα βασάνιζε τους προέδρους και προεστούς του χωριού. Ο τότε ιερέας του χωριού παπά Μάρκος, ήξερε περισσότερο από όλους το σκοπό και το προορισμό του κρατικού αυτού Σχολείου, διέθεσε τα ενοίκια της περιουσίας των ιερών ναών Παναγίας και Αποστόλου Θωμά για επισκευή αδέσποτου και ερειπωμένου κτηρίου. Το κτήριο αυτό ανακαινίστηκε και έγινε κατάλληλο για σχολικό διδακτήριο. Είχε δύο αίθουσες ευρύχωρες, αρκετά μεγάλη αυλή και μεγάλο σχολικό κήπο. Το μόνο μειονέκτημα που είχε ήταν, ότι βρισκόταν ανατολικά έξω από το χωριό και ο δρόμος που οδηγούσε σ’αυτό ήταν ανώμαλος και ανηφορικός.

 Επειδή ο ιδιοκτήτης του κτηρίου ήταν κωφός το διδακτήριο λεγόταν τότε, αλλά και σήμερα ακόμη «στου κουφού το σχολείο».

 Το έτος 1902 το εν λόγω σχολείο προήχθη σε διτάξιο. Σε αυτό δίδαξαν: 1) Χαράλαμπος Γεωργίου Μακριδάκης, απόφοιτος του ιεροδιδασκαλείου Αγίας Τριάδας και 2) ο Ιωάννης Σ. Περράκης, πτυχιούχος του διδασκαλείου Ηρακλείου Κρήτης. Διευθυντής ήταν ο δεύτερος.

 Το έτος 1926 το σχολείο, λόγω μεγάλης αύξησης των μαθητών, προήχθη σε τριτάξιο. Στο προσωπικό προστέθηκε και καταγόμενη από το Ρέθυμνο Αρσακιάς  Πέλα Καραπατάκη.

 Το σχολείο από κατώτερο που ήταν λειτούργησε ως ανώτερο και φοιτούσαν σ’ αυτό όχι μόνο οι μαθητές του χωριού, αλλά και οι προαγόμενοι από τα κατώτερα σχολεία των κοινοτήτων : Στύλου, Προβάρματος, Νεροπαϊδοχωρίου, Μαχαιρών και Μεγάλων Χωραφιών. Ο αριθμός των φοιτούντων μαθητών κειμενόταν από 120-125.

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟΥ

 Επειδή  το διδακτήριο του κουφού ήταν μικρό, η πολιτεία  χρησιμοποίησε παραπλήσιο δωμάτιο  το οποίο ήταν ιδιοκτησία του Ιωάννη Ν. Γαλανάκη. Σ’ αυτό φοιτούσαν οι μαθητές των ανώτερων τάξεων.

ΑΛΛΑΓΗ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟΥ

 Μετά από δύο χρόνια δηλαδή το έτος 1928 το διδακτήριο των ανώτερων τάξεων εγκαταλείφθηκε λόγω ακαταλληλότητας και νοικιάστηκε άλλο κοντά στο κρατικό σχολείο που ανήκε στο Γεώργιο Μανιεράκη, σημερινή κατοικία Μανούσου Γαλανάκη.

 Τόσο όμως το ιδιωτικό κτήριο όσο και το παλαιό κοινοτικό κρίθηκαν αργότερα εντελώς ακατάλληλα για να εκπληρώσουν το προορισμό τους και ήταν ανάγκη να βρεθεί νέο και σύγχρονο.

 ΤΟ ΝΕΟ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟ «ΤΥΠΟΣ ΤΡΙΤΑΞΙΟΥ»

 Η ανεπάρκεια του χώρου του παλιού διδακτηρίου, ο φόβος γκρεμίσματός του, η απόστασή του, το ακατάλληλο της τοποθεσίας, η έλλειψη χώρου  σχολικού γυμναστηρίου, ο ανώμαλος και πολύ αναφορικός δρόμος καθώς και το δύσκολο της εποπτείας και διευθύνσεως λόγω της στεγάσεως του σχολείου σε δύο διδακτήρια κατέστησαν την ανάγκη για την ίδρυση νέου σύγχρονου διδακτηρίου βάσει σχεδίου σχολικού αρχιτέκτονα και σε νέα τοποθεσία, προσφορότερη για όλες τις συνοικίες του χωριού.

 Το ζήτημα αυτό, αν και αναγκαίο, ήταν δύσκολο, γιατί ούτε χρήματα υπήρχαν, ούτε και κατάλληλο οικόπεδο.

 Όμως ο ζήλος, η δραστηριότητα και η θέληση των δασκάλων της εποχής εκείνης «Δημ. Παπαμάρκου,Δ/ντή- Χαράλ. Μακριδάκη- Μαγδαλ. Μπιζάκη, του ιερέα του χωριού Ελευθερίου Καστρινάκη, του σχολικού εφόρου Νικολάου Φρεσκάκη, του προέδρου της κοινότητας Παύλου Καραγιαννάκη και γενικά το ενδιαφέρον όλων των κατοίκων, οι οποίοι την εποχή εκείνη, όσο ποτέ άλλοτε ήταν μονιασμένοι και πειθαρχούσαν στις σκέψεις και αποφάσεις των τοπικών αρχόντων, έδωσαν τη λύση κουραστικού και πολυδάπανου αυτού ζητήματος.

 ΠΩΛΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ

  Οι εκκλησίες του χωριού « Παναγία και Απόστολος Θωμάς» είχαν από τα χρόνια της σκλαβιάς σημαντική περιουσία μέσα στο χωριό. Με άδεια της ιεράς Επισκοπής Κυδωνίας και Αποκαρώνου η εν λόγω περιουσία πουλήθηκε καθώς και το παλιό διδακτήριο και τα χρήματα διατέθηκαν για την αγορά οικοπέδου και την ανέγερση σ’ αυτό νέου διδακτηρίου. Την εκτέλεση της προαναφερόμενης εργασίας ανέθεσαν στο Διευθυντή του Σχολείου Δημ. Παπαμάρκου και στο Σχολικό Έφορο Νικόλ. Φρεσκάκη, με βοηθούς τους άλλους δασκάλους. Σε ελάχιστο χρόνο τα κτήματα πουλήθηκαν και αγοράστηκε αγρόκτημα του καταγόμενου από τα Πεμόνια, Νικηφόρου Πετρουλάκη. Η αγορά του οικοπέδου εγκρίθηκε από το σχολικό Αρχιτέκτονα Σταυρίδη.

ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΤΟΙΚΩΝ

 Το έτος 1928 άρχισε η ανέγερση του νέου διδακτηρίου από το Χανιώτη εργολάβο Βαλαδάκη, η τοιχοποιία του οποίου τελείωσε το ίδιο έτος και τούτο, γιατί οι κάτοικοι προσέφεραν προσωπική εργασία για να βρουν το απαραίτητο οικοδομικό υλικό.

 Το έτος 1931 είχε αποπερατωθεί όλη η εργασία του σχολείου από τον εργολάβο Κω/νο Παπαδογιάννη από τον Κεφαλά Αποκορώνου.

Επειδή όμως τα χρήματα δεν επαρκούσαν ζήτησε η Σχολική Εφορία οικονομική ενίσχυση από το Υπουργείο Παιδείας. Το εν λόγω Υπουργείο εκτιμώντας τους αγώνες των κατοίκων, χορήγησε προς το σχολικό ταμείο Νέου Χωριού το ποσό των 300.000 δραχμών, ποσό αρκετό για την πληρωμή όλων των υποχρεώσεων του σχολικού ταμείου και την αγορά απαραίτητων επίπλων και σκευών ώστε να αρχίσει άμεσα η ομαλή λειτουργία του σχολείου.

 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟΥ (1928)

  Βρίσκεται δίπλα στον  επαρχιακό δρόμο Χανίων-Ρεθύμνου και στη μέση του χωριού, πλαισιωμένο από δρόμους εκτός από το δυτικό του τμήμα.

 Είναι τύπος τριθέσιου Δημοτικού Σχολείου και έχει σχήμα Γ  με δυο προσόψεις μία  βόρεια και μία ανατολικά. Έχει τρεις αίθουσες διδασκαλίες και ένα μικρό αλλά αρκετά ωραίο και εξυπηρετικό γραφείο.

 Γενικά το διδακτήριο είναι σήμερα από πάσης πλευράς τέλειο.

ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΝΕΩΝ ΑΙΘΟΥΣΩΝ ΣΤΙΣ ΗΔΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ

ΑΠΟ ΤΟ 1928

 Το έτος 1996 αποφασίστηκε η αναβάθμιση του σχολείου από 3/θ σε 6/θ και έγινε προσθήκη στο ήδη υπάρχον κτήριο τεσσάρων νέων αιθουσών, που σήμερα στεγάζουν τις τάξεις Α,Β,Γ, και την αίθουσα πληροφορικής.

 Για να γίνουν τα προαναφερόμενα δούλεψαν μαζί, η κοινοτική αρχή και ο Σύλλογος Γονέων που εκτός από τη  συνδρομή της πολιτείας προσφέρθηκε απλόχερα και η συνδρομή των εντός και εκτός κατοίκων του Νέου Χωριού.

 Το έτος 1998 ολοκληρώθηκαν όλες οι εργασίες επέκτασης του σχολείου που αποτελεί το στολίδι του χωριού.

 ΠΡΟΑΓΩΓΕΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ 1898-2011

 Το έτος 1898 επί Κρητικής πολιτείας ιδρύεται στο Νέο Χωριό το πρώτο κρατικό Σχολείο με την ονομασία: « Κατώτερο Μονοτάξιο Δημοτικό Σχολείο Νέου Χωριού»

 Το έτος 1902 το εν λόγω σχολείο προάγεται σε διτάξιο.

 Το έτος 1926 το σχολείο, λόγω καταπληκτικής αύξησης των μαθητών(120-125), προάγεται σε τριτάξιο με την ονομασία: «Ανώτερο τριτάξιο Δημοτικό Σχολείο Νέου Χωριού»

 Το έτος 1996 το σχολείο προάγεται σε εξαθέσιο Δημοτικό Σχολείο Νέου Χωριού, λόγω κατάργησης των Δημοτικών Σχολείων: μονοθέσιο Δημ. Σχ. Αρμένων(1885-1987), μονοθέσιου Δημ. Σχολείου Προβάρματος, μονοθέσιου Δημ.Σχ.Μαχαιρών(1959-1979) ,μονοθέσιου Δημ.Σχ. Ραμνής (1899-1993), 1/θ Δ. Σχ.Καρρών (1929-1983), 1/θ Δ. Σχ. Απτέρων(Μεγάλων Χωραφιών), 1/θ Δ.Σχ Χιλιομουδούς,(1901-1945), 1/θ Δ. Σχ.Σαμωνά (1932-1999)

 Τα παραπάνω πιστοποιούνται με το έγγραφο Αρ. Πρωτ.9361/9-7-1996 της Δ/νσης Π.Ε.Χανίων προς το τότε πρόεδρο της Κοινότητας Νέου Χωριού, με θέμα «Προαγωγή Σχολείου» και αναφέρει:

Ευχαρίστως σας γνωρίζουμε ότι με Προεδρικό Διάταγμα έγινε η προαγωγή του Σχολείου της Κοινότητάς σας από 3/θέσιο σε 6/θέσιο ως 6/θ Δημ. Σχολείο Νέου Χωριού Αποκορώνου και θα λειτουργήσει από το σχολικό έτος 1996-1997.

 Ευελπιστούμε ότι: α) η προαγωγή του θα συντελέσει στην αναβάθμιση της παρεχόμενης αγωγής και μόρφωσης στα παιδιά της Κοινότητάς σας και β) θα συμβάλετε, στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων σας στη σωστή και εύρυθμη λειτουργία του.

Ακολουθούν υπογραφές του τότε Δ/ντή Π.Εκπ/σης Ν.Χανίων και της Νομάρχου Χανίων κυρίων Αλυγιζάκη Σπυρίδωνος και της Μαρκογιαννάκη Αλέκας αντίστοιχα.