Το Πολέμι (Κύπρος)

Το Πολέμι στο τομέα της εκπαίδευσης φαίνεται πως πρωτοπορεί σε σχέση με τα υπόλοιπα χωριά του νησιού. Σαφέστερα, η εκπαίδευση ανάγεται στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, γεγονός που σχετίζεται με την δραστήρια
παρουσία του Μετοχίου του Κύκκου στο χωριό. Αποκορύφωμα στην ιστορία της εκπαίδευσης του χωριού αποτελεί χωρίς αμφιβολία η ίδρυση της Εμπορικής Σχολής Πολεμίου. Ας γνωρίσουμε, όμως, καλύτερα την ιστορία της εκπαίδευσης στο Πολέμι, η οποία συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξη της πνευματικής ζωής στην ευρύτερη περιοχή.

Ειδικότερα, το 19ο το μοναστήρι του Κύκκου ανέλαβε τη μόρφωση του υπότροφου, Σάββα μοναχού Κυκκώτη, μετέπειτα δάσκαλου του χωριού, στη Θεσσαλονίκη και στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Από το 1833, ο δάσκαλος του χωριού, γνωστός ως «Λογιώτατος», δίδασκε «εκκλησιαστικά γράμματα», όπως γραφή, αριθμητική και εκκλησιαστική μουσική στην οικία του. Από το 1863, έτος θανάτου του προαναφερόμενου δασκάλου, μέχρι και το 1878, την μόρφωση στο χωριό μεταλαμπάδευαν οι ιερείς. Το 1878, κατέφθασε στο χωριό καινούριος δάσκαλος, ο Χατζησθένης Σταυρινίδης, ο οποίος σπούδασε στα Ιεροσόλυμα. Στο μεταξύ, στα 1870, έλαβε χώρα η ίδρυση κοινοτικού σχολείου.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, το 1948, έπειτα από πρωτοβουλία ορισμένων κατοίκων του χωριού, πραγματοποιήθηκε η οικοδόμηση περιφερειακού γυμνασίου. Το συγκεκριμένο σχολείο, προτού τεθεί σε λειτουργία ως κυβερνητικό, αποτελούσε Κοινοτική Εμπορική Σχολή ή αλλιώς η Ανωτέρα Εμπορική Σχολή Πολεμίου.

Η ίδρυση του συγκεκριμένου σχολείου μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν πράγματι ένα κατόρθωμα για τα δεδομένα και τις δυσκολίες της εποχής. Τότε, μάλιστα, η Κύπρος βρισκόταν υπό την αποικιακή κυβέρνηση, η οποία δεν ενδιαφερόταν για τη μόρφωση του λαού. Την ίδρυση της Σχολής στο Πολέμι οραματίστηκαν ο καθηγητής Νίκος Καραπατάκης, καθώς και μια ομάδα φιλοπρόοδων κατοίκων του χωριού. Αρχικά, απευθύνθηκαν στο Μητροπολίτη Πάφου, στη συνέχεια στον Άνθιμο, χωρίς όμως θετική ανταπόκριση. Έπειτα, έπεισαν τους προύχοντες του χωριού να απευθυνθούν στον υπεύθυνο για θέματα παιδείας. Τελικά, επιτεύχθηκε συμφωνία. Συγκεκριμένα, εξασφάλισε την άδεια ιδρύσεως με αντάλλαγμα τον έλεγχο της από την Εφορία της κυβέρνησης.

Σαφέστερα, στις 10 Ιουλίου του 1949, η κοινότητα Πολεμίου συγκεντρώθηκε για να συζητήσει σχετικά με την ίδρυση της Ανωτέρας Σχολής, αλλά και τον «καταρτισμόν του Καταστατικού αυτής». Έπειτα από πολύωρες συζητήσεις, εγκρίθηκε το Καταστατικό και διατυπώθηκαν οι Κανονισμοί από τριάντα άρθρα.

Όπως διασώζει ο Κωνσταντίνου Φίλιππος σε σχετικό κείμενό του, το 1ο και 2ο άρθρο καθόρισαν την «ονομασία και την έδρα της Σχολής», ενώ το 3ο όρισε το σκοπό της ίδρυσης της Σχολής. Συγκεκριμένα, τέθηκε ως βασικός σκοπός της σχολής η μόρφωση των παιδιών της υπαίθρου ανεξάρτητα από τη φυλή και το θρήσκευμα.

Επιπρόσθετα, μέσα από τα άρθρα ρυθμίστηκαν θέματα που αφορούσαν τη διοίκηση και την οργάνωση του σχολείου. Λόγου χάρη, διευθυντής και ιδρυτής του σχολείου ορίστηκε ο Νίκος Καραπατάκης, ο οποίος μεταξύ των άλλων ήταν «υπεύθυνος για τον καταρτισμό των προγραμμάτων εργασίας, την εποπτεία των καθηγητών και την πειθαρχία των μαθητών». Τη διοίκηση του σχολείου ανέλαβε η «Σχολική Επιτροπεία» δέκα μελών με πενταετή θητεία και εκλεγμένη από τους άρρενες του χωριού που συμπλήρωναν το 22ο έτος της ηλικίας τους.

Στη συνέχεια, η Γενική Συνέλευση εξέλεξε Επιτροπεία έντεκα μελών, εκ των οποίων ο ένας ήταν ο ιερέας του χωριού, ο Παναγιώτης Νεοφύτου. Η Επιτροπεία αυτή είχε συμβουλευτικό χαρακτήρα.

Σημαντικός σταθμός στην ιστορία της Σχολής θεωρείται η απόφαση της Σχολικής Επιτροπείας, στα 1952, να εγγραφεί στο «Μητρώο σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης» ως «δημοσιώς επιχορηγουμένης», με τον όρο να ακολουθεί «πρόγραμμα εμπορικής κατεύθυνσης». Αυτό σήμαινε την καταβολή των μισθών των καθηγητών από την κυβέρνηση, αλλά ταυτόχρονα και τον πλήρη κυβερνητικό έλεγχο στις προσλήψεις προσωπικού, στα ωρολόγια καθώς και τα αναλυτικά προγράμματα.

Η προαναφερόμενη απόφαση της Σχολής

δέχτηκε αρκετές επικρίσεις, γιατί συνέπεσε με την περίοδο οργάνωσης του απελευθερωτικού αγώνα κατά της αποικιοκρατίας. Σε περιοδικό της εποχής «Εθνική Κύπρος», οι κάτοικοι του χωριού κατηγορήθηκαν ως «συνεργάτες» των Άγγλων. Η κατηγορία αυτή διέψευσε το φλογερό πάθος που επέδειξε η νεολαία του Πολεμίου κατά τον απελευθερωτικό αγώνα του 1955 με 1959.

Επίσης, πρέπει να σημειωθεί πως η απόφαση πάρθηκε όταν η Σχολή απειλείτο με διάλυση, εξαιτίας δυσβάστακτων οικονομικών προβλημάτων.. Γ’ αυτό άλλωστε και ο Φίλιππος Κωνσταντίνου γράφει πως: «Πιστεύω πως άδικα είναι που κατηγορήθηκε η τότε διεύθυνση και η σχολική εφορεία για την τότε απόφαση του, που υπό τις επικρατούσες τότε περιστάσεις ήταν σοφή και συνετή».
Τρία χρόνια μετά την εγγραφή του σχολείου στα «σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης», σαφέστερα τον Αύγουστο του 1955, οικοδομήθηκε ένα μοντέρνο σχολικό κτίριο και εργαστήρια. Τα έξοδα ανέγερσης ανήλθαν στις είκοσι έξι χιλιάδες οχτακόσιες λίρες, από τις οποίες οι επτά πεντακόσιες χορηγήθηκαν από την κυβέρνηση. Ευτύχημα αποτελεί πως το 1960, έτος ανακήρυξης της ανεξαρτησίας, το δάνειο χαρίστηκε από τον πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄.

Στο μεταξύ, το 1958, η Σχολή μετονομάστηκε σε Εμπορικό Λύκειο Πολεμίου και το 1959 σε Εμπορικό Γυμνάσιο, ενώ ταυτόχρονα τέθηκε υπό τον «έλεγχο του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, όπως και όλα τα ελληνικά γυμνάσια».

Η ίδρυση Γυμνασίου τόσο για το Πολέμι όσο και για τα γύρω χωριά ήταν σωτήρια, εφόσον παρείχε την ευκαιρία μορφώσεως σ’ όλα τα παιδιά ανεξαρτήτου φύλου και οικονομικής κατάστασης. Στην αρχή φοιτούσαν μόνο άρρενες, αλλά από τη δεκαετία του ’50 και κοπέλες, χάρη στην παρότρυνση του τότε προέδρου της σχολικής εφορίας.

Το 2000 οι κάτοικοι της κοινότητας, θέλοντας να τιμήσουν αλλά και να δείξουν την εκτίμηση τους προς τον Νίκο Καραπατάκη, ανέγειραν την προτομή του στην αυλή του σχολείου.

Στις μέρες μας, στην αυλή του σχολείου υπάρχει μια πλάκα όπου αναγράφονται τα μέλη της Πρώτης Σχολικής Εφορείας Πολεμίου. Τα πρώτα μέλη ήταν:

·         Παπα Γεώργιος Νεοφύτου

·         Χαράλαμπος Φιλιππίδης

·         Παναγιώτης Λάμπρου

·         Ιωάννης Θεοδοσίου

·         Χαράλαμπος Δ. Παρπέρης

·         Μιχαλάκης Χριστοδούλου

·         Χριστόδουλος Γεωργίου

·         Κώστας Θεοδοσίου

·         Ιάκωβος Ι. Σωτηριάδης

·         Παναγιώτης Κόκκινος

·         Χαρίλαος Γεωργίου

·         Θεοδόσιος Αντωνίου

·         Χαρίλαος Σ. Κωμοδράκος

Αναμφισβήτητα, το Πολέμι κατέστη προπύργιο γνώσης για ολόκληρη την Πάφο. Οι απόφοιτοι της Σχολής του Πολεμίου κατάφεραν να διαπρέψουν χαράζοντας μια αξιόλογη σταδιοδρομία σ’ όσους τομείς επιδόθηκαν. Αρκετοί μάλιστα απόφοιτοι του σχολείου ανήλθαν σε σημαντικές κυβερνητικές θέσεις.

Πηγές:
Κάτοικοι του χωριού
Κωνσταντίνου Φίλιππος, «Η γένεση του Γυμνασίου Πολεμίου- Πάφου», εφημερίδα «Αλήθεια», 15 Ιανουαρίου 2006
Φάρος Πνευματικός, Περιοδικό Γυμνασίου Πολεμίου 2004-2005