ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1880-1900

Μεγάλη ανάπτυξη παρουσιάζουν τα εκπαιδευτήρια της Θεσσαλονίκης κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα. Το 1882 συγκεκριμένα λειτουργούν στην πόλη τα παρακάτω εκπαιδευτικά ιδρύματα: 1) τριτάξιο διδασκαλίο με 6 καθηγητές και 50 σπουδαστές από διάφορα μέρη της Μακεδονίας, 2) εξατάξιο γυμνάσιο με 10 καθηγητές και 250 μαθητές, 3) ανώτερο πεντατάξιο παρθεναγωγείο, τετρατάξιο δημοτικό θηλέων και κεντρικό νηπιαγωγείο, που λειτουργούν κάτω από ενιαία διεύθυνση με 5 καθηγητές, 6 δασκάλες και 800 συνολικά μαθητές, 4) εξατάξιο κεντρικό δημοτικό σχολείο με 13 δασκάλους και 650 μαθητές χωρισμένους σε τμήματα κατά τάξεις, 5) δημοτικό σχολείο της συνοικίας Βαρδαρίου με 1 δάσκαλο και 50 μαθητές, και 6) τρία νηπιαγωγεία με 400 συνολικά νήπια. Υπάρχουν δηλαδή κατά το έτος αυτό στη Θεσσαλονίκη 10 σχολεία με 44 εκπαιδευτικούς και 2200 μαθητές συνολικά.

Κατά το σχολικό έτος 1884-85 οι μαθητές του γυμνασίου φθάνουν τους 304, από τους οποίους οι 104 προέρχονταν από διάφορες πόλεις της Μακεδονίας, όπως και 80 μαθήτριες του ανωτέρου παρθεναγωγείου. Στο μεταξύ είχε ιδρυθεί και τέταρτο ενοριακό νηπιαγωγείο στη συνοικία Βαρδαρίου.

Η ετήσια δαπάνη για τη λειτουργία των σχολείων κατά το έτος αυτό ανήλθε σε 484.724 γρόσια.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον κατά την ίδια περίοδο παρουσιάζει και το αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας μαθημάτων, τόσο στο γυμνάσιο όσο και στο ανώτερο παρθεναγωγείο. Μια πρόχειρη σύγκριση με τα αντίστοιχα προγράμματα των σημερινών γυμνασίων αρκεί για να μας πείσει ότι τα σχολεία της εποχής εκείνης δεν υστερούσαν καθόλου, τουλάχιστον ως προς τη διδασκαλία των θεωρητικών μαθημάτων.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ 1900-1910

Κατά την πρώτη δεκαετία του 20ου αι. η ανάπτυξη των σχολείων της Θεσσαλονίκης συνεχίζεται. Κατά την περίοδο αυτή στη θέση του διδασκαλείου, που είχε στο μεταξύ διαλυθεί, ιδρύονται δυο υποδιδασκαλεία (αρρένων-1901 και θηλέων), οργανώνεται βιβλιοθήκη του γυμνασίου, ιδρύονται νέα κοινοτικά σχολεία, καθώς και το γνωστό ορφανοτροφείο Παπάφη “Μελιτεύς” (1903).

Την ίδια εποχή εμφανίζονται και τα πρώτα ιδιωτικά σχολεία, μερικά από τα οποία συνεχίζουν ακόμη την δράση τους ευδόκιμα. Ήδη κατά τα τελευταία χρόνια του 19^ου αι. ο γνωστός λόγιος ιερομόναχος Στέφανος Νούκας, είχε ιδρύσει στη Θεσσαλονίκη το “Ελληνικόν Εμπορικόν Λύκειον”. Στο σχολείο αυτό το1902 φοιτούσαν 96 μαθητές .Το 1905 ,με χρηματοδότηση του πλούσιου ομογενή Γρηγορίου Μαρασλή , έκτισε νέο κτίριο και ίδρυσε το γνωστό “Μαρσάλειον Ελληνικόν και Πρακτικόν Λύκειον”.Δημιούργημα του Νούκα είναι και το “Πρότυπον Παρθεναγωγείον”(1905), που λειτουργεί και σήμερα ως “Εκπαιδευτήρια Αγλαιας Σχινά”

Το 1906 ιδρύθηκε η νυχτερινή σχολή του “Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου”, μαζί με το παράρτημα της της συνοικίας Αγίας Τριάδος.

Το 1907 ιδρύεται η “Εμπορική και Πρακτική Σχολή Αθ. Κωνσταντινίδου”, που είχε και οικοτροφείο. Το σχολείο αυτό συνεχίζει και σήμερα τη δράση του με την επωνυμία “Σχολή Κωνσταντινίδη”.

Το Σεπτέμβριο του 1905 ιδρύεται η σχολή χειροτεχνημάτων “ Άγιος Παύλος” που λειτούργησε ως το 1911 με σαράντα περίπου μαθήτριες. Το ίδρυμα αυτό, που διευθύντριά του ήταν η Αμαλία Οικονόμου, έγινε με πρωτοβουλία της συζύγου του Παύλου Μελά Ναταλίας και της θείας της Μαρίας Δραγούμη, ως παράρτημα των “ Ελληνικών Βασιλικών Σχολών Χειροτεχνημάτων”, που είχαν την έδρα τους στη Αθήνα. Κύρια αποστολή της σχολής, που στεγαζόταν σε ένα τριώροφο αρχοντικό και, εκτός από το εργοστάσιό της, διέθεται και οικοτροφείο, ήταν η περίθαλψη και προστασία των ορφανών κοριτσιών του Μακεδονικού Αγώνα