Απόσπασμα από το μυθιστόρημά μου "Οι φοιτητές"
Το σύνηθες στις αντιδράσεις του μέσου ανθρώπου είναι να επηρεάζεται κυρίως από τα γεγονότα της συγκυρίας και της επικαιρότητας. Πολλοί λίγοι είναι εκείνοι που μεταθέτουν τον ορίζοντά λίγο μακρύτερα από τη μύτη τους κι ακόμα λιγότεροι αυτοί που δεν πέφτουν θύματα πρόσκαιρων επηρεασμών. Το πλέον συνηθισμένο είναι η προσκόλληση σε αμφίβολης σοβαρότητας και επίπτωσης συμβάντα της καθημερινότητας, που όπως ήρθαν έτσι και θα εξαφανιστούν στη συνέχεια, μην αφήνοντας σημάδια και μόνιμες επιπτώσεις στην εξέλιξη της ιστορίας. Ασήμαντα περιστατικά, που δεν θα καταγραφούν σε καμιά σελίδα της ιστορίας.
Η δολοφονία του βουλευτή Λαμπράκη έδειξε ότι τα παράκεντρα εξουσίας που ζούσαν και βασίλευαν πλάι και πάνω από την επίσημη πολιτική και κοινοβουλευτική ηγεσία καθόριζαν επακριβώς τα όρια της επιτρεπόμενης δράσης και το εύρος των πάσης φύσεως ελευθεριών όλων των άλλων παραγόντων της πολιτικής ζωής και «έπνιγαν» κάθε παράταιρο φαινόμενο που θα αμφισβητούσε την εξουσία τους και τον πλήρη έλεγχο σε ορισμένους θύλακες, όπως στρατός, δικαιοσύνη, εκκλησία κτλ.
Η πολιτική των κομμάτων έπρεπε εγκαίρως να ξεκαθαρίσει τη στάση της πάνω σε αυτό το δεδομένο. Έχει τα κότσια να χτυπήσει το χέρι πάνω στο μαχαίρι; Είναι ο συσχετισμός των δυνάμεων σε τέτοιο επίπεδο ώστε να κηρύξεις κατά μέτωπο επίθεση κατάληψης και των τελευταίων θυλάκων της μετεμφυλιακής εξουσίας ή αντίθετα χρειάζεται μια μετρημένη και υπομονετική πλαγιοσκόπηση αυτών των θυλάκων και η βαθμιαία υπόσκαψη τους; Δεν έχω καθόλου στοιχεία ότι πέρασε από το μυαλό τους αυτό το πρόβλημα ή έγινε κάποιος σχετικός προβληματισμός.
Η άρνηση του Γ. Παπανδρέου να δεχθεί τη συμβιβαστική λύση από εμένα ερμηνεύεται ότι έγινε η πρώτη επιλογή, δηλαδή η κατά μέτωπο επίθεση. Κάποιες πιο ψύχραιμες φωνές που ζήτησαν συμβιβασμό ωθήθηκαν στη διάσπαση της προσφάτως νικήτριας δημοκρατικής παράταξης και θύματα της, άδικης -έως υπερβολής- διακωμώδησης των ηγετών της συμβιβαστικής άποψης. Στολίστηκαν με όλα τα δυνατά επίθετα με τα επιεικέστερα εξ αυτών, το στίγμα του αποστάτη και του ανθρώπου που εξαγοράστηκε με μαύρα χρήματα. Αντί να γίνουν οι αναγκαίες κινήσεις που θα απέτρεπαν τη διάσπαση της Ένωσης Κέντρου έγιναν αντίθετα τα πάντα να βαθύνει το χάσμα και να πυρωθεί το μίσος, που έντεχνα καλλιεργούνταν από υστερόβουλους κύκλους και από έναν λαό που με αξιοσημείωτη ευκολία παρασύρεται από δευτερεύοντα γεγονότα και εντυπώσεις πέφτοντας θύμα τους .
Και η Αριστερά; Αυτή « αγρόν ηγόραζεν» ζώντας στον εικονικό της κόσμο, αναμένοντας για την οποιαδήποτε πρωτοβουλία την έγκριση μιας ομάδας ανθρώπων που κατοικοέδρευαν εκτός Ελλάδος απομονωμένων απ’ τις εξελίξεις, όχι αθώων από την εποχή της ήττας, αλλά που πεισματικά ήθελε να κρατήσει για τον εαυτό της όλη την εξουσία και πλήρη έλεγχο επί των αποφάσεων. Οι εγχώριοι ηγέτες, πλην κάποιων φωτεινών εξαιρέσεων, διστακτικοί, μικρότεροι των περιστάσεων, στέκονταν εκκρεμείς, αναποφάσιστοι και άρα ανεπαρκείς. Εύκολα ευθυγραμμίστηκαν με τη συναισθηματική αντίδραση των μαζών που είχαν διεγερθεί εντέχνως από ανεύθυνους κύκλους που επιζητούσαν ένταση και διχασμό. Στοιχήθηκαν στην ένταση και έως την συντήρησαν όλο αυτό το διάστημα. Αυτή η συμπεριφορά δεν τους άφησε χρόνο να ασχοληθούν με το κακό που δρομαίως επερχόταν.
Η πορεία προς ανώμαλες εξελίξεις άρχισε σαφώς να διαγράφεται, αλλά παρ’ όλα αυτά να μην εμφανίζονται εκείνες οι απαραίτητες πρωτοβουλίες αποτροπής αυτού του ενδεχόμενου, πέρα από τις συνήθεις και αόριστες καταγγελίες ύπαρξης αυτού του ενδεχόμενου. Όμως τα προβλήματα δε λύνονται με ευχές, όπως οι αρρώστιες δε θεραπεύονται με ευχέλαια.
Η εκτροπή ήταν πασιφανής και μοιραία. Μόνο, που για λόγους εσωτερικών αντιθέσεων και ανταγωνισμών, τους έτοιμους στρατηγούς να ανέβουν στην εξουσία τους πρόλαβαν οι πιο αποφασιστικοί συνταγματάρχες, φιλόδοξοι επιβήτορες της εξουσίας. Στη θέση αυτή πρέπει να ειπωθεί με κάθε καθαρότητα και χωρίς τις ιδεοληψίες και σκοπιμότητες, που εκ των υστέρων καλλιεργήθηκαν, ότι η εκτροπή δε συνάντησε την αντίσταση που αναμενόταν και ήλπιζε κάποιος παρατηρητής των συμβαινόντων