Ένα σχολείο του χθες για μαθητές του σήμερα
11.02.2015
Η πλάκα παρομοιάζεται με ipad και ο κονδυλοφόρος με το στυλό, στη θέα της ποδιάς εμφανίζονται χαμόγελα, ενώ τα μαθητικά συσσίτια του 1930 προβληματίζουν
Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών, στις τάξεις του κρύβει θησαυρούς και δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν «πως έμαθαν γράμματα» οι προηγούμενες γενιές
Ρεπορτάζ Δήμητρα Συμεωνίδου
Μία σχολική αίθουσα του χθες
Η πλάκα παρομοιάζεται με ipad και ο κονδυλοφόρος με το στυλό. Στη θέα της ποδιάς εμφανίζονται χαμόγελα, ενώ τα μαθητικά συσσίτια του 1930 προβληματίζουν. Ένα σχολείο του χθες γίνεται κέντρο γνώσης για τους μαθητές του σήμερα. Αυτό είναι το Θρακικό Μουσείο Παιδείας της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνή, που στις τάξεις του κρύβει θησαυρούς και δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν «πως έμαθαν γράμματα» οι προηγούμενες γενιές. Από το 1991 υπάρχει και λειτουργεί στην πόλη μας η ΕΠΕΚ (Εταιρεία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής), η οποία είναι προϊόν πρωτοβουλίας εκπαιδευτικών και κυρίως του επιτίμου προέδρου και δασκάλου Αλέξανδρου Καζαντζή, ο οποίος μαζί με άλλους εκπαιδευτικούς ίδρυσε αυτή την εταιρεία. Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας ιδρύθηκε το 1992 με απόφαση του Δ.Σ. της ΕΠΕΚ, ύστερα από πρωτοβουλία του Αλέξανδρου Καζαντζή, τότε προέδρου της. Η ολοκλήρωσή του είναι έργο δεκαπενταετούς περίπου προσπάθειας. Εγκαινιάστηκε το Μάιο του 2005. Καλύπτει μουσειακό κενό στο χώρο της παιδείας σε αντίθεση με την πληθώρα μουσειακής παρουσίας άλλων πολιτισμικών τομέων και εποχών. Σκοπός της ίδρυσής του είναι η συλλογή όλου του διάσπαρτου υλικού, εντύπων και σχολικών ειδών, που έχει ιστορική σημασία για το θρακικό, αλλά και τον ευρύτερο ελληνικό χώρο.
Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας στεγάζεται στο ιστορικό 5ο νηπιαγωγείο Κομοτηνής, που βρίσκεται στον περίβολο του ναού Αγίου Γεωργίου Κομοτηνής. Το κτίριο αυτό ανεγέρθηκε το 1882 από τους ηπειρώτες ευεργέτες Χατζηκωνσταντή Ζωίδη και τη σύζυγό του Βασιλική, με σκοπό να λειτουργήσει ως νηπιαγωγείο. Το 1995 παραχωρήθηκε από το Δήμο Κομοτηνής στην ΕΠΕΚ. με σκοπό να στεγάσει το Θρακικό Μουσείο Παιδείας.
ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΙΑΣ ΑΛΛΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Αντικείμενα που είχαν σχέση με τη σχολική πραγματικότητα όπως η ποδιά, το κουδούνι, τα πράσινα ξύλινα θρανία, η βέργα του δασκάλου, ο μαυροπίνακας, ο σπόγγος, η πλάκα με το κονδύλι, σήμερα εκτίθενται στο Μουσείο, αφού αντικαταστάθηκαν τα σχολεία από άλλα σύγχρονα. «Πολλά από αυτά τα αντικείμενα και τα εκθέματα μας τα έχουν φέρει εκπαιδευτικοί. Αλλιώς όλα θα είχαν πάει στον κάδο τον αχρήστων», θα πει στο «Χ» ο σημερινός πρόεδρος της ΕΠΕΚ Δημοσθένης Τακάς και προσθέτει «πρόκειται για παλιά μέσα διδασκαλίας, όπως χάρτες, άβακες, μέσα για πειράματα φυσικής ή χημείας, μηχανές με διαφάνειες για βιολογία και ζωολογία σαν βοηθητικά μέσα διδασκαλίας, και βέβαια τα παραδοσιακά θρανία. Έχουμε ποδιές, πηλήκια, τα οποία φορούσαν τότε οι μαθητές». Είναι η πλάκα, το πινακάκι από σχιστόλιθο πάνω στο οποίο έγραφαν οι μαθητές και τα σημερινά παιδιά το παρομοιάζουν με ipad, το κονδύλι ή κοντύλι, το ραβδάκι από σκόνη σχιστόλιθου, το οποίο χρησίμευε για να γράφουν πάνω στην πλάκα και του οποίου η χρήση σταμάτησε τη δεκαετία του 1950.
Ο σπόγγος, η τυλιγμένης μακρόστενη λωρίδα τσόχας ή άλλου υφάσματος που τη χρησιμοποιούσαν οι μαθητές για να σβήσουν την πλάκα ή τον πίνακα. Η πένα, μεταλλική τριγωνική μύτη με μία σχισμή, το μελανοδοχείο, ο κονδυλοφόρο, το καλαμάρι, θήκη σαν σωλήνας όπου φύλαγαν τις πένες και τους κονδυλοφόρους και το στυπόχαρτο, η ξύλινη κατασκευή που στο κάτω κυρτό μέρος της είχε απορροφητικό χαρτί και χρησίμευε για την αφαίρεση της περίσσιας μελάνης από τα έγγραφα. Στο Μουσείο επίσης υπάρχουν σχολικά βιβλία, σε εκδόσεις προπολεμικές και μεταπολεμικές, τα αλφαβητάρια, τα αναγνωστικά αλλά και η Άπασα Ύλη, βιβλίο που περιελάμβανε όλα τα διδασκόμενα μαθήματα. Επίσης εκεί εκτίθενται μαθητικές ποδιές, για μαθητές νηπιαγωγείου, δημοτικού και γυμνασίου. Ήταν το υποχρεωτικό ένδυμα που φορούσαν όλοι οι μαθητές στο σχολείο. Η ποδιά των αγοριών ήταν κοντή σαν σακάκι, ενώ το κοριτσιών ήταν μακριά σαν φόρεμα. Καταργήθηκε το 1982.
ΤΑ ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΣΙΤΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Προβληματισμό από τη σύνδεση με το σήμερα προκαλούν οι εικόνες στο Μουσείου με τα συσσίτια, αλλά και τα αντικείμενα που διασώζονται, οι τεράστιες κατσαρόλες και τα ατομικά δοχεία. Από το 1927 ξεκίνησε η λειτουργία των μαθητικών συσσιτίων, αλλά πιο συστηματικά από το 1946 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Οι περισσότερες ελληνικές οικογένειες δεν μπορούσαν να ταΐσουν τα παιδιά τους και αυτά κινδύνευαν να μην αναπτυχθούν σωστά ή ακόμη και να αρρωστήσουν. Έτσι το κράτος ανέλαβε αυτή την πρωτοβουλία. Οι μαθητές έτρωγαν στο σχολείο, συνήθως πρωινό, και σε ορισμένες περιπτώσεις, πλήρες μεσημεριανό γεύμα. Ήταν δωρεάν ή έδιναν λίγα χρήματα. «Στη δεκαετία του ’50 που πήγαινα στο σχολείο έζησα τα συσσίτια στο 4ο δημοτικό σχολείο, τα οποία παρασκευάζονταν τότε και δίνονταν σε όλους τους μαθητές, γάλα και ξηρά τροφή. Αυτά τα καζάνια και οι φωτογραφίες έχουν σωθεί κι εκτίθενται στο μουσείο. Τότε ήταν η εποχή η μεταπολεμική και ήταν περίοδος ανασυγκροτήσεως της χώρας από τα δεινά του πολέμου», θυμάται ο κ. Τακάς.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ
Η επισκεψιμότητα στο Θρακικό Μουσείο Παιδείας είναι πολύ μεγάλη, με επισκέψεις μαθητών όχι μόνο από όλη τη Θράκη αλλά από όλη τη Βόρεια Ελλάδα. Στο Μουσείο βρίσκεται σε εξέλιξη πρόγραμμα το οποίο έχουν εκπονήσει δύο δασκάλες. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα προσομοίωσης του μαθήματος, όπως γινόταν παλιά, μέσα από το οποίο οι μαθητές του σήμερα εξοικειώνονται στους χώρους του Μουσείου με τη διδασκαλία του μαθήματος όπως γινόταν σε άλλες εποχές. «Είναι σημαντικό για τα σημερινά παιδιά να μάθουν ότι από αυτά τα σχολεία, τα παλιά, βγήκαν άνθρωποι που προσέφεραν πάρα πολλά και λαμπρά στην κοινωνία και στην πατρίδα. Με τόσες δυσκολίες και με τόσες στερήσεις και με τόση προσπάθεια. Τα δασκαλοκεντρικά σχολεία, όπου ψυχή τους ήταν ο δάσκαλος. Όχι αυτές οι απρόσωπες καταστάσεις που υπάρχουν σήμερα με τις «μηχανές μαθήσεως» που είναι τα κομπιούτερ. Δεν απορρίπτω τα σύγχρονα μέσα, όμως η επίδραση του δασκάλου στην σύγχρονη αγωγή και η σχέση μεταξύ προσώπων νομίζω ότι δεν μπορεί να αντικατασταθεί από οποιαδήποτε τεχνολογία», ανέφερε ο Δημοσθένης Τακάς.
Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας στην Κομοτηνή σήμερα χάρη στη συνεργασία με το ΔΠΘ, στο πλαίσιο της οποίας 10 φοιτητές πραγματοποιούν εκεί την πρακτική τους άσκηση, είναι καθημερινά ανοιχτό και επισκέψιμο από τις 9 το πρωί μέχρι τη 1 το μεσημέρι.
11.02.2015
Η πλάκα παρομοιάζεται με ipad και ο κονδυλοφόρος με το στυλό, στη θέα της ποδιάς εμφανίζονται χαμόγελα, ενώ τα μαθητικά συσσίτια του 1930 προβληματίζουν
Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών, στις τάξεις του κρύβει θησαυρούς και δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν «πως έμαθαν γράμματα» οι προηγούμενες γενιές
Ρεπορτάζ Δήμητρα Συμεωνίδου
Μία σχολική αίθουσα του χθες
Η πλάκα παρομοιάζεται με ipad και ο κονδυλοφόρος με το στυλό. Στη θέα της ποδιάς εμφανίζονται χαμόγελα, ενώ τα μαθητικά συσσίτια του 1930 προβληματίζουν. Ένα σχολείο του χθες γίνεται κέντρο γνώσης για τους μαθητές του σήμερα. Αυτό είναι το Θρακικό Μουσείο Παιδείας της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνή, που στις τάξεις του κρύβει θησαυρούς και δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν «πως έμαθαν γράμματα» οι προηγούμενες γενιές. Από το 1991 υπάρχει και λειτουργεί στην πόλη μας η ΕΠΕΚ (Εταιρεία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής), η οποία είναι προϊόν πρωτοβουλίας εκπαιδευτικών και κυρίως του επιτίμου προέδρου και δασκάλου Αλέξανδρου Καζαντζή, ο οποίος μαζί με άλλους εκπαιδευτικούς ίδρυσε αυτή την εταιρεία. Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας ιδρύθηκε το 1992 με απόφαση του Δ.Σ. της ΕΠΕΚ, ύστερα από πρωτοβουλία του Αλέξανδρου Καζαντζή, τότε προέδρου της. Η ολοκλήρωσή του είναι έργο δεκαπενταετούς περίπου προσπάθειας. Εγκαινιάστηκε το Μάιο του 2005. Καλύπτει μουσειακό κενό στο χώρο της παιδείας σε αντίθεση με την πληθώρα μουσειακής παρουσίας άλλων πολιτισμικών τομέων και εποχών. Σκοπός της ίδρυσής του είναι η συλλογή όλου του διάσπαρτου υλικού, εντύπων και σχολικών ειδών, που έχει ιστορική σημασία για το θρακικό, αλλά και τον ευρύτερο ελληνικό χώρο.
Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας στεγάζεται στο ιστορικό 5ο νηπιαγωγείο Κομοτηνής, που βρίσκεται στον περίβολο του ναού Αγίου Γεωργίου Κομοτηνής. Το κτίριο αυτό ανεγέρθηκε το 1882 από τους ηπειρώτες ευεργέτες Χατζηκωνσταντή Ζωίδη και τη σύζυγό του Βασιλική, με σκοπό να λειτουργήσει ως νηπιαγωγείο. Το 1995 παραχωρήθηκε από το Δήμο Κομοτηνής στην ΕΠΕΚ. με σκοπό να στεγάσει το Θρακικό Μουσείο Παιδείας.
ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΙΑΣ ΑΛΛΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Αντικείμενα που είχαν σχέση με τη σχολική πραγματικότητα όπως η ποδιά, το κουδούνι, τα πράσινα ξύλινα θρανία, η βέργα του δασκάλου, ο μαυροπίνακας, ο σπόγγος, η πλάκα με το κονδύλι, σήμερα εκτίθενται στο Μουσείο, αφού αντικαταστάθηκαν τα σχολεία από άλλα σύγχρονα. «Πολλά από αυτά τα αντικείμενα και τα εκθέματα μας τα έχουν φέρει εκπαιδευτικοί. Αλλιώς όλα θα είχαν πάει στον κάδο τον αχρήστων», θα πει στο «Χ» ο σημερινός πρόεδρος της ΕΠΕΚ Δημοσθένης Τακάς και προσθέτει «πρόκειται για παλιά μέσα διδασκαλίας, όπως χάρτες, άβακες, μέσα για πειράματα φυσικής ή χημείας, μηχανές με διαφάνειες για βιολογία και ζωολογία σαν βοηθητικά μέσα διδασκαλίας, και βέβαια τα παραδοσιακά θρανία. Έχουμε ποδιές, πηλήκια, τα οποία φορούσαν τότε οι μαθητές». Είναι η πλάκα, το πινακάκι από σχιστόλιθο πάνω στο οποίο έγραφαν οι μαθητές και τα σημερινά παιδιά το παρομοιάζουν με ipad, το κονδύλι ή κοντύλι, το ραβδάκι από σκόνη σχιστόλιθου, το οποίο χρησίμευε για να γράφουν πάνω στην πλάκα και του οποίου η χρήση σταμάτησε τη δεκαετία του 1950.
Ο σπόγγος, η τυλιγμένης μακρόστενη λωρίδα τσόχας ή άλλου υφάσματος που τη χρησιμοποιούσαν οι μαθητές για να σβήσουν την πλάκα ή τον πίνακα. Η πένα, μεταλλική τριγωνική μύτη με μία σχισμή, το μελανοδοχείο, ο κονδυλοφόρο, το καλαμάρι, θήκη σαν σωλήνας όπου φύλαγαν τις πένες και τους κονδυλοφόρους και το στυπόχαρτο, η ξύλινη κατασκευή που στο κάτω κυρτό μέρος της είχε απορροφητικό χαρτί και χρησίμευε για την αφαίρεση της περίσσιας μελάνης από τα έγγραφα. Στο Μουσείο επίσης υπάρχουν σχολικά βιβλία, σε εκδόσεις προπολεμικές και μεταπολεμικές, τα αλφαβητάρια, τα αναγνωστικά αλλά και η Άπασα Ύλη, βιβλίο που περιελάμβανε όλα τα διδασκόμενα μαθήματα. Επίσης εκεί εκτίθενται μαθητικές ποδιές, για μαθητές νηπιαγωγείου, δημοτικού και γυμνασίου. Ήταν το υποχρεωτικό ένδυμα που φορούσαν όλοι οι μαθητές στο σχολείο. Η ποδιά των αγοριών ήταν κοντή σαν σακάκι, ενώ το κοριτσιών ήταν μακριά σαν φόρεμα. Καταργήθηκε το 1982.
ΤΑ ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΣΙΤΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Προβληματισμό από τη σύνδεση με το σήμερα προκαλούν οι εικόνες στο Μουσείου με τα συσσίτια, αλλά και τα αντικείμενα που διασώζονται, οι τεράστιες κατσαρόλες και τα ατομικά δοχεία. Από το 1927 ξεκίνησε η λειτουργία των μαθητικών συσσιτίων, αλλά πιο συστηματικά από το 1946 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Οι περισσότερες ελληνικές οικογένειες δεν μπορούσαν να ταΐσουν τα παιδιά τους και αυτά κινδύνευαν να μην αναπτυχθούν σωστά ή ακόμη και να αρρωστήσουν. Έτσι το κράτος ανέλαβε αυτή την πρωτοβουλία. Οι μαθητές έτρωγαν στο σχολείο, συνήθως πρωινό, και σε ορισμένες περιπτώσεις, πλήρες μεσημεριανό γεύμα. Ήταν δωρεάν ή έδιναν λίγα χρήματα. «Στη δεκαετία του ’50 που πήγαινα στο σχολείο έζησα τα συσσίτια στο 4ο δημοτικό σχολείο, τα οποία παρασκευάζονταν τότε και δίνονταν σε όλους τους μαθητές, γάλα και ξηρά τροφή. Αυτά τα καζάνια και οι φωτογραφίες έχουν σωθεί κι εκτίθενται στο μουσείο. Τότε ήταν η εποχή η μεταπολεμική και ήταν περίοδος ανασυγκροτήσεως της χώρας από τα δεινά του πολέμου», θυμάται ο κ. Τακάς.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ
Η επισκεψιμότητα στο Θρακικό Μουσείο Παιδείας είναι πολύ μεγάλη, με επισκέψεις μαθητών όχι μόνο από όλη τη Θράκη αλλά από όλη τη Βόρεια Ελλάδα. Στο Μουσείο βρίσκεται σε εξέλιξη πρόγραμμα το οποίο έχουν εκπονήσει δύο δασκάλες. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα προσομοίωσης του μαθήματος, όπως γινόταν παλιά, μέσα από το οποίο οι μαθητές του σήμερα εξοικειώνονται στους χώρους του Μουσείου με τη διδασκαλία του μαθήματος όπως γινόταν σε άλλες εποχές. «Είναι σημαντικό για τα σημερινά παιδιά να μάθουν ότι από αυτά τα σχολεία, τα παλιά, βγήκαν άνθρωποι που προσέφεραν πάρα πολλά και λαμπρά στην κοινωνία και στην πατρίδα. Με τόσες δυσκολίες και με τόσες στερήσεις και με τόση προσπάθεια. Τα δασκαλοκεντρικά σχολεία, όπου ψυχή τους ήταν ο δάσκαλος. Όχι αυτές οι απρόσωπες καταστάσεις που υπάρχουν σήμερα με τις «μηχανές μαθήσεως» που είναι τα κομπιούτερ. Δεν απορρίπτω τα σύγχρονα μέσα, όμως η επίδραση του δασκάλου στην σύγχρονη αγωγή και η σχέση μεταξύ προσώπων νομίζω ότι δεν μπορεί να αντικατασταθεί από οποιαδήποτε τεχνολογία», ανέφερε ο Δημοσθένης Τακάς.
Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας στην Κομοτηνή σήμερα χάρη στη συνεργασία με το ΔΠΘ, στο πλαίσιο της οποίας 10 φοιτητές πραγματοποιούν εκεί την πρακτική τους άσκηση, είναι καθημερινά ανοιχτό και επισκέψιμο από τις 9 το πρωί μέχρι τη 1 το μεσημέρι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου