Η περιπέτεια του γάμου μου
Αξίζει ειδικής μνείας ο τρόπος με τον οποίο έγινε ο γάμος μου με την Ντόρα Όταν το καλοκαίρι του ΄68 της ανακοίνωσα ότι σταματάω τη δουλειά (δούλευα φορτοεκφορτωτής στις αποθήκες της Ζίμενς, που τότε βρίσκονταν στο Κηφισό) κι εξαφανίζομαι από τη πιάτσα, την έπιασε μαύρη απελπισία. Κλάματα, παρακαλετά, να μη κάνω αυτή τη βλακεία, αλλά εγώ βράχος ακλόνητος, αλλά και αναίσθητος ουρανοβάτης. Η αιτιολογία ήταν ότι θα «καθοδηγούσα» ανθρώπους που ήδη ήταν στη παρανομία και η καθημερινή νόμιμη ζωή μου θα τους έβαζε σε κίνδυνο. Προσωπικά δεν είχα αντίρρηση χωρίς όμως να συνειδητοποιώ την αδιέξοδη πορεία. Αντίθετα, η Ντόρα ήταν κάθετη στη διαφωνία της, καθώς έσερνε πίσω της αντίστοιχες εμπειρίες περισσότερες από μένα. Όλο το προηγούμενο διάστημα ερχόταν, με χίλιες δυσκολίες, σε επαφή με τον παράνομο και κυνηγημένο πατέρα της. Συγχρόνως έπρεπε να τρέχει στη Γυάρο ή τις φυλακές Αλικαρνασσού να δει την εξόριστη μάνα της. Τώρα, εγώ ο έξυπνος, της άνοιγα ένα καινούργιο μέτωπο, έναν νέο μπελά με την ελαφρομυαλιά μου.
Σκέφτηκα να της δώσω ένα παρηγορητικό μήνυμα πριν εξαφανιστώ.
« Πήγαινε ν’ αγοράσεις βέρες ! Θα κάνουμε έναν ιδιωτικό αρραβώνα με αόρατους μάρτυρες τους απόντες γονείς και φίλους»
Τι να κάνει η έρμη, εκτέλεσε την εντολή. Η ξαδέλφη μου στη Νεάπολη του Πειραιά είχε ένα σπίτι και κατά διαστήματα με φιλοξενούσε Έτυχε εκείνες τις μέρες να λείπει σε ταξίδι στο Βόλο. Ο αρραβώνας έγινε εκεί με φαγητό, κρασί και ό,τι άλλο αναμένει κανείς από δυο νέους και πιεσμένους ανθρώπους στην πορεία προς το άγνωστο.
Έφυγα, αλλά σύντομα έπεσα στη φάκα της αστυνομίας και κατέληξα στις φυλακές Αβέρωφ. Τότε άρχισε η δυσκολία των επισκεπτηρίων. Αυτά ήταν περιορισμένα και μόνο για τους συγγενείς. Ο δικός μας αρραβώνας, για το Διευθυντή των φυλακών, ήταν κενό γράμμα. Άρχισαν οι αναζητήσεις, επισκέψεις στο υπουργείο για άδειες επισκεπτηρίων με πενιχρά αποτελέσματα.
Ο Γ. Τσουκαλάς, που διετέλεσε Δήμαρχος της Αθήνας και με την υποστήριξη της Αριστεράς και τώρα ήταν υπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση της δικτατορίας, έκανε νάζια. Πάντα δικαιολογίες, πάντα αναβολές. Έτσι σκεφτήκαμε το γάμο. Η αίτηση που υποβάλαμε στις φυλακές του Αβέρωφ απορρίφτηκε. Έτσι, όταν στα τέλη Αυγούστου του 1973 αφέθηκα με την αμνηστία ελεύθερος η εξέλιξη ήταν αναπόφευκτη. Έπρεπε να βρω επαφή με το Πανεπιστήμιο να τελειώσω τις εκκρεμότητες για το πτυχίο, αλλά και να παντρευτώ.
Αφού για λίγες μέρες φιλοξενήθηκα στο σπίτι των πεθερικών μου, νοικιάσαμε δικό μας σπίτι. Εγώ αναζήτησα και βρήκα τα πρώτα ιδιαίτερα μαθήματα σε σπίτια και άρχισα να βγάζω τα πρώτα αναγκαία χρήματα. Η Ντόρα ήδη από καιρό είχε δουλειά και είχαμε ένα ακόμη μηνιαίο εισόδημα.
Ο γάμος ορίστηκε για την Κυριακή 25 Νοεμβρίου, της Αγίας Αικατερίνης. Άρχισαν οι προετοιμασίες, ειδοποίησα τους δικούς μου στο Βόλο και όλα πορεύονταν κατ’ ευχή. Μόνο που μεσολάβησαν τα τραγικά γεγονότα του Πολυτεχνείου. Πριν λίγες μέρες είχαμε μετακομίσει στο νέο σπίτι και η διεύθυνση του ήταν σε πολύ λίγους κοντινούς φίλους γνωστή.
Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τα έζησα από κοντά, παρακολουθώντας τις εξελίξεις, αλλά και από κάποια απόσταση με έντονη εντός μου την ανησυχία για την εξέλιξή τους. Δεν έπαιξα πρωταγωνιστικό, ούτε καν δευτερεύοντα ρόλο. Με κυριαρχούσε όμως η αγωνία της τελικής λύσης. Όταν ήρθε η κρίσιμη ώρα της εφόδου του τανκ στη πόρτα του Πολυτεχνείου, ήμουν στην ταράτσα μιας πολυκατοικίας με τρεις- τέσσερις συγκρατούμενούς μου στον Κορυδαλλό και προσπαθούσαμε να έχουμε μια κάποια αίσθηση των γεγονότων Μάλλον δε με αναζήτησαν ή αν με αναζήτησαν δεν ήξεραν την νέα διεύθυνση για να με βρουν.
Την Πέμπτη 22 Νοεμβρίου, δυο αστυφύλακες του 5ου Αστυνομικού τμήματος, που τότε ήταν στην Αλεξάνδρας, χτύπησαν την πόρτα των πεθερικών μου. Όταν τους άνοιξε η Φανή, της είπαν:
«Πρέπει να σας πάμε στο τμήμα!»
Η Φανή, ετοιμόλογη και αποφασιστική, τους απάντησε
« Δε γίνεται τώρα. Την Κυριακή έχουμε γάμο. Να οι λαμπάδες και οι μπομπονιέρες!»
Οι αστυφύλακες, νέα και άπειρα παιδιά, βρέθηκαν σε αμηχανία
« Μα έχουμε εντολές»
« Δεν ερχόμαστε!.. Δεν ερχόμαστε!»
Ο ένας είπε στον άλλο:
« Ας πάρουμε τηλέφωνο»
Πράγματι, αυτό έγινε. Τι τους απάντησαν δεν ξέρω Όμως έφυγαν άπρακτοι.
Το βράδυ του Σαββάτου προς το ξημέρωμα της Κυριακής –ημέρα του γάμου– ο Ιωαννίδης έκανε το πραξικόπημα του και αμέσως δόθηκε εντολή απαγόρευσης της κυκλοφορίας. Ο γάμος ήταν να γίνει στις 12 το μεσημέρι στον Αη Νικόλα της οδού Ασκληπιού. Η Θεία Λειτουργία είχε αρχίσει από το πρωί. Ο πεθερός μου ο Φώκος, παλαιό στέλεχος του κόμματος, πήρε την πρωτοβουλία και πήγε στην εκκλησία. Η λειτουργία άρον- άρον τέλειωνε. Βρήκε τον πάπα- Φίλια και του εξήγησε. Έτσι κι έτσι. Ο παπάς απάντησε:
« Ελάτε γρήγορα, η εκκλησία θα κλείσει!»
Βγήκαμε από το σπίτι, που ήταν τότε στην Ιπποκράτους, κατηφορίσαμε προς την Ερεσού, πήραμε την Ελένη που θα ήταν η κουμπάρα μας με τα ρούχα που φορούσαμε. Εγώ, η Ντόρα και τα πεθερικά μου, φτάσαμε στην εκκλησία στις 8.30 το πρωί Το γαμπριάτικο κουστούμι και το ροζ νυφικό της Ντόρας έμειναν στο σπίτι. Το κουστούμι βέβαια αργότερα φορέθηκε δεόντως, αλλά το νυφικό έμεινε όλα αυτά τα χρόνια παραπονεμένο μέσα σε μια ντουλάπα.
Στην εκκλησία με συνοπτικές διαδικασίες τελέστηκε το μυστήριο του γάμου. Η καντηλανάφτισσα μας ράντισε, για το καλό με ρύζι, περίσσευμα ίσως από προηγούμενους γάμους. Στην έξοδο, πάνω στα σκαλιά, ένας φωτογράφος της γειτονιάς –άγνωστο πώς ειδοποιήθηκε– απαθανάτισε το ευτυχισμένο ζεύγος. Αυτές οι φωτογραφίες βρίσκονται μέσα στο οικογενειακό άλμπουμ.
Γυρίσαμε στο σπίτι αναμένοντας τις εξελίξεις. Η μέρα πέρασε ήρεμα, ακούγοντας ειδήσεις από το ραδιόφωνο. Τηλεόραση δεν υπήρχε ακόμα στο σπίτι. Την άλλη μέρα επετράπη η κυκλοφορία. Από το μεσημέρι και μετά άρχισαν να έρχονται οι δικοί μου από το Βόλο, όσοι μπόρεσαν, και κάποιοι φίλοι, μένοντας κατάπληκτοι όταν πληροφορήθηκαν ότι είμαστε ήδη παντρεμένοι. Την ίδια έκπληξη συνάντησα όταν πήγα να δηλώσω το γάμο στο Ληξιαρχείο.
« Αδύνατον! Εκείνη τη μέρα δεν έγιναν γάμοι»
« Ορίστε το χαρτί του παπά»
Είναι ο μόνος γάμος που έγινε εκείνη την ημέρα σ’ ολόκληρη την Αθήνα και καταγράφτηκε στα επίσημα κατάστιχα. Σήμερα κλείνουμε 42 χρόνια παντρεμένοι. Πέρα από λίγες μέτριες κρίσεις, καλά τη βγάλαμε. Βέβαια, αυτό οφείλεται περισσότερο στην ωριμότητα και το ρεαλισμό της Ντόρας που με την επιμονή και υπομονή της με άντεξε τόσα χρόνια.
Πρέπει να ομολογήσω ότι η ζωή μου κύλισε καλύτερα απ’ ό,τι οι πρώτοι οιωνοί προμήνυαν. Όταν η γιαγιά της Ντόρας, που εξαιτίας αντικειμενικών συνθηκών είχε παίξει και το ρόλο της μάνας στην ανατροφή της εγγονής της, πρωτόμαθε για μας, αλαφιασμένη και ολίγον απογοητευμένη, πήγε στην διπλανή της Ελένη, που ήταν η μετέπειτα κουμπάρα μας, και της είπε:
« Έμπλεξε η πείνα με τη δίψα!»
Προφανώς εγώ ήμουν η πείνα, αλλά θα ήταν τόσο όμορφο εκ των υστέρων, να δει ότι οι αρχικοί φόβοι της δεν επαληθεύτηκαν. Η αγαπημένη εγγονή της αποδείχτηκε πιο έξυπνη απ’ ότι περίμενε.
Αξίζει ειδικής μνείας ο τρόπος με τον οποίο έγινε ο γάμος μου με την Ντόρα Όταν το καλοκαίρι του ΄68 της ανακοίνωσα ότι σταματάω τη δουλειά (δούλευα φορτοεκφορτωτής στις αποθήκες της Ζίμενς, που τότε βρίσκονταν στο Κηφισό) κι εξαφανίζομαι από τη πιάτσα, την έπιασε μαύρη απελπισία. Κλάματα, παρακαλετά, να μη κάνω αυτή τη βλακεία, αλλά εγώ βράχος ακλόνητος, αλλά και αναίσθητος ουρανοβάτης. Η αιτιολογία ήταν ότι θα «καθοδηγούσα» ανθρώπους που ήδη ήταν στη παρανομία και η καθημερινή νόμιμη ζωή μου θα τους έβαζε σε κίνδυνο. Προσωπικά δεν είχα αντίρρηση χωρίς όμως να συνειδητοποιώ την αδιέξοδη πορεία. Αντίθετα, η Ντόρα ήταν κάθετη στη διαφωνία της, καθώς έσερνε πίσω της αντίστοιχες εμπειρίες περισσότερες από μένα. Όλο το προηγούμενο διάστημα ερχόταν, με χίλιες δυσκολίες, σε επαφή με τον παράνομο και κυνηγημένο πατέρα της. Συγχρόνως έπρεπε να τρέχει στη Γυάρο ή τις φυλακές Αλικαρνασσού να δει την εξόριστη μάνα της. Τώρα, εγώ ο έξυπνος, της άνοιγα ένα καινούργιο μέτωπο, έναν νέο μπελά με την ελαφρομυαλιά μου.
Σκέφτηκα να της δώσω ένα παρηγορητικό μήνυμα πριν εξαφανιστώ.
« Πήγαινε ν’ αγοράσεις βέρες ! Θα κάνουμε έναν ιδιωτικό αρραβώνα με αόρατους μάρτυρες τους απόντες γονείς και φίλους»
Τι να κάνει η έρμη, εκτέλεσε την εντολή. Η ξαδέλφη μου στη Νεάπολη του Πειραιά είχε ένα σπίτι και κατά διαστήματα με φιλοξενούσε Έτυχε εκείνες τις μέρες να λείπει σε ταξίδι στο Βόλο. Ο αρραβώνας έγινε εκεί με φαγητό, κρασί και ό,τι άλλο αναμένει κανείς από δυο νέους και πιεσμένους ανθρώπους στην πορεία προς το άγνωστο.
Έφυγα, αλλά σύντομα έπεσα στη φάκα της αστυνομίας και κατέληξα στις φυλακές Αβέρωφ. Τότε άρχισε η δυσκολία των επισκεπτηρίων. Αυτά ήταν περιορισμένα και μόνο για τους συγγενείς. Ο δικός μας αρραβώνας, για το Διευθυντή των φυλακών, ήταν κενό γράμμα. Άρχισαν οι αναζητήσεις, επισκέψεις στο υπουργείο για άδειες επισκεπτηρίων με πενιχρά αποτελέσματα.
Ο Γ. Τσουκαλάς, που διετέλεσε Δήμαρχος της Αθήνας και με την υποστήριξη της Αριστεράς και τώρα ήταν υπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση της δικτατορίας, έκανε νάζια. Πάντα δικαιολογίες, πάντα αναβολές. Έτσι σκεφτήκαμε το γάμο. Η αίτηση που υποβάλαμε στις φυλακές του Αβέρωφ απορρίφτηκε. Έτσι, όταν στα τέλη Αυγούστου του 1973 αφέθηκα με την αμνηστία ελεύθερος η εξέλιξη ήταν αναπόφευκτη. Έπρεπε να βρω επαφή με το Πανεπιστήμιο να τελειώσω τις εκκρεμότητες για το πτυχίο, αλλά και να παντρευτώ.
Αφού για λίγες μέρες φιλοξενήθηκα στο σπίτι των πεθερικών μου, νοικιάσαμε δικό μας σπίτι. Εγώ αναζήτησα και βρήκα τα πρώτα ιδιαίτερα μαθήματα σε σπίτια και άρχισα να βγάζω τα πρώτα αναγκαία χρήματα. Η Ντόρα ήδη από καιρό είχε δουλειά και είχαμε ένα ακόμη μηνιαίο εισόδημα.
Ο γάμος ορίστηκε για την Κυριακή 25 Νοεμβρίου, της Αγίας Αικατερίνης. Άρχισαν οι προετοιμασίες, ειδοποίησα τους δικούς μου στο Βόλο και όλα πορεύονταν κατ’ ευχή. Μόνο που μεσολάβησαν τα τραγικά γεγονότα του Πολυτεχνείου. Πριν λίγες μέρες είχαμε μετακομίσει στο νέο σπίτι και η διεύθυνση του ήταν σε πολύ λίγους κοντινούς φίλους γνωστή.
Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τα έζησα από κοντά, παρακολουθώντας τις εξελίξεις, αλλά και από κάποια απόσταση με έντονη εντός μου την ανησυχία για την εξέλιξή τους. Δεν έπαιξα πρωταγωνιστικό, ούτε καν δευτερεύοντα ρόλο. Με κυριαρχούσε όμως η αγωνία της τελικής λύσης. Όταν ήρθε η κρίσιμη ώρα της εφόδου του τανκ στη πόρτα του Πολυτεχνείου, ήμουν στην ταράτσα μιας πολυκατοικίας με τρεις- τέσσερις συγκρατούμενούς μου στον Κορυδαλλό και προσπαθούσαμε να έχουμε μια κάποια αίσθηση των γεγονότων Μάλλον δε με αναζήτησαν ή αν με αναζήτησαν δεν ήξεραν την νέα διεύθυνση για να με βρουν.
Την Πέμπτη 22 Νοεμβρίου, δυο αστυφύλακες του 5ου Αστυνομικού τμήματος, που τότε ήταν στην Αλεξάνδρας, χτύπησαν την πόρτα των πεθερικών μου. Όταν τους άνοιξε η Φανή, της είπαν:
«Πρέπει να σας πάμε στο τμήμα!»
Η Φανή, ετοιμόλογη και αποφασιστική, τους απάντησε
« Δε γίνεται τώρα. Την Κυριακή έχουμε γάμο. Να οι λαμπάδες και οι μπομπονιέρες!»
Οι αστυφύλακες, νέα και άπειρα παιδιά, βρέθηκαν σε αμηχανία
« Μα έχουμε εντολές»
« Δεν ερχόμαστε!.. Δεν ερχόμαστε!»
Ο ένας είπε στον άλλο:
« Ας πάρουμε τηλέφωνο»
Πράγματι, αυτό έγινε. Τι τους απάντησαν δεν ξέρω Όμως έφυγαν άπρακτοι.
Το βράδυ του Σαββάτου προς το ξημέρωμα της Κυριακής –ημέρα του γάμου– ο Ιωαννίδης έκανε το πραξικόπημα του και αμέσως δόθηκε εντολή απαγόρευσης της κυκλοφορίας. Ο γάμος ήταν να γίνει στις 12 το μεσημέρι στον Αη Νικόλα της οδού Ασκληπιού. Η Θεία Λειτουργία είχε αρχίσει από το πρωί. Ο πεθερός μου ο Φώκος, παλαιό στέλεχος του κόμματος, πήρε την πρωτοβουλία και πήγε στην εκκλησία. Η λειτουργία άρον- άρον τέλειωνε. Βρήκε τον πάπα- Φίλια και του εξήγησε. Έτσι κι έτσι. Ο παπάς απάντησε:
« Ελάτε γρήγορα, η εκκλησία θα κλείσει!»
Βγήκαμε από το σπίτι, που ήταν τότε στην Ιπποκράτους, κατηφορίσαμε προς την Ερεσού, πήραμε την Ελένη που θα ήταν η κουμπάρα μας με τα ρούχα που φορούσαμε. Εγώ, η Ντόρα και τα πεθερικά μου, φτάσαμε στην εκκλησία στις 8.30 το πρωί Το γαμπριάτικο κουστούμι και το ροζ νυφικό της Ντόρας έμειναν στο σπίτι. Το κουστούμι βέβαια αργότερα φορέθηκε δεόντως, αλλά το νυφικό έμεινε όλα αυτά τα χρόνια παραπονεμένο μέσα σε μια ντουλάπα.
Στην εκκλησία με συνοπτικές διαδικασίες τελέστηκε το μυστήριο του γάμου. Η καντηλανάφτισσα μας ράντισε, για το καλό με ρύζι, περίσσευμα ίσως από προηγούμενους γάμους. Στην έξοδο, πάνω στα σκαλιά, ένας φωτογράφος της γειτονιάς –άγνωστο πώς ειδοποιήθηκε– απαθανάτισε το ευτυχισμένο ζεύγος. Αυτές οι φωτογραφίες βρίσκονται μέσα στο οικογενειακό άλμπουμ.
Γυρίσαμε στο σπίτι αναμένοντας τις εξελίξεις. Η μέρα πέρασε ήρεμα, ακούγοντας ειδήσεις από το ραδιόφωνο. Τηλεόραση δεν υπήρχε ακόμα στο σπίτι. Την άλλη μέρα επετράπη η κυκλοφορία. Από το μεσημέρι και μετά άρχισαν να έρχονται οι δικοί μου από το Βόλο, όσοι μπόρεσαν, και κάποιοι φίλοι, μένοντας κατάπληκτοι όταν πληροφορήθηκαν ότι είμαστε ήδη παντρεμένοι. Την ίδια έκπληξη συνάντησα όταν πήγα να δηλώσω το γάμο στο Ληξιαρχείο.
« Αδύνατον! Εκείνη τη μέρα δεν έγιναν γάμοι»
« Ορίστε το χαρτί του παπά»
Είναι ο μόνος γάμος που έγινε εκείνη την ημέρα σ’ ολόκληρη την Αθήνα και καταγράφτηκε στα επίσημα κατάστιχα. Σήμερα κλείνουμε 42 χρόνια παντρεμένοι. Πέρα από λίγες μέτριες κρίσεις, καλά τη βγάλαμε. Βέβαια, αυτό οφείλεται περισσότερο στην ωριμότητα και το ρεαλισμό της Ντόρας που με την επιμονή και υπομονή της με άντεξε τόσα χρόνια.
Πρέπει να ομολογήσω ότι η ζωή μου κύλισε καλύτερα απ’ ό,τι οι πρώτοι οιωνοί προμήνυαν. Όταν η γιαγιά της Ντόρας, που εξαιτίας αντικειμενικών συνθηκών είχε παίξει και το ρόλο της μάνας στην ανατροφή της εγγονής της, πρωτόμαθε για μας, αλαφιασμένη και ολίγον απογοητευμένη, πήγε στην διπλανή της Ελένη, που ήταν η μετέπειτα κουμπάρα μας, και της είπε:
« Έμπλεξε η πείνα με τη δίψα!»
Προφανώς εγώ ήμουν η πείνα, αλλά θα ήταν τόσο όμορφο εκ των υστέρων, να δει ότι οι αρχικοί φόβοι της δεν επαληθεύτηκαν. Η αγαπημένη εγγονή της αποδείχτηκε πιο έξυπνη απ’ ότι περίμενε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου