1, Σχολή ή Σχολείον των Υπαξιωματικών
Όπως είδαμε, μέχρι την εποχή του Τρικούπη οι περισσότεροι αξιωματικοί του Πεζικού, προήρχοντο από χαμηλότερες – συγκριτικά – κοινωνικές τάξεις και στην πλειοψηφία τους δεν είχαν στρατιωτική και συχνά ακαδημαϊκή μόρφωση. Η απαξιωτική εικόνα των αξιωματικών του Πεζικού άρχισε να αλλάζει προς το τέλος του 19ου αιώνα, κυρίως χάρη στη δεύτερη σχολή παραγωγής αξιωματικών, τη «Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών» (στο εξής ΣΣΥ), ή όπως συνηθιζόταν να ονομάζεται, το «Σχολείον των Υπαξιωματικών». Εδώ κατατάσσονταν υπαξιωματικοί ώστε εν συνεχεία να εκπαιδευτούν ως αξιωματικοί του Πεζικού, του Ιππικού και του Οικονομικού Σώματος. Επρόκειτο δηλαδή για παραγωγική σχολή αξιωματικών και όχι υπαξιωματικών. Σκοπός της ΣΣΥ, που είχε έδρα την Αθήνα, ήταν να αναβαθμιστεί θεσμικά η διαδικασία επιλογής και εκπαίδευσης όσων υπαξιωματικών επιθυμούσαν να σταδιοδρομήσουν ως αξιωματικοί. Επιπλέον, η δυνατότητα αυτή προαγωγής, εκτιμάτο – και επιβεβαιώθηκε – ότι θα λειτουργούσε και ως κίνητρο για την κατάταξη στο στράτευμα ικανών και μορφωμένων νέων ως υπαξιωματικών, ενισχύοντας σε κάθε περίπτωση το στράτευμα με καλά μόνιμα στελέχη.
Μέρος μόνον των μονίμων υπαξιωματικών – σε αντίθεση με σήμερα – εξελίσσονταν ως αξιωματικοί, μέσω συγκεκριμένων διαδικασιών.
Η ΣΣΥ απετέλεσε το σημαντικότερο σχολείο παραγωγής αξιωματικών μέχρι την συνένωση της με την ΣΣΕ το 1914, καθώς κατ’ εξοχήν ενίσχυσε τις μονάδες του σημαντικότερου Όπλο του Ελληνικού Στρατού, του Πεζικού, με χαμηλόβαθμα στελέχη υψηλής αξίας. Εξ ου και βαρύς ο φόρος αίματος που κατέβαλαν οι απόφοιτοί της.
Απόφοιτοι της ΣΣΥ υπήρξαν ορισμένοι από τους σημαντικότερους Έλληνες στρατιωτικούς, άλλοι γνωστοί όπως ο Νικόλαος Πλαστήρας (που λανθασμένα μνημονεύεται ως απόφοιτος του εν Κερκύρα Προπαρασκευαστικού Σχολείου Υπαξιωματικών), άλλοι λιγότερο γνωστοί αλλά σημαντικότατοι, όπως ο αντισυνταγματάρχης Διονύσιος Παπαδόπουλος, εξαίρετος Διοικητής του 1ου Ευζωνικού Συντάγματος στους Βαλκανικούς Πολέμους. Πλήθος επίσης ικανών διοικητών στην Μικρασιατική Εκστρατεία προέρχονταν από την ΣΣΥ: Τριλίβας, Φράγκου, Διαλέτης, Τσιρογιάννης, Λούφας, Ρόκας, Ζήρας, Φαληρέας, Σουμπασάκος, Χασαπίδης, Ψάρρας κλπ. Άλλοι βετεράνοι της Μ. Ασίας απόφοιτοι της ΣΣΥ έγιναν πιο γνωστοί στον Πόλεμο του 1940 και μετά: Στ. Σαράφης, Ν. Ζέρβας, Γ. Τσολάκογλου (συμμαθητής του Πλαστήρα στη Σχολή), Ι. Πιτσίκας, Κοσμάς, κλπ.
Ο Ταγματάρχης Βελισσαρίου, ο «Ήρωας των Ηρώων» σύμφωνα με τον Έλληνα Αρχιστράτηγο. Ατρόμητος έως την τελευταία του πνοή.
Υπεράνω όμως όλων οι Πεσόντες στην πρώτη γραμμή της μάχης: Απόφοιτοι της ΣΣΥ όπως ο ηρωικός διοικητής του 9ου τάγματος Ευζώνων ταγματάρχης Ι. Βελισσαρίου (πεσών στις 13 Ιουλίου 1913 στο Υψωμα 1378 της Άνω Τζουμαγιάς), ο διοικητής του 1ου Συντάγματος Πεζικού Συνταγματάρχης Φωκίων Διαλέτης (πεσών στη μάχη του Κιλκίς το 1913), ο συνταγματάρχης Βλάσιος Καραχρήστος, διοικητής του 2/39 Συντάγματος Ευζώνων (πεσών ανατολικά του Σαγγάριου στις 20 Αυγούστου 1921 κατά την αιματηρή μάχη του Καρακουγιού), ο επιτελάρχης της ΧΙΙ μεραρχίας αντισυνταγματάρχης Α. Σακέτας που κατά τη παράδοση της Ομάδας Τρικούπη στους Τούρκους (20 Αυγούστου 1922) μετά τη μάχη του Αλή Βεράν, αρνήθηκε την βέβαιη αιχμαλωσία και ξιφήρης όρμησε μόνος κατά των Τούρκων για να συναντήσει της αθανασία, έδειξαν στην ύστατη στιγμή της θυσίας, υψηλά δείγματα πολεμικής αρετής.
Προέλευση – Επιλογή: Η είσοδος στην Σχολή γινόταν με εξετάσεις, κατόπιν προεπιλογής όμως και πρότασης των Συνταγμάτων. Οι σπουδαστές της ΣΣΥ προέρχονταν από λιγότερο εύπορα κοινωνικά στρώματα, καθώς, αντίθετα με τη συγγενή Σχολή ΣΣΕ, η ΣΣΥ δεν απαιτούσε δίδακτρα. Αυτό επέτρεπε και σε μη εύπορους να φοιτούν σε σχολές παραγωγής αξιωματικών, δε σημαίνει όμως ότι η ΣΣΥ ήταν προσβάσιμη σε όλον τον πληθυσμό. Αιτία ήταν τα γενικότερα προβλήματα συγκοινωνιακής πρόσβασης στην Μέση Εκπαίδευση που είχαν οι κατά πλειοψηφία αγροτικοί πληθυσμοί στην Ελλάδα, και που δύσκολα επέτρεπαν τη φοίτηση σε βαθμίδες άνω του – τετραετούς τότε – Δημοτικού. Αν και από τα τέλη του 19ουαιώνα η πρόσβαση στην εκπαίδευση βελτιώνεται γοργά, σε σημαντικά τμήματα του πληθυσμού η φοίτηση στην Μέση Εκπαίδευση απαιτεί μετακόμιση σε μεγάλη πόλη Για πολλούς είναι αδύνατο.
Φοίτηση: Ήταν τριετούς φοίτησης και διδάσκονταν ακαδημαϊκά μαθήματα όπως Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσικοχημεία, Τοπογραφία, Κοσμογραφία κλπ. Συγχρόνως διδάσκονταν και τα στρατιωτικά μαθήματα που περιλάμβαναν Πολεμική Τέχνη, Στρατιωτικούς Κανονισμούς, Οχυρωτική, Στρατιωτική Γεωγραφία, Στρατιωτική Ιστορία, Πυροβολική, Οχυρωτική, Οπλομαχητική κλπ. ενώ μερικά ξεχωριστά μαθήματα υπήρχαν για τους σπουδαστές που ανήκαν στο Ιππικό και στο Οικονομικό. Σε γενικές γραμμές η καθαρά στρατιωτική εκπαίδευση στη ΣΣΥ ήταν εφάμιλλη της ΣΣΕ. Ιδιαίτερη μνεία χρειάζεται και εδώ η διδασκαλία της Γαλλικής γλώσσας και στα τρία χρόνια στη ΣΣΥ, κάτι που όπως είδαμε και στην περίπτωση της ΣΣΕ, διευκόλυνε την γαλλική επιρροή μέσω ανάγνωσης γαλλικών επαγγελματικών βιβλίων και κανονισμών.
Παραγωγή: Η ΣΣΥ απέδιδε ανθυπολοχαγούς στο Πεζικό, στο Ιππικό και επίσης στο Οικονομικό Σώμα. Οι πρώτοι αξιωματικοί της ΣΣΥ αποφοίτησαν το 1885 και ήδη σε αυτή την πρώτη τάξη αποφοιτησάντων διακρίνονται οι μετέπειτα στρατηγοί στην Μικρασιατική Εκστρατεία, οι Διοικητές Σωμάτων Στρατού Κοντούλης Αλέξανδρος και Πολυμενάκος Γεώργιος.
Με βάση την συνολική της αποτίμησή από τα ίδια τα στελέχη, ανεξαρτήτως προέλευσης, η ΣΣΥ αποτέλεσε ένα θεσμό που κάλυψε επιτυχώς την αποστολή της, παράγοντας αξιωματικούς ίσης μαχητικής αξίας με αυτούς της ΣΣΕ. Έτσι το 1925 το «Σχολείο των Υπαξιωματικών» ξαναλειτούργησε, αν και με λίγο διαφορετική στόχευση, μέχρι τις παραμονές του Β΄ΠΠ.
Τα κτήρια που στέγασαν το περίφημο «Σχολείον των Υπαξιωματικών» ή ΣΣΥ, όπως είναι σήμερα. Από εδώ εξήλθαν ώς αξιωματικοί σπουδαίοι πολεμιστές όπως ο Βελισσαρίου, Κοντούλης, Διαλέτης, Παπακυριαζής, κ.α.(Πηγή: savepr401.wordpress.com).
Η απουσία διδάκτρων στην ΣΣΥ δημιούργησε και μια αίσθηση ταξικής διαφορετικότητας μεταξύ των Όπλων: οι ολιγάριθμοι αξιωματικοί του Πυροβολικού και Μηχανικού προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα που μπορούν να πληρώνουν τα δίδακτρα, ενώ οι απόφοιτοι της ΣΣΥ διατίθενται μόνο στο Πεζικό και Ιππικό.
Αυτή η ταξική διαφορά ανέκαθεν υπήρχε, αλλά με την αύξηση των μορφωμένων αποφοίτων της ΣΣΥ στο Πεζικό στα μέσα της δεκαετίας του 1890, η κατάσταση οδηγεί σε σοβαρές διαμαρτυρίες. Οι αξιωματικοί του Πεζικού και Ιππικού εκδήλωναν πλέον την δυσαρέσκειά τους για την διαφορετική τους αντιμετώπιση, καθώς ελάμβαναν λίγο μικρότερη αμοιβή και δεν μετατίθονταν σε προνομιούχες γενικές θέσεις. Οι διαμαρτυρίες έφτασαν το 1896 σε μαζικές παραιτήσεις από τη Λέσχη Αξιωματικών Αθηνών, πράγμα που προξένησε αίσθηση καθώς πρόεδρος της ήταν ο Διάδοχος. Από την δική τους μεριά οι απόφοιτοι της ΣΣΕ του πυροβολικού και μηχανικού διατείνονταν[19] ότι έμεναν παρά πολλά χρόνια στους μικρούς βαθμούς π.χ. οι ανθυπολοχαγοί Πυροβολικού-Μηχανικού προάγονταν μετά από 12-13 έτη (!), όταν οι του Πεζικού προάγονταν αντίστοιχα στα 8 έτη. Οι διχόνοιες συνεχίστηκαν αργότερα καθώς τα μορφωμένα στελέχη αυξάνονταν αναλογικά στο Πεζικό, στο οποίο όπως είδαμε από το 1897 κατατάχτηκαν πλέον και ολόκληρες τάξεις της ΣΣΕ. Αυτή η σταδιακή και αυξανόμενη ομογενοποίηση των στελεχών των 4 Όπλων, μέσα και από άλλες έριδες και διαμαρτυρίες, οδήγησε τελικά μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους στην κατάργηση της ταξικής διαφορετικότητας στα Όπλα, μέσω και της δημιουργίας μίας και μοναδικής στρατιωτικής σχολής: της νέας Σχολής Ευελπίδων.
(συνεχίζεται)
Όπως είδαμε, μέχρι την εποχή του Τρικούπη οι περισσότεροι αξιωματικοί του Πεζικού, προήρχοντο από χαμηλότερες – συγκριτικά – κοινωνικές τάξεις και στην πλειοψηφία τους δεν είχαν στρατιωτική και συχνά ακαδημαϊκή μόρφωση. Η απαξιωτική εικόνα των αξιωματικών του Πεζικού άρχισε να αλλάζει προς το τέλος του 19ου αιώνα, κυρίως χάρη στη δεύτερη σχολή παραγωγής αξιωματικών, τη «Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών» (στο εξής ΣΣΥ), ή όπως συνηθιζόταν να ονομάζεται, το «Σχολείον των Υπαξιωματικών». Εδώ κατατάσσονταν υπαξιωματικοί ώστε εν συνεχεία να εκπαιδευτούν ως αξιωματικοί του Πεζικού, του Ιππικού και του Οικονομικού Σώματος. Επρόκειτο δηλαδή για παραγωγική σχολή αξιωματικών και όχι υπαξιωματικών. Σκοπός της ΣΣΥ, που είχε έδρα την Αθήνα, ήταν να αναβαθμιστεί θεσμικά η διαδικασία επιλογής και εκπαίδευσης όσων υπαξιωματικών επιθυμούσαν να σταδιοδρομήσουν ως αξιωματικοί. Επιπλέον, η δυνατότητα αυτή προαγωγής, εκτιμάτο – και επιβεβαιώθηκε – ότι θα λειτουργούσε και ως κίνητρο για την κατάταξη στο στράτευμα ικανών και μορφωμένων νέων ως υπαξιωματικών, ενισχύοντας σε κάθε περίπτωση το στράτευμα με καλά μόνιμα στελέχη.
Μέρος μόνον των μονίμων υπαξιωματικών – σε αντίθεση με σήμερα – εξελίσσονταν ως αξιωματικοί, μέσω συγκεκριμένων διαδικασιών.
Η ΣΣΥ απετέλεσε το σημαντικότερο σχολείο παραγωγής αξιωματικών μέχρι την συνένωση της με την ΣΣΕ το 1914, καθώς κατ’ εξοχήν ενίσχυσε τις μονάδες του σημαντικότερου Όπλο του Ελληνικού Στρατού, του Πεζικού, με χαμηλόβαθμα στελέχη υψηλής αξίας. Εξ ου και βαρύς ο φόρος αίματος που κατέβαλαν οι απόφοιτοί της.
Απόφοιτοι της ΣΣΥ υπήρξαν ορισμένοι από τους σημαντικότερους Έλληνες στρατιωτικούς, άλλοι γνωστοί όπως ο Νικόλαος Πλαστήρας (που λανθασμένα μνημονεύεται ως απόφοιτος του εν Κερκύρα Προπαρασκευαστικού Σχολείου Υπαξιωματικών), άλλοι λιγότερο γνωστοί αλλά σημαντικότατοι, όπως ο αντισυνταγματάρχης Διονύσιος Παπαδόπουλος, εξαίρετος Διοικητής του 1ου Ευζωνικού Συντάγματος στους Βαλκανικούς Πολέμους. Πλήθος επίσης ικανών διοικητών στην Μικρασιατική Εκστρατεία προέρχονταν από την ΣΣΥ: Τριλίβας, Φράγκου, Διαλέτης, Τσιρογιάννης, Λούφας, Ρόκας, Ζήρας, Φαληρέας, Σουμπασάκος, Χασαπίδης, Ψάρρας κλπ. Άλλοι βετεράνοι της Μ. Ασίας απόφοιτοι της ΣΣΥ έγιναν πιο γνωστοί στον Πόλεμο του 1940 και μετά: Στ. Σαράφης, Ν. Ζέρβας, Γ. Τσολάκογλου (συμμαθητής του Πλαστήρα στη Σχολή), Ι. Πιτσίκας, Κοσμάς, κλπ.
Ο Ταγματάρχης Βελισσαρίου, ο «Ήρωας των Ηρώων» σύμφωνα με τον Έλληνα Αρχιστράτηγο. Ατρόμητος έως την τελευταία του πνοή.
Υπεράνω όμως όλων οι Πεσόντες στην πρώτη γραμμή της μάχης: Απόφοιτοι της ΣΣΥ όπως ο ηρωικός διοικητής του 9ου τάγματος Ευζώνων ταγματάρχης Ι. Βελισσαρίου (πεσών στις 13 Ιουλίου 1913 στο Υψωμα 1378 της Άνω Τζουμαγιάς), ο διοικητής του 1ου Συντάγματος Πεζικού Συνταγματάρχης Φωκίων Διαλέτης (πεσών στη μάχη του Κιλκίς το 1913), ο συνταγματάρχης Βλάσιος Καραχρήστος, διοικητής του 2/39 Συντάγματος Ευζώνων (πεσών ανατολικά του Σαγγάριου στις 20 Αυγούστου 1921 κατά την αιματηρή μάχη του Καρακουγιού), ο επιτελάρχης της ΧΙΙ μεραρχίας αντισυνταγματάρχης Α. Σακέτας που κατά τη παράδοση της Ομάδας Τρικούπη στους Τούρκους (20 Αυγούστου 1922) μετά τη μάχη του Αλή Βεράν, αρνήθηκε την βέβαιη αιχμαλωσία και ξιφήρης όρμησε μόνος κατά των Τούρκων για να συναντήσει της αθανασία, έδειξαν στην ύστατη στιγμή της θυσίας, υψηλά δείγματα πολεμικής αρετής.
Προέλευση – Επιλογή: Η είσοδος στην Σχολή γινόταν με εξετάσεις, κατόπιν προεπιλογής όμως και πρότασης των Συνταγμάτων. Οι σπουδαστές της ΣΣΥ προέρχονταν από λιγότερο εύπορα κοινωνικά στρώματα, καθώς, αντίθετα με τη συγγενή Σχολή ΣΣΕ, η ΣΣΥ δεν απαιτούσε δίδακτρα. Αυτό επέτρεπε και σε μη εύπορους να φοιτούν σε σχολές παραγωγής αξιωματικών, δε σημαίνει όμως ότι η ΣΣΥ ήταν προσβάσιμη σε όλον τον πληθυσμό. Αιτία ήταν τα γενικότερα προβλήματα συγκοινωνιακής πρόσβασης στην Μέση Εκπαίδευση που είχαν οι κατά πλειοψηφία αγροτικοί πληθυσμοί στην Ελλάδα, και που δύσκολα επέτρεπαν τη φοίτηση σε βαθμίδες άνω του – τετραετούς τότε – Δημοτικού. Αν και από τα τέλη του 19ουαιώνα η πρόσβαση στην εκπαίδευση βελτιώνεται γοργά, σε σημαντικά τμήματα του πληθυσμού η φοίτηση στην Μέση Εκπαίδευση απαιτεί μετακόμιση σε μεγάλη πόλη Για πολλούς είναι αδύνατο.
Φοίτηση: Ήταν τριετούς φοίτησης και διδάσκονταν ακαδημαϊκά μαθήματα όπως Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσικοχημεία, Τοπογραφία, Κοσμογραφία κλπ. Συγχρόνως διδάσκονταν και τα στρατιωτικά μαθήματα που περιλάμβαναν Πολεμική Τέχνη, Στρατιωτικούς Κανονισμούς, Οχυρωτική, Στρατιωτική Γεωγραφία, Στρατιωτική Ιστορία, Πυροβολική, Οχυρωτική, Οπλομαχητική κλπ. ενώ μερικά ξεχωριστά μαθήματα υπήρχαν για τους σπουδαστές που ανήκαν στο Ιππικό και στο Οικονομικό. Σε γενικές γραμμές η καθαρά στρατιωτική εκπαίδευση στη ΣΣΥ ήταν εφάμιλλη της ΣΣΕ. Ιδιαίτερη μνεία χρειάζεται και εδώ η διδασκαλία της Γαλλικής γλώσσας και στα τρία χρόνια στη ΣΣΥ, κάτι που όπως είδαμε και στην περίπτωση της ΣΣΕ, διευκόλυνε την γαλλική επιρροή μέσω ανάγνωσης γαλλικών επαγγελματικών βιβλίων και κανονισμών.
Παραγωγή: Η ΣΣΥ απέδιδε ανθυπολοχαγούς στο Πεζικό, στο Ιππικό και επίσης στο Οικονομικό Σώμα. Οι πρώτοι αξιωματικοί της ΣΣΥ αποφοίτησαν το 1885 και ήδη σε αυτή την πρώτη τάξη αποφοιτησάντων διακρίνονται οι μετέπειτα στρατηγοί στην Μικρασιατική Εκστρατεία, οι Διοικητές Σωμάτων Στρατού Κοντούλης Αλέξανδρος και Πολυμενάκος Γεώργιος.
Με βάση την συνολική της αποτίμησή από τα ίδια τα στελέχη, ανεξαρτήτως προέλευσης, η ΣΣΥ αποτέλεσε ένα θεσμό που κάλυψε επιτυχώς την αποστολή της, παράγοντας αξιωματικούς ίσης μαχητικής αξίας με αυτούς της ΣΣΕ. Έτσι το 1925 το «Σχολείο των Υπαξιωματικών» ξαναλειτούργησε, αν και με λίγο διαφορετική στόχευση, μέχρι τις παραμονές του Β΄ΠΠ.
Τα κτήρια που στέγασαν το περίφημο «Σχολείον των Υπαξιωματικών» ή ΣΣΥ, όπως είναι σήμερα. Από εδώ εξήλθαν ώς αξιωματικοί σπουδαίοι πολεμιστές όπως ο Βελισσαρίου, Κοντούλης, Διαλέτης, Παπακυριαζής, κ.α.(Πηγή: savepr401.wordpress.com).
Η απουσία διδάκτρων στην ΣΣΥ δημιούργησε και μια αίσθηση ταξικής διαφορετικότητας μεταξύ των Όπλων: οι ολιγάριθμοι αξιωματικοί του Πυροβολικού και Μηχανικού προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα που μπορούν να πληρώνουν τα δίδακτρα, ενώ οι απόφοιτοι της ΣΣΥ διατίθενται μόνο στο Πεζικό και Ιππικό.
Αυτή η ταξική διαφορά ανέκαθεν υπήρχε, αλλά με την αύξηση των μορφωμένων αποφοίτων της ΣΣΥ στο Πεζικό στα μέσα της δεκαετίας του 1890, η κατάσταση οδηγεί σε σοβαρές διαμαρτυρίες. Οι αξιωματικοί του Πεζικού και Ιππικού εκδήλωναν πλέον την δυσαρέσκειά τους για την διαφορετική τους αντιμετώπιση, καθώς ελάμβαναν λίγο μικρότερη αμοιβή και δεν μετατίθονταν σε προνομιούχες γενικές θέσεις. Οι διαμαρτυρίες έφτασαν το 1896 σε μαζικές παραιτήσεις από τη Λέσχη Αξιωματικών Αθηνών, πράγμα που προξένησε αίσθηση καθώς πρόεδρος της ήταν ο Διάδοχος. Από την δική τους μεριά οι απόφοιτοι της ΣΣΕ του πυροβολικού και μηχανικού διατείνονταν[19] ότι έμεναν παρά πολλά χρόνια στους μικρούς βαθμούς π.χ. οι ανθυπολοχαγοί Πυροβολικού-Μηχανικού προάγονταν μετά από 12-13 έτη (!), όταν οι του Πεζικού προάγονταν αντίστοιχα στα 8 έτη. Οι διχόνοιες συνεχίστηκαν αργότερα καθώς τα μορφωμένα στελέχη αυξάνονταν αναλογικά στο Πεζικό, στο οποίο όπως είδαμε από το 1897 κατατάχτηκαν πλέον και ολόκληρες τάξεις της ΣΣΕ. Αυτή η σταδιακή και αυξανόμενη ομογενοποίηση των στελεχών των 4 Όπλων, μέσα και από άλλες έριδες και διαμαρτυρίες, οδήγησε τελικά μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους στην κατάργηση της ταξικής διαφορετικότητας στα Όπλα, μέσω και της δημιουργίας μίας και μοναδικής στρατιωτικής σχολής: της νέας Σχολής Ευελπίδων.
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου