Ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος

Μία ημέρα πριν από τα γενέθλια του, την Κυριακή 7 Φεβρουαρίου, άφησε την τελευταία του πνοή ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος.

Πολυπράγμων – καθώς εκτός από πανεπιστημιακός δάσκαλος και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 1984, είχε αντιστασιακή δράση, ενώ διετέλεσε επίσης υπουργός Παιδείας και υπήρξε υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας - βαθύς γνώστης όχι μόνο της Φιλοσοφίας την οποία δίδασκε, αλλά και της Ιστορίας μεταξύ άλλων, ξεχώριζε για τον ήπιο τρόπο που εκφραζόταν και την ευγένεια του, αν και έπαιρνε ως σχεδόν την τελευταία στιγμή θέση στο δημόσιο διάλογο για πολλά ζητήματα.

Γεννημένος στη Σμύρνη το 1913, ξεριζώθηκε λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής και εγκαταστάθηκε με την οικογένεια του στην Αθήνα όπου και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές αλλά και πανεπιστημιακές του σπουδές στη Νομική, στις οποίες αρίστευσε.

Ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής και κατόπιν (1945) πρόεδρος του Ελληνοσβιετικού Συνδέσμου Νέων, ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος εξορίστηκε στη Μακρόνησο από το 1947 έως το 1950.

Φίλος με τους Κωνσταντίνο Τσάτσο, Παναγιώτη Κανελλόπουλο και Γεώργιο Καρτάλη, δεν περιορίστηκε στη μακρόχρονη καριέρα του μόνο στις έδρες του Πανεπιστημίου Αθηνών, του Παντείου, αλλά και του Νανσύ στη Γαλλία, όπως και στη συγγραφή περισσοτέρων από 30 βιβλίων – μεταξύ αυτών ιδιαιτέρως σημαντικό θεωρείται  η «Φιλοσοφία του Δικαίου» -  αλλά είχε και ενεργό ανάμειξη στην πολιτική. 

Υπουργός Παιδείας στις κυβερνήσεις Γρίβα και Ζολώτα, το 1989 και 1990 αντιστοίχως, ήταν και υποψήφιος για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας το 1990, λαμβάνοντας 21 ψήφους 

Ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος υπήρξε ξένος εταίρος της Pουμανικής Aκαδημίας και της Aκαδημίας της Mασσαλίας και είχε τιμηθεί με ανώτερες διακρίσεις από τους Προέδρους της Δημοκρατίας Eλλάδας, Γαλλίας και Iταλίας, ενώ μεταξύ άλλων ασχολήθηκε και με την κριτική λογοτεχνίας, και ειδικότερα με εκείνη της ποίησης έχοντας πολλές φορές συμπαραστάτη του στις αναζητήσεις του, τόσο τον δίδυμο αδελφό του Αλέξανδρο – καθηγητή Πολιτικής Ιστορίας  - όσο και τη σύζυγό του, Όλγα Τσακατίκα. 

Η κηδεία του θα γίνει την Τρίτη, 9 Φεβρουαρίου, στις 13.00 από το νεκροταφείο του Κόκκινου Μύλου.

Συλλυπητήρια μηνύματα

«Η μνήμη του και το έργο του συνιστούν πραγματική εθνική μας κληρονομιά», αναφέρει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος για τον θάνατο του ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Ι. Δεσποτόπουλου, επισημαίνοντας ότι υπήρξε κορυφαίος πνευματικός ταγός της εποχής μας, με διεθνή και, κυρίως, ευρωπαϊκή ακτινοβολία.

«Γνήσιος εκπρόσωπος και εκφραστής του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος υπηρέτησε, με απαράμιλλη συνέπεια και με παράδειγμα τον ίδιο τον βίο του, τις βασικές του σύγχρονες παρακαταθήκες, ήτοι τον Πολιτισμό και την Δημοκρατία», σημειώνει ο κ. Παυλόπουλος.

O θάνατος του Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου είναι μια μεγάλη απώλεια για την Ελλάδα των γραμμάτων και του πολιτισμού, αναφέρει σε συλλυπητήριο μήνυμα του ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.

«Με λύπη μου πληροφορήθηκα τον θάνατο του μεγάλου ακαδημαϊκού δάσκαλου Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου. Το επιστημονικό του έργο, που τον καθιστά  ξεχωριστή μορφή του ελληνικού πνεύματος, συμβαδίζει με την σημαντικότατη συνεισφορά του στην Εθνική Αντίσταση και στην υπόθεση των δημοκρατικών και κοινωνικών αγώνων της πρόσφατης ιστορίας μας» αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο πρωθυπουργός και προσθέτει: «Ο θάνατός του είναι μια μεγάλη απώλεια για την Ελλάδα των γραμμάτων και του πολιτισμού. Εκφράζω τα συλλυπητήριά μου στους οικείους του».

Ο πρόεδρος της Βουλής στο μήνυμά του τόνισε: «Μεγάλη απώλεια για την Ελλάδα αποτελεί ο θάνατος του σπουδαίου αντιστασιακού, πανεπιστημιακού και ακαδημαϊκού, Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για έναν από τους σημαντικότερους μελετητές και διανοητές της φιλοσοφίας, με ευρωπαϊκή και διεθνή ακτινοβολία, που σφραγίζει με το έργο που αφήνει πίσω του την πολιτιστική ιστορία του νεότερου ελληνισμού.

»Ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ, με έντονη αντιστασιακή δράση, πρωτοστάτησε με το σπινθηροβόλο πνεύμα του και την απαράμιλλη πένα του στους αγώνες για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας και της δημοκρατίας κατά τη νεότερη ιστορία μας. Εκφράζω τα βαθύτατα συλλυπητήριά μου προς τους οικείους του».

Τη βαθιά θλίψη του για τον θάνατο του ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Ι. Δεσποτόπουλου εκφράζει ο ΣΥΡΙΖΑ με ανακοίνωσή του, τονίζοντας ότι «ο πνευματικός κόσμος της Ελλάδας έγινε φτωχότερος».

Ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει ότι ο Κ.Ι. Δεσποτόπουλος, λαμπρός καθηγητής φιλοσοφίας και ακαδημαϊκός, τίμησε με τη στάση του και την ιδιότητα του μάχιμου πολίτη. Επισημαίνει ότι υπήρξε ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ, με έντονη αντιστασιακή δράση, το 1947 απολύθηκε από τη θέση του στο πανεπιστήμιο και εκτοπίστηκε, έως το 1950, στη Μακρόνησο.

Επίσης, προτάθηκε, το 1990, από τον Ενιαίο Συνασπισμό  για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, ενώ διετέλεσε και Υπουργός Παιδείας. «Το επιστημονικό του έργο αποτελεί παρακαταθήκη για τις νέες γενιές», αναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Ο πρόεδρος της ΝΔ, Κυριάκος Μητσοτάκης, τόνισε: «Ο Κωνσταντίνος Ι. Δεσποτόπουλος υπήρξε ένας σπουδαίος ακαδημαϊκός δάσκαλος, ένας από τους σημαντικότερους έλληνες διανοητές και μελετητές της φιλοσοφίας. Υπηρέτησε με ξεχωριστή αφοσίωση την πνευματική, πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας μας».

Και συνέχισε, λέγοντας: «Απέδειξε στην πράξη ότι ένα δημιουργικό μυαλό δεν περιορίζεται από τη βιολογική ηλικία. Αφήνει πίσω του πλούσιο επιστημονικό έργο, παρακαταθήκη για τις νεότερες γενιές. Η απώλεια του είναι μεγάλη. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του».

Για τον ακαδημαϊκό Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο, ο οποίος πέθανε την Κυριακή 7/2 και ο οποίος «μέχρι τα 103 του χρόνια συμμετείχε με εφηβική ορμή και διανοητική εγρήγορση στην πνευματική ζωή και στη δημόσια συζήτηση», αναφέρεται σε δήλωση του σήμερα ο υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς.

Ο κορυφαίος Έλληνας διανοούμενος Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος «αφήνει πίσω του ένα πολυσχιδές ερευνητικό και επιστημονικό έργο, από το οποίο ξεχωρίζει η συμβολή του στη Φιλοσοφία του Δικαίου, καθώς και στη μελέτη της πολιτικής φιλοσοφίας του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη», συνεχίζει η δήλωση του Αρ. Μπαλτά.

Ο υπουργός επίσης τονίζει επίσης τα εξής: «Ως αθάνατη παρακαταθήκη, ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος αφήνει επίσης το απαράμιλλο ήθος και την παραδειγματική του στάση ως πνευματικός άνθρωπος και δημοκρατικός πολίτης. Για την αντιστασιακή δράση του συνονόματου εξαδέλφου και του δίδυμου αδελφού του οδηγήθηκε στη Μακρόνησο, καθώς ''απάδει εις τον φιλόσοφον'' να υπογράφει εξευτελιστικές δηλώσεις και να αποκηρύσσει θεωρίες και ανθρώπους, όπως ζητούσε το ελληνικό μετεμφυλιακό κράτος».

«Αποχαιρετούμε έναν από τους τελευταίους μεγάλους διανοουμένους και πανεπιστημιακούς δασκάλους της μεταπολεμικής γενιάς που με τον στοχασμό και την πράξη του δίδαξε δημοκρατικό ήθος» αναφέρει στο αποχαιρετιστήριο μήνυμά του ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Νίκος Φίλης, προς τον Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο.
    
Στο σύντομο μήνυμά του, ο κ. Φίλης τον χαρακτηρίζει «πλατωνιστή που αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση μετανοίας» παραμένοντας στη Μακρόνησο, «συμμεριζόμενος τις διώξεις και την ηθική ποιότητα της γενιάς της Εθνικής Αντίστασης». «Αποχαιρετούμε έναν διαλλακτικό ενεργό πολίτη που, όμως, υπερασπίστηκε με αδιαλλαξία την κοινωνική και ατομική αξιοπρέπεια», καταλήγει το μήνυμα του υπουργού Παιδείας.

«Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες εκφράζουμε τη βαθιά μας θλίψη για το θάνατο του ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Ι. Δεσποτόπουλου» δήλωσε η εκπρόσωπος του κόμματος Μαρίνα Χρυσοβελώνη. «Είναι αλήθεια ότι με την απώλειά του, ο πνευματικός αλλά και ο πολιτικός κόσμος της Ελλάδας έγινε πραγματικά φτωχότερος» σημειώνει, μεταξύ άλλων, η κ. Χρυσοβελώνη.

Σε ανακοίνωσή του το Ποτάμι τονίζει: «Ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους διανοητές έφυγε πλήρης ημερών αφήνοντας όμως μια σημαντική κληρονομιά τόσο με το έργο του στη φιλοσοφία όσο και με την προσωπική του στάση σε περιόδους δύσκολες για τη χώρα μας. Πάντρεψε την κοινωνική προσφορά με την ακαδημαϊκή αριστεία δείχνοντας πως αυτά τα δύο μπορούν να συνδυαστούν στο υψηλότερο επίπεδο. Ένας μεγάλος Έλληνας, ένας μεγάλος Ευρωπαίος».

«Το έργο του και η προσφορά τους είναι γνωστά όχι μόνο στην χώρα μας αλλά και παγκοσμίως. Μας άφησε μια απίστευτη κληρονομιά καθώς υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους διανοητές της χώρας. Φτωχότερη θα είναι η Ελλάδα από εδώ και στο εξής» σημεώνει η Ένωση Κεντρώων σε ανακοίνωσή της.

Το τελευταίο αντίο στον ακαδαϊκό Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο

Σε κλίμα συγκίνησης, ο πνευματικός κόσμος της χώρας, συγγενείς και φίλοι, αποχαιρέτησαν την Τρίτη τον ακαδημαϊκό Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο στο κοιμητήριο του Κόκκινου Μύλου.

Η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου.

Μεταξύ άλλων, παραβρέθηκαν οι πρώην πρωθυπουργοί Λουκάς Παπαδήμος και Ιωάννης Γρίβας, οι πρώην πρόεδροι της Βουλής Άννα Ψαρούδα Μπενάκη και Δημήτρης Σιούφας, η αναπληρωτής υπουργός Παιδείας Σία Αναγνωστοπούλου και ο υφυπουργός Παιδείας Θεοδόσης Πελεγρίνης, ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Θανάσης Βαλτινός, οι ακαδημαϊκοί Μιχάλης Σταθόπουλος και Γρηγόρης Σκαλκέας, ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος και ο Θεόδωρος Φορτσάκης.

Εκ μέρους της Ακαδημίας Αθηνών τον αποχαιρέτησαν ο πρόεδρός της, Θανάσης Βαλτινός και ο καθηγητής Μιχάλης Σταθόπουλος, ο οποίος αναφερόμενος στη ζωή και το έργο του Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου είπε: «η Ακαδημία Αθηνών πενθεί και μαζί της πενθεί ο πνευματικός κόσμος της χώρας αλλά και η ελληνική κοινωνία που θα στερηθεί τον νηφάλιο, σοφό λόγο του».

Επίσης, διαβάστηκε το ιδιόχειρο βιογραφικό του, το οποίο είχε παραδώσει ο ίδιος στο Δήμο Βύρωνα στα 100ά του γενέθλια.

Στεφάνια απέστειλαν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, η πρόεδρος και το ΔΣ του Συλλόγου Ελπίδα, οι Πρυτανικές Αρχές του Παντείου Πανεπιστημίου, η Διδασκαλική ομοσπονδία Ελλάδος, ο Δήμαρχος Βύρωνα Γρηγόρης Κατωπόδης, το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, η Ένωση Σμυρναίων, το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Προαγωγής Ανθρωπιστικής Παιδείας κ.α

Ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1913 και έφυγε πλήρης ημερών τη Κυριακή 7 Φεβρουαρίου, παραμονή των γενεθλίων του.