Μέρος πρώτο
Πριν από το διάταγμα ανεξιθρησκείας, το «Χάττι Χουμαγιούν» (1856), η παιδεία στον Πόντο παρέχεται μόνο από την Εκκλησία και ιδιαίτερα από τα Μοναστήρια Παναγίας Σουμελά, Γ.Περιστερεώτα, Αγ. Ιωάννη Βαζαλώνα, Παναγίας Γουμερά, Αγ. Γεωργίου Χουτουρά, Αγ. Γεωργίου Χαλιναρά, Αγ. Γεωργίου Χάρσερας κλπ. Η παρεχόμενη παιδεία, σ’ αυτό το διάστημα, περιοριζόταν στην ανάγνωση και στη γραφή.
Μετά το «Χάττι Χουμαγιούν», κυρίως μετά το 1880, η παιδεία αρχίζει να παρέχεται σε ειδικά διδακτήρια, στα σχολεία, από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, τους δασκάλους. Η παρεχόμενη παιδεία παίρνει πιο ευρύτερο περιεχόμενο. Έτσι, στα 1890 υπήρχαν στον Πόντο γύρω στα 500 σχολεία, με πάνω από 20.000 μαθητές και πάνω από 500 δασκάλους.
Στον 20 αι. η παιδεία γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη στον Πόντο, όπου λειτουργούν σχολεία ακόμη και στα μικρότερα χωριά. στις αρχές ακόμη του αιώνα λειτουργούν περίπου 1.050 σχολαρχεία, αστικές σχολές και δημοτικά σχολεία, δύο γυμνάσια (Τραπεζούντας και Αμισού) και εφτά ημιγυμνάσια (Αργυρούπολης, Κερασούντας, Σουρμένων, Κοτυώρων, Σινώπης, Πάφρας, Ακ Νταγ Μαντέν). Οι μαθητές ανέρχονται σε 70.000 και οι δάσκαλοι σε 1.230.
ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ:
Οι Φιλεκπαιδευτικοί Σύλλογοι του Πόντου, της Μ. Ασίας, της Κων/πολης και της Ελλάδας πρόσφεραν αξιόλογο έργο και κατέχουν αξιοζήλευτη θέση στην ιστορία της παιδείας του υπόδουλου Γένος: Μεριμνούσαν για την ανέγερση διδακτηρίων, την οικονομική ενίσχυση των σχολείων, το διορισμό δασκάλων, τον εξοπλισμό των σχολικών βιβλιοθηκών. Ιδιαίτερα φρόντιζαν να στέλνουν Νηπιαγωγούς σε περιοχές, όπου οι Έλληνες μιλούσαν μόνο τα τουρκικά (Καππαδοκία, μερικές περιοχές του Πόντου, Καραμανία).
Αξιόλογη ήταν η προσφορά του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Τραπεζούντας «Ξενοφών» (1871) της «Μέριμνας» Τραπεζούντας, όπως και του Μικρασιατικού Συλλόγου «Ανατολή». Σε ολόκληρο τον Πόντο υπήρχαν 37 τέτοιοι Σύλλογοι που πρόσφεραν τεράστιο εκπαιδευτικό και μορφωτικό έργο.
Τους πρώτους αιώνες μετά την Άλωση μόνα στηρίγματα της ελληνικής παιδείας ήταν τα μεγάλα μοναστήρια Σουμελά, Περιστερεώτα, Βαζελών, καθώς και κάποια σχολεία στην Τραπεζούντα. Κατά τα μέσα του 17. αι. εμφανίζεται η προγραμματισμένη παιδεία με την ίδρυση οργανωμένων σχολείων, όπως το Φροντιστήριο Τραπεζούντος, η Ελληνική Σχολή Αργυρουπόλεως, το σχολείο της μονής Χουτουρά, το σχολείο της Σινώπης και άλλα.
Η αλματώδης ανάπτυξη της ελληνικής παιδείας έγινε μετά το 1856, όταν εκδόθηκε το διάταγμα Χάτι Χουμαγιούν, που ανάμεσα σε άλλα επέτρεπε την ελεύθερη και αυτόνομη διοίκηση των σχολείων. Σε λίγα χρόνια ο Πόντος γέμισε, κυριολεκτικά, με ελληνικά σχολεία όλων των βαθμίδων. Στα αστικά κέντρα λειτουργούσαν νηπιαγωγεία, δημοτικά, αστικές σχολές, ημιγυμνάσια, γυμνάσια και σε πολλές περιοχές κατώτερης και μέσης βαθμίδας παρθεναγωγεία. Η αγάπη και ο σεβασμός που έδειχναν οι Πόντιοι στα γράμματα και η προτεραιότητα που έδιναν στις σπουδές των παιδιών τους φαίνεται από το γεγονός ότι κάθε ελληνική κοινότητα που αριθμούσε πάνω από 10 οικογένειες διατηρούσε ελληνικό σχολείο. Το 1914 στον Πόντο λειτουργούσαν 1047 δημοτικά και σχολαρχεία, 7 ημιγυμνάσια και 3 γυμνάσια και δίδασκαν συνολικά 1247 εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων. Σε σύνολο περίπου 700.000 Ελληνοποντίων φοιτούσαν 75.000 μαθητές, αναλογία εντυπωσιακή για τα δεδομένα της εποχής. Τα έξοδα λειτουργίας των σχολείων καλύπτονταν από τα μέλη των αντίστοιχων ελληνικών κοινοτήτων.
(συνεχίζεται)
Πριν από το διάταγμα ανεξιθρησκείας, το «Χάττι Χουμαγιούν» (1856), η παιδεία στον Πόντο παρέχεται μόνο από την Εκκλησία και ιδιαίτερα από τα Μοναστήρια Παναγίας Σουμελά, Γ.Περιστερεώτα, Αγ. Ιωάννη Βαζαλώνα, Παναγίας Γουμερά, Αγ. Γεωργίου Χουτουρά, Αγ. Γεωργίου Χαλιναρά, Αγ. Γεωργίου Χάρσερας κλπ. Η παρεχόμενη παιδεία, σ’ αυτό το διάστημα, περιοριζόταν στην ανάγνωση και στη γραφή.
Μετά το «Χάττι Χουμαγιούν», κυρίως μετά το 1880, η παιδεία αρχίζει να παρέχεται σε ειδικά διδακτήρια, στα σχολεία, από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, τους δασκάλους. Η παρεχόμενη παιδεία παίρνει πιο ευρύτερο περιεχόμενο. Έτσι, στα 1890 υπήρχαν στον Πόντο γύρω στα 500 σχολεία, με πάνω από 20.000 μαθητές και πάνω από 500 δασκάλους.
Στον 20 αι. η παιδεία γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη στον Πόντο, όπου λειτουργούν σχολεία ακόμη και στα μικρότερα χωριά. στις αρχές ακόμη του αιώνα λειτουργούν περίπου 1.050 σχολαρχεία, αστικές σχολές και δημοτικά σχολεία, δύο γυμνάσια (Τραπεζούντας και Αμισού) και εφτά ημιγυμνάσια (Αργυρούπολης, Κερασούντας, Σουρμένων, Κοτυώρων, Σινώπης, Πάφρας, Ακ Νταγ Μαντέν). Οι μαθητές ανέρχονται σε 70.000 και οι δάσκαλοι σε 1.230.
ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ:
Οι Φιλεκπαιδευτικοί Σύλλογοι του Πόντου, της Μ. Ασίας, της Κων/πολης και της Ελλάδας πρόσφεραν αξιόλογο έργο και κατέχουν αξιοζήλευτη θέση στην ιστορία της παιδείας του υπόδουλου Γένος: Μεριμνούσαν για την ανέγερση διδακτηρίων, την οικονομική ενίσχυση των σχολείων, το διορισμό δασκάλων, τον εξοπλισμό των σχολικών βιβλιοθηκών. Ιδιαίτερα φρόντιζαν να στέλνουν Νηπιαγωγούς σε περιοχές, όπου οι Έλληνες μιλούσαν μόνο τα τουρκικά (Καππαδοκία, μερικές περιοχές του Πόντου, Καραμανία).
Αξιόλογη ήταν η προσφορά του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Τραπεζούντας «Ξενοφών» (1871) της «Μέριμνας» Τραπεζούντας, όπως και του Μικρασιατικού Συλλόγου «Ανατολή». Σε ολόκληρο τον Πόντο υπήρχαν 37 τέτοιοι Σύλλογοι που πρόσφεραν τεράστιο εκπαιδευτικό και μορφωτικό έργο.
Τους πρώτους αιώνες μετά την Άλωση μόνα στηρίγματα της ελληνικής παιδείας ήταν τα μεγάλα μοναστήρια Σουμελά, Περιστερεώτα, Βαζελών, καθώς και κάποια σχολεία στην Τραπεζούντα. Κατά τα μέσα του 17. αι. εμφανίζεται η προγραμματισμένη παιδεία με την ίδρυση οργανωμένων σχολείων, όπως το Φροντιστήριο Τραπεζούντος, η Ελληνική Σχολή Αργυρουπόλεως, το σχολείο της μονής Χουτουρά, το σχολείο της Σινώπης και άλλα.
Η αλματώδης ανάπτυξη της ελληνικής παιδείας έγινε μετά το 1856, όταν εκδόθηκε το διάταγμα Χάτι Χουμαγιούν, που ανάμεσα σε άλλα επέτρεπε την ελεύθερη και αυτόνομη διοίκηση των σχολείων. Σε λίγα χρόνια ο Πόντος γέμισε, κυριολεκτικά, με ελληνικά σχολεία όλων των βαθμίδων. Στα αστικά κέντρα λειτουργούσαν νηπιαγωγεία, δημοτικά, αστικές σχολές, ημιγυμνάσια, γυμνάσια και σε πολλές περιοχές κατώτερης και μέσης βαθμίδας παρθεναγωγεία. Η αγάπη και ο σεβασμός που έδειχναν οι Πόντιοι στα γράμματα και η προτεραιότητα που έδιναν στις σπουδές των παιδιών τους φαίνεται από το γεγονός ότι κάθε ελληνική κοινότητα που αριθμούσε πάνω από 10 οικογένειες διατηρούσε ελληνικό σχολείο. Το 1914 στον Πόντο λειτουργούσαν 1047 δημοτικά και σχολαρχεία, 7 ημιγυμνάσια και 3 γυμνάσια και δίδασκαν συνολικά 1247 εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων. Σε σύνολο περίπου 700.000 Ελληνοποντίων φοιτούσαν 75.000 μαθητές, αναλογία εντυπωσιακή για τα δεδομένα της εποχής. Τα έξοδα λειτουργίας των σχολείων καλύπτονταν από τα μέλη των αντίστοιχων ελληνικών κοινοτήτων.
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου