Διδακτήριο
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας λειτουργούσε διθέσιο Σχολαρχείο στο χωριό. Με τη βοήθεια του "Μακεδονικού Φιλοεκπαιδευτικού Συλλόγου Σερρών" κατά τον 18ο αιώνα πραγματοποίησε αξιόλογη εκπαιδευτική κίνηση. Αναφέρεται στο χάρτη του Erhard ότι λειτουργούσε στο χωριό Σχολείο που φοιτούσαν 150 μέχρι 200 μαθητές1. Απόφοιτοι του σχολείου αυτού συνέχισαν στο Γυμνάσιο και στο διδασκαλείο της πόλης των Σερρών και υπηρέτησαν ως δάσκαλοι στον υπόδουλο ελληνισμό. Από τη μισθοδοσία των δασκάλων στον κώδικα του ναού της Αγίας Παρασκευής 1891-1892 φαίνεται ότι κατά τα άνω σχολικά έτη δίδασκαν στο Σχολαρχείο ο Άγγελος Παπαζαχαρίας και ο Θωμάς Ευθυμιάδης. Πληρώθηκαν από το ναό για το διάστημα που δίδαξαν ο μεν πρώτος 2460 και ο δεύτερος 486 γρόσια. Ως διδάξαντες στο σχολείο της Κοινότητας Αγίου Πνεύματος κατά τα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα αναφέρονται και οι: Παπαφώτης, Μάλαμας, το ζεύγος Παπαδοπούλου Κωνσταντίνος και Αθηνά το 1902, Πόρναλης 1910-11, Αγγελίδης Ηλίας 1912-162.
Το αρρεναγωγείο και το παρθεναγωγείο του χωριού στεγάζονταν στο κτίριο που ήταν στην κεντρική πλατεία του χωριού στη θέση του σημερινού ηρώου και του σιντριβανιού. Πότε ακριβώς κτίστηκε δεν γνωρίζουμε αλλά μόνο ότι επισκευάστηκε το 1878 με τη συνδρομή του μοναχού Χατζή Ζεβεδαίου3. Εκτός από τις αίθουσες διδασκαλίας υπήρχαν σ' αυτό και δωμάτια για την στέγαση των δασκάλων. Δεν επαρκούσε και γι' αυτό ενοικίασαν αίθουσες στην οικία του Χριστάκου Βαδιάκα δίπλα από το μεγάλο πλάτανο. Στο βόρειο τμήμα του ισογείου του υπήρχε προπολεμικά αίθουσα συγκεντρώσεων χορωδίας, θεάτρου, βιβλιοθήκης και αναγνωστηρίου του χωριού. Στις δύο ανατολικές αίθουσες του άνω ορόφου λειτουργούσε 1937-8 μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο, με δάσκαλο τον αείμνηστο Τριαντάφυλλο Τεκίρδαλη και στις άλλες στεγάζονταν ο Σταθμός Χωροφυλακής. Κάηκε στις 27/9/1947 από τους αντάρτες και κατεδαφίστηκε. Ήταν ανεπαρκές για το χωριό από τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Το 1913 συγκροτήθηκε επιτροπή ανεγέρσεως νέου διδακτηρίου από τους: Τέγο Γεώργιο, Βαδιάκα Χριστάκο, Ματανά Γεώργιο και Βάκουλη Χριστόδουλο. Παραχωρήθηκε από την Κοινότητα πλησίον του ενοριακού Ναού της Αγίας Παρασκευής επικλινές οικόπεδο εκτάσεως 2123 τ.μ. Κτίστηκε με τις γενναίες προσφορές των κατοίκων στους διενεργηθέντες εράνους και με προσωπική εργασία υπό την επίβλεψη του Κοζανίτη εργολάβου Ξενοκράτη Ξενοφώντα. Κρατική επιχορήγηση δεν υπήρχε τότε4. Αποτελείται από ισόγειο και ένα όροφο διαστάσεων 22x16,5 με ύψος 8 μέτρων. Με δαπάνες της Κοινότητας το 1924 κτίστηκαν οι τοίχοι του προαυλίου και επιχωματώθηκε το απότομο επικλινές έδαφος. Το 1925 έγινε το κλιμακοστάσιο των πενήντα σκαλοπατιών. Την ίδια χρονιά με δαπάνες του Σχολείου κατασκευάστηκε το δίκτυο υδρεύσεως από την παρακείμενη βορείως 500 μέτρα πηγή. Οι αντάρτες, στις 27/9/1947, έβαλαν φωτιά και σ' αυτό το σχολείο αλλά την έσβησαν εγκαίρως οι γείτονες. Από τις οκτώ αίθουσες οι έξι χρησιμοποιούνταν για διδασκαλία και οι δύο βόρειες του ισογείου για αποθήκες και μεταπολεμικά για μαγειρείο και τραπεζαρία των μαθητικών συσσιτίων.
Ήταν ανεπαρκές διδακτήριο για τους 547 μαθητές του 1946. Ανθυγιεινές οι τέσσαρες αίθουσες και επικίνδυνο το προαύλιο του για τους μαθητές5. Στις 23/9/1954 ο υποφαινόμενος συνέταξε αίτηση, προς το Κοινοτικό Συμβούλιο, που υπογράφτηκε από 300 γονείς, για ανέγερση νέου διδακτηρίου. Επικολούθησε στις 9/10/54 συνέλευση των γονέων και ομιλία του κ Θεοφίλου Μεταλλίδη, διευθυντή του Δημ. Σχολείου, για το ίδιο θέμα. Σύμφωνα με το άρθρο 9 του Νόμου 5019 εισηγήθηκαν για την ανέγερση νέου διδακτηρίου την επιβολή υποχρεωτικού εράνου επί τριετία ανά 0,50 λεπτά δρχ κατ' οκά στον καπνό στους καπνοπαραγωγούς, και μία δραχμή κατά κεφαλή στα μικρά ζώα, στους κτηνοτρόφους. Η χρονοβόρα γραφειοκρατία παρέτεινε την υπόθεση δέκα χρόνια. Το 1964 αποφάσισε η Κοινότητα να αγοράσει οικόπεδο για νέο διδακτήριο με τον όρο να της παραχωρήσει το Α' Δημ. Σχολείο το οικόπεδο που είχε στο κέντρο του χωριού, στη σημερινή Παιδική χαρά, για να ανεγείρει σ' αυτό Κοινοτικό κατάστημα (ίδε το υπ' αριθμ 129. 29/1/64 σχετικό έγγραφο). Επιχορηγήσεις του κράτους για ανέγερση διδακτηρίων δίδονταν στις Κοινότητες που παραχωρούσαν δωρεάν το οικόπεδο. Αγόρασαν αγροτεμάχιο 7496,5 τ.μ. στη περιοχή Τριβελιάκος στα Τεγάδικα και με το υπ' αρίθμ. 3430. συμβόλαιο το μεταβίβασαν στην κυριότητα της Σχολικής επιτροπής και στη συνεχεία στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων για να αναγείρει διδακτήριο. Η δωδεκαετής προσπάθεια ναυάγησε και νέο διδακτήριο για το Α' Δημ. Σχολείο στο χωριό ποτέ δεν αναγέρθηκε. Αντί αυτού αναγέρθηκε από το 1960-1964 το Β' Δημοτικό Σχολείο στο λόφο του Αγίου Κωνσταντίνου, με τρεις αίθουσες διδασκαλίας και δύο γραφεία. Το 1964 στεγάστηκε το Β' Δημοτικό στο νέο διδακτήριο. Το 1987-88 προστέθηκαν άλλες δύο αίθουσες και ένα γραφείο. Το 2000-01 αναγέρθηκε και νέα αίθουσα πολλαπλών χρήσεων. Το εμβαδόν του είναι 557τ.μ.
Το παλαιό διδακτήριο ανακηρύχθηκε διατηρητέο. Συντηρείται πολύ βραδέως για να χρησιμοποιηθεί ως πνευματικό κέντρο. Με την υπ' αριθμ. Φ31.2.19110.19/10/1987 απόφαση της Νομαρχίας παραχωρήθηκε το ισόγειο του στον Εθνικό Οργανισμό Κοινωνικής Πρόνοιας για ταπητουργείο. Έχουν εγκατεστημένους πολλούς αργαλειούς στις τρεις κάτω αίθουσες. Στον επάνω όροφο μια αίθουσα χρησιμοποιείται από τον πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού για χορό, ενώ οι άλλες χρήζουν συντηρήσεως. Δυστυχώς, παρ' όλες τις μεγάλες δαπάνες πού διατέθηκαν για τις εξωτερικές συντηρήσεις, εσωτερικά δεν επιδιορθώθηκε.
Εξέλιξη του Δημοτικού Σχολείου, φοιτήσαντες μαθητές.
Στο Α' Δημ. Σχολείο φοιτούσαν κατά τις δεκαετίες των σχολικών ετών α) 1930- 1940, 457 - 547 μαθητές/τριες, β) 1944-50, 552- 470. Στα συστεγαζόμενα και συμπτυγμένα Α' και Β' Δημοτικά Σχολεία στις δεκαετίες γ) 1951-60, 433 - 400, δ) 1961-1970, 408-277. Καταργηθέντος του Β' Δημοτ. Σχολείου το 1972 στο Α' φοίτησαν ε) 1971-80, 293-105, στ) 1981-90, 105-68, ζ) 1991-00, 61- 40. Σήμερα φοιτούν 37 μαθητές και γι αυτό υποβιβάσθηκε σε τριθέσιο και εξελίσσεται για διθέσιο.
Ο αριθμός των φοιτώντων μαθητών και μαθητριών από το 1947 μέχρι το 1957 κυμάνθηκε από 562 μέχρι 444, όταν το χωριό είχε 2960 κατοίκους. Στην κοινοτική απογραφή του 1945 τα παιδιά του χωριού ηλικίας από 6 έως 12 ετών οι μεν άρρενες ήσαν 243 οι δε θήλεις 205, σύνολον 448. Λόγω μεγάλου αριθμού μαθητών ιδρύθηκε το 1949-50 και Β' Δημοτικό Σχολ. στο χωριό. Συστεγάζετο στο Α' Δημοτικό Σχολείο και συλλειτουργούσε μέχρι το 1966.
Το 1972-1973 καταργηθέντος του Β' Δημοτικού Σχολείου λειτούργησε ένα εξαθέσιο Δημοτ. Σχολείο. Συστεγάζονταν στα δύο διδακτήρια μέχρι το 1980. Το 1980-81 με το υπ' αρίθμ. 202. 5/9/1980 Φ.Ε.Κ υποβιβάστηκε σε τετραθέσιο και κατά το σχολ. έτος 2002-03 σε τριθέσιο. Από το σχολ. έτος 1988-89 στεγάζονται όλες οι τάξεις στο νέο διδακτήριο στο λόφο του Αγίου Κωνσταντίνου. Στο παλαιό παρέμεινε του νηπιαγωγείου μέχρι το 1987-88. Σήμερα συστεγάζεται και αυτό στο ως άνω διδακτήριο με δεκαέξι προνήπια και νήπια.
Διευθυντές.
Διετέλεσαν διευθυντές στο Α' Δημοτικό Σχολείο μεταπολεμικά κατά τα σχολικά έτη οι: α) Τεκίρδαλης Τριαντάφυλλος, 1944-46, β) Μεταλλίδης Θεόφιλος, 1946-47 και 1951-59, γ) Μηνά Αικατερίνη 1947-48, δ) Τσούκας Γεώργιος, 1949-51, δ) Δομουχτσής Νικόλαος, 1960-79, ε) Παπούδας Πασχάλης, 1979-81 και 1983-86, στ) Σαφούρης 1981-82, ζ) Στόϊκος Θωμάς, 1986-2002, η) Άννα Κοντάμπαση 2002-2003. Ο κ. Στόϊκος μας έδωσε πρόθυμα πολλές πληροφορίες και στοιχεία της παιδείας του χωριού. Τον ευχαριστούμε θερμά.
Στο Β' Δημοτικό Σχολείο διετέλεσαν διευθυντές οι: α) Σαρρή Ευφροσύνη, 1949-50, β) Καψιόφας Φιλοποίμην, 1950-54, γ) Καβάσαλη Αρετή, 1954-55, δ) Τεκίρδαλης Τριαντάφυλλος, 1955-59, ε) Τεάζης Αθανάσιος, 1959-64, στ) Πέτκος Χρήστος, 1964 -1970, ζ) Τσιολάκης Θεοχάρης, 1970-71, η) Ξένος Γεώργιος, 1971-72. Καταργήθηκε το Β' Δημοτικό Σχολ. το καλοκαίρι του 1972.
1 Carte des ecoles chetiennes de la Macedoine. Σαμσάρη Δημητρίου. Η κοινότης του Αγίου Πνεύματος σ 66.
2 Δ. Σαμσάρη. Η Κοινότης του Αγίου Πνεύματος Σερρών επί τουρκοκρατίας, σ. 67.
3 Δ. Σαμσάρη όπου παραπ. σελ, 66-67
4 Το κράτος αδυνατούσε να συνδράμει στην ανέγερση διδακτηρίων και άφηνε την πρωτοβουλία στις κατά τόπους ελληνικές κοινότητες. Στη Κοινότητα μας ανατέθηκε η εξεύρεση οικοπέδου και η δαπάνη ανεγέρσεως διδακτηρίου. Ο ζήλος για τη παιδεία του χωριού ήταν μεγάλος. Μετά χαράς προσέφεραν στους εράνους ό,τι μπορούσαν από το υστέρημα τους. Δύσκολη ήταν η μεταφορά των μεγάλων σιδερένιων υποστυλωμάτων του κτιρίου στο χωριό. Τα μετάφεραν από τη Θεσσαλονίκη σιδηροδρομικώς στο σταθμό του Χρυσού. Από εκεί τα μετέφεραν μέχρι το Ζελί με μεγάλες βουβάλοάμαξες. Μετά, λόγω ελλείψεως καταλλήλου δρόμου για βοϊδάμαξες, τα μετάφεραν στο χωριό με τα χεριά ένα ένα πολλοί μαζί άνδρες.
5 Το 1947 ο μαθητής Κανάτας κατολίσθησε στο βόρειο προαύλιο από μεγάλο ύψος και σκοτώθηκε.
Κυριάκος Παπακυριάκος
Καταγραφή - προσαρμογή εργασίας στο διαδίκτυο
Αθανασιάδης Αθανάσιος
X
αρχή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου