Συνοπτική Ιστορία της Εκπαίδευσης στην Κοζάνη

Το Α΄ Δημοτικό Σχολείο είναι συνέχεια της πλούσιας εκπαιδευτικής παράδοσης  της πόλης μας. Η Πρώτη Ελληνική  Σχολή Κοζάνης  λειτούργησε το 1668[1] με πρώτο διδάσκαλο το Γεώργιο Κονταρή το μετέπειτα επίσκοπο Σερβίων και Μητροπολίτη Αθηνών Γρηγόριο. Η επιτροπή ονοματοθεσίας του δήμου τίμησε τον πρώτο διδάσκαλο της Κοζάνης ονοματίζοντας την οδό μπροστά από τον αυλόγυρο του σχολείου ως οδό Γ. Κονταρή.  Έκτοτε λειτούργησε με διάφορες επωνυμίες Στοά (1747-1772),  Κομπανία (1768-1772), Σχολείο Παγούνη  (1776-1799),  Ελληνικό Σχολείο (1803-1913),  Αστική Σχολή Αρρένων Κοζάνης (1845-1914), Παρθεναγωγείο. Το Α΄ Δημοτικό Σχολείο της πόλης χτισμένο στο θρησκευτικό, διοικητικό, οικονομικό, πολιτιστικό κέντρο της πόλης, στον “γκιουλέρ μαχαλά” (όμορφος τόπος γεμάτος με ρόδα) όπως τον αποκαλούσαν οι Τούρκοι που κατοικούσαν στα περίχωρα της πόλης, κουβαλά την πλούσια εκπαιδευτική ιστορία του τόπου. Όλοι μας νοιώθουμε ένα δέος, μια περιφάνια, μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς, που υπήρξαμε μέλη του ιστορικού σχολείου της πόλης μας, συνεχιστές της πλούσιας εκπαιδευτικής παράδοσης. 

Η εκπαίδευση του 1874

Από μια απάντηση που έδωσαν οι έφοροι των ελληνικών σχολείων της Επισκοπής Σερβίων Κοζάνης προς τον Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο Κωνσταντινούπολης στις 29/1/1874 λαμβάνουμε σημαντικές πληροφορίες για την εκπαιδευτική κατάσταση εκείνης της εποχής[2] Δημοτικό Σχολείο αρρένων =400 μαθητές. Δημοτικό Σχολείο θηλέων=150. Ελληνικό σχολείο (γυμνάσιο)=60. 

Αστική Σχολή Κοζάνης-Επαγγέλματα

Η Αστική Σχολή Αρρένων Κοζάνης ιδρύθηκε το 1845 και λειτούργησε ως τα μέσα του σχολικού έτους 1913-1914. Αποκωδικοποιώντας τα επαγγέλματα των γονιών των 500 εγγραφέντων μαθητών της Αστικής Σχολής Κοζάνης του έτους 1895, κατέγραψα τα παρακάτω επαγγέλματα: 51 μαθητές ορφανοί,  εργατικός 41, έμπορος 39,

υποδηματοποιός 34, ράπτης 31, κτηματίας 27, αγωγιάτης 24, βυρσοδέψης 21, υπάλληλος 20, κρεοπώλης 20, παντοιοπώλης 13, σανδαλοποιός 10. Συνολικά τα είδη των επαγγελμάτων ανέρχονταν σε 62. 

Από την Αστική Σχολή Κοζάνης στο 1ο Δημοτικό

            Το 1905 η Αστική Σχολή Κοζάνης έχει 8 διδασκάλους και 556 μαθητές. Μετά από πρόταση των διδασκάλων η σχολή διαιρέθηκε σε δύο τμήματα. Το ένα τμήμα στεγάσθηκε στον κάτω όροφο του Βαλταδώρειου Γυμνασίου[3] η οποία ονομάσθηκε Κεντρική Αστική Σχολή, με 300 μαθητές. Η Β΄ Αστική Σχολή ή Σχολή Αγίου Νικολάου παρέμεινε στην αρχαία σχολή. Η Γ΄ Αστική Σχολή συστάθηκε το σχολικό έτος 1911-1912 με τέσσερις τάξεις και 136 μαθητές οι οποίοι παρελήφθησαν από την Κεντρική Αστική Σχολή. 

Αον Πλήρες Δημοτικόν Σχολείον Αρρένων Κοζάνης 1914

Μετά τους νικηφόρους πολέμους των Βαλκανικών κρατών εναντίον της Τουρκίας, με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου στις 28-7-1913  καθορίζονται τα σύνορα μεταξύ Ελλάδας Βουλγαρίας. Με την Τουρκία δεν υπάρχουν χερσαία σύνορα καθότι η Δ. Θράκη προσαρτήθηκε στη Βουλγαρία. Με τη Σύμβαση των Αθηνών στις 1/11/1913 τερματίζεται η εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας. Το σχολικό έτος 1912-1913 λειτούργησε για 45 ημέρες και οι μαθητές απορρίφθηκαν με απόφαση των διδασκόντων της Κεντρικής Αστικής και του Παραρτήματος, Γ΄ Αστικής Σχολής[4] . Το τελευταίο έγγραφο  του διευθυντή του σχολείου που απευθύνεται “Προς την αυτού Σεβασμιότητα τον Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης κ.κ. Φώτιον και την περί αυτόν σεβαστή εφορεία των Σχολείων” με την οποία ζητά διδακτικά σκεύη και όργανα για τα τρία σχολεία των αρρένων και του παρθεναγωγείου ήταν στις 20/2/1914. Ως Αο δημοτικό σχολείο το συναντάμε στο Πρακτικό του Συλλόγου διδασκόντων στις 21/6 1914 το οποίο Πρακτικό φέρει αριθμό 1^ον. Το Σεπτέμβριο του 1914 εγένετο η αφομοίωση των διδασκάλων και λειτούργησε ως Αον δημοτικό Σχολείο αρρένων Κοζάνης. Παράλληλα εγκαθίσταται επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων ο Βασίλειος Βογιάς υπό την αιγίδα του οποίου λειτουργούν τα σχολεία σύμφωνα με τις διαταγές της κεντρικής εξουσίας. Η πρώτη σφραγίδα φέρει  την  ονομασία Αον Πλήρες Δημοτικόν Σχολείον Αρρένων Κοζάνης 1914. Αντί θυρεού το σύμβολο της σοφίας η κουκουβάγια. 

Εγγραφέντες μαθητές. Απόφοιτοι

Με τη μετονομασία του ως Αον Πλήρες Δημοτικό Σχολείο Αρρένων  οι εγγραφέντες για τα πέντε πρώτα σχολικά έτη  ήταν 1914-15=360, 341, 337, 332, 356 και για τα τελευταία πέντε σχολικά έτη 2010-11=131,122, 126, 125, 121. Ο μέγιστος αριθμός των εγγραφέντων μαθητών, 521, παρουσιάζεται το σχολικό έτος 1948-1949 λόγω καταφυγόντων στην πόλη για λόγους ασφάλειας κι ο μικρότερος  109 το σχολικό έτος 1995-96. Ο αριθμός των αποφοίτων από το σχολικό έτος 1914-1915 ως σήμερα  ανήλθαν στους 3722. 

Οι πρώτοι απόφοιτοι

Οι  πρώτοι αποφοιτήσαντες μαθητές το σχολικό έτος 1914-15 ήταν: Ασημίνας Ν. Σωτήριος  (υπάλληλος), Βαντσιώλας Β. Ιωάννης (γεωργός) Βάνιτσα, Βαντσιώτης Γ. Ιωάννης (αλευροπώλης), Βέλλιος Γ. Κων\νος (έμπορος), Γκάγκαλης Κ. Γρηγόριος (κτηματίας), Γκιούρας Μπόγδου Αθανάσιος (γεωργός), Διάφας Κ. Ιωάννης (υπάλληλος), Ζιάμπας Αργ. Αθανάσιος (σιδηρουργός), Εξακουστός Γαβ. Γαβριήλ (ορφανός), Καραλίβανος Αλ. Παναγιώτης (ορφανός), Κουτσονίκος  Λ. Νικόλαος  (βυρσοδέψης), Κωτσόπουλος Κ. Μιλτιάδης (διδάσκαλος), Μπάμπος Ν. Βασίλειος (εργατικός)-Βελίστη, Πάπιστας Γεώρ. Νικόλαος (υποδηματοποιός), Ρώμπαπας Ι. Κων\νος (κτηματίας), Σεντουκάς Μιχ. Ευθύμιος (κτίστης), Σιάσιος Η. Αθανάσιος (παντοπώλης), Σκανδέρης Ιωάν. Χαρίσιος (γεωργός) –Καισαριά, Τζήμκας Θ. Χαρίσιος (νεωκόρος), Τόλιου Γ. Δημήτριος (έμπορος).

Υλικό του σχολείου 1918-19

Τα υπάρχοντα έπιπλα και εποπτικά μέσα: εικών του Σωτήρος 1, εθνική σημαία 1, εικόνες βασιλέων 1, έδραι 6, τράπεζαι 2, θρανία 76, καθίσματα 10, ερμάρια 1, αναρτήρια 2, θερμάστραι 5, κώδωνες 1, τύμπανα 1, μελανοπίνακες 7, αριθμητήρια 1, εικόνες παλαιάς 12 - καινής διαθήκης 8, ελ. ιστορίας 11, γεωγραφικοί 15, μαγκάνια 2, καναπές 1, ωρολόγιο 1, εικ. Βενιζέλου 1, λεξικά εις τόμους 3, μελανοδοχείο 1, εικόνες ηρώων 11 (σχ. έτος 1918-19). 

Άλλες χρήσεις (1914-1940).

Ένεκα του Αου Παγκοσμίου πολέμου που έχει ως αρχή τον Ιούλιο του 1914, τη διαφωνία μεταξύ Βενιζέλου και Βασιλέα για συμμετοχή της Ελλάδας με τους ΑγγλοΓάλλους, η απόβαση του Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, η ρήξη με το κράτος της Αθήνας, η προσχώρηση της περιοχής στο κίνημα Έθνικής Άμυνας του Βενιζέλου, είχε ως αποτελέσματα συμμαχικά στρατεύματα να στρατωνισθούν στην Κοζάνη. Ωε εκ τούτου επιτάσσεται το  δημοτικό σχολείο (12/9/1915). Επιταχθείσης της Γ΄ Αστικής Σχολής οι μαθητές διανεμήθηκαν μεταξύ Α΄, Β΄ Αστικής Σχολής  (13/10/1915). Επιταχθέντος του Παρθεναγωγείου το σχολείο λειτουργεί από 8-12 για να φιλοξενηθούν οι μαθήτριες το απόγευμα (7/1/1916). Επιταχθέντος του Βου αρρεναγωγείου το σχολείο λειτουργεί από τις 8 ως τις 12 για να φιλοξενηθούν το απόγευμα οι μαθητές του Βου  (20/9/1917). Το σχολικό έτος 1920-21 επίταξη του σχολείου για 45 ημέρες λόγω στρατωνισμό του αφιχθέντος στρατού, εκλογές 1920.[5] Παραχωρείται αίθουσα για λειτουργία Νυκτερινής Σχολής  για αγράμματους οπλίτες 27^ου Συντάγματος Πεζικού (23/5/1934). Παραχώρηση διδακτηρίου τις Κυριακές στο Μητροπολίτη Κοζάνης Ιωακείμ (13/12/1937). Παραχωρήθηκε αίθουσα για εξετάσεις χωροφυλάκων (23/6/1939), για λειτουργία κατηχητικών σχολείων (7/2/1940). 

Εκπαίδευση στην Κοζάνη τον Ιούνιο του 1923

Αριθμός κατοίκων Κοζάνης 10334. Α΄ εξατάξιον δημοτ. Σχολείον των αρρένων εγγεγραμμένοι 427, Β΄ Εξατάξιο δημοτικό Σχολείο αρρένων  εγγεγραμμένοι 306. Γ΄ Τετρατάξιο δημοτικό Σχολείο αρρένων Κοζάνης εγγεγραμμένοι 201. Α΄ Εξατάξιο δημοτικό Σχολείο θηλέων εγγεγραμμένοι 400, Β΄ Πεντατάξιο θηλέων  Κοζάνης εγγεγραμμένοι 283, εγκαταστημένο στον κάτω όροφο του διδακτηρίου του Παρθεναγωγείου. 

Οικονομικά-Φορολογία μαθητών

Για τις λειτουργικές ανάγκες του σχολείου σημαντική ήταν η προσφορά του δήμου, του εκάστοτε Μητροπολίτη  ως προς την προμήθεια αναγνωστικών και γραφικής ύλης στους απόρους μαθητές, της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου (σύμφωνα με το νόμο) των ευπόρων μαθητών, οι μαθητικές τελετές με καθιέρωση εισιτηρίου.  Αρωγός και η Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών Κοζάνης. Στις 25/8/ 1923 η Σχολική Επιτροπή ψηφίζει εισφορά 5 δραχμών για τους μαθητές των δύο ανώτερων  τάξεων και 2,50 δραχμές για τους μαθητές των κατωτέρων τάξεων. Το 1925 η σχολική επιτροπή  ψηφίζει για δικαίωμα εγγραφής 10 δρχ. για τους μαθητές των τριών μικρών τάξεων και 20 δραχμές για τις ανώτερες τάξεις εκτός των απόρων μαθητών. Στις 2/9/1940 ορίσθηκε ως εισφορά ανάλογα της οικονομικής καταστάσεως των γονέων η Α΄ κατηγορία 80 δρχ., η Β΄ κατηγορία δρχ.40, και η Γ΄ κατηγορία δρχ.20.

Πρόβλημα από την Γραπτή απολυτήριο εξέταση εις την Αριθμητικήν-Καλλιγραφία

Εν Κοζάνη τη 11/9/1924

Καπνιστής εξοδεύει 5,50 δραχμές την ημέρα για τον καπνόν του. Εάν ο πήχης υφάσματος τιμάται  85 δραχμές πόσους πήχεις θα ηγόραζε με τα λεπτά τα οποία εξοδεύει εις εν έτος για τον καπνόν; Πρόβλημα διαχρονικό από την καθημερινότητα, με πολλούς αποδέκτες. Το ίδιο μήνυμα και στο μάθημα της Καλλιγραφίας. “Η δουλειά ντροπή δεν έχει”. 

Μεικτά Δημοτικά Σχολεία

Στις 13/9/1929 αποφασίζεται η λειτουργία των σχολείων ως μεικτών Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄. Τα σχολεία αρρένων και θηλέων, τα Παρθεναγωγεία, ενοποιούνται. Στην πόλη της Κοζάνης ιδρύονται 4 μεικτά σχολεία. Μέχρι τώρα λειτουργούσαν μεικτά τα σχολεία μικρών οικισμών. Στη Βυζαντινή πόλη της Αχρίδος εκεί που ο ελληνισμός πρωτοστατούσε από ένα ενδεικτικό που βρέθηκε στο σχολείο μας με τίτλο Μεικτή Ελληνική Αστική Σχολή Αχρίδας λειτουργούσε το 1911 ως Μεικτή και ο μαθητής βαθμολογήθηκε στα μαθήματα Θρησκευτικά, Γλωσσικά, Ιστορίαν, Γεωγραφίαν, Φυσιογνωσίαν, Ωδικήν. 

Συσσίτια

Ένεκα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 1932 καθιερώνονται τα μαθητικά συσσίτια. Ο Νομάρχης ως πρόεδρος της επιτροπής μαθητικών συσσιτίων κάνει έκκληση στις εύπορες οικογένειες να δέχονται ένα άπορο μαθητή να συντρώγει μετ’ αυτούς. Οι πρόσκοποι τις εορτάσιμες ημέρες πραγματοποιούν εράνους, οι μαθητές δίνουν θεατρικές παραστάσεις υπέρ των μαθητικών συσσιτίων. Καθ’ εκάστη ένα επίλεκτο μέλος της κοινωνίας ή πρόεδρος νομικού συλλόγου, σωματείου, εξ ιδίων χρηματοδοτεί το συσσίτιο, παρακάθεται ως τραπεζάρχης και συντρώγει με τους άπορους μαθητές. Τα φαγητά παρασκευάζονται από τις κυρίες και δεσποινίδες του Πατριωτικού Ιδρύματος.  Τραπεζάρχες: Δημαρχεύων Ν.Κανδύλης δρχ. 1000. Κ.Τριανταφύλλου (500). Αλ. Ξανθόπουλος (1000). Αντώνιος Τζέλλος. Εθνική Τράπεζα. Θεοδώρα Πολυζούλη. Γεωργικόν Επιμελητήριον, Πρεσβυτέρα Αιδεσ. Παπαχατζή. Αστέριος Καραγκούνης (δήμαρχος) (Β.Ε 4-12-1932). 

 Ταμείο Εκπαιδευτικής Προνοίας. Ανέγερση διδακτηρίου

Ο αριθμός των μαθητών μεγαλώνει. Το σχολικό έτος 1932-33 αριθμεί 398 μαθητές, το 1933-34 μαθητές 392, το 1934-35  μαθητές 427. Από το 1930 αρχίζουν οι συζητήσεις για την ανέγερση νέου διδακτηρίου. Το Ταμείο Εκπαιδευτικής Προνοίας με πρόεδρο το Σταύρο Σαμαρά, τον Ιωάννη Ματιάκη ταμία, και Κωνσταντίνο Τσιώρα, Ιωάννη Παπακωνσταντίνου, Κων/νου Ματιάκη  μελών και του Δημ. Παπαδημητρίου μέλους και Γραμματέως παίρνει πρωτοβουλίες. Επισκέπτεται, ζητά και επιτυγχάνει από το Μητροπολίτη Κοζάνης Ιωακείμ[6] την παραχώρηση οικοπέδου 800 τ.μ από το Μητροπολιτικό κήπο.

Δημοπρασία ανέγερσης

Με καταχώριση στην εφημερίδα Β.Ε στις 24/6/1934, η Σχολική Εφορεία του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης διακηρύττει ότι εκτίθεται σε μειοδοτική μυστική  δημοπρασία η κατασκευή ενός πλήρους εξαταξίου Δημοτικού Σχολείου στην πόλη της Κοζάνης στις 15 Ιουλίου 1934 με προϋπολογισμό 670.000 δραχμές. 

Θεμέλιος λίθος

Τις πληροφορίες για την ημερομηνία “εναρξης” εργασιών ανέγερσης του σχολείου την αντλούμε από σχετική δημοσίευση στον τοπικό τύπο (Β.Ε 4-11-1934).

«Την Δευτέραν εγένετο η κατάθεσις του θεμελίου λίθου του νέου σχολείου της πόλεώς μας έναντι της Μητροπόλεως. Κατά την θεμελίωσιν παρέστησαν ο κ. Δήμαρχος και ο κ. Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων οίτινες κατέθησαν τους θεμελίους λίθους ωμιλήσαντες καταλλήλως. Επίσης παρέστησαν ο κ.Μιλτ. Τζώνης Πρόεδρος Εφορείας και πλήθος λαού…». 

ΤΕΠ Κοζάνης

Το Ταμείο Εκπαιδευτικής Προνοίας Κοζάνης συστάθηκε με σκοπό την ανέγερση και συντήρηση των σχολείων της πόλης, το οποίο λειτούργησε ως το 1938. Στη συνέχεια  μετετράπη σε Ταμείο Ανεγέρσεως Διδακτηρίων. Για την ανέγερση του σχολείου ξόδεψε 850.000 δρχ.

Ετήσιοι πόροι: Ξενοδοχείον ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ: 6500. Γκαράζ Κων.Βέλιου:500. Ενοίκιο καταστημάτων:7500. Τόκοι ομολογιών Βαλταδωρείου κληροδοτήματος:60.000.

Επιχορηγήσεις ετήσιες. Δημοτικά:12.000. Γυμνάσιο 20000. Νηπιαγωγείο: 6000. Η ανέγερση του σχολείου χρηματοδοτήθηκε από το αποθεματικό του Ταμείου. 

Εγκαίνια σχολείου

Πάλι από το φύλλο της εφημερίδας Β.Ε με ημερομηνία 29/11/1937 λαμβάνουμε πληροφορίες για τα εγκαίνια του σχολείου.

«Την παρελθούσαν Κυριακήν  (21-11-37) παρουσία των αρχών της πόλεώς μας και πολλών γονέων και κηδεμόνων μαθητών εγένοντο τα εγκαίνια λειτουργίας του αποπερατωθέντος δημοτικού σχολείου εις την συνοικίαν Μητροπόλεως. Το σχολείον είναι περικαλλέστατον και επιβλητικόν εστέγασε τους μαθητάς του Αου Δημοτικού ο διευθυντής του οποίου ωμίλησε εμπνευσμένως.

            Το εγκαινιασθέν Δημοτικόν σχολείον εκτισμένον επί σχεδίου εκπληρούντος τους όρους της υγιεινής και παιδαγωγικής επιστήμης εστοίχισε δραχ. 899.372,20 εκτός του οικοπέδου. Το ποσόν αυτό κατεβλήθη εκ των πόρων του Ταμείου Εκπαιδευτικής Προνοίας και εκ του Υπουργείου Παιδείας.

Ήρχισεν η ανοικοδόμησίς του τω 1934 υπό του εργολάβου Αθαν. Αποστολοπούλου και επερατώθη ήδη. Αρχικώς επέβλεπε το έργον ο μηχανικός κ. Ι. Οικονόμου ήδη δε περί το τέλος ο κ. Ι. Βαχτσεβάνος. Η Κοζάνη δια της αποπερατώσεως και παραδόσεως εις χρήσιν του νέου σχολικού τεμένους απέκτησε ένα κτίριον επιβλητικόν και αξίζουσι θερμά συγχαρητήρια εις όλους τους εργασθέντας δια την απόκτησίν του» (Β.Ε 28-11-37). 

Ενδεικτικά 

ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ ΚΟΖΑΝΗΣ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΝ 

Η μαθήτρια Ζήγρα Δημ. Βασιλική εκ Κοζάνης ετών 11 πατρός υποδηματοποιού διακούσας πάντα τα μαθήματα  της Γ΄ τάξεως του σχολείου τούτου κατά το σχολικόν έτος 1939-40 προάγεται στην Δ΄τάξιν με τον βαθμόν Καλώς (7). Η διαγωγή υπήρξε αρίστη. Είναι εγγεγραμμένη εις το Δημοτολόγιον Κοζάνης υπ΄ αριθμόν μητρώου 524 και έτος γεννήσεως 1929, έχει δε δαμαλισθή κατά το έτος. Εν Κοζάνη τη 17 Ιουνίου 1940.Ο Διευθυντής Ι.Παπαμιχαήλ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ ΚΟΖΑΝΗΣ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΝ

Ο μαθητής Κουντουράς Γεώργιος του Ανασ. εκ Κοζάνης ετών 11 πατρός αρτοποιού διακούσας πάντα τα μαθήματα της Πέμπτης τάξεως του σχολείου τούτου κατά το σχολικόν έτος 1940-1941 προάγεται εις την Έκτην τάξιν με τον βαθμόν καλώς=7. Η διαγωγή υπήρξε αρίστη. Είναι εγγεγραμμένος εις το Μητρώον αρρένων υπ’ αριθ. Μητρώου 66 και έτος γεννήσεως 1930,έχει δε δαμαλισθή κατά το έτος. Εν Κοζάνη τη  22 Δεκεμβρίου 1942. Ο Διευθυντής Ι. Παπαμιχαήλ

Η διαφορά των δύο ενδεικτικών συνίσταται στην επωνυμία του ελληνικού κράτους και στην ημερομηνία λήξης του σχολικού έτους ένεκα της κατοχής  υπό των γερμανοϊταλικών στρατευμάτων. Πρόωρη λήξη του διδακτικού έτους είχαμε στις 20/12/1941 και 22/12/1945.

Υλικό του σχολείου

Η επίπλωση διδακτηρίου πενιχρά. Τα θρανία παλαιού τύπου και εφθαρμένα, οι πίνακες παλαιοί, οι γεωγραφικοί χάρτες ακατάλληλοι. Άλλα διδακτικά όργανα δεν υπάρχουν (Μάιος 1923). Τα παλιά θρανία δεν αντικαταστάθηκαν  δια νέων ελλείψει χρημάτων. Το σχολείο εφωδιάσθη με αρκετά μέσα διδασκαλίας (1927-1928). Δεν έχει τον απαιτούμενο αριθμό θρανίων, τα δε υπάρχοντα ως επί το πλείστον είναι παλιά, ευάριθμα εξ αυτών άχρηστα. Εκ των άλλων επίπλων του, τα πλείστα διηρπάγησαν  κατά τη γενομένη λεηλασία της πόλεως, εκ των εποπτικών του μέσων και βιβλίων ασήμαντος αριθμός περιεσώθη και ταύτα σε αθλία κατάσταση (10/10/1941). Θρανία σε καλή κατάσταση , αλλά έχει ανάγκη πεντήκοντα  θρανίων, διότι παρετηρήθη ότι οι μαθητές φέρουν καθίσματα εκ του οίκου των (17/1/1949).

Διδακτήριο από επιθεώρηση του 1948

Το διδακτήριο είναι νεόδμητο, ανεγερθέν το 1934 ένεκα τούτου είναι  και το καταλληλότερο από απόψεως φωτισμού και ευρύτητος των αιθουσών του εξ όλων των άλλων διδακτηρίων της πόλεως Κοζάνης. Έχει καλήν εγκατάσταση αφοδευτηρίων, άτινα ελλείψει εξωτερικής θύρας, χρησιμοποιούνται και παρά του κοινού. Το σχολείο δεν έχει τον απαιτούμενο αριθμό θρανίων, διότι κατεστράφησαν επί κατοχής υπό των Γερμανών, τα δε λοιπά έπιπλα και εποπτικά μέσα διηρπάγησαν κατά τη λεηλασία της πόλεως. Εκ των βιβλίων ασήμαντος αριθμός περιεσώθη.  Οι μαθηταί ανέρχονται εις 521. Εκ τούτων το ¼ προέρχεται εξ οικογενειών ανταρτοπλήκτων καταφυγόντων εν Κοζάνη λόγω της εκρύθμου καταστάσεως. Είναι καθαροί και υγιείς (15/5/1948).

Σχολική βιβλιοθήκη

250 βιβλία εκ των οποίων 50 παιδαγωγικά, 35 παιδικά και 165 διάφορα (22/6/1938). Λόγω της λεηλασίας που υπέστη το σχολείο την περίοδο της κατοχής ο αριθμός των βιβλίων μειώθηκε στα 117 (Ιούνιος 1950). Είναι αρκούντως πλουσία. Περιλαμβάνει 187 βιβλία δια το διδάσκαλο, 322 για τους μαθητές, 69 σχολικού θεάτρου και 165 διάφορα, ως και σειρές παιδαγωγικών περιοδικών (25/5/1967).

Άλλες χρήσεις

Συστέγαση Α΄ και Ε΄ δημοτικών σχολείων, λόγω παραχωρήσεως του σχολείου στη Μ. Εκπαίδευση (25/8/1941). Λόγω επίταξης του σχολείου από ελληνικές στρατιωτικές αρχές και στρατού κατοχής οι ελλείψεις μεγάλες, προβληματική η λειτουργία από το Σεπτέμβριο. Δεν υπάρχουν χρήματα για επιδιόρθωση κατεστραμμένων επίπλων και σκευών (Σεπτέμβριος του 1941). Οι διδάσκαλοι παρουσιάζονται στο Δο Δημοτικό Σχολείο λόγω επίταξης του σχολείου (10/9/1943). Από 17 Σεπτεμβρίου 1945 το Α και Ε  λειτουργεί εναλλάξ πρωί, απόγευμα στο σχολείο του Ε΄. Κατά τις θερινές διακοπές παραχωρούνται δύο αίθουσες στη Στρατιωτική Μουσική της ΧΥ Μεραρχίας. Αίθουσα άνω ορόφου από μακρού στο Στρατοδικείο Κοζάνης (Ιούλιος 1946 και 1947). Παιδαγωγικόν Συνέδριον Περιφέρειας Κοζάνης (27/5/1956). Συστέγαση με το 6^ο Δημοτικό Σχολείο από την ίδρυσή του το 1957, οι ανώτερες τάξεις λειτουργούν πρωί (8-12.45) οι κατώτερες από 1.30 ως 6.00. Συνεχίστηκε μέχρι το 1967-68. Παιδαγωγικόν Συνέδριον Περιφέρειας Κοζάνης (13, 14 Ιουνίου 1960).  Συστέγαση με το 12^ο Δημοτικό Σχολείο από την ίδρυσή του 1974 μέχρι την εγκατάστασή του σε δικό του νεόδμητο διδακτήριο, Febroy;ariow 1997.

Επέκταση σχολείου

Ένα σοβαρό πρόβλημα που αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει το σχολείο είναι η έλλειψη επαρκών χώρων για την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου. Το διδακτικό προσωπικό του σχολείου, οι γονείς επισημαίνουν το πρόβλημα. Προτάσσουν σχετικό αίτημα προς τη δημοτική αρχή. Ο Διευθυντής του σχολείου Σ. Ιορδανίδης στις 12 Ιουλίου 1984 με έγγραφο στο δήμαρχο επισημαίνει το πρόβλημα. Αναφέρει ότι με το  Διάταγμα Ρυμοτομίας (4-7-29), που τροποποιήθηκε με το αριθμ. 18945/75 Διάταγμα, η δυτική οικοδομική γραμμή του οικοδομικού τετραγώνου του Α΄ Δημοτικού σχολείου Κοζάνης θέτει εκτός δόμησης τμήμα του διδακτηρίου, της αποθήκης και όλων των κτισμάτων των αφοδευτηρίων. Σύμφωνα με τα παραπάνω η ρυμοτομία αυτή εμποδίζει την επέκταση του διδακτηρίου, που είναι απαραίτητη για τη στέγαση των πεντακοσίων μαθητών των Σχολείων 1^ου και 12^ου Κοζάνης, που στεγάζονται στο ίδιο διδακτήριο. Ζητά να μεταφερθεί η οικοδομική γραμμή του οικοδομικού τετραγώνου δυτικότερα, προκειμένου να επεκταθεί το διδακτήριο με την προσθήκη τεσσάρων νέων αιθουσών. Τελειώνοντας ο κ. Ιορδανίδης αναφέρει: «Κάνουμε έκκληση σε σας προσωπικά και σ’ όλα τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου να δεχθείτε την πρότασή μας και να κινήσετε τη διαδικασία για την τροποποίηση. Πιστεύουμε πως τη χειρονομία σας αυτή θα την εκτιμήσουν όλοι οι γονείς των μαθητών του Σχολείου». Ανάλογο έγγραφο εστάλη προς τον Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων από τον πρόεδρο της Σχολικής Εφορείας Ανέστη Ραφαηλίδη και πρόεδρο του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων Θωμά Τσαΐρη.           

Μετονομασία του Σχολείου

1914-1929: Αον ΠΛΗΡΕΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΡΕΝΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ

1929-1935: Α΄ΜΕΙΚΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ[7]

1935-1964: Αον ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ

1964-2000:1^ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ

2000-2014: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ  Γ. ΚΟΝΤΑΡΗΣ

Το σχολείο μας από το 1914 ως το 2000 έφερε τον τίτλο Αον δημοτικό Σχολείο με το πρώτο γράμμα της ελληνικής αλφαβήτου και από το 1964 με τον αριθμό 1. Αυτή η παράδοση διεκόπη το 2000 όταν έλαβε τη μετονομασία Γ. Κονταρής χωρίς να το γνωρίζει το διδακτικό προσωπικό, του οποίου μέλος ήμουν κι εγώ. Όλοι μας αντιδράσαμε η οποία αντίδραση εκφράσθηκε με απόφασή μας που είναι καταγεγραμμένη στο Πρακτικό του Συλλόγου Διδασκόντων. Στη συνείδηση του κόσμου ακόμη και σήμερα δεν παγιώθηκε αυτή η μετονομασία. Όλα αυτά μπορούν να διορθωθούν, δεν μπορεί να χαθεί μια ζωντανή σελίδα της τοπικής ιστορίας της Κοζάνης αρκεί να το θελήσουν ο διευθυντής του σχολείου, το διδακτικό προσωπικό, ο σύλλογος γονέων, ο δήμαρχος, ο αντιπεριφερειάρχης, να ενεργοποιηθεί το Π.Δ 201 του 1998 και να λάβει τη δέουσα ονομασία. «Ιον Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης-Γ.Κονταρής».

Ολοήμερο σχολείο

Λειτούργησε το έτος 2003 με τρεις τάξεις με δασκάλους τον ομιλούντα και την κ. Λούδα Αναστασία

Σύλλογος Γονέων

Με την επωνυμία ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ ιδρύθηκε στις 20/10/1961. Μερικοί από τους διατελέσαντες προέδρους: Λιάκος Αθανάσιος (1965). Κούγιας Φιλόλαος (1971). Παπακυρίλλου Μηνάς (1972). Μιχαήλ Κουρκούτας (1975). Ηλιάδης Δημήτριος (1978). Θωμάς.Τσαΐρης (1982). Γεώργιος Σωτηρίου (1988). Γαλογαύρος Δημήτριος(2000). Μούτος Γεώργιος (2006). Τσολάκης Απόστολος (2006). Ειρήνη Λαρδούτσου (2007. Μπάγγκος Μιχαήλ (2008). Χελάς Χάρης (2014).

Διευθυντές του Σχολείου

Από το σχολικό έτος 1914-15 ως σήμερα υπηρέτησαν το σχολείο 18 άρρενες διευθυντές με σύνολο ετών 86 και 6 θήλεις με σύνολο ετών 14 έτη

Σωκρατίδης Παναγιώτης (1914-15)

Ζήκος Αστέριος (1915-1921).  Γεννήθηκε το έτος 1863. Απόφοιτος του Ελληνικού Διδασκαλείου Θεσσαλονίκης με έτος ίδρυσης 1876. Χρημάτισε επί σειρά ετών Διευθυντής του Σχολείου Ανδριανουπόλεως.

Κοεμτζής Αστέριος (1921-1925). Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1888. Είναι απόφοιτος του ελληνικού γυμνασίου Κοζάνης. Ήταν ορφανός. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1929 μετατίθεται από το τέως Α΄ αρένων Κοζάνης στο τέως Α΄ θηλέων μετονομαζόμενο σε Γ΄ εξατάξιο μεικτό Κοζάνης ως διευθυντής[8].

Παπαδημητρίου Δημήτριος (1925-1926 & 1950-1957). Κατάγεται από Κοζάνη. Γεννήθηκε το 1894. Με δαπάνη του Μουρατείου Κληροδοτήματος, το έτος 1914 τελείωσε το Β΄ Βαρβάκειο Αθηνών και το έτος  1915 πτυχιούχος μονοταξίου Διδασκαλείου αρένων Λαμίας. Ως μέλος του εκκλησιαστικού συμβουλίου του Αγίου Νικάνορος το 1950 συνετέλεσε στον εξωραϊσμό του χώρου του Ναού. Αποχώρησε στο 1957. Υπηρεσία 42 έτη.

Παπαμιχαήλ Ιωάννης (1926-1950). Γεννήθηκε το 1883. Κατάγεται από Κοζάνη. Πτυχιούχος γυμνασίου Κοζάνης το έτος 1902 και εκκλησιαστικής μουσικής. Ψάλτης στην εκκλησία. Συνταξιοδοτήθηκε λόγω ορίου ηλικίας στις 17-8-50  (67 ετών, έτη υπηρεσίας 47 έτη). Τιμήθηκε δια τιμητικής διακρίσεως και επτακοσιοδράχμου γέρατος λόγω επαίνου μετά τιμητικής διακρίσεως υπό του Σεβ. Υπουργείου κατά το 1932.

Βσιλείου Θεοδώρα, από Κοζάνη(1957-1958).

Σίσκος Δημήτριος (1958-1959). Γεννήθηκε στη Ζώνη Βοΐου το 1914. Πτυχιούχος πενταταξίου διδασκαλείου Καστοριάς. Του απονεμήθηκε χρυσούν αριστείο ανδρείας δια του από 4-3-41 Β. Διατάγματος ως εφέδρου ανθυπολοχαγού. Συγγραφέας βιβλίων.

Μπόζιος Ιωάννης (1959-1967). Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1910. Πτυχιούχος τριταξίου Διδασκαλείου Κοζάνης το 1930.

Δανιήλ Αθανάσιος (1967-1968). Από Μόρφη Βοΐου.

Σιώπης Αθανάσιος (1968-1972).  Γεννήθηκε στη Μικρά Ασία. Εγγεγραμμένος στην κοινότητα Δρεπάνου. Πτυχιούχος του 5/ταξίου Διδασκαλείου Κοζάνης, το έτος 1935. 

Στάθη Βασιλική (1972-1974). Γεννήθηκε στη Σιάτιστα το έτος 1921. Σύζυγος του Κωνσταντίνου Σιαμπανόπουλου. Πτυχιούχος Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αλεξανδρούπολης το 1943.

Κυριακοπούλου Ευτυχία (1974-1977).

Σιώζος Γεώργιος (1977-1980).  Γεννήθηκε στον Κρόκο το 1930. Πτυχιούχος Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης του έτος 1950. Διετέλεσε και διευθυντής στο 2^ο Δημ. Συγγραφέας βιβλίων. Συγγραφέας 10 βιβλίων. Αξιέπαινη  η συγγραφή του βιβλίου « Η ιστορία των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης». Επιμελήθηκε το βιβλίο “Για να γνωρίσουμε την Κοζάνη” μία έκδοση του μαθητικού Συνεταιρισμού του 1^ου Δημοτικού Σχολείου « Η Κυψέλη».

Ιορδανίδης Σάββας: 1980-1982 &1984-1986. Γεννήθηκε το 1930 στον Άργιλο Κοζάνης

Νατσιοπούλου Σοφία (1982-1984). Κατάγεται από Μικρόβαλτο. Σύζυγος του Ηλία Λαμπρέτσα.

Μπατσής Λάζαρος (1986-1990). Γεννήθηκε στη Σιάτιστα. Προϊστάμενος πρώτου γραφείου Α΄ Περιφέρειας Κοζάνης και 12^ο Δημοτικό Σχολείο.

Δερβίσης Αθανάσιος (1990-1991). Γεννήθηκε στη Βλάστη Εορδαίας. Απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Φλωρίνης Έγραψε βιβλία μεταξύ των οποίων: «Ο ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ».

Σαλαγκιώτη Θεοδώρα (18/3/1992 ως το Σεπτέμβριο του 1993). Γεννήθηκε στη Σιάτιστα το 1936. Πτυχιούχος Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσ/νίκης. Σύζυγος του Γεωργίου Σιώζιου.

Παπαστεργιάδης Αλκιβιάδης (1992-1995). Γεννήθηκε στο Σκαλοχώρι Βοΐου το 1936. Είναι πτυχιούχος Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσ/νίκης.

Γακόπουλος Κων/νος (1995-1997&1999-2002). Γεννήθηκε στη Δραγασιά Βοΐου. Απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε και Διευθυντής στο 5^ο Δ.Σ. Συγγραφέα του βιβλίου Δραγασιά Κοζάνης.

Σταμάτη Αικατερίνη (1997-1999). Από Πάργα Πρεβέζης  σύζυγος του καθηγητού Πανεπιστημίου Δ. Μακεδονιας Θεόδωρου Κωνσταντινίδη. Απόφοιτος Αρσακείου Πατρών.

Κάτανας Νικόλαος (2002-2010) Γεννήθηκε στην  Καισαρειά Κοζάνης.

Τσιαφύλλης Βασίλειος (Από 20/10-2010 ως 31/7/2011). Έλκει την καταγωγή από Πεντάλοφο. Διετέλεσε Διευθυντής και στο Δημ. Σχολείο Λευκόβρυσης .

Μπλάντζας Νικόλαος (Από 1911, ως σήμερα). Γεννήθηκε στον Πύργο Κοζάνης. Απόφοιτος Παδαγωγικής Ακαδημίας Φλωρίνης. Ήταν υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πτυχιούχος μετεκπαίδευσης Μαρασλείου Διδασκαλείου. Κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος. Διευθυντής του νεοσύστατου 6/θ  Δημοτικού Σχολείου Καλονερίου-Μικροκάστρου το 2009.

Σήμερα το σχολείο λειτουργεί ως εξατάξιο. Είναι ένα από τα 15 σχολεία που λειτουργούν στην πόλη της Κοζάνης. Είναι πλήρως εξοπλισμένο σε έπιπλα και εποπτικά μέσα. Διαθέτει αίθουσα πληροφορικής και βιβλιοθήκη με πολλά βιβλία. Στην Α΄τάξη διδάσκει η κ.ΧρηστίδουΜαριάνθη από Κατερίνη. Στη Β΄τάξη κ.Δάλλη Ελένη από Αιανή. Στη Γ΄ τάξη η κ.Μπουμπουρέκα Αικατερίνη, από Σέρβια.  Στη Δ΄τάξη η κ.Κοσμίδου Αργυρία από Καστοριά.. Στην Ε΄ τάξη ο Διδασκάλου Κώστας από Κοζάνη. Στην Στ΄τάξη η κ.Παπαδοπούλου Αγνή από Νησί Βεντζίων-Γρεβενών. Συμπληρώνει ο δάσκαλος Λιόγας Αναστάσιος από Κοζάνη. Γυμναστής είναι ο Γρηγοριάδης Αντώνιος από Μαυροδέντρι. Λειτουργεί Τμήμα ένταξης με τη δασκάλα την κ. Τσαλικίδου Κυριακή από Ξηρολίμνη. Για τη διδασκαλία της Αγγλικής Γλώσσας η κ.Παρλάντζα Αικατερίνη από Λάρισα. Υπεύθυνη του ολοήμερου η κ.Λούδα Αναστασία από Κοζάνη.Για την καθαριότητα η κ.Μαρία Παναγιωτίδου, από Πάργα, απόφοιτος λυκείου.

Μετά από πολύχρονη έρευνα και πολλές ώρες εργασίας κατέγραψα την ιστορία του Αου Δημοτικού Σχολείου Κοζάνης από το 1900 ως το 2011. Είναι μία προσφορά στην εκπαιδευτική ιστορία του τόπουμας, στους εκπαιδευτικούς της Αστικής Σχολής που σε συνεργασία με τη θρησκευτική ηγεσία, τους εφόρους, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας διατήρησαν  αλώβητη την ελληνική ιστορία, την παράδοση, τον πολιτισμό ,σε μαθητές, στους πολίτες. Και στα χρόνια της ανασυγκρότησης, της ειρηνικής περιόδου, οι δάσκαλοι  με πενιχρά μέσα αλλά έχοντας ανεξάντλητες ψυχικές δυνάμεις, με εργατικότητα, ευσυνειδησία, δημιουργικότητα και με τη συμβολή ευεργετών, γονιών, ελληνικού κράτους, έχτισαν το σύγχρονο εκπαιδευτικό οικοδόμημα, πρόσφεραν και προσφέρουν τα μάλα στη συνοχή της ελληνικής κοινωνίας.

Το βιβλίο αποτελείται από 198 σελίδες. Περιλαμβάνει όλους τους αποφοίτους από το 1915 ωε το 2012. Εκδόθηκε σε 20 αντίτυπα φωτοτυπημένα ιδίοις δαπάνες. ISBN: 978-960-93-3473-0 . Σας ευχαριστώ που με ακούσατε.

---

[1] Ανέγερση Αγίου Νικολάου 1664

[2] Κώδιξ Επισκοπής 1863-1875. Περισσότερα Αποστόλου Βασίλη: Δυτικομακεδονικά Γράμματα 2009.

[3] . Ο Βασίλειος και ο αδερφός του Λάμπρος Βαλταδώρος χρηματοδοτούν την ανέγερση του γυμνασίου. Οι εργασίες αρχίζουν στις 7 Ιουνίου 1899 και στις 30/1/1901 πραγματοποιούνται τα εγκαίνια. Η μαρμάρινη προτομή στήθηκε το 1928 επί δημαρχίας Αργυρίου Τσουμή. Μετά από καταστροφή της μαρμάρινης προτομής, οι απόφοιτοι του Βαλταδώρειου χρηματοδοτούν το στήσιμο ορειχάλκινης προτομής το 1990. (Βλέπε Βασίλη Αποστόλου: Προτομές Ανδριάντες-Μνημεία Κοζάνης).

[4]Επειδή η καθ΄ όλον το σχολείο έτος εργασία του σχολείου ένεκα των μεγάλων εθνικών γεγονότων και της εκ τούτων επιτάξεων των σχολείων δεν υπερέβη τας τεσσαράκοντα πέντε εργασίμους  ημέρας. Επειδή η διδαχθείσα ύλη συνεπώς είναι ελαχίστη μη υπερβαίνουσα το 1/5 της εν τω αναλυτικώ προγράμματι αναγεγραμμένης…Δια ταύτα παμψηφεί μετά μεγάλης λύπης και συντριβής καρδίας αποφασίζομεν, όπως μη γίνει ουδεμία προαγωγή αλλά  άπαντες οι μαθητές απασών των τάξεων μείνουν εν ταις ιδίαις τάξεσιν». (ΓΑΚ Κοζάνης ΑΒΕ 14, ΣΑΕ 2).

[5] 1 /11/1920 εκλογές, συντριβή Βενιζέλου. 22/11/1920 Δημοψήφισμα επάνοδος του Βασιλέα Κωνσταντίνου

[6] Μητροπολίτης Ιωακείμ (1883-1962). Τοποθετείται ως Μητροπολίτης  Κοζάνης με πράξη της Ιεράς Συνόδου στις 23 Μαρτίου 1923. Στις 30/1/1943 λειτουργεί στα Σέρβια, από κει αναχωρεί στον Όλυμπο, εντάσσεται στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Αποκαλυπτήρια του ανδριάντα που στήθηκε στη βόρεια πλευρά της πλατείας Νίκης Κοζάνης πραγματοποιήθηκε στις 27/11/1994.

[7] Στο μέσον της σφραγίδος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ . Ανακήρυξη δημοκρατίας 25 /3/1924. Με το δημοψήφισμα της 3/11/1935 επανήλθε ο βασιλεύς Γεώργιος Β΄.

[8] Το Γ΄ αρένων λειτουργούσε από το 1922 ως τετρατάξιο. Το Ε΄ ιδρύθηκε με την κατάργηση του Διδασκαλείου.

Share

Ομιλία του Βασίλη Αποστόλου στις 29/10/2014 στην αίθουσα του δημοτικού σχολείου Γ.Κονταρής (1^ο Δημοτικό) Κοζάνης