(1844-1906)
Ο Χαρίσιος Παπαμάρκος γεννήθηκε στο Βελβεντό το 1844, όπου έζησε μέχρι περίπου το 1850. Μεγάλωσε στην Αθήνα της συνταγματικής μοναρχίας, σπούδασε Φιλοσοφία και από το 1866 – εποχή βασιλευομένης δημοκρατίας πλέον - ξεκίνησε την παιδαγωγική του πορεία και προσφορά.
Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ Χ. ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ
• διδασκαλία στο σχολείο της Στρώμνιτσας (έως το 1869)
• διδασκαλία στο Ελληνικό Εκπαιδευτήριο Θασσαλονίκης (έως το 1971)
• σπουδές στη Γερμανία πάνω στη φιλοσοφία και τα παιδαγωγικά, όπου μελέτησε την οργάνωση και λειτουργία πολλών σχολείων της Γερμανίας και της Ελβετίας και διαμόρφωσε τις παιδαγωγικές του αρχές
• τίτλος «Διδάκτορα της Φιλοσοφίας» του Παν/μιου Göttingen (1875)
• οργάνωση & διεύθυνση του Διδασκαλείου Θεσ/νίκης κατά τα γερμανικά πρότυπα (1876: ακόμα ανελεύθερη η Θεσ/νίκη): έργο καινοτόμο για την Ελλάδα (& την ελεύθερη αλλά & την ανελεύθερη) που βρήκε αργότερα μιμητές στην Αθήνα, την Κέρκυρα, τη Λάρισα κ.α.
• σύνταξη προγράμματος διδακτικής ύλης στο 3τάξιο Διδασκαλείο Θεσ/νίκης (έως το 1882)
• σύνταξη προγράμματος διδακτικής ύλης στο Πρότυπο Δημοτικό Σχολείο Θεσ/νίκης
• εποπτεία και οργάνωση σχολείων στη Μακεδονία
• οργάνωση και διεύθυνση του Διδασκαλείου της Κέρκυρας (από το 1882)
• μέλος 14μελούς επιτροπής επιθεώρησης των Δημοτικών Σχολείων της Ελλάδας (1883)
• διεύθυνση του Διδασκαλείου της Αθηνών (από το 1884)
• Τμηματάρχης της Δημοτικής Εκπαίδευσης στο Υπουργείο Παιδείας & Γενικός Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων (1889, επί κυβερνήσεως Χαριλάου Τρικούπη)
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ Χ. ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Κατά το 19 ο αι. την παιδεία του υπόδουλου ελληνισμού φρόντιζαν οι εκκλησιαστικές και κοινοτικές αρχές, αλλά και φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι. Ένας φιλεκπαιδευτικός σύλλογος είναι που φρόντισε για τις σπουδές του Χ. Παπαμάρκου, δίνοντάς του έτσι τη δυνατότητα να διαπρέψει στο αντικείμενό του και να προσφέρει το σημαντικό του έργο.
• Βαθιά επηρεασμένος από τη γερμανική εκπαίδευση και συγκεκριμένα την «ερβαρτιανή διδασκαλία» ( Herbart ) – αλλιώς «συνδιδακτική μέθοδος», της οποίας στάθηκε εισηγητής στην ελληνική εκπαίδευση και εφάρμοσε συστηματικά - ο Χ. Παπαμάρκου επιχειρεί να απαντήσει στο πρόβλημα του «ελεύθερου» και «ισότιμου» πολίτη και να ορθολογικοποιήσει το σχολείο, διαμορφώνοντάς το σε φορέα μετάδοσης της «ορθής» και «αντικειμενικής» γνώσης.
• Επειδή ο Χ. Παπαμάρκου δεν πίστευε ότι μόνο η εφαρμογή της «ερβαρτιανής μεθόδου» μπορούσε να λύσει τα προβλήματα του ελληνικού σχολείου, συνδυάζει το σύστημα αυτό με τον ρόλο του δασκάλου. Ήθελε διδασκάλους πρώτα απ’ όλα ηθικά μορφωμένους και μετά ικανούς να ασχοληθούν με τις νέες μεθόδους. Κύριο χαρακτηριστικό του δασκάλου, για τον Χ. Παπαμάρκου, πρέπει να είναι η τελειότητα του χαρακτήρα, αλλά και η αφοσίωση στην υπόθεση της πατρίδας και του εθνικού πολιτισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η εθνοτική αυτή αντίληψη του Χ. Παπαμάρκου αποτελούσε στείρο εθνικισμό. Συνέπεια τούτου: οι μαθητές του αποφοιτούσαν καταρτισμένοι και μορφωμένοι τόσο πρακτικά, όσο και ηθικά.
• Σημαντικό υπήρξε επίσης το νομοθετικό έργο του Χ. Παπαμάρκου. Είτε μέσα από το διδακτικό του έργο αυτό καθ’ εαυτό, είτε μέσα από τις ανώτερες θέσεις στην ιεραρχία του εκπαιδευτικού μηχανισμού, αναμόρφωσε και επηρέασε τη σχετική με το Δημοτικό Σχολείο νομοθεσία. Η οργάνωση, ο κανονισμός και το πρόγραμμα διδακτέας ύλης που εφάρμοσε ο Χ. Παπαμάρκου στα Διδασκαλεία αποτέλεσαν το πρότυπο στο οποίο στηρίχτηκαν αργότερα οι νόμοι του ελληνικού κράτους, οι σχετικοί με την οργάνωση των Διδασκαλείων και των Δημοτικών Σχολείων: π.χ.
• εφαρμογή του συστήματος διαίρεσης της εκπαίδευσης σε δύο 6/ετείς κύκλους – που 50 χρόνια αργότερα υιοθέτησε και η «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» του 1929 – σύμφωνα με την οποία καθιερώνεται το 6/ετές Δημοτικό σχολείο και το επίσης 6/ετές Γυμνάσιο
• προώθηση ίδρυσης Μονοτάξιων Διδασκαλείων, Υποδιδασκαλείων και Τεχνικών Διδασκαλείων.
• Επίσης καινοτόμος και τολμηρή υπήρξε και η στάση του στο θέμα της γλώσσας: παρά την επιμονή του στην κλασική γραμματεία, ο Χ. Παπαμάρκου τάσσεται εναντίον του ψευτοκλασικισμού και της προγοπληξίας, θέλοντας να καταστήσει το παρελθόν γόνιμο για το σήμερα και το αύριο. Προσπαθεί για το λόγο αυτό, να απλοποιήσει τη γλώσσα των αναγνωστικών και να συμπεριλάβει ύλη από τη σύγχρονη ζωή.
ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Χ. ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ
Το συγγραφικό έργο του Χ. Παπαμάρκου υπήρξε εκτεταμένο, επιστημονικά τεκμηριωμένο, θεωρητικά θεμελιωμένο και πάντα σύμφωνο με τη Νέα Παιδαγωγική:
• Παπαμάρκου Χ. 1882. «Περί του νυν προσήκοντος παρ’ ημίν τοις Έλλησι». Διδασκαλείου Λόγος. Κέρκυρα.
• Παπαμάρκου Χ. 1883. «Εκθέσεις των κατά το 1883 προς επιθεώρησιν των δημοτικών σχολείων αποσταλέντων Εκτάκτων Επιθεωρητών». Αθήνα.
• Παπαμάρκου Χ. 1883. «Η προκήρυξις περί διαγωνισμού βιβλίων δι εαυτής κρινομένη». Άρθρο στο περιοδικό «Εκπαίδευσις», τεύχος 28.
• Παπαμάρκου Χ. 1885. «Περί του σκοπού της εκπαιδεύσεως της Ελληνίδος Νεολαίας». Κέρκυρα.
• Παπαμάρκου Χ. 1891. «Αλφαβητάριον» emoticon smile για την «αναλυτικοσυνθετική μέθοδο» στη διδασκαλία της πρώτης Ανάγνωσης: για 1 η φορά στην Ελλάδα)
• Παπαμάρκου Χ. & Γεωργαντάς Φ. 1892. «Αναγνωστικά Β’, Γ’, Δ’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου»
• Παπαμάρκου Χ. 1897«Αναγνωστικά των μικρών Ελληνοπαίδων» (τόμοι 2)
• Παπαμάρκου Χ. 1898. «Αι φιλοσοφικαί και παιδαγωγικαί δοξασίαι του Πολυβίου». Αθήνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ για τον ΧΑΡΙΣΙΟ ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ
(σχεδόν όλη την προτεινόμενη βιβλιογραφία μπορεί κανείς να τη βρει στη Βιβλιοθήκη του Μ.Ο.Β.)
• Ζανδές Ν. Αντώνιος. 1954. «Χαρίσιος Παπαμάρκου. Παιδαγωγός». Αθήνα 1954.
• Λαζαρης Π. Κων/νος (Επιθεωρητής Στοιχ. Εκπαιδεύσεως). 1962. «Ο Παιδαγωγός Χαρίσιος Παπαμάρκου (1844-1896)». Διάλεξις γενομένη εις Κοζάνην την 25-2-62. Εν Αθήναις 1962.
• Ζανδές Ν. Αντώνιος. 1987. «Χαρίσιος Παπαμάρκου. Παιδαγωγός». Αθήνα 1987.
• Δημόπουλος Δ. Βασ. 1998. «Το Βελβεντό στην Ιστορική του Πορεία». Έκδοση Δήμου Βελβεντού. Βελβεντό/Κοζάνη 1998.
• 2003. Πρακτικά Επιστημονικής Διημερίδας. «Ο Παιδαγωγός Χαρίσιος Παπαμάρκου (1844-1906)». Εκδόσεις Δήμου Βελβεντού. Ιστορικό Αρχείο Νεοελληνικής Εκπαίδευσης Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ. & Περιφερειακή Δ/νση Εκπαίδευσης Δυτ. Μακεδονίας. Βελβεντό 2003 (Επιστημονική Επιτροπή: Καραστεργίου-Ζιώγου Σ. (Αν. Καθηγήτρια Παιδαγωγικής ΑΠΘ), Ιωάννης Μπάκανος (Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.), Χρ. Τζήκας (Λέκτορας ΑΠΘ) ( όπου μπορεί κανείς να βρει πλούσια βιβλιογραφία σχετική με την εκπαίδευση του 19 ου αι. και τη συγγραφική παραγωγή του ίδιου του Χ. Παπαμάρκου ).
Ο Χαρίσιος Παπαμάρκος γεννήθηκε στο Βελβεντό το 1844, όπου έζησε μέχρι περίπου το 1850. Μεγάλωσε στην Αθήνα της συνταγματικής μοναρχίας, σπούδασε Φιλοσοφία και από το 1866 – εποχή βασιλευομένης δημοκρατίας πλέον - ξεκίνησε την παιδαγωγική του πορεία και προσφορά.
Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ Χ. ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ
• διδασκαλία στο σχολείο της Στρώμνιτσας (έως το 1869)
• διδασκαλία στο Ελληνικό Εκπαιδευτήριο Θασσαλονίκης (έως το 1971)
• σπουδές στη Γερμανία πάνω στη φιλοσοφία και τα παιδαγωγικά, όπου μελέτησε την οργάνωση και λειτουργία πολλών σχολείων της Γερμανίας και της Ελβετίας και διαμόρφωσε τις παιδαγωγικές του αρχές
• τίτλος «Διδάκτορα της Φιλοσοφίας» του Παν/μιου Göttingen (1875)
• οργάνωση & διεύθυνση του Διδασκαλείου Θεσ/νίκης κατά τα γερμανικά πρότυπα (1876: ακόμα ανελεύθερη η Θεσ/νίκη): έργο καινοτόμο για την Ελλάδα (& την ελεύθερη αλλά & την ανελεύθερη) που βρήκε αργότερα μιμητές στην Αθήνα, την Κέρκυρα, τη Λάρισα κ.α.
• σύνταξη προγράμματος διδακτικής ύλης στο 3τάξιο Διδασκαλείο Θεσ/νίκης (έως το 1882)
• σύνταξη προγράμματος διδακτικής ύλης στο Πρότυπο Δημοτικό Σχολείο Θεσ/νίκης
• εποπτεία και οργάνωση σχολείων στη Μακεδονία
• οργάνωση και διεύθυνση του Διδασκαλείου της Κέρκυρας (από το 1882)
• μέλος 14μελούς επιτροπής επιθεώρησης των Δημοτικών Σχολείων της Ελλάδας (1883)
• διεύθυνση του Διδασκαλείου της Αθηνών (από το 1884)
• Τμηματάρχης της Δημοτικής Εκπαίδευσης στο Υπουργείο Παιδείας & Γενικός Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων (1889, επί κυβερνήσεως Χαριλάου Τρικούπη)
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ Χ. ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Κατά το 19 ο αι. την παιδεία του υπόδουλου ελληνισμού φρόντιζαν οι εκκλησιαστικές και κοινοτικές αρχές, αλλά και φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι. Ένας φιλεκπαιδευτικός σύλλογος είναι που φρόντισε για τις σπουδές του Χ. Παπαμάρκου, δίνοντάς του έτσι τη δυνατότητα να διαπρέψει στο αντικείμενό του και να προσφέρει το σημαντικό του έργο.
• Βαθιά επηρεασμένος από τη γερμανική εκπαίδευση και συγκεκριμένα την «ερβαρτιανή διδασκαλία» ( Herbart ) – αλλιώς «συνδιδακτική μέθοδος», της οποίας στάθηκε εισηγητής στην ελληνική εκπαίδευση και εφάρμοσε συστηματικά - ο Χ. Παπαμάρκου επιχειρεί να απαντήσει στο πρόβλημα του «ελεύθερου» και «ισότιμου» πολίτη και να ορθολογικοποιήσει το σχολείο, διαμορφώνοντάς το σε φορέα μετάδοσης της «ορθής» και «αντικειμενικής» γνώσης.
• Επειδή ο Χ. Παπαμάρκου δεν πίστευε ότι μόνο η εφαρμογή της «ερβαρτιανής μεθόδου» μπορούσε να λύσει τα προβλήματα του ελληνικού σχολείου, συνδυάζει το σύστημα αυτό με τον ρόλο του δασκάλου. Ήθελε διδασκάλους πρώτα απ’ όλα ηθικά μορφωμένους και μετά ικανούς να ασχοληθούν με τις νέες μεθόδους. Κύριο χαρακτηριστικό του δασκάλου, για τον Χ. Παπαμάρκου, πρέπει να είναι η τελειότητα του χαρακτήρα, αλλά και η αφοσίωση στην υπόθεση της πατρίδας και του εθνικού πολιτισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η εθνοτική αυτή αντίληψη του Χ. Παπαμάρκου αποτελούσε στείρο εθνικισμό. Συνέπεια τούτου: οι μαθητές του αποφοιτούσαν καταρτισμένοι και μορφωμένοι τόσο πρακτικά, όσο και ηθικά.
• Σημαντικό υπήρξε επίσης το νομοθετικό έργο του Χ. Παπαμάρκου. Είτε μέσα από το διδακτικό του έργο αυτό καθ’ εαυτό, είτε μέσα από τις ανώτερες θέσεις στην ιεραρχία του εκπαιδευτικού μηχανισμού, αναμόρφωσε και επηρέασε τη σχετική με το Δημοτικό Σχολείο νομοθεσία. Η οργάνωση, ο κανονισμός και το πρόγραμμα διδακτέας ύλης που εφάρμοσε ο Χ. Παπαμάρκου στα Διδασκαλεία αποτέλεσαν το πρότυπο στο οποίο στηρίχτηκαν αργότερα οι νόμοι του ελληνικού κράτους, οι σχετικοί με την οργάνωση των Διδασκαλείων και των Δημοτικών Σχολείων: π.χ.
• εφαρμογή του συστήματος διαίρεσης της εκπαίδευσης σε δύο 6/ετείς κύκλους – που 50 χρόνια αργότερα υιοθέτησε και η «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» του 1929 – σύμφωνα με την οποία καθιερώνεται το 6/ετές Δημοτικό σχολείο και το επίσης 6/ετές Γυμνάσιο
• προώθηση ίδρυσης Μονοτάξιων Διδασκαλείων, Υποδιδασκαλείων και Τεχνικών Διδασκαλείων.
• Επίσης καινοτόμος και τολμηρή υπήρξε και η στάση του στο θέμα της γλώσσας: παρά την επιμονή του στην κλασική γραμματεία, ο Χ. Παπαμάρκου τάσσεται εναντίον του ψευτοκλασικισμού και της προγοπληξίας, θέλοντας να καταστήσει το παρελθόν γόνιμο για το σήμερα και το αύριο. Προσπαθεί για το λόγο αυτό, να απλοποιήσει τη γλώσσα των αναγνωστικών και να συμπεριλάβει ύλη από τη σύγχρονη ζωή.
ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Χ. ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ
Το συγγραφικό έργο του Χ. Παπαμάρκου υπήρξε εκτεταμένο, επιστημονικά τεκμηριωμένο, θεωρητικά θεμελιωμένο και πάντα σύμφωνο με τη Νέα Παιδαγωγική:
• Παπαμάρκου Χ. 1882. «Περί του νυν προσήκοντος παρ’ ημίν τοις Έλλησι». Διδασκαλείου Λόγος. Κέρκυρα.
• Παπαμάρκου Χ. 1883. «Εκθέσεις των κατά το 1883 προς επιθεώρησιν των δημοτικών σχολείων αποσταλέντων Εκτάκτων Επιθεωρητών». Αθήνα.
• Παπαμάρκου Χ. 1883. «Η προκήρυξις περί διαγωνισμού βιβλίων δι εαυτής κρινομένη». Άρθρο στο περιοδικό «Εκπαίδευσις», τεύχος 28.
• Παπαμάρκου Χ. 1885. «Περί του σκοπού της εκπαιδεύσεως της Ελληνίδος Νεολαίας». Κέρκυρα.
• Παπαμάρκου Χ. 1891. «Αλφαβητάριον» emoticon smile για την «αναλυτικοσυνθετική μέθοδο» στη διδασκαλία της πρώτης Ανάγνωσης: για 1 η φορά στην Ελλάδα)
• Παπαμάρκου Χ. & Γεωργαντάς Φ. 1892. «Αναγνωστικά Β’, Γ’, Δ’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου»
• Παπαμάρκου Χ. 1897«Αναγνωστικά των μικρών Ελληνοπαίδων» (τόμοι 2)
• Παπαμάρκου Χ. 1898. «Αι φιλοσοφικαί και παιδαγωγικαί δοξασίαι του Πολυβίου». Αθήνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ για τον ΧΑΡΙΣΙΟ ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ
(σχεδόν όλη την προτεινόμενη βιβλιογραφία μπορεί κανείς να τη βρει στη Βιβλιοθήκη του Μ.Ο.Β.)
• Ζανδές Ν. Αντώνιος. 1954. «Χαρίσιος Παπαμάρκου. Παιδαγωγός». Αθήνα 1954.
• Λαζαρης Π. Κων/νος (Επιθεωρητής Στοιχ. Εκπαιδεύσεως). 1962. «Ο Παιδαγωγός Χαρίσιος Παπαμάρκου (1844-1896)». Διάλεξις γενομένη εις Κοζάνην την 25-2-62. Εν Αθήναις 1962.
• Ζανδές Ν. Αντώνιος. 1987. «Χαρίσιος Παπαμάρκου. Παιδαγωγός». Αθήνα 1987.
• Δημόπουλος Δ. Βασ. 1998. «Το Βελβεντό στην Ιστορική του Πορεία». Έκδοση Δήμου Βελβεντού. Βελβεντό/Κοζάνη 1998.
• 2003. Πρακτικά Επιστημονικής Διημερίδας. «Ο Παιδαγωγός Χαρίσιος Παπαμάρκου (1844-1906)». Εκδόσεις Δήμου Βελβεντού. Ιστορικό Αρχείο Νεοελληνικής Εκπαίδευσης Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ. & Περιφερειακή Δ/νση Εκπαίδευσης Δυτ. Μακεδονίας. Βελβεντό 2003 (Επιστημονική Επιτροπή: Καραστεργίου-Ζιώγου Σ. (Αν. Καθηγήτρια Παιδαγωγικής ΑΠΘ), Ιωάννης Μπάκανος (Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.), Χρ. Τζήκας (Λέκτορας ΑΠΘ) ( όπου μπορεί κανείς να βρει πλούσια βιβλιογραφία σχετική με την εκπαίδευση του 19 ου αι. και τη συγγραφική παραγωγή του ίδιου του Χ. Παπαμάρκου ).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου