Ανδρέας Λεντάκης
(κομμάτι από το βιβλίο μου «κι όμως ήταν όμορφα)
Τον Αντρέα Λεντάκη τον θαύμαζα και τον ζήλευα για το σπινθηροβόλο πνεύμα, τη μεθοδική σκέψη, την ετοιμότητά του να δίνει καίριες απαντήσεις, τη ζωντάνια στις συζητήσεις, αλλά και την πολυγλωσσία του. Τομείς στους οποίους εγώ ήμουν σκράπας. Δεν ήμασταν φίλοι κοντινοί με την έννοια να βρισκόμαστε ιδιαιτέρως, να ανταλλάσσουμε προσωπικές πληροφορίες, να σχολιάζουμε άλλους κι όλα τα σχετικά. Απλώς, είχαμε κοινούς τομείς ενδιαφερόντων και βρισκόμασταν για χρόνια στα ίδια πολιτικά στέκια. Έτσι συναντιόμασταν σε φοιτητικές εκδηλώσεις και συνέδρια, σε συνεδριάσεις οργάνων και πολιτικές συγκεντρώσεις. Τίποτα περισσότερο. Όμως η τύχη το έφερε να συναντηθούν οι δρόμοι μας σε κάποιες στιγμές, που γι’ αυτόν ίσως να πέρασαν απαρατήρητες, αλλά για μένα είχαν σημασία και έμειναν στη μνήμη μου. Γι’ αυτό και σήμερα τις επικαλούμαι.
Ήμουν νεοσσός στην οργανωμένη αριστερά και σε μια από τις συγκεντρώσεις, που συνήθως ήταν απαγορευμένες, με κυνηγητά στους κεντρικούς δρόμους και τις ενδιάμεσες παρόδους βρέθηκα στη Σταδίου στο ύψος των Χαυτείων, φωνάζοντας διάφορα συνθήματα. Οι αγώνες του 114. Την άλλη μέρα στο πρωτοσέλιδο της «Βραδυνής» μια μεγάλη φωτογραφία μου με σηκωμένα τα χέρια δίπλα- δίπλα με τον Αντρέα. Πάνω από την φωτογραφία με μεγάλα γράμματα δέσποζε ο τίτλος:
ΝΕΑΡΟΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ ΑΝΑΣΤΑΤΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Εμείς διαδηλώναμε για τη δημοκρατία και την υπεράσπιση του Συντάγματος. Κι αυτοί μας στόλιζαν με χαρακτηρισμούς, που ακόμα δεν είχαν ίσως εισχωρήσει στο μυαλό μου, ούτε καν συνειδητοποιηθεί μέσα μου. Όμως, να σας πω την αμαρτία μου;
Μου άρεσε! Μου δημιουργούσε μια εσωτερική ταραχή, σαν να δοκίμασα το μήλο του Παραδείσου. Ήταν ο απαγορευμένος καρπός και γι’ αυτό ήταν νόστιμος.
Ακολούθησε το 15% για την Παιδεία που, σύμφωνα με τη δική μου εκτίμηση ήταν η μαζικότερη φοιτητική εκδήλωση της εποχής, αφού ταρακούνησε και δραστηριοποίησε αδρανή και ίσως αδιάφορα μέχρι τότε τμήματα της νεολαίας. Ξέρω από άμεση εμπειρία ότι πολλά από τα πρωτότυπα και έξυπνα συνθήματα αυτού του αγώνα, κατά ένα γενναίο ποσοστό τα οφείλουμε στην έμπνευση του Αντρέα. Αν αξιοποιούσε αυτό το ταλέντο του θα ήταν ένας από τους καλύτερους κειμενογράφους στις διαφημιστικές εταιρείες.
Η δεύτερη ανάμνηση ήταν στο 4ο Πανσπουδαστικό Συνέδριο. Πέρα από τη γενικότερη συμβολή του στους προβληματισμούς και τα κείμενα των αποφάσεων ήταν ο μόνιμος μεταφραστής των ξένων αντιπροσώπων. Αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και ό,τι άλλο χρειαζόταν. Εκείνη την εποχή οι πολύγλωσσοι δεν ήταν είδος εν αφθονία στη χώρα μας.
Ένα κρίσιμο ζήτημα που έπρεπε να λυθεί ήταν τι θα γίνει με τη συμμετοχή της νεοσύστατης ΕΦΕΕ στις διεθνείς φοιτητικές οργανώσεις. Υπήρχε η αριστερής απόκλισης, με έδρα την Πράγα, ΙUS και η δυτικής ατμόσφαιρας, COSEC. Ειδοποιήθηκα ότι το βράδυ κλείστηκε ραντεβού στο σπίτι του Γρηγόρη Γιάνναρου, τότε ψηλά στα Πατήσια, να αποφασιστεί η τελική θέση της παράταξης μας στο θέμα. Με «άκρα μυστικότητα» και με ατομική προσέλευση μαζεύτηκαν τα βασικά μέλη της σπουδάζουσας και μερικοί καλοί σύμμαχοι της παράταξης. Ο Αντρέας Λεντάκης, ο Άρης Μανωλάκος, ο Γιάννης Μπανιάς, ο Βαγγέλης Φυτράκης, ο Χρήστος Σταυρινάδης, ο Γιάννης Γιαννουλόπουλος, ο Στέλιος Ράμφος, ο Βασίλης Κωστόπουλος, ο Απόστολος Μπέσης και ίσως δυο ακόμη μαζί μ’ εμένα που, δυστυχώς δεν θυμάμαι πια. Το αστέρι στη συγκέντρωση ήταν ο Ερνάντες από τη Βενεζουέλα, ένας γεροδεμένος μικρού αναστήματος με ξύπνιο πρόσωπο και ζωντανό βλέμμα νέος, εκπρόσωπος της IUS στο συνέδριο. Όλοι είπαν τη γνώμη τους. Κυριάρχησε η άποψη, κατ’ αρχήν, να προσχωρήσουμε και στις δυο οργανώσεις, προς το παρόν ως ενεργοί παρατηρητές, άποψη με την οποία συμφώνησε και ο Ερνάντες. Εν τω μεταξύ, οι ώρες περνούσαν και από τις χαραμάδες στο παράθυρο είδαμε κάποια στιγμή ότι είχε ξημερώσει. Είπαμε να πάμε στα σπίτια μας για λίγο ύπνο αφού μας περίμενε μια δύσκολη και κουραστική μέρα: Η τελευταία μέρα του συνεδρίου. Αρχίσαμε να φεύγουμε σε μικρές ομάδες και τότε πέσαμε πάνω στην έκπληξη. Στην είσοδο της πολυκατοικίας μας καλημέριζε ο γνωστός και μη εξαιρετέος Κραββαρίτης, στέλεχος του σπουδαστικού της Ασφάλειας με την απαραίτητη ειρωνική έκφραση στο πρόσωπο. Τα «συνωμοτικά μέτρα» είχαν όλα τιναχτεί στον αέρα. Οι μόνιμες σκιές μάς ακολούθησαν από πίσω. Όμως ό,τι αποφασίσαμε έγινε.
Με τον Αντρέα έζησα το ιδρυτικό συνέδριο της νεολαίας Λαμπράκη. Αυτός ήταν λαμπερός και ήξερε πού πατούσε σε αντίθεση με μένα που ήμουν έρμαιο των εντυπώσεων και των συναισθημάτων. Αργότερα οι δρόμοι μας χώρισαν. Το στρατιωτικό, η παρανομία, ο εγκλεισμός στη φυλακή, η αμνηστία του 1973. Εκείνος περνούσε τις δικές του περιπέτειες.
Τα χούγια και οι συνήθειες κολλάνε στον άνθρωπο σαν βδέλλες. Ως φοιτητής συνήθιζα να πηγαίνω σε σινεμά με δυο έργα. Ροζικλέρ, Αθηναϊκό, Αρίωνας ήταν τα παλαιά μου στέκια. Συνήθως ένα καουμπόικο φιλμ και μια πολεμική περιπέτεια ή γκαγκστερικό.
Όταν βγήκα από τη φυλακή, οι συνήθειες και τα στέκια είχαν αλλάξει. Πήγα στο Ριβολί που ήταν στη γωνία Αριστείδου και Σοφοκλέους πολύ κοντά στα γραφεία της προδικτατορικής ΕΔΑ όπου είχα εκατοντάδες ώρες ολομελειαστεί τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα ένα από τα έργα ήταν πορνό. Με αρκετές ενοχές και φόβους χώθηκα στο σινεμά ελπίζοντας να μη με δει κανένα μάτι. Όταν άναψαν τα φώτα για πρώτη φορά έσκυψα προς τα κάτω προσπαθώντας με τα χέρια να κρύψω το πρόσωπό μου. Όμως το μάτι μου πρόλαβε να δει δυο σειρές μπροστά τον άνετο Αντρέα.
Πήρα θάρρος και κοίταξα γύρω. Δε θα με πιστέψετε, αλλά μέτρησα ίσως πέντε με έξι άτομα του χώρου. Στο επόμενο διάλειμμα στο φουαγιέ κάναμε άνετοι συζήτηση περί ανέμων και υδάτων.
Τα επόμενα χρόνια, ψιλοχαθήκαμε προσπαθώντας ο καθένας να χτίσει τη ζωή του. Όταν επιτέλους βρήκα το χρόνο και τέλειωσα τις τελευταίες υποχρεώσεις με το πτυχίο, έφτασε η μέρα της ορκωμοσίας. Αρχές του 1976 πια. Μπήκα στην αίθουσα των τελετών με προφανή συγκίνηση και η σύμπτωση τότε έφτασε στο αποκορύφωμά της Την ίδια μέρα, εκεί δίπλα μου ορκιζόταν κι ένας άλλος αρχαίος φοιτητής: Ο Αντρέας Λεντάκης.
Δυστυχώς όμως, αυτός ο προικισμένος άνθρωπος έφυγε τόσο πρόωρα από τη ζωή.
(κομμάτι από το βιβλίο μου «κι όμως ήταν όμορφα)
Τον Αντρέα Λεντάκη τον θαύμαζα και τον ζήλευα για το σπινθηροβόλο πνεύμα, τη μεθοδική σκέψη, την ετοιμότητά του να δίνει καίριες απαντήσεις, τη ζωντάνια στις συζητήσεις, αλλά και την πολυγλωσσία του. Τομείς στους οποίους εγώ ήμουν σκράπας. Δεν ήμασταν φίλοι κοντινοί με την έννοια να βρισκόμαστε ιδιαιτέρως, να ανταλλάσσουμε προσωπικές πληροφορίες, να σχολιάζουμε άλλους κι όλα τα σχετικά. Απλώς, είχαμε κοινούς τομείς ενδιαφερόντων και βρισκόμασταν για χρόνια στα ίδια πολιτικά στέκια. Έτσι συναντιόμασταν σε φοιτητικές εκδηλώσεις και συνέδρια, σε συνεδριάσεις οργάνων και πολιτικές συγκεντρώσεις. Τίποτα περισσότερο. Όμως η τύχη το έφερε να συναντηθούν οι δρόμοι μας σε κάποιες στιγμές, που γι’ αυτόν ίσως να πέρασαν απαρατήρητες, αλλά για μένα είχαν σημασία και έμειναν στη μνήμη μου. Γι’ αυτό και σήμερα τις επικαλούμαι.
Ήμουν νεοσσός στην οργανωμένη αριστερά και σε μια από τις συγκεντρώσεις, που συνήθως ήταν απαγορευμένες, με κυνηγητά στους κεντρικούς δρόμους και τις ενδιάμεσες παρόδους βρέθηκα στη Σταδίου στο ύψος των Χαυτείων, φωνάζοντας διάφορα συνθήματα. Οι αγώνες του 114. Την άλλη μέρα στο πρωτοσέλιδο της «Βραδυνής» μια μεγάλη φωτογραφία μου με σηκωμένα τα χέρια δίπλα- δίπλα με τον Αντρέα. Πάνω από την φωτογραφία με μεγάλα γράμματα δέσποζε ο τίτλος:
ΝΕΑΡΟΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ ΑΝΑΣΤΑΤΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Εμείς διαδηλώναμε για τη δημοκρατία και την υπεράσπιση του Συντάγματος. Κι αυτοί μας στόλιζαν με χαρακτηρισμούς, που ακόμα δεν είχαν ίσως εισχωρήσει στο μυαλό μου, ούτε καν συνειδητοποιηθεί μέσα μου. Όμως, να σας πω την αμαρτία μου;
Μου άρεσε! Μου δημιουργούσε μια εσωτερική ταραχή, σαν να δοκίμασα το μήλο του Παραδείσου. Ήταν ο απαγορευμένος καρπός και γι’ αυτό ήταν νόστιμος.
Ακολούθησε το 15% για την Παιδεία που, σύμφωνα με τη δική μου εκτίμηση ήταν η μαζικότερη φοιτητική εκδήλωση της εποχής, αφού ταρακούνησε και δραστηριοποίησε αδρανή και ίσως αδιάφορα μέχρι τότε τμήματα της νεολαίας. Ξέρω από άμεση εμπειρία ότι πολλά από τα πρωτότυπα και έξυπνα συνθήματα αυτού του αγώνα, κατά ένα γενναίο ποσοστό τα οφείλουμε στην έμπνευση του Αντρέα. Αν αξιοποιούσε αυτό το ταλέντο του θα ήταν ένας από τους καλύτερους κειμενογράφους στις διαφημιστικές εταιρείες.
Η δεύτερη ανάμνηση ήταν στο 4ο Πανσπουδαστικό Συνέδριο. Πέρα από τη γενικότερη συμβολή του στους προβληματισμούς και τα κείμενα των αποφάσεων ήταν ο μόνιμος μεταφραστής των ξένων αντιπροσώπων. Αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και ό,τι άλλο χρειαζόταν. Εκείνη την εποχή οι πολύγλωσσοι δεν ήταν είδος εν αφθονία στη χώρα μας.
Ένα κρίσιμο ζήτημα που έπρεπε να λυθεί ήταν τι θα γίνει με τη συμμετοχή της νεοσύστατης ΕΦΕΕ στις διεθνείς φοιτητικές οργανώσεις. Υπήρχε η αριστερής απόκλισης, με έδρα την Πράγα, ΙUS και η δυτικής ατμόσφαιρας, COSEC. Ειδοποιήθηκα ότι το βράδυ κλείστηκε ραντεβού στο σπίτι του Γρηγόρη Γιάνναρου, τότε ψηλά στα Πατήσια, να αποφασιστεί η τελική θέση της παράταξης μας στο θέμα. Με «άκρα μυστικότητα» και με ατομική προσέλευση μαζεύτηκαν τα βασικά μέλη της σπουδάζουσας και μερικοί καλοί σύμμαχοι της παράταξης. Ο Αντρέας Λεντάκης, ο Άρης Μανωλάκος, ο Γιάννης Μπανιάς, ο Βαγγέλης Φυτράκης, ο Χρήστος Σταυρινάδης, ο Γιάννης Γιαννουλόπουλος, ο Στέλιος Ράμφος, ο Βασίλης Κωστόπουλος, ο Απόστολος Μπέσης και ίσως δυο ακόμη μαζί μ’ εμένα που, δυστυχώς δεν θυμάμαι πια. Το αστέρι στη συγκέντρωση ήταν ο Ερνάντες από τη Βενεζουέλα, ένας γεροδεμένος μικρού αναστήματος με ξύπνιο πρόσωπο και ζωντανό βλέμμα νέος, εκπρόσωπος της IUS στο συνέδριο. Όλοι είπαν τη γνώμη τους. Κυριάρχησε η άποψη, κατ’ αρχήν, να προσχωρήσουμε και στις δυο οργανώσεις, προς το παρόν ως ενεργοί παρατηρητές, άποψη με την οποία συμφώνησε και ο Ερνάντες. Εν τω μεταξύ, οι ώρες περνούσαν και από τις χαραμάδες στο παράθυρο είδαμε κάποια στιγμή ότι είχε ξημερώσει. Είπαμε να πάμε στα σπίτια μας για λίγο ύπνο αφού μας περίμενε μια δύσκολη και κουραστική μέρα: Η τελευταία μέρα του συνεδρίου. Αρχίσαμε να φεύγουμε σε μικρές ομάδες και τότε πέσαμε πάνω στην έκπληξη. Στην είσοδο της πολυκατοικίας μας καλημέριζε ο γνωστός και μη εξαιρετέος Κραββαρίτης, στέλεχος του σπουδαστικού της Ασφάλειας με την απαραίτητη ειρωνική έκφραση στο πρόσωπο. Τα «συνωμοτικά μέτρα» είχαν όλα τιναχτεί στον αέρα. Οι μόνιμες σκιές μάς ακολούθησαν από πίσω. Όμως ό,τι αποφασίσαμε έγινε.
Με τον Αντρέα έζησα το ιδρυτικό συνέδριο της νεολαίας Λαμπράκη. Αυτός ήταν λαμπερός και ήξερε πού πατούσε σε αντίθεση με μένα που ήμουν έρμαιο των εντυπώσεων και των συναισθημάτων. Αργότερα οι δρόμοι μας χώρισαν. Το στρατιωτικό, η παρανομία, ο εγκλεισμός στη φυλακή, η αμνηστία του 1973. Εκείνος περνούσε τις δικές του περιπέτειες.
Τα χούγια και οι συνήθειες κολλάνε στον άνθρωπο σαν βδέλλες. Ως φοιτητής συνήθιζα να πηγαίνω σε σινεμά με δυο έργα. Ροζικλέρ, Αθηναϊκό, Αρίωνας ήταν τα παλαιά μου στέκια. Συνήθως ένα καουμπόικο φιλμ και μια πολεμική περιπέτεια ή γκαγκστερικό.
Όταν βγήκα από τη φυλακή, οι συνήθειες και τα στέκια είχαν αλλάξει. Πήγα στο Ριβολί που ήταν στη γωνία Αριστείδου και Σοφοκλέους πολύ κοντά στα γραφεία της προδικτατορικής ΕΔΑ όπου είχα εκατοντάδες ώρες ολομελειαστεί τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα ένα από τα έργα ήταν πορνό. Με αρκετές ενοχές και φόβους χώθηκα στο σινεμά ελπίζοντας να μη με δει κανένα μάτι. Όταν άναψαν τα φώτα για πρώτη φορά έσκυψα προς τα κάτω προσπαθώντας με τα χέρια να κρύψω το πρόσωπό μου. Όμως το μάτι μου πρόλαβε να δει δυο σειρές μπροστά τον άνετο Αντρέα.
Πήρα θάρρος και κοίταξα γύρω. Δε θα με πιστέψετε, αλλά μέτρησα ίσως πέντε με έξι άτομα του χώρου. Στο επόμενο διάλειμμα στο φουαγιέ κάναμε άνετοι συζήτηση περί ανέμων και υδάτων.
Τα επόμενα χρόνια, ψιλοχαθήκαμε προσπαθώντας ο καθένας να χτίσει τη ζωή του. Όταν επιτέλους βρήκα το χρόνο και τέλειωσα τις τελευταίες υποχρεώσεις με το πτυχίο, έφτασε η μέρα της ορκωμοσίας. Αρχές του 1976 πια. Μπήκα στην αίθουσα των τελετών με προφανή συγκίνηση και η σύμπτωση τότε έφτασε στο αποκορύφωμά της Την ίδια μέρα, εκεί δίπλα μου ορκιζόταν κι ένας άλλος αρχαίος φοιτητής: Ο Αντρέας Λεντάκης.
Δυστυχώς όμως, αυτός ο προικισμένος άνθρωπος έφυγε τόσο πρόωρα από τη ζωή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου