Τετάρτη 9 Σεπτεμβρίου 2015

Τα ελληνικά σχολεία στην Βόρεια Θράκη
Κωνσταντίνου Α. Βακαλόπουλου
Ιστορία του Βόρειου ελληνισμού
Θ Ρ Α Κ Η
Αυτονόητο είναι ότι η Φιλιππούπολη αποτέλεσε τον φάρο της ελληνικής παιδείας και τον πυρήνα της πολιτιστικής παρουσίας του ελληνισμού της Βόρειας Θράκης. Μικρότερα, αλλά πολύ αξιόλογα εκπαιδευτικά κέντρα του ελληνικού στοιχείου της Βόρειας Θράκης και του Εύξεινου Πόντου, υπήρξαν: η Αγχίαλος, η Μεσημβρία, η Σωζόπολη, ο Πύργος, η Βάρνα, ο Στενήμαχος, η Κούκλενα, τα Άνω Βοδενά, η Περιστερά, το Καβακλή και άλλα.
Λίγο πριν τους ανθελληνικούς διωγμούς (1906) της Ανατολικής Ρουμελίας, στα 1903, ο βορειοθρακικός ελληνισμός γνώριζε ακόμη μεγάλη ακμή τόσο ως προς την εκπαιδευτική δράση του όσο και ως προς την πληθυσμική συνοχή του παρά τις θλιβερές συνθήκες, μέσα έζησε μετά την αυτονόμηση της μεγάλης αυτής επαρχίας (1878).
Οι τελειόφοιτοι των
Ζαρειφίων Διδασκαλείων (1903)
Έτσι στα 1903 ζούσαν στην Φιλιππούπολη 5.000 Έλληνες, στον Στενήμαχο 9.000, στα Βοδενά 2.000, στη Κούκλενα 1.400, στο Παπαζλή 15, στο Χάσκιοϊ 206, στο Βορίσοβγραδ 53, στο Χαρμανλή 8, στο Τατάρ Παζαρτζίκ 310, στην Περιστερά 405, στην Εσκή Ζαγρά 50, στην Γενή Ζαγρα 20, στο Ράδνε Μαχαλέ 5, στο Καραμπουνάρ 7, στο Τύρνοβο-Σεϊμέν 10, στο Τσιρπάν 4, στο Καβακλή 8.640, στις Καρυές 2.520, στο Δογάνογλου 828, στην Κόζλουδζα 780, στο Ουρούμκιοϊ 750, στο Σιναπλή 1.892, στο Μικρό Μοναστήρι 1.133, στη Δράμα 230 (σ.σ.: πρόκειται για την Δράμα της Ανατολικής Ρωμυλίας που ήταν ένα μικρό τούρκικο χωριουδάκι που κατοικούταν μετά την αποχώρηση των Τούρκων από Έλληνες Μοναστηριώτες), στο Μεγάλο Μοναστήρι 1.671, στο Τοκιούρκιοϊ 247, στο Αϊμπουνάρ 801, στο Μεγάλο Βογιαλικι 635 και στο Μουραδανλή 588.
Συνολικά λοιπόν ζούσαν στα 1903 στις επαρχίες Φιλιππουπόλεως, Στενημάχου, Χάσκιοϊ, Τατάρ Παζαρτζίκ Εσκη Ζαγοράς και Καβακλή 40.744 Έλληνες (38.481 ντόπιοι και 2.263 υπήκοοι Έλληνες).
Στις παραπάνω πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά αντιστοιχούσαν τα παρακάτω ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα (στα 1903). Στη Φιλιππούπολη λειτουργούσαν 1 γυμνάσιο-διδασκαλείο και 1 Αστική σχολή με 346 μαθητές και 15 δασκάλους, 1 ημιγυμνάσιο-διδασκαλείο με 1 Αστική σχολή με 292 μαθήτριες, 8 δασκάλους και 8 καθηγητές και 3 νηπιαγωγεία, στο Τατάρ Παζαρτζήκ και στην Περιστερά από 1 δημοτικό και 1 νηπιαγωγείο, στον Στενήμαχο 1 σχολαρχείο με 85 μαθητές και 3 δασκάλους, 1 Αστική σχολή με 309 μαθήτριες και 7 δασκάλους, 3 δημοτικά σχολεία με περισσότερους από 450 μαθητές και 8 δασκάλους, και 3 νηπιαγωγεία, στα Ανω Βοδενά 1 δημοτικό με 140 μαθητές και 2 δασκάλους και 1 παρθεναγωγείο με 80 μαθήτριες, στην Κούκλενα 1 δημοτικό με 113 μαθητές και 1 παρθεναγωγείο με 82 μαθήτριες, στο Καβακλή 1 Αστική σχολή με 450 μαθητές, όπως και στο Μεγάλο Μοναστήρι (125 μαθητές), στο Μικρό Μοναστήρι (65), στις Καρυές (134), στο Τοκιούρκιοϊ (γραμματοδιδασκαλείο με 14 μαθητές), στο Αϊμπουνάρ (48), στο Δογάνογλου (54), στη Δράμα (Ανατολικής Ρωμυλίας) (30), στο Μικρό Βογιαλίκι (48), στο Μεγάλο Βογιαλίκι (108) και στο Μουραδανλή (34 μαθητές).
Τον Οκτώβριο του 1903 οι Έλληνες κάτοικοι της Βάρνας έφταναν τους 7.500, της Καβάρνας τους 1.250, του Σιοσουτζουκίου τους 850, των χωριών Ιουτσορμανίου, Καλαϊτζή-Δερέ, Κεραμέτ και Γιαζιτζιλάρ τους 550, του Ιουγκιουβελκίου τους 150, του Βαλτσικίου τους 400 και του Δομπριτσίου τους 100. Συνολικά στην επαρχία της Βάρνας ζούσαν 10.800 Έλληνες.
Στον Πύργο κατοικούσαν 5.322 Έλληνες και στη Σωζόπολη 3.398.
Στην επαρχία Αγχιάλου ο ελληνισμός εντοπιζόταν στην Αγχίαλο (5.089 κάτοικοι), στη Μεσημβρία (1.755), στο Δαουτλή (598), στον Αίμο (756), στον Κύζακο (125), στις Ραβδές (280), στη Μπούνα (620), στον Αγ. Βλάσιο (210), στην Αλικαρνά (125), στον Άσπρο (1.190), στην επαρχία του Αετού, στον Αετό (90 κάτοικοι), στην Ακρανιά (340), στο Ευσταθοχώρι (755),
στην επαρχία Καρναμπάτ, στο Καρναμπάτ (104 κάτοικοι), στη Στράλτζα (17) και στο Τας-Τεπέ (260), στην επαρχία Ιάμπολης, στην Ιάμπολη (130 Έλληνες) και στην επαρχία Σηλύμνου, στη Σήλυμνο (71) και στο Ρωσσόκαστρο (6 Έλληνες κάτοικοι).
Συνολικά κατοικούσαν στις επαρχίες Πύργου, Αγχιάλου, Αετού, Καρναμπάτ, Ιαμπόλεως και Σηλύμνου 21.241 Έλληνες (19.287 ντόπιοι και 1.954 Έλληνες υπήκοοι).
Στις πόλεις και κωμοπόλεις της επαρχίας Ρουχτσουκίου ζούσαν 570 Έλληνες: στο Ρουχτσούκ 39, στο Σιστόβιο 60, στη Σιλίστρια 52, στο Βιδίνι 18, στη Λομπαλάγκα 16, στο Τουτρακάν 21, στο Ράζγκραντ 10, στη Γκόρνα Ράχοβα 10 και 3 στη Ραχοβίτσα. Συνολικά λοιπόν στην επαρχία Ρουχτσουκίου αναφέρονται 789 Έλληνες.
Στον Πύργο λειτουργούσαν στα 1903 1 εξατάξια Αστική σχολή με 183 μαθητές και 5 δασκάλους, 2 παρθεναγωγεία με 244 μαθήτριες και 1 νηπιαγωγείο, στη Σωζόπολη 1 πεντατάξια Αστική σχολή με 195 μαθητές και 3 δασκάλους, 2 παρθεναγωγεία με 223 μαθήτριες και 1 νηπιαγωγείο, στην Αγχίαλο εξατάξια Αστική σχολή με 251 μαθητές, 1 παρθεναγωγείο με 291 μαθήτριες και 2 νηπιαγωγεία, στη Μεσημβρία 1 πεντατάξια Αστική σχολή με 108 μαθητές και 1 δημοτικό σχολείο με 84 μαθητές και από 1 δημοτικό στο Δαουτλή, στον Αίμο, στον Αγ. Βλάσιο, στην Ακρανιά, στο Ευσταθοχώρι και στο Τας-Τεπέ.
Και στο Ρουχτσούκ λειτουργούσαν 1 ελληνικό αρρεναγωγείο και 1 παρθεναγωγείο με 46 μαθητές και μαθήτριες.
Ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα παρατηρήθηκε μια έντονη εκπαιδευτική δράση του ελληνικού στοιχείου της Φιλιππουπόλεως.
Έτσι στα 1863, όταν ακόμη ζούσαν στην Φιλιππούπολη περίπου 18.000 Έλληνες και 9.000 Βούλγαροι, λειτουργούσαν 1 ελληνικό σχολείο με 65 μαθητές και 3 δασκάλους (τον 28χρονο ακόμη Στενημαχίτη Βλάσιο Σκορδέλη, τον συμπατριώτη του Νικόλαο Λούση και τον Φιλιππουπολίτη Κωνστ. Πετκίδη), 3 αλληλοδιδακτικά και 1 παρθεναγωγείο.
Το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο συντηρούνταν με δαπάνη του εθνικού ευεργέτη Μιχαήλ Γκιουμουσγκερδάνη και είχε 210 μαθητές και 2 δασκάλους, τον Δημήτριο Λιαούτζη από την Κύμη και τον ντόπιο Γεώργιο.
Το δεύτερο αλληλοδιδακτικό είχε ιδρυθεί με τα έσοδα του κληροδοτήματος του ηγουμένου της ιεράς μονής Αγ. Αναργύρων Νικόδημου και είχε 125 μαθητές και 2 δασκάλους, τον Στενημαχίτη Βασίλειο Λούση και τον βοηθό του Φιλιππουπολίτη Λάμπρο Θεοδωρίδη. Το τρίτο αλληλοδιδακτικό ήταν δημόσιο. Είχε 170 μαθητές και 2 δασκάλους, έναν ντόπιο και διευθυντή τον Αντ. Αντύπα από τον Κύθνο.
Το παρθεναγωγείο της Φιλιππουπόλεως είχε 180 μαθήτριες. Διδάκτρια υπήρξε η ντόπια Σμαράγδα Χατζηδαή, απόφοιτος της Αρσάκειου και δάσκαλος ο Φιλιππουπολιτης Δημήτριος Σλαβίδης, ο οποίος είχε εκπαιδευθεί στο Παρίσι και στην Αθήνα.
Έξω από την Φιλιππούπολη λειτουργούσαν και ορισμένα γραμματοδιδασκαλεία με 150 μαθητές.
Στον ελληνικό Στενήμαχο, όπου κατοικούσαν 12.000 Έλληνες και 10.000 Οθωμανοί και Βούλγαροι, λειτουργούσαν στα 1863 1 ελληνικό σχολείο, 3 αλληλοδιδακτικά και 1 παρθεναγωγείο. Διευθυντές του ελληνικού σχολείου του Στενήμαχου διατέλεσαν αρχικά ο Βλάσιος Σκορδέλης και έπειτα ο Βλάσιος Παπαδημητρίου, ο οποίος δίδασκε από κοινού με τον Νικόλαο Πεντοβέλη.
Στο πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο του Στενήμαχου φοιτούσαν 150 μαθητές με δάσκαλο τον Θεόφιλο Σμιθ, στο δεύτερο, του Αμπελίνου, 125 με δάσκαλο τον Ηπειρώτη Κωνστ. Ζαγοραίο και στο τρίτο, του Τσιπροχωρίου, 80 μαθητές με δάσκαλο τον Φιλιππουπολίτη Βασίλειο Παπά Αργυρίου.
Το παρθεναγωγείο του Στενήμαχου βρισκόταν κάτω από την εποπτεία της Φιλιππουπολίτισσας Ελένης Χατζηθεοδώρου. Στην κωμόπολη των Βοδενών υπήρχε στα 1863 1 αλληλο-διδακτικό σχολείο με 100 μαθητές και δάσκαλο τον Στενημαχίτη Γεώργιο Μιμίδη.
Από 1 αλληλοδιδακτικό σχολείο λειτουργούσε στην Κούκλενα (50 μαθητές), στο Τατάρ Παζαρτζήκ (80 μαθητές) με διευθυντή τον ντόπιο Κωνστ. Σαϊτίδη και στην Περιστερά με 70 μαθητές.
Στο Χάσκιοϊ η ελληνική κοινότητα συντηρούσε αλληλοδιδακτικό, ελληνικό σχολείο και παρθεναγωγείο. Το αλληλοδιδακτικό του Χάσκιοϊ είχε δημιουργηθεί στα 1853 από τον ντόπιο Χατζησταύρου Πρίμο και διέθετε 100 μαθητές με δάσκαλο τον Αθ. Σωσιάδη από το Παζαρτζήκ. Στο παρθεναγωγείο φοιτούσαν 50 περίπου μαθήτριες.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου