Βλαχοχώρια Καλοχώρι- Χειμαδιό Λάρισας
Το Καλοχώρι Λάρισας (παλιότερη ονομασία Τόιβασι
ή Ορτά) στο οποίο υπάγεται και το δημοτικό διαμέρισμα του Χειμαδίου (παλιότερη
ονομασία Σουφλάρ). Είναι χτισμένα σε υψόμετρο με αυτό του Νέσσωνα και ο
πληθυσμός δεν ξεπερνά τους 1000 κατοίκους που ασχολούνται κυρίως με την γεωργία
και την κτηνοτροφία.
Το Καλοχώρι και το Χειμάδι κατοικούνται από Βλάχους που έλκουν την καταγωγή τους από το Περιβόλι των Γρεβενών. Πέριξ του Καλοχωρίου εντοπίσθηκαν ευρήματα Νεολιθικής εποχής και της Εποχής του Χαλκού. Ο Νικόλαος Γεωργιάδης στο βιβλίο του «Θεσσαλία» αναφέρει ότι στα τέλη του 19ου αιώνα επάνω στο βουνό Χασάμπαλη σώζονταν θεμέλια περίβολου και σπιτιών και στα νότια του ορεινού όγκου σκαλοπάτια λαξευμένα στην πλαγιά για ευκολότερη κατάβαση.
Επίσης σύμφωνα και με την τοπική λαϊκή παράδοση, από δεξαμενή, σκαμμένη σε βράχο του βουνού ανάβλυζε αγίασμα την ημέρα της
Αναλήψεως (γιορτάζεται 40 ημέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού) στο φερώνυμο ξωκλήσι της Χασάμπαλης. Από την περιοχή του Καλοχωρίου προέρχεται μια αναθηματική στήλη των αρχών του 20ού αιώνα π.Χ. Βρέθηκε στα «Μαυρόγεια» και είναι ναϊκόσχημη από γκριζόλευκο μάρμαρο. Στο επιστύλιο της η παραπάνω στήλη έχει την εξής επιγραφή: «Αρτέμιδι Θροσία Ευπάτρα Πασιμελοντεία τελέουμα». Από την επίγραφη αυτή προκύπτει ότι στην περιοχή λατρεύονταν η θεά Άρτεμη ως θροσία, δηλαδή ως προστάτιδα των έγκυων γυναικών.
Άλλα ευρήματα της περιοχής Καλοχωρίου αφορούν: Θήλαστρο, μικρό τμήμα χαλκού, μεγάλο λίθινο πινάκιο, τμήμα ιθμού, τμήμα μυκηναϊκού ζωόμορφου ειδωλίου, λίθινο πέλεκυ από πρασινόλιθο και άλλα.Αριστερά από το χωριό διέρχεται ο χείμαρρος Μπαρτσιάς που τα νερά του κατηφορίζουν από τις πλαγιές του Κίσαβου και χύνονται με ό,τι φερτές ύλες κουβαλάνε στην πορεία τους, στο έλος του Τόιβασι (στη Μπάρα του Καλοχωρίου), το οποίο σχημάτιζε πριν την αποξήρανσή του πλούσιο βιότοπο. Το έλος αυτό, σχεδόν λίμνη, δεν ξεραινόταν πολλά χρόνια. Κατά καιρούς τα νερά, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μεγάλων πλημμυρών κατέκλυζαν τα κτήματα των χωριών προξενώντας μεγάλες καταστροφές.
Αξιόλογες είναι οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που πανηγυρίζει στις 7 Ιανουαρίου και του Αγίου Γεωργίου στο Χειμάδι που πανηγυρίζει στις 23 Απριλίου. Πάνω σε λόφο του Χειμαδίου είναι τα ξωκλήσια του προφήτη Ηλία και της Αγίας Μαρκέλλας που συγκεντρώνουν πολλούς προσκυνητές την ημέρα της γιορτής στις 20 Ιουλίου και 22 Ιουλίου αντίστοιχα. Στο Καλοχώρι το παλιό Δημοτικό σχολείο, το οποίο χτίστηκε το 1908 με δωρεά του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού, έχει χαρακτηρισθεί «διατηρητέο μνημείο» και προσφάτως ανακαινίσθηκε, χωρίς να λειτουργεί. Στο νέο Δημοτικό σχολείο Καλοχωρίου στεγάζονται όλοι οι μαθητές του Νέσσωνα, του Καλοχωρίου και του Χειμαδίου.
Στο κέντρο της πλατείας βρίσκεται το Ηρώο με τα ονόματα των 13 νεκρών και το Ηρώο που είναι στο Χειμάδι χωρίς να αναγράφονται ονόματα. Επίσης λειτουργούν: Αγροτικό Ιατρείο, Τηλεπικοινωνιακό Ψηφιακό Ασυρματικό Κέντρο του Ο.Τ.Ε., Αγροτικός Συνεταιρισμός, Μορφωτικός Σύλλογος και δύο ποδοσφαιρικές ομάδες «η Αναγέννηση» Καλοχωρίου και «ο Ολυμπιακός» του Χειμαδίου.
Τις Απόκριες και στα δύο χωριά παρατηρείται μεγάλη κίνηση. Μαγειρεύεται το πατροπαράδοτο «μπουρανί» και γίνεται η αναπαράσταση του «Βλάχικου γάμου».
Στα χωριά αυτά ο επισκέπτης θα βρει: καφενεία, ταβέρνες καφετέριες, σούπερ-μάρκετ και πρατήρια υγρών καυσίμων.
Σημειώνεται, οι κάτοικοι είναι φίλεργοι και φιλοπρόοδοι. Διαπρέπουν στον επιχειρηματικό τομέα, στις επιστήμες, στα γράμματα και στην πολιτική. Τα χωριά της «παραλίμνιας» αυτής περιοχής δίνουν συνεχώς ένα πλούσιο φυτώριο από εμπόρους, γιατρούς, μηχανικούς, αρχιτέκτονες, λογοτέχνες, συγγραφείς και πολιτικούς!
Γεωγραφία Βρίσκεται σε απόσταση 17χμ βορειοανατολικά της πόλης της Λάρισας. Απέχει περίπου 6χμ από την ΠΑΘΕ με την οποία συνδέεται στο κόμβο Συκουρείου. γειτονικά χωριά είναι το Χειμάδι και ο Νέσσων ενώ έδρα του δήμου όπου ανήκει είναι το Συκούριο. Στα όρια του χωριού υπάρχει κοίτη χειμάρρου ο οποίος καταλήγει στην γειτονική λίμνη που όμως διαθέτει νερό μόνο μερικούς μήνες το χρόνο.
Πολιτισμός Οι κάτοικοι του χωριού, όπως και των γειτονικών, Νέσσων και Χειμάδι, είναι Βλάχοι σε μεγάλο ποσοστό με καταγωγή από το Περιβόλι Γρεβενών. Το γεγονός αυτό καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πολιτιστική ταυτότητά τους. Η ηπειρώτικη μουσική είναι από τα βασικά ακούσματα ενώ αντίστοιχα είναι και τα ήθη και έθιμα. Σημαντική εκδήλωση επίσης αποτελεί το καρναβάλι που διοργανώνεται κάθε Καθαρή Δευτέρα. Προστάτης του χωριού είναι ο Αγιος Ιωάννης.
Παλιό Δημοτικό σχολείο
Το παλιό δημοτικό σχολείο στο Καλοχώρι έχει χαρακτηριστεί από το 1981 ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Κτίστηκε το 1908 με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού, όπως και αρκετά άλλα σχολεία της εποχής. Είναι λιθόκτιστο με ξύλινη στέγη καλυμμένη με κεραμίδια "βυζαντινού τύπου" και έχει εξωτερικές διαστάσεις 10 x 11 μ. περίπου. Αποτελείται από μία κύρια αίθουσα και δύο βοηθητικά γραφεία. Κύρια χαρακτηριστικά του είναι η λιτότητα και η συμμετρία. Στην κύρια όψη το κεντρικό τμήμα προβάλλει ελαφρά και στέφεται με τριγωνικό αέτωμα τονίζοντας έτσι την είσοδο. (Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού)
Ιστορικά στοιχεία
Η μόνιμη εγκατάσταση των Βλάχων στην περιοχή έγινε μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 καθώς αποχώρησαν από την περιοχή οι εως τότε Τούρκοι κάτοικοί της. Οι κάτοικοι του Καλοχωρίου και του γειτονικού Χειμαδίου καθώς και οι Βλάχικες οικογένειες του διπλανού χωριού (Νέσσων), παρότι ήταν Βλάχοι Περιβολιώτες στην καταγωγή, από τα μέσα του 19ου αιώνα έπαψαν να πηγαίνουν τα καλοκαίρια στο Περιβόλι με τα κοπάδια τους. Η μεγάλη αύξηση της κτηνοτροφίας σε συνδιασμό με το δύσβατο της περιοχής και την έλειψη νομής ανάγκασε τους κατοίκους του Περιβολίου να χωριστούν σε δύο ομάδες κι έτσι εναλάξ τα πρώτα χρόνια η μία ομάδα να πηγαίνει στο Περιβόλι και η άλλη σε κάποιο άλλο μέρος της Δ. Μακεδονίας όπου και νοίκιαζαν μέρος για τα κοπάδια τους. Από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ( 1870 περίπου ) η ομάδα των Περιβολιωτών (όπου απόγονοι τους σήμερα ζουν στα χωριά Καλοχώρι, Νέσσων, Χειμάδι, Μακρυχώρι, Συκούριο, Αργυροπούλι Π. Σκυλίτσι και Ν.Περιβόλι) επέλεξε ως μόνιμο θερινό προορισμό για τις οικογένειες και τα κοπάδια της, το όρος Γκαλισίτσα στην περιοχή της Αχρίδας στην ΒΔ Μακεδονία ( σήμερα βρίσκεται στα όρια της ΠΓΔΜ ).
Στην Γκαλισίτσα οι οικογένειες των Περιβολιωτών έμειναν σε δύο οικισμούς ( από ξύλινες καλύβες ) το Ανω Ιστοκ και το Κάτω Ιστοκ ( κόντα στο 1χλμ. ήταν η απόσταση του ενός οικισμού από τον άλλον ) κι ο κάθε οικισμός είχε την έκκλησία του, ( Αγία Παρασκεύη καί Παναγία ). Εκεί συνέχισαν να πηγαίνουν έως το 1925, οπότε για διαφόρους λόγους ( 1. πίεση από τους Σέρβους να διαλέξουν εθνότητα, 2. δασμοί και φόροι από την πλευρά των Σέρβων, 3. ληστεία και απαγωγές εκ μέρους των Αλβανών καθώς και άλλοι λόγοι ) αναγκάστηκαν να σταματήσουν την εκεί θερινή τους διαβίωση. Ετσι κάποιες οικογένειες - μετά από χρόνια -επεστρεψαν πάλι στο Περιβόλι ,ενώ άλλες συνέχισαν τις θερινές εξορμίσης τους σ' άλλες ορεινές περιοχές τις Δ.Μακεδονίας ( Κρυσταλοπηγή, Πισοδέρι, Ανταρτικό, Ποντοκώμη κ.α.) έως την δεκαετία του 1950, οπότε και οι περισσότεροι κάτοικοι του Καλοχωρίου ασχολήθηκαν συστηματικά με την γεωργία ( παραλληλα με την κτηνοτροφία οι περισσότεροι βέβαια ) και οι θερινές εξορμήσης στα βουνά σταματησαν για τις περισσότερες οικογένειες του χωριού.
Από την δεκαετία του 1950 υπάρχει μεγάλη στροφή στα γράμματα καθώς όλοι οι νέοι πηγαίνουν στο σχολείο και το Καλοχωρι βγάζει πολλούς επιστήμονες ( έως τα μέσα του 1980 το Καλοχώρι είναι μέσα στα 5 πρώτα χωριά στην Ελλαδα σύμφωνα με το Υπουργειο Παιδείας σε επιτυχίες ).
Το Καλοχώρι και το Χειμάδι κατοικούνται από Βλάχους που έλκουν την καταγωγή τους από το Περιβόλι των Γρεβενών. Πέριξ του Καλοχωρίου εντοπίσθηκαν ευρήματα Νεολιθικής εποχής και της Εποχής του Χαλκού. Ο Νικόλαος Γεωργιάδης στο βιβλίο του «Θεσσαλία» αναφέρει ότι στα τέλη του 19ου αιώνα επάνω στο βουνό Χασάμπαλη σώζονταν θεμέλια περίβολου και σπιτιών και στα νότια του ορεινού όγκου σκαλοπάτια λαξευμένα στην πλαγιά για ευκολότερη κατάβαση.
Επίσης σύμφωνα και με την τοπική λαϊκή παράδοση, από δεξαμενή, σκαμμένη σε βράχο του βουνού ανάβλυζε αγίασμα την ημέρα της
Αναλήψεως (γιορτάζεται 40 ημέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού) στο φερώνυμο ξωκλήσι της Χασάμπαλης. Από την περιοχή του Καλοχωρίου προέρχεται μια αναθηματική στήλη των αρχών του 20ού αιώνα π.Χ. Βρέθηκε στα «Μαυρόγεια» και είναι ναϊκόσχημη από γκριζόλευκο μάρμαρο. Στο επιστύλιο της η παραπάνω στήλη έχει την εξής επιγραφή: «Αρτέμιδι Θροσία Ευπάτρα Πασιμελοντεία τελέουμα». Από την επίγραφη αυτή προκύπτει ότι στην περιοχή λατρεύονταν η θεά Άρτεμη ως θροσία, δηλαδή ως προστάτιδα των έγκυων γυναικών.
Άλλα ευρήματα της περιοχής Καλοχωρίου αφορούν: Θήλαστρο, μικρό τμήμα χαλκού, μεγάλο λίθινο πινάκιο, τμήμα ιθμού, τμήμα μυκηναϊκού ζωόμορφου ειδωλίου, λίθινο πέλεκυ από πρασινόλιθο και άλλα.Αριστερά από το χωριό διέρχεται ο χείμαρρος Μπαρτσιάς που τα νερά του κατηφορίζουν από τις πλαγιές του Κίσαβου και χύνονται με ό,τι φερτές ύλες κουβαλάνε στην πορεία τους, στο έλος του Τόιβασι (στη Μπάρα του Καλοχωρίου), το οποίο σχημάτιζε πριν την αποξήρανσή του πλούσιο βιότοπο. Το έλος αυτό, σχεδόν λίμνη, δεν ξεραινόταν πολλά χρόνια. Κατά καιρούς τα νερά, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μεγάλων πλημμυρών κατέκλυζαν τα κτήματα των χωριών προξενώντας μεγάλες καταστροφές.
Αξιόλογες είναι οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που πανηγυρίζει στις 7 Ιανουαρίου και του Αγίου Γεωργίου στο Χειμάδι που πανηγυρίζει στις 23 Απριλίου. Πάνω σε λόφο του Χειμαδίου είναι τα ξωκλήσια του προφήτη Ηλία και της Αγίας Μαρκέλλας που συγκεντρώνουν πολλούς προσκυνητές την ημέρα της γιορτής στις 20 Ιουλίου και 22 Ιουλίου αντίστοιχα. Στο Καλοχώρι το παλιό Δημοτικό σχολείο, το οποίο χτίστηκε το 1908 με δωρεά του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού, έχει χαρακτηρισθεί «διατηρητέο μνημείο» και προσφάτως ανακαινίσθηκε, χωρίς να λειτουργεί. Στο νέο Δημοτικό σχολείο Καλοχωρίου στεγάζονται όλοι οι μαθητές του Νέσσωνα, του Καλοχωρίου και του Χειμαδίου.
Στο κέντρο της πλατείας βρίσκεται το Ηρώο με τα ονόματα των 13 νεκρών και το Ηρώο που είναι στο Χειμάδι χωρίς να αναγράφονται ονόματα. Επίσης λειτουργούν: Αγροτικό Ιατρείο, Τηλεπικοινωνιακό Ψηφιακό Ασυρματικό Κέντρο του Ο.Τ.Ε., Αγροτικός Συνεταιρισμός, Μορφωτικός Σύλλογος και δύο ποδοσφαιρικές ομάδες «η Αναγέννηση» Καλοχωρίου και «ο Ολυμπιακός» του Χειμαδίου.
Τις Απόκριες και στα δύο χωριά παρατηρείται μεγάλη κίνηση. Μαγειρεύεται το πατροπαράδοτο «μπουρανί» και γίνεται η αναπαράσταση του «Βλάχικου γάμου».
Στα χωριά αυτά ο επισκέπτης θα βρει: καφενεία, ταβέρνες καφετέριες, σούπερ-μάρκετ και πρατήρια υγρών καυσίμων.
Σημειώνεται, οι κάτοικοι είναι φίλεργοι και φιλοπρόοδοι. Διαπρέπουν στον επιχειρηματικό τομέα, στις επιστήμες, στα γράμματα και στην πολιτική. Τα χωριά της «παραλίμνιας» αυτής περιοχής δίνουν συνεχώς ένα πλούσιο φυτώριο από εμπόρους, γιατρούς, μηχανικούς, αρχιτέκτονες, λογοτέχνες, συγγραφείς και πολιτικούς!
Γεωγραφία Βρίσκεται σε απόσταση 17χμ βορειοανατολικά της πόλης της Λάρισας. Απέχει περίπου 6χμ από την ΠΑΘΕ με την οποία συνδέεται στο κόμβο Συκουρείου. γειτονικά χωριά είναι το Χειμάδι και ο Νέσσων ενώ έδρα του δήμου όπου ανήκει είναι το Συκούριο. Στα όρια του χωριού υπάρχει κοίτη χειμάρρου ο οποίος καταλήγει στην γειτονική λίμνη που όμως διαθέτει νερό μόνο μερικούς μήνες το χρόνο.
Πολιτισμός Οι κάτοικοι του χωριού, όπως και των γειτονικών, Νέσσων και Χειμάδι, είναι Βλάχοι σε μεγάλο ποσοστό με καταγωγή από το Περιβόλι Γρεβενών. Το γεγονός αυτό καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πολιτιστική ταυτότητά τους. Η ηπειρώτικη μουσική είναι από τα βασικά ακούσματα ενώ αντίστοιχα είναι και τα ήθη και έθιμα. Σημαντική εκδήλωση επίσης αποτελεί το καρναβάλι που διοργανώνεται κάθε Καθαρή Δευτέρα. Προστάτης του χωριού είναι ο Αγιος Ιωάννης.
Παλιό Δημοτικό σχολείο
Το παλιό δημοτικό σχολείο στο Καλοχώρι έχει χαρακτηριστεί από το 1981 ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Κτίστηκε το 1908 με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού, όπως και αρκετά άλλα σχολεία της εποχής. Είναι λιθόκτιστο με ξύλινη στέγη καλυμμένη με κεραμίδια "βυζαντινού τύπου" και έχει εξωτερικές διαστάσεις 10 x 11 μ. περίπου. Αποτελείται από μία κύρια αίθουσα και δύο βοηθητικά γραφεία. Κύρια χαρακτηριστικά του είναι η λιτότητα και η συμμετρία. Στην κύρια όψη το κεντρικό τμήμα προβάλλει ελαφρά και στέφεται με τριγωνικό αέτωμα τονίζοντας έτσι την είσοδο. (Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού)
Ιστορικά στοιχεία
Η μόνιμη εγκατάσταση των Βλάχων στην περιοχή έγινε μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 καθώς αποχώρησαν από την περιοχή οι εως τότε Τούρκοι κάτοικοί της. Οι κάτοικοι του Καλοχωρίου και του γειτονικού Χειμαδίου καθώς και οι Βλάχικες οικογένειες του διπλανού χωριού (Νέσσων), παρότι ήταν Βλάχοι Περιβολιώτες στην καταγωγή, από τα μέσα του 19ου αιώνα έπαψαν να πηγαίνουν τα καλοκαίρια στο Περιβόλι με τα κοπάδια τους. Η μεγάλη αύξηση της κτηνοτροφίας σε συνδιασμό με το δύσβατο της περιοχής και την έλειψη νομής ανάγκασε τους κατοίκους του Περιβολίου να χωριστούν σε δύο ομάδες κι έτσι εναλάξ τα πρώτα χρόνια η μία ομάδα να πηγαίνει στο Περιβόλι και η άλλη σε κάποιο άλλο μέρος της Δ. Μακεδονίας όπου και νοίκιαζαν μέρος για τα κοπάδια τους. Από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ( 1870 περίπου ) η ομάδα των Περιβολιωτών (όπου απόγονοι τους σήμερα ζουν στα χωριά Καλοχώρι, Νέσσων, Χειμάδι, Μακρυχώρι, Συκούριο, Αργυροπούλι Π. Σκυλίτσι και Ν.Περιβόλι) επέλεξε ως μόνιμο θερινό προορισμό για τις οικογένειες και τα κοπάδια της, το όρος Γκαλισίτσα στην περιοχή της Αχρίδας στην ΒΔ Μακεδονία ( σήμερα βρίσκεται στα όρια της ΠΓΔΜ ).
Στην Γκαλισίτσα οι οικογένειες των Περιβολιωτών έμειναν σε δύο οικισμούς ( από ξύλινες καλύβες ) το Ανω Ιστοκ και το Κάτω Ιστοκ ( κόντα στο 1χλμ. ήταν η απόσταση του ενός οικισμού από τον άλλον ) κι ο κάθε οικισμός είχε την έκκλησία του, ( Αγία Παρασκεύη καί Παναγία ). Εκεί συνέχισαν να πηγαίνουν έως το 1925, οπότε για διαφόρους λόγους ( 1. πίεση από τους Σέρβους να διαλέξουν εθνότητα, 2. δασμοί και φόροι από την πλευρά των Σέρβων, 3. ληστεία και απαγωγές εκ μέρους των Αλβανών καθώς και άλλοι λόγοι ) αναγκάστηκαν να σταματήσουν την εκεί θερινή τους διαβίωση. Ετσι κάποιες οικογένειες - μετά από χρόνια -επεστρεψαν πάλι στο Περιβόλι ,ενώ άλλες συνέχισαν τις θερινές εξορμίσης τους σ' άλλες ορεινές περιοχές τις Δ.Μακεδονίας ( Κρυσταλοπηγή, Πισοδέρι, Ανταρτικό, Ποντοκώμη κ.α.) έως την δεκαετία του 1950, οπότε και οι περισσότεροι κάτοικοι του Καλοχωρίου ασχολήθηκαν συστηματικά με την γεωργία ( παραλληλα με την κτηνοτροφία οι περισσότεροι βέβαια ) και οι θερινές εξορμήσης στα βουνά σταματησαν για τις περισσότερες οικογένειες του χωριού.
Από την δεκαετία του 1950 υπάρχει μεγάλη στροφή στα γράμματα καθώς όλοι οι νέοι πηγαίνουν στο σχολείο και το Καλοχωρι βγάζει πολλούς επιστήμονες ( έως τα μέσα του 1980 το Καλοχώρι είναι μέσα στα 5 πρώτα χωριά στην Ελλαδα σύμφωνα με το Υπουργειο Παιδείας σε επιτυχίες ).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου