Ζωσιμαία Σχολή Η ιστορία της Ζωσιμαίας Σχολής

Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων

Η περίφημη Zωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων ιδρύθηκε το 1828 με δαπάνες των αδερφών Ζωσιμάδων, μεγάλων Εθνικών ευεργετών. Στα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα στα Γιάννενα λειτουργούσαν η Μπαλαναία και η Καπλάνειος Σχολή. Όμως το 1820, ύστερα από την πολιορκία και την πυρπόληση των Ιωαννίνων από τα στρατεύματα του σουλτάνου που ήρθε εναντίον του Αλή Πασά, Μπαλαναία και Καπλάνειος Σχολή καταστράφηκαν και σταμάτησαν να λειτουργούν. Μαζί με τις σχολές καταστράφηκαν και οι πλούσιες βιβλιοθήκες τους και η παιδεία στα Γιάννενα πέρασε μεγάλη δοκιμασία. Ωστόσο, μετά την επανάσταση του 1821 και ενώ δεν είχαν απελευθερωθεί τα Γιάννενα, φάνηκε η ευεργετική διάθεση των Ζωσιμάδων. Έτσι στα 1828, με τη σύσταση του πρώτου Ελληνικού κράτους, αποφάσισαν να ιδρύσουν «σχολείον φερώνυμον» στα Γιάννενα και να δώσουν σ’ αυτό όλα τα μέσα για να εξακολουθήσει η πόλη να αποτελεί την εκπαιδευτική πρωτοπορία του Γένους. Με χρήματα λοιπόν της Ζωσιμαίας Αδελφότητας άρχισε να λειτουργεί στα Γιάννενα το πρώτο σχολείο, με τον τίτλο «Γενικόν Σχολείον».

Πρόσοψη 3ου διδακτηρίου Ζωσιμαίας Σχολής, σχέδιο Μελίρρυτου και Χαρισιάδη

Πρώτος διευθυντής της Σχολής υπήρξε ο Γεώργιος Κρανάς ή Αίσωπος, μαθητής του Αθανάσιου Ψαλίδα. Περιλάμβανε, κατά τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας της, πέντε γυμνασιακές τάξεις. Βασικά μαθήματα που διδάσκονταν στη Σχολή, κατά τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της, ήταν τα Ελληνικά, Λατινικά, Ιταλικά και Γαλλικά. Διδάσκονταν και άλλα μαθήματα, που αποκαλούνται «λοιπαί επιστήμαι». Πέντε χρόνια μετά την ίδρυσή της η Σχολή αρχίζει να γίνεται γνωστή και πέρα από τα σύνορα της Ηπείρου. Η Ζωσιμαία Σχολή συνδέθηκε τόσο πολύ με την πόλη μας, ώστε, όταν κάποιος έλεγε για τη Ζωσιμαία, η σκέψη του ερχόταν στα Γιάννενα.

Το 1833 τη διεύθυνσή της αναλαμβάνει ο Αναστάσιος Σακελλάριος, μαθητής κι αυτός του Ψαλίδα, που δίνει με τις γνώσεις και την εργατικότητά του γόητρο στη Σχολή

«Ενδεικτικόν» της τότε Ζωσιμαίας Σχολής 

Εκτός από Ηπειρώτες μαθητές, υπήρχαν και μαθητές ακόμη και από την Ανατολική Ρωμυλία και από άλλα μέρη του εκτός Ελληνικού κράτους Ελληνισμού. Έχουν καταγραφεί μετεγγραφές ακόμη και από τη Μεγάλη του Γένους Σχολή της Κωνσταντινούπολης. Επίσης από τη Σχολή αποφοίτησαν ακόμη και ορισμένοι Τούρκοι και Αλβανοί, οι οποίοι διακρίθηκαν στον πολιτικό στίβο των χωρών τους. Οι μαθητές της έφτασαν να είναι 400 εκείνο το χρονικό διάστημα (1852) και ο ίδιος ο Σακελλάριος δίδασκε στις δύο τελευταίες τάξεις.

Από τους αποφοίτους, όσοι δε συνέχιζαν τις σπουδές στο πανεπιστήμιο διορίζονταν δάσκαλοι σε όλες τις πόλεις και χωριά της βαλκανικής με ελληνικό πληθυσμό. Το 1860 λόγω της μεγάλης φήμης της σχολής, με απόφαση του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι απόφοιτοι της Ζωσιμαίας εισάγονταν σε αυτό χωρίς εισαγωγικές εξετάσεις.

Το 1902 θεμελιώνεται το κτίριο της Ζωσιμαίας Σχολής. Οι εργασίες για την κατασκευή αυτού του επιβλητικού, ως προς την αρχιτεκτονική, οικοδομήματος αποπερατώθηκαν το 1905. Το 1909 τροποποιείται το πρόγραμμα της Σχολής και προσαρμόζεται, όχι πάντα με επιτυχία, στο πρόγραμμα των γυμνασίων της υπόλοιπης Ελλάδας. Το Μάιο του 1918 λειτούργησε ως «Α΄ Γυμνάσιον Ιωαννίνων» με την άμεση παρέμβαση του Υπουργείου Παιδείας. Λίγα χρόνια αργότερα το ελληνικό κράτος επιχείρησε τον υποβιβασμό των σχολείων που βρισκόταν σε λειτουργία. Απ’ τον υποβιβασμό αυτό, κατά το 1925, δεν εξαιρέθηκε ούτε η Ζωσιμαία.

Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων

Νέα εποχή για τη Ζωσιμαία Σχολή αρχίζει το 1932. Ο μέχρι τότε καθηγητής του Διδασκαλείου Ιωαννίνων, Χρίστος Σούλης, προάγεται σε Γυμνασιάρχη και αναλαμβάνει τη διεύθυνση της Σχολής. Η Σχολή οργανώθηκε και το γόητρό της αποκαταστάθηκε στη συνείδηση των Ηπειρωτών. Η Πολιτεία, σε αναγνώριση των υπηρεσιών της προς το Έθνος και σε ένδειξη τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους Ζωσιμάδες, ανακήρυξε το 1937 τη Ζωσιμαία Πρότυπο Γυμνάσιο. Οι μαθητές που τέλειωναν το Δημοτικό Σχολείο, έπρεπε να αισθάνονται αρκετά ικανοί για να προσέλθουν στις εξετάσεις της Ζωσιμαίας Σχολής. Αυτός ήταν βασικά και ο λόγος που στη Ζωσιμαία, μέχρι την εποχή που καταργήθηκαν οι εξετάσεις, φοιτούσαν μαθητές αριστούχοι, όχι μόνο από την πόλη των Ιωαννίνων, αλλά και από πολλά μέρη της Ηπείρου.

 Οι Ζωσιμάδες

Η καταγωγή των αδερφών Ζωσιμάδων: Τα έξι αγόρια, ο Ιωάννης, ο Αναστάσιος, ο Θεοδόσιος, ο Νικόλαος, ο Ζώης και ο Μιχαήλ και τα τρία κορίτσια, η Αλεξάνδρα, η Ζωίτσα και η Αγγελική, παιδιά του Παναγιώτη Ζωσιμά, αποτελούσαν τη φιλογενή Αδελφότητα των Ζωσιμάδων. Κατάγονται μεν απ’ το χωριό Γραμμένο, αλλά γεννήθηκαν στα Γιάννενα. Άνθρωποι με δυναμισμό και δημιουργικότητα, οι έξι Ζωσιμάδες αδερφοί, γρήγορα κατανόησαν πως η Ήπειρος που στέναζε τότε κάτω απ’ το βαρύ πέπλο της σκλαβιάς, δεν παρείχε σ’ αυτούς στάδιο δράσης και δημιουργίας ανάλογο με τις δυνατότητές τους. Ακολούθησαν, λοιπόν, τον γνώριμο για τον Έλληνα και ιδιαίτερα για τον Ηπειρώτη δρόμο της ξενιτιάς. Τρεις απ’ αυτούς εγκαταστάθηκαν στο Λιβόρνο της Ιταλίας, οι υπόλοιποι τρεις στη Νίζνα της Ρωσίας. Αργότερα μετέφεραν το κέντρο των εμπορικών επιχειρήσεών τους στη Μόσχα. Την εποχή της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ, κόρης του Μεγάλου Πέτρου, οι Έλληνες που ζούσαν και εμπορεύονταν στη Ρωσία είχαν εξασφαλίσει μεγάλη ελευθερία σε όλες τους τις σχέσεις, κοινωνικές και εμπορικές. Το αδελφάτο των Ελλήνων στη Νίζνα, το αποκαλούμενο Μαγιστράτο, απολάμβανε πολλά προνόμια από τους Ρώσους.

Ζωσιμάς, γραμματόσημο του 1975

Η Δραστηριότητα τους: Aυτές τις ευνοïκές συνθήκες τις εκμεταλλεύτηκαν οι Ζωσιμάδες. Έδειξαν ακάματη φιλοπονία και αξιοποίησαν, κατά τον καλύτερο τρόπο, το δαιμόνιο επιχειρηματικό τους πνεύμα. Επιδόθηκαν με ζήλο στον κερδώο Ερμή και απόκτησαν τεράστια περιουσία. Η αύξηση του πλούτου τους, ωστόσο, δεν αλλοίωσε την ευγένεια της ψυχής τους και διατήρησαν έναν ακέραιο ηθικό και εθνικό συναισθηματισμό και έζησαν με λιτότητα και σωφροσύνη.

Η Προσφορά τους: Όλη η Ελλάδα οφείλει πολλά στους Ζωσιμάδες, τα Γιάννενα όμως οφείλουν κάτι περισσότερο. Η πολύπλευρη αγαθοεργός δράση τους κορυφώνεται στο χώρο της παιδείας και ιδιαίτερα η αγάπη τους εκδηλώθηκε με οικονομική στήριξη των Σχολών που λειτουργούσαν τότε στα Γιάννενα (τελευταία δεκαετία του 18^ου αι.), με την οργάνωση και τον εξοπλισμό των εργαστηρίων φυσικής και χημείας της Μπαλαναίας Σχολής, αλλά και με την ίδρυση σχολείων και συγκεκριμένα με την ίδρυση του Γενικού Σχολείου της Ζωσιμαίας, το 1828.

Ο εξ Ηπείρου ευεργέτης ΖωσιμάςΠίνακας του Νικηφόρου Λύτρα 

Μπορείτε για περισσότερες πληροφορίες να συνδεθείτε
στην ιστοσελίδα του Συλλόγου των Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων
και στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων