Σύμφωνα με εξακριβωμένες πληροφορίες, φροντιστήρια για τις εργαστηριακές και πτυχιακές εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, υπάρχουν από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Τότε, από αυτό το μοναδικό ανώτατο ίδρυμα της χώρας, αποφοιτούν κατά μέσο όρο 300-400 άτομα, έχοντας βαθμολογικές διαβαθμίσεις: Άριστα (πολύ μικρός αριθμός), Λίαν καλώς, Καλώς (όπου συνωστίζεται ο μ...εγάλος αριθμός) και, τέλος, οι Τελειοδίδακτοι (δηλαδή άτομα που κρίθηκε ότι περαίωσαν τις σπουδές χωρίς όμως κάποια διάκριση). Το παράδοξο είναι ότι ο αριθμός αυτών που απορρίπτονται και παραπέμπονται για επανεξέταση είναι πολύ μικρός (γεγονός που προκαλεί την κριτική των πανεπιστημιακών αρχών).
Οι περισσότεροι όμως φοιτητές, μέχρι να φτάσουν στις πτυχιακές εξετάσεις, περνάνε από άλλες πρακτικές και γραπτές δοκιμασίες, σε εργαστήρια –ιδίως οι φοιτητές της Ιατρικής, του Φυσικού και Μαθηματικού Τμήματος, της Φιλοσοφικής Σχολής και οι μαθητές του τότε Φαρμακευτικού Σχολείου.
Όλες αυτές οι δοκιμασίες έχουν πολλές δυσκολίες, γιατί οι περισσότεροι από τους καθηγητές είτε δεν έχουν εκδώσει διδακτικά βιβλία, είτε αυτά τα λίγα που έχουν εκδοθεί είναι ογκώδη, δύσχρηστα και δαπανηρά. Έτσι, κυκλοφορούν λιθογραφημένες πρόχειρες, χειρόγραφες περιλήψεις των παραδόσεων, από φοιτητές που έχουν τελειώσει τις υποχρεώσεις τους στο αντίστοιχο μάθημα και τώρα παίζουν τον ρόλο του προγυμναστή και δάσκαλου. Από ό,τι φαίνεται, αυτό δε συμβαίνει μόνο σε ατομικό επίπεδο, αλλά και σε ομάδες, όπου διδάσκουν ακόμη και υφηγητές, επιμελητές και βοηθοί των εργαστηρίων που προετοιμάζουν τους φοιτητές για τις εξετάσεις.
Στην βιβλιοθήκη μου, έχω τέτοιες πρόχειρες περιλήψεις, που διασώθηκαν επειδή κάποιοι φρόντισαν να τις βιβλιοδετήσουν και να φτάσουν μέχρι τις μέρες μας.
• Τις παραδόσεις του ονομαστού καθηγητή Ηρακλή Μητσόπουλου, που άφησε τη σφραγίδα του στην ελληνική ονοματολογία των επιστημών, στην Ορυκτολογία, Ζωολογία, Σεισμολογία κτλ. (οι κοινοί σήμερα όροι: αλεξικέραυνο, θερμοπερατόν, κρυσταλλοφυής, αλληλοτυπία, υδροβολεύς και πολλοί άλλοι, πρωτοχρησιμοποιήθηκαν από αυτόν). Το εκδοτικό του έργο όμως είναι περιορισμένο. Οι παραδόσεις του Ηρακλή Μητσόπουλου είναι:
• Σύστημα Ορυκτολογίας, Αθήνα 1870
• Ζωολογία
• Πίνακες ζώων
Μέρος των παραδόσεων οι παραδόσεις αυτές διασώθηκαν από φοιτητές που τις αναπαρήγαγαν ιδιοχείρως, για να τις χρησιμοποιήσουν στις εξετάσεις. Τα κείμενα αυτά είναι χειρόγραφα. Οι γραφικοί χαρακτήρες ποικίλουν, είναι διαφορετικοί: από καλλιγράφους έως κακογράφους και ταλαντούχους σχεδιαστές.
• Άλλων καθηγητών:
• Φαρμακολογία, Αθήνα Ιούνιος 1870
• Γενική παθολογία και θεραπευτική, Π. Κυριακού, 1870
• Μαιευτική Μ. Βενιζέλου, 1870
• Τις παραδόσεις του καθηγητού της Ιατρικής Σπ. Μπαλάνου:
• Στοιχεία υγιεινής, Αθήνα 1877
• Περί λουτρών, Αθήνα 1880
• Περί επιδημιών, Αθήνα 1880
Βέβαια, υπάρχουν στέκια γύρω από το Πανεπιστήμιο, που προετοιμάζουν τους φοιτητές για τα εργαστήρια και τις εξετάσεις. Γραπτές αποδείξεις βρίσκουμε αργότερα όταν πια αυτοί οι μηχανισμοί λειτουργούν οργανωμένα και διαφημίζονται με αγγελίες γύρω από τους πανεπιστημιακούς χώρους, στις εφημερίδες κλπ.
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα που φαίνεται στην παραπάνω φωτογραφία και αναφέρεται σε οργανωμένο πια φροντιστήριο, που εργάζεται σε γνωστή διεύθυνση, κάνει εγγραφές και δείχνει ότι αυτός ο οργανισμός έχει προϊστορία. Χαρακτηριστική είναι η φράση: «επαναλαμβάνουν τας εργασίας τους»
Προφορική αξιόπιστη διαβεβαίωση ότι γίνονται φροντιστηριακά μαθήματα αυτή την εποχή, έχουμε από τον καθηγητή Σπύρο Π. Ζερβό, που αναφέρεται σε τέτοιες περιπτώσεις, και πιο συγκεκριμένα στον πατέρα του, ονομαστό αργότερα καθηγητή του Απειροστικού Λογισμού, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όταν το 1894 ήταν φοιτητής, παραδίδει φροντιστηριακά μαθήματα σε επωνύμους γιους στρατιωτικών οικογενειών για τις εξετάσεις στη Σχολή Ευελπίδων.
Ο Παναγιώτης Ζερβός, το 1903, απολύεται για πολιτικούς λόγους από καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης και φεύγει για σπουδές στο Παρίσι. Επιστρέφει το 1905 και είναι αδιόριστος. Για να καλύψει τις βιοποριστικές του ανάγκες, κάνει φροντιστήρια. Το 1917, εκλέγεται παμψηφεί καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1920 απολύεται πάλι και μέχρι το νέο διορισμό του το 1923 -χωρίς οικονομικούς πόρους- ξαναγυρίζει στην φροντιστηριακή απασχόληση.
Ο Νικόλαος Νικολάου, γνωστός συγγραφέας ονομαστών μαθηματικών βιβλίων (θα ανοίξει αργότερα οργανωμένο φροντιστήριο, που στις δεκαετίες ’30–’40 είναι ένα από τα πιο ονομαστά για τις εξετάσεις στο Πολυτεχνείο και τη Φυσικομαθηματική Σχολή), θα αρχίσει φροντιστηριακά μαθήματα από φοιτητής το 1897.
Η ίδια κατάσταση ισχύει και για τη Νομική Σχολή, τα φροντιστήρια της οποίας φτάνουν στις μέρες μας. Η μεγάλη τους άνθιση παρατηρείται την εποχή που έδιναν ξετάσεις για την απόκτηση άδειας εξασκήσεως επαγγέλματος.
Στον Πανελλήνιο Οδηγό του 1915 της Ανατολικής Εταιρείας διαφημίσεων, όπου υπάρχουν διαφημίσεις όλων των επαγγελματικών επιχειρήσεων για την Αθήνα, βρίσκουμε επτά (7) Νομικά φροντιστήρια (γεγονός που μας επιτρέπει να εικάσουμε ότι υπάρχουν κι άλλα):
• Γκίκας Χαρ. Οδός Μεταξά 19,
• Δόξας Ιωάν. Κάνιγγος 24
• Κωστάκης Λεων. Αγ. Κων/νου 10
• Λαδάς Χρ. Πλατεία Αγ. Γεωργίου 13
• Νικολόπουλος Ιωάν. Σόλωνος 142
• Παπαναστασίου Ευάγγ. Ζ. Πηγής 8
• Σταύρου Δημ. Τζαβέλλα 2
Όμως, σίγουρα υπάρχουν και λειτουργούν φροντιστήρια, όταν αρχίζουν να καθιερώνονται κριτήρια επιλογής και πρώιμες εξετάσεις σε ορισμένες σχολές, όπως στη Στρατιωτική Σχο
Οι περισσότεροι όμως φοιτητές, μέχρι να φτάσουν στις πτυχιακές εξετάσεις, περνάνε από άλλες πρακτικές και γραπτές δοκιμασίες, σε εργαστήρια –ιδίως οι φοιτητές της Ιατρικής, του Φυσικού και Μαθηματικού Τμήματος, της Φιλοσοφικής Σχολής και οι μαθητές του τότε Φαρμακευτικού Σχολείου.
Όλες αυτές οι δοκιμασίες έχουν πολλές δυσκολίες, γιατί οι περισσότεροι από τους καθηγητές είτε δεν έχουν εκδώσει διδακτικά βιβλία, είτε αυτά τα λίγα που έχουν εκδοθεί είναι ογκώδη, δύσχρηστα και δαπανηρά. Έτσι, κυκλοφορούν λιθογραφημένες πρόχειρες, χειρόγραφες περιλήψεις των παραδόσεων, από φοιτητές που έχουν τελειώσει τις υποχρεώσεις τους στο αντίστοιχο μάθημα και τώρα παίζουν τον ρόλο του προγυμναστή και δάσκαλου. Από ό,τι φαίνεται, αυτό δε συμβαίνει μόνο σε ατομικό επίπεδο, αλλά και σε ομάδες, όπου διδάσκουν ακόμη και υφηγητές, επιμελητές και βοηθοί των εργαστηρίων που προετοιμάζουν τους φοιτητές για τις εξετάσεις.
Στην βιβλιοθήκη μου, έχω τέτοιες πρόχειρες περιλήψεις, που διασώθηκαν επειδή κάποιοι φρόντισαν να τις βιβλιοδετήσουν και να φτάσουν μέχρι τις μέρες μας.
• Τις παραδόσεις του ονομαστού καθηγητή Ηρακλή Μητσόπουλου, που άφησε τη σφραγίδα του στην ελληνική ονοματολογία των επιστημών, στην Ορυκτολογία, Ζωολογία, Σεισμολογία κτλ. (οι κοινοί σήμερα όροι: αλεξικέραυνο, θερμοπερατόν, κρυσταλλοφυής, αλληλοτυπία, υδροβολεύς και πολλοί άλλοι, πρωτοχρησιμοποιήθηκαν από αυτόν). Το εκδοτικό του έργο όμως είναι περιορισμένο. Οι παραδόσεις του Ηρακλή Μητσόπουλου είναι:
• Σύστημα Ορυκτολογίας, Αθήνα 1870
• Ζωολογία
• Πίνακες ζώων
Μέρος των παραδόσεων οι παραδόσεις αυτές διασώθηκαν από φοιτητές που τις αναπαρήγαγαν ιδιοχείρως, για να τις χρησιμοποιήσουν στις εξετάσεις. Τα κείμενα αυτά είναι χειρόγραφα. Οι γραφικοί χαρακτήρες ποικίλουν, είναι διαφορετικοί: από καλλιγράφους έως κακογράφους και ταλαντούχους σχεδιαστές.
• Άλλων καθηγητών:
• Φαρμακολογία, Αθήνα Ιούνιος 1870
• Γενική παθολογία και θεραπευτική, Π. Κυριακού, 1870
• Μαιευτική Μ. Βενιζέλου, 1870
• Τις παραδόσεις του καθηγητού της Ιατρικής Σπ. Μπαλάνου:
• Στοιχεία υγιεινής, Αθήνα 1877
• Περί λουτρών, Αθήνα 1880
• Περί επιδημιών, Αθήνα 1880
Βέβαια, υπάρχουν στέκια γύρω από το Πανεπιστήμιο, που προετοιμάζουν τους φοιτητές για τα εργαστήρια και τις εξετάσεις. Γραπτές αποδείξεις βρίσκουμε αργότερα όταν πια αυτοί οι μηχανισμοί λειτουργούν οργανωμένα και διαφημίζονται με αγγελίες γύρω από τους πανεπιστημιακούς χώρους, στις εφημερίδες κλπ.
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα που φαίνεται στην παραπάνω φωτογραφία και αναφέρεται σε οργανωμένο πια φροντιστήριο, που εργάζεται σε γνωστή διεύθυνση, κάνει εγγραφές και δείχνει ότι αυτός ο οργανισμός έχει προϊστορία. Χαρακτηριστική είναι η φράση: «επαναλαμβάνουν τας εργασίας τους»
Προφορική αξιόπιστη διαβεβαίωση ότι γίνονται φροντιστηριακά μαθήματα αυτή την εποχή, έχουμε από τον καθηγητή Σπύρο Π. Ζερβό, που αναφέρεται σε τέτοιες περιπτώσεις, και πιο συγκεκριμένα στον πατέρα του, ονομαστό αργότερα καθηγητή του Απειροστικού Λογισμού, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όταν το 1894 ήταν φοιτητής, παραδίδει φροντιστηριακά μαθήματα σε επωνύμους γιους στρατιωτικών οικογενειών για τις εξετάσεις στη Σχολή Ευελπίδων.
Ο Παναγιώτης Ζερβός, το 1903, απολύεται για πολιτικούς λόγους από καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης και φεύγει για σπουδές στο Παρίσι. Επιστρέφει το 1905 και είναι αδιόριστος. Για να καλύψει τις βιοποριστικές του ανάγκες, κάνει φροντιστήρια. Το 1917, εκλέγεται παμψηφεί καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1920 απολύεται πάλι και μέχρι το νέο διορισμό του το 1923 -χωρίς οικονομικούς πόρους- ξαναγυρίζει στην φροντιστηριακή απασχόληση.
Ο Νικόλαος Νικολάου, γνωστός συγγραφέας ονομαστών μαθηματικών βιβλίων (θα ανοίξει αργότερα οργανωμένο φροντιστήριο, που στις δεκαετίες ’30–’40 είναι ένα από τα πιο ονομαστά για τις εξετάσεις στο Πολυτεχνείο και τη Φυσικομαθηματική Σχολή), θα αρχίσει φροντιστηριακά μαθήματα από φοιτητής το 1897.
Η ίδια κατάσταση ισχύει και για τη Νομική Σχολή, τα φροντιστήρια της οποίας φτάνουν στις μέρες μας. Η μεγάλη τους άνθιση παρατηρείται την εποχή που έδιναν ξετάσεις για την απόκτηση άδειας εξασκήσεως επαγγέλματος.
Στον Πανελλήνιο Οδηγό του 1915 της Ανατολικής Εταιρείας διαφημίσεων, όπου υπάρχουν διαφημίσεις όλων των επαγγελματικών επιχειρήσεων για την Αθήνα, βρίσκουμε επτά (7) Νομικά φροντιστήρια (γεγονός που μας επιτρέπει να εικάσουμε ότι υπάρχουν κι άλλα):
• Γκίκας Χαρ. Οδός Μεταξά 19,
• Δόξας Ιωάν. Κάνιγγος 24
• Κωστάκης Λεων. Αγ. Κων/νου 10
• Λαδάς Χρ. Πλατεία Αγ. Γεωργίου 13
• Νικολόπουλος Ιωάν. Σόλωνος 142
• Παπαναστασίου Ευάγγ. Ζ. Πηγής 8
• Σταύρου Δημ. Τζαβέλλα 2
Όμως, σίγουρα υπάρχουν και λειτουργούν φροντιστήρια, όταν αρχίζουν να καθιερώνονται κριτήρια επιλογής και πρώιμες εξετάσεις σε ορισμένες σχολές, όπως στη Στρατιωτική Σχο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου