…….Αυτοί οι συλλογισμοί ξεκινάνε από μια λαθεμένη, για μένα, αντίληψη, κυρίαρχη σήμερα στην ελληνική πραγματικότητα. Το κράτος είναι καλό, αρκεί να με προσέχει, να με χρηματοδοτεί, αλλά όχι και να με φορολογεί. Τα έσοδά του πρέπει να τα βγάλει από κάπου αλλού, αλλά όχι από εμένα. Το κράτος πρέπει να με ζει. Ας κόψει το λαιμό του να βρει λ...εφτά. Η ιδιωτική πρωτοβουλία θεωρείται περίπου ως αδίκημα, ο ιδιώτης αντιμετωπίζεται σχεδόν ως ύποπτος, σε αντίθεση με τον κρατικό λειτουργό, που εξ ορισμού είναι «άγγελος επί της γης».
Όμως υπάρχουν κάποιες αντικειμενικές πλευρές, που δεν μπορούν να αγνοηθούν:
1. Η παρακολούθηση του φροντιστηρίου δεν είναι υποχρεωτική. Ο μαθητής έρχεται σ’ αυτό «οικεία βουλήσει». Η πληρωμή στο φροντιστήριο δεν είναι όπως η πληρωμή του Φ.Π.Α. σε οποιαδήποτε αγορά προϊόντος ή υπηρεσίας. Η προσέλευση και η εγγραφή στο φροντιστήριο είναι προαιρετική. Δεν είναι όπως ο φόρος στη βενζίνη.
Δεν είναι μάλιστα άσκοπο να θυμίσω ότι, σε διαπιστωμένες περιπτώσεις αδυναμίας και οικονομικής δυσπραγίας, για αντικειμενικούς λόγους, τα φροντιστήρια δέχτηκαν πολλές φορές την δωρεάν παρακολούθηση των μαθημάτων τους.
2. Στο φροντιστήριο δεν φοιτά μια μειοψηφία των μαθητών. Οι έρευνες που έγιναν από πανεπιστήμια, μέσα μαζικής ενημέρωσης και διεθνείς οργανισμούς (ΟΟΣΑ κλπ), έδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών, παρακολουθεί το φροντιστήριο, άρα υπάρχει κοινή επιβάρυνση, που κάποιοι με τα «ιδιαίτερα» προτιμούν να την κάνουν βαρύτερη.
3. Ο συναγωνισμός αποτελεί σύμφυτο στοιχείο της κοινωνίας. Οι ουτοπιστικές αντιλήψεις περί ισότητας των ευκαιριών έχουν ιδεολογικές αφετηρίες, που όπου κι αν εφαρμόστηκαν, δημιούργησαν μια ισότητα φτώχιας, μιζέριας και στασιμότητας. Όπου δεν υπάρχει συναγωνισμός της κοινωνίας- δεν υπάρχει πρόοδος. Αρκεί αυτός ο συναγωνισμός να είναι υγιής, να μη μετέρχεται άνομων μέσων. Εδώ υπεισέρχεται ο ελεγκτικός ρόλος του κράτους.
Ποια είναι η λύση, τι πρέπει να γίνει;
Γενικοί αφορισμοί του τύπου να απαγορευθούν τα φροντιστήρια», «να αφαιρεθούν οι άδειες λειτουργίας τους», δεν λύνουν το πρόβλημα. Τα φροντιστήρια έδειξαν μια αξιοζήλευτη προσαρμοστικότητα στις αλλαγές των συστημάτων, στο κυνηγητό της εφορίας, στις πολιτικές απαγόρευσης. Θα βρουν τρόπο να εκφραστούν διαφορετικά.
Τα φροντιστήρια σήμερα είναι θεσμός, και λειτουργούν ως εταιρείες. Παρέχουν εργασία σε χιλιάδες πτυχιούχους, που χωρίς σκέψη και αντίδραση παράγονται κάθε χρόνο. Οι νέοι αυτοί αυξάνουν τη διδακτική τους πείρα και μπορεί, αργότερα, να στελεχώσουν τη δημόσια εκπαίδευση ή άλλους αντίστοιχους φορείς.
Τα φροντιστήρια απασχολούν μεγάλο αριθμό υπαλλήλων, λογιστών και βοηθητικού προσωπικού. Νοικιάζουν κτίρια και δημιουργούν μια ισορροπία στο χώρο της επαγγελματικής στέγης. Φορολογούνται με βάση τους νόμους και δίνουν εκατομμύρια ευρώ σε ασφαλιστικές εισφορές σε διάφορα Ταμεία: ΤΕΒΕ, ΙΚΑ, ΤΕΑΧ, ΤΣΕΜΕΔΕ κτλ. Όπου αυτό δεν γίνεται, να πέσει βαρύς ο πέλεκυς της κρατικής επέμβασης.
Τα φροντιστήρια είναι λοιπόν θεσμός.
Τα φροντιστήρια, παίζουν κι έναν άλλο, από «αρνητική πλευρά», θετικό ρόλο. Γίνονται κάθε τόσο «ο σάκος του μποξ» για την εύκολη μετάθεση των ευθυνών της παιδείας.
Κάθε θεσμός θέλει κα τους «βαρβάρους» του. Στην εκπαίδευση, τον ρόλο αυτό τον έπαιξαν και παίζουν τα φροντιστήρια.
Εδώ, είναι χρήσιμο να αναφερθούν σε αποσπάσματα, η άποψη του σεβαστού Ευάγγελου Παπανούτσου για τα φροντιστήρια που γράφτηκε σε άρθρο του στην εφημερίδα Τα Νέα (17/1/1973), με τίτλο
Το φροντιστήριο – ένας αποδιοπομπαίος τράγος:
[…] Η ιδιωτική «παρασχολική» εκπαίδευση έγινε ο αποδιοπομπαίος τράγος για τις αμαρτίες μας. Κάθε φορά που αρμόδιοι και αναρμόδιοι στηλιτεύουν τα κακώς κείμενα στο σχολικό μας καθεστώς και εξεγείρονται για την καθυστέρησή μας στο μέγα αυτό εθνικό θέμα, στόχος της οργής τους είναι τα “φροντιστήρια” […]
[…] Τα “φροντιστήρια” όχι μόνον βοήθησαν και βοηθούν τα παιδιά μας να ανέβουν τις σκάλες του Πανεπιστημίου, αλλά και το Πανεπιστήμιο (ας ονομάσουμε έτσι όλα τα ανώτερα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα), το βοήθησαν και το βοηθούν να διατηρήσει σε κάποιο επίπεδο τις σπουδές του. Αν έμπαιναν οι νέοι στις Ακαδημαϊκές αίθουσες με τα χάσματα της γυμνασιακής μας παιδείας, το εκπαιδευτικό πρόβλημα της χώρας μας θα ήταν πιο οξύ απ’ όσο είναι σήμερα […]
Ποια είναι η λύση; Τι πρέπει να γίνει;
Να βελτιώσουμε το επίπεδο του σχολείου. Ζούμε από μέσα το πρόβλημα• γινόμαστε δέκτες ακραίων καταστάσεων που συμβαίνουν σε διάφορα σχολεία. Αν τα προβλήματα λύνονταν με νόμους, τώρα θα είχαν λυθεί. Κεντρικό πρόβλημα στην παιδεία είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. Αυτός ο άγνωστος «χ» με τις αρετές και τα ελαττώματά του. Να προσπαθήσει ο καθένας, από το δικό τους μετερίζι να γίνει πιο υπεύθυνος, να αποβάλλει την αδιαφορία του. Όλα είναι και δικό του πρόβλημα. Δεν θα έρθει ο από μηχανής θεός να τα λύσει.
Ούτε το πρόβλημα είναι μόνο θέμα δαπανών και αμοιβών. Είναι πιο σύνθετο. Το νιώθω έτσι, μόνο που δεν μπορώ να το περιγράψω με λίγα λόγια.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη και φθηνότερη διαφήμιση για τα φροντιστήρια από τις γενικόλογες καταδίκες.
Ακούγονται διάφορες προτάσεις, που όμως δεν λύνουν το πρόβλημα. Η δική μου άποψη είναι ότι δεν υπάρχει λύση που θα την βγάλει ως δια μαγείας κάποιος από το τσεπάκι του. Ας αφήσουμε το χρόνο να βάλει τη σφραγίδα του.
Αν η επίσημη παιδεία απορροφούσε την υπάρχουσα παραπαιδεία, σε λίγο θα φύτρωνε μια νέα γενιά φροντιστηριακών μορφών.
Άρα ας το πάρουμε απόφαση.
Τα φροντιστήρια θα συνεχίζουν να παίζουν το ρόλο του ισχυρού ενδιάμεσου κρίκου. Είναι, όμως και ένα άλλο, πιο σοβαρό θέμα:
«Εντάξει, το σπουδάζω το παιδί. Ποιο κράτος, ποιες υποδομές, ποια ανάπτυξη, ποιο σχέδιο, θα απορροφήσει αυτή τη μεγάλη στρατιά σε μια αξιοπρεπή απασχόληση;»
Με μελαγχολία έβλεπα στο φροντιστήριο, το χονδρό φάκελο των βιογραφικών των πτυχιούχων, με αξιοζήλευτα προσόντα, πτυχία, μεταπτυχιακά, γνώση ηλεκτρονικών υπολογιστών, ξένες γλώσσες, να αναζητούν απεγνωσμένα μια στοιχειώδη υποαπασχόληση.
Πρέπει το κράτος και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης –όλοι οι παράγοντες που διαμορφώνουν και επηρεάζουν την κοινή γνώμη- να μη πετάνε απλώς πέτρες• να δουν σοβαρά το πρόβλημα• και να αρχίσουν να υποψιάζονται τη δυσκολία της λύσης του.
Τέλος, σε αυτό το σημείωμα, πρέπει να αποτίσω φόρο τιμής στους εκατοντάδες δασκάλους που έδωσαν την ψυχή τους όρθιοι πάνω στον πίνακα, με την κιμωλία στα χέρια, στα ρούχα, στα πνευμόνια. Αυτούς που ενέπνευσαν χιλιάδες μαθητές, που τους αγάπησαν, και με σεβασμό και τρυφερότητα τούς θυμούνται σήμερα.
Όμως υπάρχουν κάποιες αντικειμενικές πλευρές, που δεν μπορούν να αγνοηθούν:
1. Η παρακολούθηση του φροντιστηρίου δεν είναι υποχρεωτική. Ο μαθητής έρχεται σ’ αυτό «οικεία βουλήσει». Η πληρωμή στο φροντιστήριο δεν είναι όπως η πληρωμή του Φ.Π.Α. σε οποιαδήποτε αγορά προϊόντος ή υπηρεσίας. Η προσέλευση και η εγγραφή στο φροντιστήριο είναι προαιρετική. Δεν είναι όπως ο φόρος στη βενζίνη.
Δεν είναι μάλιστα άσκοπο να θυμίσω ότι, σε διαπιστωμένες περιπτώσεις αδυναμίας και οικονομικής δυσπραγίας, για αντικειμενικούς λόγους, τα φροντιστήρια δέχτηκαν πολλές φορές την δωρεάν παρακολούθηση των μαθημάτων τους.
2. Στο φροντιστήριο δεν φοιτά μια μειοψηφία των μαθητών. Οι έρευνες που έγιναν από πανεπιστήμια, μέσα μαζικής ενημέρωσης και διεθνείς οργανισμούς (ΟΟΣΑ κλπ), έδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών, παρακολουθεί το φροντιστήριο, άρα υπάρχει κοινή επιβάρυνση, που κάποιοι με τα «ιδιαίτερα» προτιμούν να την κάνουν βαρύτερη.
3. Ο συναγωνισμός αποτελεί σύμφυτο στοιχείο της κοινωνίας. Οι ουτοπιστικές αντιλήψεις περί ισότητας των ευκαιριών έχουν ιδεολογικές αφετηρίες, που όπου κι αν εφαρμόστηκαν, δημιούργησαν μια ισότητα φτώχιας, μιζέριας και στασιμότητας. Όπου δεν υπάρχει συναγωνισμός της κοινωνίας- δεν υπάρχει πρόοδος. Αρκεί αυτός ο συναγωνισμός να είναι υγιής, να μη μετέρχεται άνομων μέσων. Εδώ υπεισέρχεται ο ελεγκτικός ρόλος του κράτους.
Ποια είναι η λύση, τι πρέπει να γίνει;
Γενικοί αφορισμοί του τύπου να απαγορευθούν τα φροντιστήρια», «να αφαιρεθούν οι άδειες λειτουργίας τους», δεν λύνουν το πρόβλημα. Τα φροντιστήρια έδειξαν μια αξιοζήλευτη προσαρμοστικότητα στις αλλαγές των συστημάτων, στο κυνηγητό της εφορίας, στις πολιτικές απαγόρευσης. Θα βρουν τρόπο να εκφραστούν διαφορετικά.
Τα φροντιστήρια σήμερα είναι θεσμός, και λειτουργούν ως εταιρείες. Παρέχουν εργασία σε χιλιάδες πτυχιούχους, που χωρίς σκέψη και αντίδραση παράγονται κάθε χρόνο. Οι νέοι αυτοί αυξάνουν τη διδακτική τους πείρα και μπορεί, αργότερα, να στελεχώσουν τη δημόσια εκπαίδευση ή άλλους αντίστοιχους φορείς.
Τα φροντιστήρια απασχολούν μεγάλο αριθμό υπαλλήλων, λογιστών και βοηθητικού προσωπικού. Νοικιάζουν κτίρια και δημιουργούν μια ισορροπία στο χώρο της επαγγελματικής στέγης. Φορολογούνται με βάση τους νόμους και δίνουν εκατομμύρια ευρώ σε ασφαλιστικές εισφορές σε διάφορα Ταμεία: ΤΕΒΕ, ΙΚΑ, ΤΕΑΧ, ΤΣΕΜΕΔΕ κτλ. Όπου αυτό δεν γίνεται, να πέσει βαρύς ο πέλεκυς της κρατικής επέμβασης.
Τα φροντιστήρια είναι λοιπόν θεσμός.
Τα φροντιστήρια, παίζουν κι έναν άλλο, από «αρνητική πλευρά», θετικό ρόλο. Γίνονται κάθε τόσο «ο σάκος του μποξ» για την εύκολη μετάθεση των ευθυνών της παιδείας.
Κάθε θεσμός θέλει κα τους «βαρβάρους» του. Στην εκπαίδευση, τον ρόλο αυτό τον έπαιξαν και παίζουν τα φροντιστήρια.
Εδώ, είναι χρήσιμο να αναφερθούν σε αποσπάσματα, η άποψη του σεβαστού Ευάγγελου Παπανούτσου για τα φροντιστήρια που γράφτηκε σε άρθρο του στην εφημερίδα Τα Νέα (17/1/1973), με τίτλο
Το φροντιστήριο – ένας αποδιοπομπαίος τράγος:
[…] Η ιδιωτική «παρασχολική» εκπαίδευση έγινε ο αποδιοπομπαίος τράγος για τις αμαρτίες μας. Κάθε φορά που αρμόδιοι και αναρμόδιοι στηλιτεύουν τα κακώς κείμενα στο σχολικό μας καθεστώς και εξεγείρονται για την καθυστέρησή μας στο μέγα αυτό εθνικό θέμα, στόχος της οργής τους είναι τα “φροντιστήρια” […]
[…] Τα “φροντιστήρια” όχι μόνον βοήθησαν και βοηθούν τα παιδιά μας να ανέβουν τις σκάλες του Πανεπιστημίου, αλλά και το Πανεπιστήμιο (ας ονομάσουμε έτσι όλα τα ανώτερα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα), το βοήθησαν και το βοηθούν να διατηρήσει σε κάποιο επίπεδο τις σπουδές του. Αν έμπαιναν οι νέοι στις Ακαδημαϊκές αίθουσες με τα χάσματα της γυμνασιακής μας παιδείας, το εκπαιδευτικό πρόβλημα της χώρας μας θα ήταν πιο οξύ απ’ όσο είναι σήμερα […]
Ποια είναι η λύση; Τι πρέπει να γίνει;
Να βελτιώσουμε το επίπεδο του σχολείου. Ζούμε από μέσα το πρόβλημα• γινόμαστε δέκτες ακραίων καταστάσεων που συμβαίνουν σε διάφορα σχολεία. Αν τα προβλήματα λύνονταν με νόμους, τώρα θα είχαν λυθεί. Κεντρικό πρόβλημα στην παιδεία είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. Αυτός ο άγνωστος «χ» με τις αρετές και τα ελαττώματά του. Να προσπαθήσει ο καθένας, από το δικό τους μετερίζι να γίνει πιο υπεύθυνος, να αποβάλλει την αδιαφορία του. Όλα είναι και δικό του πρόβλημα. Δεν θα έρθει ο από μηχανής θεός να τα λύσει.
Ούτε το πρόβλημα είναι μόνο θέμα δαπανών και αμοιβών. Είναι πιο σύνθετο. Το νιώθω έτσι, μόνο που δεν μπορώ να το περιγράψω με λίγα λόγια.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη και φθηνότερη διαφήμιση για τα φροντιστήρια από τις γενικόλογες καταδίκες.
Ακούγονται διάφορες προτάσεις, που όμως δεν λύνουν το πρόβλημα. Η δική μου άποψη είναι ότι δεν υπάρχει λύση που θα την βγάλει ως δια μαγείας κάποιος από το τσεπάκι του. Ας αφήσουμε το χρόνο να βάλει τη σφραγίδα του.
Αν η επίσημη παιδεία απορροφούσε την υπάρχουσα παραπαιδεία, σε λίγο θα φύτρωνε μια νέα γενιά φροντιστηριακών μορφών.
Άρα ας το πάρουμε απόφαση.
Τα φροντιστήρια θα συνεχίζουν να παίζουν το ρόλο του ισχυρού ενδιάμεσου κρίκου. Είναι, όμως και ένα άλλο, πιο σοβαρό θέμα:
«Εντάξει, το σπουδάζω το παιδί. Ποιο κράτος, ποιες υποδομές, ποια ανάπτυξη, ποιο σχέδιο, θα απορροφήσει αυτή τη μεγάλη στρατιά σε μια αξιοπρεπή απασχόληση;»
Με μελαγχολία έβλεπα στο φροντιστήριο, το χονδρό φάκελο των βιογραφικών των πτυχιούχων, με αξιοζήλευτα προσόντα, πτυχία, μεταπτυχιακά, γνώση ηλεκτρονικών υπολογιστών, ξένες γλώσσες, να αναζητούν απεγνωσμένα μια στοιχειώδη υποαπασχόληση.
Πρέπει το κράτος και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης –όλοι οι παράγοντες που διαμορφώνουν και επηρεάζουν την κοινή γνώμη- να μη πετάνε απλώς πέτρες• να δουν σοβαρά το πρόβλημα• και να αρχίσουν να υποψιάζονται τη δυσκολία της λύσης του.
Τέλος, σε αυτό το σημείωμα, πρέπει να αποτίσω φόρο τιμής στους εκατοντάδες δασκάλους που έδωσαν την ψυχή τους όρθιοι πάνω στον πίνακα, με την κιμωλία στα χέρια, στα ρούχα, στα πνευμόνια. Αυτούς που ενέπνευσαν χιλιάδες μαθητές, που τους αγάπησαν, και με σεβασμό και τρυφερότητα τούς θυμούνται σήμερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου