Στο Φανάρι αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα και τα γράμματα κι είναι χαρακτηριστικό ότι εδώ λειτούργησε στις αρχές του 17ου αιώνα, ένα από τα 31 σχολεία που υπήρχαν τότε σε ολόκληρη την κεντρική Ελλάδα, όπως αναφέρει ο Τρύφων Ευαγγελίδης, στο βιβλίο του "Παιδεία επί τουρκοκρατίας". Στην διδακτορική του διατριβή ο Θ. Νήμας με θέμα Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ. - ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΎ (Εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1995) αναφέρει ότι στο ιστορικό χωριό του Φαναρίου ιδρύθηκε σχολή στις αρχές του ΙΘ΄ αιώνα. Ιστορικές αναφορές κάνουν λόγο ότι για πρώτη φορά λειτούργησε σχολείο στο Φανάρι το 1626, με τη μορφή του κρυφού σχολειού.
Το 1818 υπηρετούσε εκεί ως υποδιδάσκαλος ο Νικόλαος Δημητριέας. Η σχολή αυτή είχε χαρακτήρα προκαταρκτικό, όπως σημειώνει ο ο ίδιος ως συνδρομητής των Φυσιογνωμικών του Αριστοτέλη. Επίσης στο Φανάρι λειτούργησε το πρώτο σχολαρχείο του νομού Καρδίτσας το 1884, όπου και
δίδαξαν γνωστοί δάσκαλοι της εποχής. Άξιο επισήμανσης επίσης είναι το γεγονός ότι το δημοτικό σχολείο, που διατηρείται μέχρι σήμερα σε καλή κατάσταση, είναι από τα πρώτα που χτίστηκαν στη Θεσσαλία, το έτος 1930, στη θέση της Επισκοπής που είχε καεί και που έγινε με προσωπικές δαπάνες κι εργασία των κατοίκων.
Το δημοτικό σχολείο χτίστηκε στη θέση της παλιάς Μητρόπολης στα τέλη της δεκαετίας του 1920 (ο θεμέλιος λίθος τέθηκε στις 7 Αυγούστου 1929) και πρωτολειτούργησε σαν πλήρες μικτό εξατάξιο το σχολικό έτος 1930-1931. Την πρώτη χρονιά λειτουργίας του γράφτηκαν σ' αυτό 339 μαθητές (δείγμα του πληθυσμιακού μεγέθους του χωριού).
Χτίστηκε με υποχρεωτική εισφορά των Φαναριωτών, που καθορίστηκε από το κοινοτικό συμβούλιο επί προεδρίας Θρασύβουλου Κατσάρου, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση κάθε οικογένειας. Είναι χτισμένο εξ ολοκλήρου από πέτρα που πάρθηκε από τους βράχους που βρίσκονταν στην παρακείμενη θέση "Παλουκωμένος". (Ο "παλουκωμένος" ήταν ο τόπος εκτέλεσης όσων καταδικάζονταν σε θάνατο από το τούρκικο δικαστήριο. Ήταν κατάλληλα διασκευασμένος, μ' ένα αλώνι στην κορυφή, όπου γίνονταν τα μαρτύρια, ώστε να έχει θέα από παντού και να προκαλεί τον τρόμο. Τα βασανιστήρια ακολουθούσε ο σκολωπισμός, το λεγόμενο παλούκωμα).
Σύμφωνα με μαρτυρίες παλιότερων πρωτομάστορες υπήρξαν ο Νίκος Λιανός , ο Φώτης Σιώμος κι ο Γιάννης Λιούλιος και φτιάχτηκε αποκλειστικά από τους ντόπιους μαστόρους του χωριού. Στέκει ακόμα και σήμερα επιβλητικό στην αρχή του δρόμου που οδηγεί στην πηγή κι έχει χαρακτηρισθεί από το υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο.
Κάποια ιστορικά στοιχεία ακόμα για το σχολείο, όπως τα αντλήσαμε από την ιστοσελίδα www.edugate.gr:
"Από τα χρόνια της τουρκοκρατίας ακόμη, λειτουργούσε στο Φανάρι Σχολείο της Ελληνικής Κοινότητας, το οποίο αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας αναγνωρίστηκε σε δημόσιο, ενώ παράλληλα ιδρύθηκε το μονοτάξιο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων.
Το 1908, το τριτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων στεγάστηκε στο κτήριο της Ιεράς Μητροπόλεως Φαναριοφαρσάλων, η οποία, την ίδια χρονιά, μετέφερε την έδρα της από το Φανάρι στην πόλη της Καρδίτσας. Το 1911, το κτήριο της Μητρόπολης κάηκε και μαζί μ' αυτό κάηκαν και όλα τα αρχεία του σχολείου. Μετά απ' αυτό, το σχολείο μεταστεγάστηκε σε ιδιωτικό κτήριο. Το 1929, με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, το τριτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων και το μονοτάξιο Θηλέων συνενώθηκαν σε ένα τετρατάξιο.
Την 7η Αυγούστου του 1929 ετέθη ο θεμέλιος λίθος του σημερινού διδακτηρίου, το οποίο περατώθηκε το 1931. Η δαπάνη κατασκευής του ανήλθε σε 900.000 δρχ., εκ των οποίων τις 300.000 δρχ. διέθεσε το Κράτος και τις 600.000 δρχ. προσέφεραν οι κάτοικοι του χωριού, οι οποίοι, παράλληλα με τη χρηματοδότηση, προσέφεραν και μεγάλη προσωπική εργασία για την ανέγερσή του.
Από το 1931, άρχισε η κανονική λειτουργία του σχολείου, σε δύο αίθουσες του οποίου στεγάστηκε και το νεοσύστατο ημιγυμνάσιο. Το 1940, το τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο προήχθη σε πεντατάξιο και το 1952 σε εξατάξιο.
Το σχολείο είναι ένα διώροφο λιθόκτιστο κτήριο, στεγασμένο με ξύλινη τετράκλινη στέγη, καλυμμένη με κεραμίδια γαλλικού τύπου. Περιλαμβάνει στους δύο ορόφους του έξι αίθουσες διδασκαλίας, τα γραφεία των δασκάλων και τους υπόλοιπους κοινόχρηστους και βοηθητικούς χώρους.
Είναι αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα σχολικής αρχιτεκτονικής της περιόδου του μεσοπολέμου, το οποίο, σήμερα, αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της περιοχής."
Δείγμα της φιλοπρόοδης και ανήσυχης κοινωνίας του χωριού μας αποτέλεσε ασφαλώς κι η λειτουργία επί σειρά ετών στο Φανάρι της λαϊκής βιβλιοθήκης. Το 1930 οι διανοούμενοι του χωριού με επικεφαλής τον Χρ. Σανίδα, διευθυντή τότε του σχολείου, είχαν την ιδέα να ιδρύσουν τον "ΣΥΛΛΟΓΟ ΛΑΪΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ" και στις 10/5/1930 δημοσιεύθηκε η απόφαση του Πρωτοδικείου περί της ίδρυσης αυτής. Σκοπός της βιβλιοθήκης ήταν αφ' ενός μεν να προσφέρει σε όλους τους Φαναριώτες που διψούσαν για μάθηση την δυνατότητα αυτή, αφ' ετέρου δε να χρησιμεύσει ως αναγνωστήριο για τους μαθητές του Γυμνασίου.
Η ενέργεια αυτή στέφθηκε από πλήρη επιτυχία καθώς σύντομα έγινε δυνατό να συγκεντρωθούν στις προθήκες της περί τους 1.000 τόμους βιβλίων. Δυστυχώς ο πόλεμος που ακολούθησε είχε σαν αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και την καταστροφή της βιβλιοθήκης και την διαρπαγή και καταστροφή των βιβλίων της.
Το περιμάζεμα κάποιων βιβλίων από την κοινότητα του χωριού, υπήρξε η αφορμή γύρω στο 1960, για την επιχείρηση ανασυγκρότησης της βιβλιοθήκης, προσπάθεια που δεν τελεσφόρησε όμως. Αυτό τελικά επιτεύχθηκε το 1969 όταν εκλέχτηκε νέο Δ.Σ. κι η νέα βιβλιοθήκη στεγάστηκε στο Σύλλογο Αγροτοπαίδων, όπου λειτούργησε για κάποια χρόνια ακόμα.
Σήμερα η βιβλιοθήκη στεγάζεται στο κτίριο του Γυμνασίου, πλήρως αναμορφωμένη και εμπλουτισμένη σε βιβλία και θέματα, χάρις σε γενναιόδωρες προσφορές πολλών συγχωριανών.
Το 1818 υπηρετούσε εκεί ως υποδιδάσκαλος ο Νικόλαος Δημητριέας. Η σχολή αυτή είχε χαρακτήρα προκαταρκτικό, όπως σημειώνει ο ο ίδιος ως συνδρομητής των Φυσιογνωμικών του Αριστοτέλη. Επίσης στο Φανάρι λειτούργησε το πρώτο σχολαρχείο του νομού Καρδίτσας το 1884, όπου και
δίδαξαν γνωστοί δάσκαλοι της εποχής. Άξιο επισήμανσης επίσης είναι το γεγονός ότι το δημοτικό σχολείο, που διατηρείται μέχρι σήμερα σε καλή κατάσταση, είναι από τα πρώτα που χτίστηκαν στη Θεσσαλία, το έτος 1930, στη θέση της Επισκοπής που είχε καεί και που έγινε με προσωπικές δαπάνες κι εργασία των κατοίκων.
Το δημοτικό σχολείο χτίστηκε στη θέση της παλιάς Μητρόπολης στα τέλη της δεκαετίας του 1920 (ο θεμέλιος λίθος τέθηκε στις 7 Αυγούστου 1929) και πρωτολειτούργησε σαν πλήρες μικτό εξατάξιο το σχολικό έτος 1930-1931. Την πρώτη χρονιά λειτουργίας του γράφτηκαν σ' αυτό 339 μαθητές (δείγμα του πληθυσμιακού μεγέθους του χωριού).
Χτίστηκε με υποχρεωτική εισφορά των Φαναριωτών, που καθορίστηκε από το κοινοτικό συμβούλιο επί προεδρίας Θρασύβουλου Κατσάρου, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση κάθε οικογένειας. Είναι χτισμένο εξ ολοκλήρου από πέτρα που πάρθηκε από τους βράχους που βρίσκονταν στην παρακείμενη θέση "Παλουκωμένος". (Ο "παλουκωμένος" ήταν ο τόπος εκτέλεσης όσων καταδικάζονταν σε θάνατο από το τούρκικο δικαστήριο. Ήταν κατάλληλα διασκευασμένος, μ' ένα αλώνι στην κορυφή, όπου γίνονταν τα μαρτύρια, ώστε να έχει θέα από παντού και να προκαλεί τον τρόμο. Τα βασανιστήρια ακολουθούσε ο σκολωπισμός, το λεγόμενο παλούκωμα).
Σύμφωνα με μαρτυρίες παλιότερων πρωτομάστορες υπήρξαν ο Νίκος Λιανός , ο Φώτης Σιώμος κι ο Γιάννης Λιούλιος και φτιάχτηκε αποκλειστικά από τους ντόπιους μαστόρους του χωριού. Στέκει ακόμα και σήμερα επιβλητικό στην αρχή του δρόμου που οδηγεί στην πηγή κι έχει χαρακτηρισθεί από το υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο.
Κάποια ιστορικά στοιχεία ακόμα για το σχολείο, όπως τα αντλήσαμε από την ιστοσελίδα www.edugate.gr:
"Από τα χρόνια της τουρκοκρατίας ακόμη, λειτουργούσε στο Φανάρι Σχολείο της Ελληνικής Κοινότητας, το οποίο αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας αναγνωρίστηκε σε δημόσιο, ενώ παράλληλα ιδρύθηκε το μονοτάξιο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων.
Το 1908, το τριτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων στεγάστηκε στο κτήριο της Ιεράς Μητροπόλεως Φαναριοφαρσάλων, η οποία, την ίδια χρονιά, μετέφερε την έδρα της από το Φανάρι στην πόλη της Καρδίτσας. Το 1911, το κτήριο της Μητρόπολης κάηκε και μαζί μ' αυτό κάηκαν και όλα τα αρχεία του σχολείου. Μετά απ' αυτό, το σχολείο μεταστεγάστηκε σε ιδιωτικό κτήριο. Το 1929, με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, το τριτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων και το μονοτάξιο Θηλέων συνενώθηκαν σε ένα τετρατάξιο.
Την 7η Αυγούστου του 1929 ετέθη ο θεμέλιος λίθος του σημερινού διδακτηρίου, το οποίο περατώθηκε το 1931. Η δαπάνη κατασκευής του ανήλθε σε 900.000 δρχ., εκ των οποίων τις 300.000 δρχ. διέθεσε το Κράτος και τις 600.000 δρχ. προσέφεραν οι κάτοικοι του χωριού, οι οποίοι, παράλληλα με τη χρηματοδότηση, προσέφεραν και μεγάλη προσωπική εργασία για την ανέγερσή του.
Από το 1931, άρχισε η κανονική λειτουργία του σχολείου, σε δύο αίθουσες του οποίου στεγάστηκε και το νεοσύστατο ημιγυμνάσιο. Το 1940, το τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο προήχθη σε πεντατάξιο και το 1952 σε εξατάξιο.
Το σχολείο είναι ένα διώροφο λιθόκτιστο κτήριο, στεγασμένο με ξύλινη τετράκλινη στέγη, καλυμμένη με κεραμίδια γαλλικού τύπου. Περιλαμβάνει στους δύο ορόφους του έξι αίθουσες διδασκαλίας, τα γραφεία των δασκάλων και τους υπόλοιπους κοινόχρηστους και βοηθητικούς χώρους.
Είναι αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα σχολικής αρχιτεκτονικής της περιόδου του μεσοπολέμου, το οποίο, σήμερα, αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της περιοχής."
Δείγμα της φιλοπρόοδης και ανήσυχης κοινωνίας του χωριού μας αποτέλεσε ασφαλώς κι η λειτουργία επί σειρά ετών στο Φανάρι της λαϊκής βιβλιοθήκης. Το 1930 οι διανοούμενοι του χωριού με επικεφαλής τον Χρ. Σανίδα, διευθυντή τότε του σχολείου, είχαν την ιδέα να ιδρύσουν τον "ΣΥΛΛΟΓΟ ΛΑΪΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ" και στις 10/5/1930 δημοσιεύθηκε η απόφαση του Πρωτοδικείου περί της ίδρυσης αυτής. Σκοπός της βιβλιοθήκης ήταν αφ' ενός μεν να προσφέρει σε όλους τους Φαναριώτες που διψούσαν για μάθηση την δυνατότητα αυτή, αφ' ετέρου δε να χρησιμεύσει ως αναγνωστήριο για τους μαθητές του Γυμνασίου.
Η ενέργεια αυτή στέφθηκε από πλήρη επιτυχία καθώς σύντομα έγινε δυνατό να συγκεντρωθούν στις προθήκες της περί τους 1.000 τόμους βιβλίων. Δυστυχώς ο πόλεμος που ακολούθησε είχε σαν αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και την καταστροφή της βιβλιοθήκης και την διαρπαγή και καταστροφή των βιβλίων της.
Το περιμάζεμα κάποιων βιβλίων από την κοινότητα του χωριού, υπήρξε η αφορμή γύρω στο 1960, για την επιχείρηση ανασυγκρότησης της βιβλιοθήκης, προσπάθεια που δεν τελεσφόρησε όμως. Αυτό τελικά επιτεύχθηκε το 1969 όταν εκλέχτηκε νέο Δ.Σ. κι η νέα βιβλιοθήκη στεγάστηκε στο Σύλλογο Αγροτοπαίδων, όπου λειτούργησε για κάποια χρόνια ακόμα.
Σήμερα η βιβλιοθήκη στεγάζεται στο κτίριο του Γυμνασίου, πλήρως αναμορφωμένη και εμπλουτισμένη σε βιβλία και θέματα, χάρις σε γενναιόδωρες προσφορές πολλών συγχωριανών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου