Όταν ο Καποδίστριας έβαλε «υποψηφιότητα» στον Δήμο Αθηναίων

Το κακόγουστο αστείο που σκαρφίστηκαν (το 1887) εννέα πολίτες προκειμένου να αντιπαρατεθούν στον Ανδρέα Συγγρό που, ενώ βρισκόταν μόνιμα στο εξωτερικό, διεκδικούσε τον δημαρχιακό θώκο.

Γράφει ο Ελευθέριος Σκιαδάς

Ήταν το 1887, όταν μεσουρανούσε και κυβερνούσε τη χώρα ο Χαρίλαος Τρικούπης και δήμαρχος επί μία ολόκληρη οκταετία ήταν ο λαϊκιστής Δημήτριος Σούτσος. Η αστική τάξη, που διαμορφωνόταν με εξαιρετική ταχύτητα, κυρίως από Φαναριώτες και πλούσιους ομογενείς, οι οποίοι στήριζαν με φανατισμό τις μεταρρυθμίσεις και τα αναπτυξιακά έργα του Τρικούπη, αφόριζε την κυριαρχία του Δ. Σούτσου στην πρωτεύουσα.

Ο δήμαρχος, έχοντας αγκαλιάσει τη φάρα του Ψυρρή στήριζε αναφανδόν τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη και προκαλούσε μύρια όσα προβλήματα στην κυβέρνηση. Κοντά του το σύνολο του αντιπολιτευόμενου Τύπου και απέναντι του βεβαίως το σύνολο του συμπολιτευόμενου Τύπου. Για να τον αντιμετωπίσει ο περίγυρος του πρωθυπουργού, έριξε την ιδέα να τεθεί υποψηφιότητα του Ανδρέα Συγγρού προσώπου πανίσχυρου οικονομικά και επιτυχημένου πολιτικά, αφού, όποτε είχε εκθέσει υποψηφιότητα για βουλευτής, εκλεγόταν πανηγυρικά. Μια τέτοια υποψηφιότητα ενισχυόταν από μια σειρά παραμέτρους, με κυριότερη την προσωπική φιλία του πάμπλουτου Α Συγγρού με τον Χαρίλαο Τρικούπη και το παλάτι.

Η υποψηφιότητα του Ανδρέα Συγγρού, η οποία τελικά κατατέθηκε, προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, ποικίλες αντιδράσεις. Ανάμεσα στα όπλα των αντιπάλων του ήταν και το γεγονός ότι έλειπε στο εξωτερικό. Και με αφορμή αυτό το γεγονός μια ομάδα εννέα Αθηναίων εκλογέων που αντιδρούσαν στην υποψηφιότητα του Συγγρού έστησαν ένα κακόγουστο αστείο, το οποίο λίγο έλειψε να τους οδηγήσει στη φυλακή.

 Τι σκαρφίστηκαν; Κατέθεσαν υποψηφιότητα ακόμη ενός απόντος επιφανούς Έλληνα, με τη διαφορά ότι είχε αποχωρήσει από τον μάταιο κόσμο 56 χρόνια νωρίτερα. Η καθ' όλα επισήμως κατατεθείσα υποψηφιότητα ήταν στο όνομα «Ιωάννης Καποδίστριας, πρώην κυβερνήτης της Ελλάδος»! Το δικαστήριο «των εν Αθήναις Πρωτοδικών», με πρόεδρο τον διακεκριμένο νομικό και λογοτέχνη Εμμανουήλ Λυκούδη (1849-1925), ως όφειλε, ανάμεσα στις άλλες, εξέτασε τις υποψηφιότητες αμφοτέρων των απόντων, του ζώντος αλλά ευρισκομένου στο εξωτερικό Ανδρέα Συγγρού και του αείμνηστου κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Και ως προς τον Ανδρέα Συγγρό η υποψηφιότητα του κρίθηκε νομιμότατη, ενώ η πρόταση περί Καποδιστρίου απορρίφθηκε διότι κρίθηκε «προπετής ουδένα επιδιώκουσα πραγματικόν σκοπόν ανακηρύξεως υποψηφίου» και ότι «αποτελεί αναντιρρήτως εξύβρισιν του Δικαστηρίου και εμπαιγμού των διεπόντων τα δημόσια των Ελλήνων δίκαια θεσμών» και παραπέμφθηκε «είς τον ενταύθα εισαγγελέα»!

Πάντως το Πρωτοδικείο ανακοίνωσε ακόμη δύο υποψηφιότητες, πέραν εκείνης του απερχόμενου δημάρχου και του Ανδρέα Συγγρού. Τον δημαρχιακό θώκο διεκδίκησαν επίσης οι Νικόλαος Καλλιφρονάς και Χρήστος Ράλλης, αμφότεροι γόνοι των δύο πανίσχυρων βουλευτών της Αττικής, του Δημητρίου Καλλιφρονά και του Γεωργίου Ράλλη. Αλλά, όπως ήταν αναμενόμενο, το κλίμα έγειρε αμέσως υπέρ του ζάπλουτου Συγγρού και η εκλογική ατμόσφαιρα στην Αθήνα ηλεκτρίστηκε. Ένας απλοϊκός καφετζής στην πλατεία του Αγίου Φιλίππου μετονόμασε το καφενείο του από Άρη σε Κύριον Συγγρόν.

Η σατιρική εφημεριδούλα «Λίμα» πρότεινε να ονομαστεί το Πεδίον Άρεως σε Πεδίον Συγγρού, ενώ ακόμη και στα κοφίνια με τα οπωρικά των μανάβηδων αναρτούσαν τα προεκλογικά έντυπα που έγραφαν «Ανδρέας Συγγρός, υποψήφιος δήμαρχος του λαού»! Εξάλλου και οι εφημερίδες υιοθέτησαν για τον Α. Συγγρό τον τίτλο «τέκνο του λαού». Όλοι αυτόκλητοι υπερασπιστές του πάμπλουτου ομογενούς ευελπιστούσαν ότι έστω κάτι ελάχιστο από τους αμύθητους θησαυρούς του θα έφτανε και στο δικό τους πορτοφόλι.

Η εκλογή, η ακύρωση και οι επαναληπτικές με νικητή τον Τιμολέοντα Φιλήμονα

ΠΟΤΕ άλλοτε δεν χύθηκε τόσο μελάνι και  δεν παρήχθη τόσο μεγάλος αριθμός σκίτσων γελοιογραφιών για μια δημοτική εκλογή. Αφενός ο Συγγρός, ευρισκόμενος στο εξωτερικό, δεν επιβεβαίωνε την επιθυμία του να είναι υποψήφιος, προφανώς διότι γνώριζε ότι δεν πληρούσε τη βασική προϋπόθεση που ήταν να είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα του Δήμου Αθηναίων. Αφετέρου όμως επέμεναν οι 120 πολίτες και εκπρόσωποι των συντεχνιών της πρωτεύουσας που είχαν υπογράψει και υποβάλει την υποψηφιότητα του. Οι ίδιοι φρόντισαν μάλιστα να ανοίξουν και εκλογικό κέντρο στην πλατεία Συντάγματος, το οποίο έγινε το επίκεντρο κάθε εκλογικής κίνησης. Οι φίλοι του Σούτσου περνούσαν ανεβασμένοι σε κάρα και αποδοκίμαζαν τους φίλους του Συγγρού φωνάζοντας συνθήματα όπως «Γιούχα του Λαυριοφάγου»! Ως γνωστόν, ο Συγγρός είχε συνδεθεί με το σκάνδαλο του Λαυρίου.

Εν πάση περιπτώσει, στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 5 Ιουλίου 1887 δήμαρχος Αθηναίων εκλέχθηκε ο απουσιάζων Ανδρέας Συγγρός. Ήταν η μόνη φορά στην ιστορία των δημοτικών εκλογών που εκλέχθηκε δήμαρχος χωρίς να τον συναντήσει κανείς! Ο Ανδρέας Συγγρός έλαβε 5.149 ψήφους και ακολούθησαν ο Δ. Σούτσος (3.943 ψήφοι), ο Ν. Καλλιφρονάς (3.831 ψήφοι) και τελευταίος ο Χρ. Ράλλης (2.463 ψήφοι). Αλλά οι εξελίξεις υπήρξαν καταιγιστικές. Η εκλογή του Συγγρού ακυρώθηκε και ακολούθησε επαναληπτική εκλογή τον Νοέμβριο της ιδίας χρονιάς, οπότε και δήμαρχος Αθηναίων εκλέχθηκε ο Τιμολέων Φιλήμων.