Η Τεχνολογία δεν ευδοκίμησε μέσα μου

           

  Ενώ σπούδασα Φυσική, μια επιστήμη που φιλοδοξεί να ερμηνεύσει τα φαινόμενα που συμβαίνουν στη φύση και να τα αξιοποιήσει- κατά κριτήριο- προς όφελος της κοινωνίας. Βεβαίως με τις απαραίτητες εξαιρέσεις. Μια επιστήμη που συνέβαλε τόσο καθοριστικά σε βασικούς τομείς της ζωής μας και άλλαξε ριζικά τον τρόπο που επικοινωνούν  μεταξύ τους οι άνθρωποι, η επιστήμη που άνοιξε νέους δρόμους με τους οποίους διαχέεται η πληροφορία και έκανε την τεχνολογία κτήμα όχι ενός περιορισμένου τμήματος της ανθρωπότητας, αλλά σχεδόν αναγκαστικά όλων των ανθρώπων σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη και μήκη. Μια επιστήμη που άνοιξε τους ορίζοντες στο  διάστημα και έκανε ορατά δυνατό ένα ταξίδι μέσα σ’ αυτό. Εντούτοις η προσωπική μου σχέση με την τεχνολογία της εποχής μας και τα επιτεύγματά της ήταν σίγουρα παλαιότερα στοιχειώδης αλλά παρέμεινε αρκετά προβληματική  ακόμα και σήμερα.  Υπάρχουν στη ζωή άπειρα πράγματα που συγκινούν τους ανθρώπους, που για αυτά είναι διατεθειμένοι να κάνουν επώδυνες θυσίες, να κυνηγήσουν με μανία την απόκτηση τους και να γευτούν τη χαρά μετά την επίτευξη του στόχου τους. Ε! λοιπόν για μένα πολλά απ’ αυτά με άφησαν, στην πορεία της ζωής μου, αδιάφορο. Τι ερμηνεία μπορώ να δώσω σ’ αυτό το φαινόμενο;

 Μία ερμηνεία είναι η αδυναμία μου να τ’ αποκτήσω με την πάροδο του χρόνου μεταφράστηκε μέσα μου ως αδιαφορία. Είναι αυτό μια πλευρά. Άλλη διάσταση είναι η έλλειψη γνώσεων κι εμπειρίας πάνω σε τόπους και πράγματα που δεν τα «ακούμπησα» από κοντά και οι γνώσεις μου γι’ αυτά ήταν από βιβλία και εφημερίδες. Αργότερα, όταν η κατακτητική τηλεόραση μπήκε μέσα στη ζωή μας επιτάχυνε το ρυθμό εισροής των γνώσεών μας για το περιβάλλον και τις ανθρώπινες καταστάσεις λαών που κατοικούσαν σε άγνωστους και μακρινούς τόπους με διαφορετικά ήθη κι έθιμα

  Από πολύ νωρίς το ενδιαφέρον μου για τις πάσης φύσεως κατασκευές και μηχανήματα ήταν- έως παρεξηγήσεως- λίαν περιορισμένο. Γύρω μου έβλεπα ή άκουγα τις έντονες συζητήσεις για νέα μοντέλα για τους τρόπους λειτουργίας ενός μηχανισμού, αλλά ποτέ μια τέτοια συζήτηση δε συγκέντρωσε το προσωπικό μου ενδιαφέρον και δεν προκάλεσε την συγκέντρωση της προσοχής μου. Με άφηνε αδιάφορο η δομή και η λειτουργία ενός μηχανήματος και δεν είχα και την περιέργεια να γίνω κοινωνός τους. Έτσι είμαι από τους ολίγους σήμερα ενήλικες πολίτες που δεν έδειξαν ποτέ ενδιαφέρον να μάθουν οδήγηση. Ήμουν γενικά άσχετος σε κάθε βλάβη, όσο απλή κι αν ήταν, μέσα στο σπίτι. Εκ των πραγμάτων το πρακτικό μυαλό της γυναίκας μου κι η δική της επέμβαση μας έσωσαν μερικές φορές από το χαράτσι της επίσκεψης του αντίστοιχου μάστορα. Αν επενέβαινα εγώ το πιθανότερο ενδεχόμενο ήταν η μεγαλύτερη και σοβαρότερη καταστροφή. Βέβαια αυτή μου η στάση είχε και τις βολικές για μένα επιπτώσεις. Με απάλλαξε από μια σειρά αντίστοιχες έγνοιες για το σπίτι και τις ενδεχόμενες βλάβες μηχανημάτων και συσκευών. Η κοινή αντίληψη που κυριαρχεί στον κύκλο μου είναι: Άσε ο Λευτέρης δεν ξέρει τίποτα από αυτά.

     Αναγκαστικά ήμουν αυτήκοος μάρτυς έντονων συζητήσεων και διαπληκτισμών γύρω από τα προτερήματα και ελαττώματα ενός μοντέλου και εγώ απλώς άκουγα με τη συγκατάβαση του άσχετου τη σειρά των επιχειρημάτων. Είχα την άμεση εμπειρία πόσο σοβαρά ήταν για τους περισσότερους ανθρώπους αυτός ο τομέας της καθημερινής μας ζωής, αλλά παρόλα αυτά εγώ το έπαιζα υπεράνω.

  Να κάνω εδώ μια προσωπική ομολογία. Πολύ έγκαιρα μου την έδωσε με τα Μαθηματικά. Μπήκα νωρίς στη λογική αρτιότητα της Ευκλείδειας γεωμετρίας κι ένιωσα και την αντίστοιχη ικανοποίηση από τη λύση δύσκολων προβλημάτων. Όλα αυτά στο θεωρητικό και αφηρημένο επίπεδο που τα χαρακτηρίζει. Έτσι, τα μαθηματικά ξεκίνησα να σπουδάσω με αρχικό στοχευμένο σχέδιο να επιστρέψω στην αγαπημένη γενέθλια ιδιαίτερη πατρίδα μου και να διδάξω τα δικά μας παιδιά. Πάντα είχα μπροστά μου την αίσθηση της αποστολής και του καθήκοντος. Ειδικά όταν είσαι νέος κι αγαπάς μερικά πράγματα δίνεσαι μ’ όλη τη ψυχή στον άγιο σκοπό.

   Με το τότε ισχύον σύστημα εισαγωγής έδωσα εισαγωγικές εξετάσεις και στο Φυσικό τμήμα. Έτυχε να πετύχω και στα δυο τμήματα, οπότε είχα τη δυνατότητα επιλογής. Εκεί αλλότριες συμβουλές,  η ατμόσφαιρα της εποχής, το ασθενές του χαρακτήρα μου με παρέσυραν και έκανα λάθος επιλογή κάτι που ο κακός εγωισμός δε με άφησε να το παραδεχτώ έγκαιρα. Η εμπλοκή μου αργότερα σε άλλου είδους απασχολήσεις και ενδιαφέροντα έκλεισε το δρόμο της έγκαιρης αλλαγής. Αρκετά χρόνια στην αρχή, στα φοιτητικά μου χρόνια και τα πρώτα μετά την αποφυλάκισή μου, στα ιδιαίτερα μαθήματα, που έκανα για βιοπορισμό, παρουσιαζόμουν ως μαθηματικός και αυτά δίδασκα. Όταν αργότερα μπήκα στο επίσημο φροντιστηριακό επάγγελμα ήταν αναπόφευκτο να εργαστώ με την επίσημη ειδικότητά μου. Ήμουν ένας Φυσικός.

   Στα τριάντα χρόνια που δίδαξα στο φροντιστήριο ποτέ δεν ανάφερα σε μαθητή μου αυτό το απωθημένο μου. Δε θα ήταν παιδαγωγικά σωστό. Άλλωστε το πέρασμα του χρόνου ανάδειξε μέσα μου άλλα ενδιαφέροντα και το χειρότερο ήρθε η συναισθηματική μου αποκοπή από τον ομφάλιο λώρο- δυστυχώς- της ιδιαίτερης πατρίδας μου. Για πολλούς υποκειμενικούς κι αντικειμενικούς λόγους, που δεν είναι της στιγμής ν’ αναφερθώ. Έτσι το νεανικό μου όνειρο ξεθώριασε, το πήρε το ποτάμι της λησμονιάς και ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε.

     Η επιτυχία ενός εκπαιδευτικού μέσα στη τάξη, η αποδοχή του από τους μαθητές του και το σπουδαιότερο η αποτελεσματικότητα στη διδασκαλία, που εκφράζεται με τα αποτελέσματα, που τελικά έρχονται πολύ λίγο εξαρτάται από τις ειδικές γνώσεις πάνω στην επιστήμη σου. Έχω συναντήσει πληθώρα αριστούχων στην επιστήμη τους με πρωτότυπες κι ενδιαφέρουσες εργασίες στον τομέα τους που δεν άντεξαν μέσα στη τάξη ούτε μια εβδομάδα. Τις περισσότερες φορές όχι από δική τους επιλογή αλλά γιατί  δεν τους άντεξαν και τους πέταξαν έξω από την αίθουσα διδασκαλίας οι μαθητές τους. Βεβαίως αναφέρομαι στη φροντιστηριακή εκπαίδευση, όπου οι μαθητές, αφού πληρώνουν έχουν και τις απαιτήσεις τους και μπορούν να ζητήσουν και να επιβάλλουν κάτι τέτοιο.

    Τα νιάτα είναι σκληρά και δεν έχουν μπρος στα μάτια τους τις ευαισθησίες των μεγάλων. Μέσα στην εκπαιδευτική μου διαδρομή συνάντησα πολλές τέτοιες περιπτώσεις από ανθρώπινη διάσταση λυπηρές έως τραγικές. Άλλοι είναι οι σοβαρότεροι παράγοντες που κάνουν έναν καθηγητή πετυχημένο, μέτριο ή ανεπαρκή στη δουλειά του. Δε απαιτείται καμιά ιδιαίτερη ικανότητα για να μάθεις να παραδίδεις μια προκαθορισμένη ύλη ενός μαθήματος με βάση και τους περιορισμούς μέσα στους οποίους υποχρεώνονται να κινούνται τα θέματα των εξετάσεων.  Εκείνο που χρειάζεσαι κατ’ αρχήν είναι ένας μαθηματικός εξοπλισμός και η κοινή λογική. Άλλα είναι τα στοιχεία που σε κάνουν υποφερτό έως ίνδαλμα μέσα στην τάξη.

     Αυτά κατά την προσωπική μου άποψη είναι η ικανότητα προσέγγισης των μαθητών σου, ο εμπλουτισμός του μαθήματος και με άλλα θέματα, η υπομονή κι αγάπη να αντέχεις τις παραξενιές τους. Δεν είναι όλοι καλοπροαίρετοι και συγκαταβατικοί. Πάντα θα βρεθεί κάποιος κακοπροαίρετος αποφασισμένος να σε πληγώσει.

 Οι νέοι  έχουν μια ιδιαίτερη οσφραντική ικανότητα να διαισθάνονται αν τους αγαπάς ή όχι. Και χρειάζονται αυτήν την αγάπη. Την έχουν ανάγκη.  Πετυχημένος δάσκαλος είναι αυτός που συνδυάζει μια σειρά από ικανότητες και προτερήματα, ένα από τα οποία είναι η ικανότητα να εμπνεύσεις στο μαθητή σου τη φιλοδοξία της επιτυχίας κι όχι αυτός που είναι μονόπαντος και ίσως επαρκής πάνω στο αντικείμενο της  επιστήμης του. Δε χρειάζεται να ειπωθεί ότι με το αλλοπρόσαλλο σημερινό σύστημα εξετάσεων ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που ασκούν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού βρέθηκαν για τυχαίους λόγους σ’ αυτό το επάγγελμα αφού η μπίλια των σχολών προτίμησης όταν έδιναν εξετάσεις τους οδήγησε χωρίς να είναι στις πρώτες προτιμήσεις τους σ’ αυτόν το χώρο. Έτσι τους λείπουν βασικά  στοιχεία ενός δάσκαλου ένα από τα οποία είναι η έλξη και η αγάπη στον νέο, το απόθεμα υπομονής το απαραίτητο να αντέξεις τις δυσκολίες. Πόσοι τέτοιοι απόφοιτοι καθηγητικών σχολών έχουν όλα αυτά τα χρόνια παρκάρει αδιάφοροι στην ασφάλεια της δημόσιας θέσης, ενώ σιχαίνονται ή ακόμη περισσότερο μισούν το επάγγελμα τους. Τέτοιες περιπτώσεις σπανίως θα συναντήσεις στο φροντιστηριακό χώρο. Ο σκληρός συναγωνισμός και οι αντιδράσεις των μαθητών σύντομα θα τον πετάξουν έξω από το επάγγελμα. Μια σειρά τέτοιοι αποτυχημένοι του χώρου είναι αραγμένοι στο δημόσιο και έχουν ιδεολογικοποιήσει την αποτυχία τους με τον άδικο πόλεμο απέναντι στην προηγούμενη απασχόλησή τους.

  Βεβαίως πρέπει με άμεσο τρόπο να ομολογηθεί ότι η στάση μου απέναντι στην τεχνολογία ήταν ένα μεγάλο λάθος. Είναι ψευδαίσθηση να ισχυρίζεσαι ότι άλλοι είναι οι τομείς των ενδιαφερόντων σου, γιατί  σήμερα η ενασχόληση με τον οποιοδήποτε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας περνάει μέσα από την τεχνολογία και μέσω αυτής γίνεται πιο ουσιαστική και πιο αποτελεσματική η γνώση. Αυτό άργησα να το καταλάβω και τώρα που το συνειδητοποίησα έχασα την εποχή που ο άνθρωπος έχει  ανεπτυγμένη την ικανότητα αφομοίωσης της γνώσης. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η σχέση μου με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

  Ενώ τα διαβάσματά μου διαπερνούσαν τον τομέα της τεχνολογίας, ενώ ακόμα πιο      συγκεκριμένα σε πρώιμη εποχή, το 1970, έγραψα ένα αναλυτικό άρθρο στα «Τετράδια της Φυλακής» με τον τίτλο «Από τον Άβακα στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή» με ανάλογο  περιεχόμενο που μου ζητήθηκε από τον υπεύθυνο συντάκτη του περιοδικού,  εντούτοις έκτοτε με ηλίθιες δικαιολογίες διέρρηξα τις σχέσεις μου με κάθε σχετικό θέμα, δηλώνοντας κιόλας με έπαρση ότι τα δάχτυλα μου δε θα ακουμπήσουν πλήκτρο υπολογιστή. Είμαι επιρρεπής σε τέτοιου είδους χαζές δηλώσεις. Ενώ διάβαζα σχετικά κείμενα εκείνο που χτύπαγε κάποια χορδή ενδιαφέροντος μου ήταν κυρίως τα ιστορικά συμβάντα, οι άνθρωποι και τα χαρακτηριστικά τους, η πορεία και ιστορική διαδοχή των ανακαλύψεων.

  Προφανώς,  δεν στάθηκα σταθερός σ’ αυτή τη δήλωση, αλλά όποια πράγματα δε γίνονται έγκαιρα στην ώρα τους μοιάζουν με μπαγιάτικο φαγητό. Τώρα τρέχω και δε φτάνω, έχοντας κιόλας απωλέσει- εξαιτίας του παρελεύσαντος χρόνου -μεγάλο μέρος των αρχικών μου ικανοτήτων. Τα λάθη είναι για τους ανθρώπους κι η πληρωμή τους γίνεται επί της Γης.

 

 

 

 

 

                    Απρίλιος 2009