4^ο μέρος

Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ

Μια πρωτοπόρα προσπάθεια του Όθωνα Ρουσόπουλου

Όμως η κορύφωση των αναγνωρίσεων ως επιστέγασμα των πολύχρονων προσπαθειών είναι το βασιλικό διάταγμα που υπογράφει «εν ονόματι του Βασιλέως» ο Αντιβασιλεύς και διάδοχος Κωνσταντίνος με υπουργό Παιδείας του Λ. Καλλιφρονά. Με το διάταγμα αυτό αναγνωρίζεται η Ακαδημία του Ρουσόπουλου ως Α νώτερο ίδρυμα τεχνικής εκπαίδευσης.

Παραθέτω το κείμενο του διατάγματος:

ΠΕΡΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΣ

ΤΗΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ

ΩΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ κλπ.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ’ όψει το Βασ. Διάταγμα της 3/15 Απριλίου 1833 περί σχηματισμού και αρμοδιότητος της επί των Εκκλησιαστικών και της Δημόσιας Εκπαιδεύσεως  Γραμματείας της Επικράτειας.

Προτάσει του Ημετέρου επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Υπουργού διατάσσομεν τάδε:

Άρθρον 1.

Η εν Αθήναις Βιομηχανική και Εμπορική Ακαδημία, νομίμως ιδρυθείσα και επί δωδεκαετίαν ευδοκίμως λειτουργούσα, αναγνωρίζεται ως ίδρυμα ανωτέρας τεχνικής εκπαιδεύσεων και αι ειδικαί αυτής σχολαί, ή帴οι βιομηχανική, εμπορική, γεωργική, μεταλλευτική και μηχανουργική, αναγνωρίζονται ως ανώτεραι τεχνικαί σχολαί. Η εφαρμογή του προγράμματος αυτών και η επέκτασις η βελτίωσις αυτού, συμφώνως προς τάς προόδους των θετικών επιστημών, τίθεται υπό την επίβλεψιν τριμελούς επιτροπής, διοριζομένης υπό του Υπουργού των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως.

Άρθρον 2.

Δεκτοί πρός κατάταξιν εις τάς κατά το 1ον άρθρο σχολάς της Βιομηχανικής και Εμπορικής Ακαδημίας είναι απόφοιτοι των γυμνασίων ή ισοτίμων σχολών και οί του προπαιδευτικού σχολείου της Ακαδημίας, προστιθέμενης είς αυτό μιας τουλάχιστον τάξεως έτι.

Άρθρον 3.

Τα κυριώτατα των είς τάς κατά το άρθρον 1 σχολάς διδασκομένων μαθημάτων εισί∙ χημεία ανόργανος και οργανική, χημεία βιομηχανική, χημεία αναλυτική, φυσική, μαθηματικά εν γένει ανώτερα, μηχανική, μικροβιολογία, ορυκτολογία, γεωλογία, ελαιοχημεία, ελαιουργία, σαπωνοποιία, οινοποιία, οινοπνεματοποιία, οξοποιία-ζυθοποιία, ποτοποιία, αρωματοποιία, ξέναι γλώσσαι, λογιστική, εμπορικόν δίκαιον, πολιτική οικονομία, ελληνική νομολογία, τελωνιακή νομοθεσία, οικονομική γεωγραφία, ιστορία εμπορίου, εμπορευματολογία, σιδηροδρομικά, στενογραφία και μηχανογραφία, καλλιγραφία, περί ασφαλειών, νομισματική και μετρολογία, στατιστική, βοτανική, δενδροκομία, γεωργία, κτηνοτροφία, κτηνιατρική γεωργική χημεία, γεωργική μηχανική, αμπελουργία, σηροτροφίαι γαλακτοκομία, γεωδαισία, μετεωρολογία, γεωργική οικονομία, πτηνοτροφία, μελισσοκομία, εντομολογία, υδραυλική, μεταλλευτική, μεταλλουργία, πυροχημεία, ηλεκτροτεχνία, μεταλλικόν δίκαιον, δοκιμαστική, μηχανολογία, σχεδιογραφία, υπόγειος γεωμετρία, κοιτολογία, αντίστασις υλών, αρχιτεκτονική, γεφυροποιία, ατμομηχαναί, μηχανουργική, ναυτιλία, κυβερνητική κλπ.

Άρθρον 4.

Εις εκάστην των κατά τό άρθρον 1 ανωτέρων τεχνικών σχολών ή φοίτησης είνε διετής τουλάχιστον. Το διδακτικόν προσωπικόν αυτών απτελείται κατά τα 9/10  τουλάχιστον εξ ανεγνωρισμένων και ειδικών καθηγητών. Αί επί διπλώματι εξετάσεις υπόκεινται είς όν έλεγχον της εποπτικής επιτροπής οι βαθμοί δε του διπλώματος εισίν: άριστα, λίαν καλώς και καλώς. Οι τυχόντες βαθμού σχεδόν καλώς δεν αξιούνται διπλώματος, αλλά «πτυχίου», όπερ δέν δικαιούνται να τύχη της κατά τό άρθρον 5 επικυρώσεως.

Άρθρον 5.

Η εποπτική επιτροπή μετά τό πέρας των εκάστοτε επί διπλώματι εξετάσεων υποβάλλει είς το Υπουργείον πίνακα των εξετασθέντων μετά της βαθμολογίας αυτών, το δε Υπουργείον, έχον υπ’ όψει ταύτα, επικυροί τα διπλώματα.

Άρθρον 6.

Πάσα προγενεστέρα διαταξις αντικειμένη είς τάς του παρόντος διατάγματος καταργείται.

Εις τον αυτόν Ημέτερον Υπουργόν ανατίθεται η δημοσίευσις και εκτέλεσις του διατάγματος τούτου.

Εν Αθήναις τη 12 Νοεμβρίου 1905.

Εν ονόματι του Βασιλέως

        Ο Αντιβασιλεύς

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟς ΔΙΑΔΟΧΟΣ

Υπουργός

Λ. ΚΑΛΛΙΦΡΟΝΑΣ

---------------------------------------------------

Με τη δημοσίευση του διατάγματος ξεσηκώνονται «εν πλήρει συμφωνία» όλα τα κοντόφθαλμα και κατεστημένα συμφέροντα.

Οι σύγκλητοι του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου, οι φοιτητές της Φυσικομαθηματικής, του Πολυτεχνείου και όλως παραδόξως οι μαθητές της «Αθηναϊκής Σχολής» του Ιω. Γεράκη.

Παρά τις αντιθέσεις τους ενώθηκαν ομοθυμαδόν έναντι του «κοινού εχθρού»
διότι κατά τις εφημερίδες της εποχής «διείδον κίνδυνον δια τα επαγγελματικά τους δικαιώματα».

Αυτή η ανίερη συμμαχία και η κοντόφθαλμη αντίδραση είχε ως συνέπεια το Βασιλικό διάταγμα να αποσυρθεί σιωπηρώς, παρά τις διαμαρτυρίες πολλών παραγόντων, όπως αρθρογράφων εφημερίδων, φορέων του εμπορίου και της βιομηχανίας.

Το κατεστημένο βγήκε για μια ακόμα φορά νικητής διαιωνίζοντας το τέλμα και την κακή μοίρα της πατρίδας μας.

Αυτό ήταν ένα από τα γεγονότα που σημάδευσαν την μελλοντική πορεία της σχολής.

Ας έρθουμε όμως στη δωρεά του Γρ. Μαρασλή. Ο Όθ. Ρουσόπουλος κάνοντας μια μελέτη των οικονομικών βαρών της Σχολής από τα ενοίκια του κτιρίου της αλλά και από την αυτονόητη ανάγκη ανευρέσης νέων χώρων για εργαστήρια και αίθουσες διδασκαλίας, κάνει μια έκκληση στους απανταχού ομογενείς δίνοντας την υπόσχεση ότι αν υπάρξει αντίστοιχη δωρεά τα νέα διδακτήρια θα φέρουν το όνομα του δωρητή. Μέσα στο μυαλό του είναι η ανάγκη για γενναία μείωση των διδάκτρων των μαθητών – κάτι που τελικά το επιβάλλει ανεξαρτήτως της ατελέσφορης τελικής κατάληξης.

Λίγο χρόνο μετά την έκκληση, στέλνεται επιστολή από τον εκπρόσωπο του Γρ. Μαρασλή στην Ελλάδα, πράγμα που μας βάζει την υπόνοια ότι είχαν προηγηθεί και άλλες συνεννοήσεις.

(Παράρτημα: Έγγραφο 5)

Ο όρος που βάζει ο δωρητής να υπάρξει παροχή οικοπέδου γίνεται πράξη μετά την απόφαση της μονής Πετράκη να παραχωρήσει το οικόπεδο.

Δημιουργείται επιτροπή ανέγερσης του κτιρίου όπου πρωτοστατεί ο Όθωνας Ρουσόπουλος και ο Αρχιτέκτονας του κτιρίου κ. Μεταξάς. Ενώ τα χρήματα εκταμιεύονται και το έργο προχωράει, στην Οδησσό πεθαίνει ο Γρ. Μαρασλής. Σε λίγο δημοσιεύεται η διαθήκη του. Κάποιοι κυβερνητικοί παράγοντες, ερμηνεύοντας «κατά το δοκούν» τη θέληση του δωρητή, παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες του εκτελεστή της διαθήκης, παραβαίνουν τους όρους της και το κτίριο δίνεται για άλλη χρήση. Αυτή η πράξη δε συγχωρείται από το γεγονός ότι σ’ αυτό το κτίριο γίνεται ένα ακόμα διδασκαλείο στο οποίο δίδαξαν οι μεγάλοι δάσκαλοι Αλεξ. Δελμούζος και Δημ. Γληνός.

Για να τηρήσουν το τυπικό της διαθήκης που πρόβλεπε λειτουργία στο κτίριο, Εμπορικής Σχολής, έδωσαν ένα μικρό ποσό για το κτίριο της μετέπειτα Ανωτ. Εμπορικής.

Αυτό ήταν το δεύτερο σημαντικό χτύπημα για την Ακαδημία και ιδιαίτερα για τον ιδρυτή και εμπνευστή της Όθ. Ρουσόπουλο.

Βέβαια η σχολή συνέχισε την πορεία της, τα μαθήματα, τις διδακτορικές εξετάσεις, την αδιατάρακτη έκδοση του περιοδικού της.

Όμως προσωπική μου άποψη είναι, ότι έχασε την αρχική δυναμική της ανόδου, που είχε μέχρι τότε. Το εκλεκτό καθηγητικό δυναμικό, που μέχρι το τέλος της Σχολής συνέχισε να είναι σε υψηλό επίπεδο, άρχισε να αναζητά νέες διεξόδους και ευκαιρίες.

Πέρα από τις αναπόφευκτες απώλειες λόγω θανάτων, δύο-τρεις μετακόμισαν ως καθηγητές στο Πολυτεχνείο, άλλοι στο Πανεπιστήμιο και μερικοί στελέχωσαν αργότερα σε αντίστοιχους τομείς το νέο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Το έργο της σχολής παρέμεινε ακέραιο και σημαδειακό των δυνατοτήτων αλλά και των ορίων της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

Οι πτυχιούχοι της Ακαδημίας ήταν η «μαγιά» που στελέχωσε τον ιστό της παραγωγής και των υπηρεσιών στη Πατρίδα μας τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα.

Ο Όθωνος Ρουσόπουλος ήταν ένας φωτισμένος ηγέτης. Έτσι πρέπει να τον δούμε παρά τις αντιρρήσεις ορισμένων για τα ύστατα χρόνια της ζωής του.

Άφησε πίσω έργο, που καμιά δύναμη ή παρεκτροπή δεν μπορεί να εξαφανίσει.

Η εργασία αυτή είναι μια τιμή στη μνήμη του.