Ποιος φταίει για την κρίση ?

Όπως πάντα, καμιά ερώτηση  δεν έχει μια πειστική και μονοσήμαντη απάντηση. Πολλαπλές είναι οι δυνατές απαντήσεις και η βαρύτητα της κάθε μιας  δεν έχει για όλους τους ανθρώπους την ίδια αποτίμηση. Η αξιολόγηση που κάνει το κάθε άτομο σίγουρα έχει σχέση με τη θέση του στο χώρο της  παραγωγής και τα πολιτικά του πιστεύω. Οπωσδήποτε είναι και συνάρτηση της ικανότητάς του να διαπιστώνει και να  ερμηνεύει τα προβλήματα, που εμφανίζονται στην κοινωνία που ζει.

 Ένα όμως είναι σίγουρο και μη επιδεχόμενο αμφισβήτηση. Δεν μπορεί μονίμως κάποιος να ξοδεύει περισσότερα χρήματα απ’ αυτά που διαθέτει. Είναι φανερό ότι κάποια στιγμή τα χρέη θα τον πνίξουν και θα χάσει ολοσχερώς την αξιοπιστία  στο περιβάλλον του. Αυτό ακριβώς συνέβη στη χώρα μας. Τα χρέη, που εδώ και χρόνια συσσωρεύονταν,  έγιναν ο βρόχος που μας έπνιξε. Μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα ασφυξίας ζει η μεγάλη πλειοψηφία του λαού μας  εδώ και χρόνια.

Πάντα στην Ελλάδα στους ετήσιους προϋπολογισμούς υπήρχε μια υστέρηση. Με   δυο τρεις παλαιότερες εξαιρέσεις, το πρόβλημα ήταν υπό σχετικό έλεγχο. Οι ισορροπίες χάλασαν τις τελευταίες δεκαετίες  όταν στην εξουσία ανέβηκε ο  Ανδρέας Παπανδρέου. Για δικούς του λόγους, που χρειάζονται μεγάλη ανάλυση και δεν αφορούν το αντικείμενο αυτού του άρθρου, σκόρπισε πολλά χρήματα σε πολλούς. Όχι μόνο τα σημαντικά ποσά που μπήκαν ως ενισχύσεις από την ΕΕ εκείνη την περίοδο, αλλά και τα επιπλέον δανεικά, που αντλήθηκαν με τα συνοδευτικά  επιτόκια, από τα ισχυρά διεθνή χρηματιστηριακά τραστ.  Η κίνησή του αυτή, από τον απλό ψηφοφόρο, ερμηνεύτηκε ως φιλολαϊκή πολιτική και χαιρετίστηκε απλόχερα από τα ΜΜΕ, μα πολύ λίγοι καταλάβαιναν εκείνη την περίοδο ότι αυτή η πολιτική, πέραν της πρόσκαιρης γοητείας της, άνοιγε την πόρτα στο αδιέξοδο που θα ερχόταν  στο μέλλον. Αυτό το λέω γνωρίζοντας ότι ακόμα και τώρα ένα σημαντικό κομμάτι της Ελληνικής κοινωνίας συνεχίζει να είναι ενθουσιασμένο με αυτό το είδος της πολιτικής, γιατί- πως να το κάνουμε- είναι δύσκολο κάποιος να υπερβεί το στενό ορίζοντα του πρόσκαιρου προσωπικού συμφέροντός του

Επιπροσθέτως, όταν φάνηκε προς το τέλος της δεκαετίας του 1990 ότι  χάνει την εξουσία, αλλάζει με τον ανεκδιήγητο Κουτσόγιωργα τον εκλογικό νόμο με τρόπο ώστε να υπάρξει σίγουρη ακυβερνησία. Πέρα και πάνω από τις συγκυριακές απόψεις και φανατισμούς της εποχής ένα είναι το σχόλιο που αποτυπώνεται από μόνο του :  Πλήρης απουσία πολιτικής ευθύνης και ενδιαφέροντος για την ομαλή πορεία της χώρας. Εκείνο που μόνο τον γεμίζει είναι να ακούει τις ιαχές των κοντόφθαλμων οπαδών του Τρεις απανωτές εκλογικές αναμετρήσεις -με ουσιαστική παράλυση του κράτους, με ανυπολόγιστη οικονομική κι όχι μόνο ζημιά- ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, επικεφαλής πλέον της συντηρητικής παράταξης, παρά το σεβαστό ποσοστό 47% στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση, δεν κατορθώνει να πάρει την πλειοψηφία της Βουλής. Έτσι δεν είναι σε θέση να εφαρμόσει την τουλάχιστον διακηρυγμένη άποψή του για νοικοκύρεμα των δαπανών στη χώρα, άποψη που σηκώνει τις τρίχες όλων των τρωκτικών του δημόσιου κορβανά. Έτσι παίρνονται όλες οι αναγκαίες κι αποτελεσματικές πρωτοβουλίες για να μην περάσει αυτή η πολιτική. Αυτό δεν είναι και δύσκολο, αφού ποτέ κι ο ίδιος δεν έγινε  μ’ ευχαρίστηση δεκτός από τους παραδοσιακούς δεξιούς της παράταξης. Τον κυνηγούσε για τους δεξιούς ότι ήταν από την οικογένεια του Ελευθερίου Βενιζέλου, ενώ για τους δημοκρατικούς τον κυνηγούσε η εδραιωμένη από την παρατεταμένη προπαγάνδα άποψη ότι αποστάτησε και «πρόδωσε» την   αρχική του παράταξη.

 Πράγματι σε λίγο και με την προδοσία του Σαμαρά χάνει την εξουσία κι ο σοφός λαός επαναφέρει στην εξουσία τον Ανδρέα. Αυτός, ερείπιο από πλευράς υγείας,  συνεχίζει απτόητος  την ίδια οικονομική πολιτική. Παρά το σοβαρό πρόβλημα της υγείας του επιμένει να παραμένει στην εξουσία, αφού δεκάδες χιλιάδες οπαδοί του τον στηρίζουν και τον αποθεώνουν καθημερινά. Η εξουσία όμως έχει ατύπως περάσει σε χέρια ανεύθυνων αυλοκολάκων. Μέσα στους πολυπληθείς και πιστούς οπαδούς του  υπάρχουν πολλοί, που με ανορθόδοξους τρόπους βρήκαν την ευκαιρία να «φτιαχτούν» οικονομικά. Η ρεμούλα κι ο φατριασμός αυξάνονται κατακόρυφα, ενώ συγχρόνως αμβλύνεται η άμυνα της κοινωνίας στην ηθική κατάπτωση. Το να βουτήξει κάποιος το χέρι σου στο μέλι από ηθικό παράπτωμα μετονομάζεται στo μυαλό και τη συνείδηση πολλών ως εξυπνάδα και μαγκιά.

ΟΜΩΣ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΤΟΥΤΟ ΤΟ «ΠΑΡΑΞΕΝΟ»  ΕΝΩ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΟΔΕΥΕΙ ΟΛΟΤΑΧΩΣ ΣΕ ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΈΝΑ ΟΧΙ ΑΣΗΜΑΝΤΟ ΠΟΣΟΣΤΌ ΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΟΥ ΑΠΟΚΤΟΥΝ ΠΛΟΥΤΟ ΝΑ ΖΗΣΟΥΝ ΚΑΙ ΤΑ ΤΡΙΣΕΓΓΟΝΑ ΤΟΥΣ

Είναι ιστορικά βιαστικό να αποτιμήσουμε την προσφορά του Ανδρέα Παπανδρέου στη χώρα, αλλά χοντρικά θα μπορούσαμε, έστω στεναχωρώντας τους χιλιάδες ακόμα ένθερμους οπαδούς του, να σημειώσουμε χοντρικά τα εξής.  Ό Ανδρέας ήταν μια χαρισματική προσωπικότητα με ιδιαίτερες ικανότητες και ηγετική λάμψη. Είχε πλήρη συνείδηση των πράξεων του και σχέδιο να δημιουργήσει δικό του δίκτυο εξουσίας σπάζοντας τα θεωρούμενα στεγανά της δεξιάς όπως θεωρούνταν ο Στρατός, η Δικαιοσύνη και η Εκκλησία. Δε δυσκολεύτηκε πολύ. Η δήθεν ιδεολογική αδιαλλαξία αυτών των θεσμών κάμφθηκε με λίγο χρύσωμα κι αρκετή κολακεία.   Σχέδιο δύσκολο, που η μαγνητική ηγετική του προσωπικότητα το έκανε σύντομα δυνατό. Προσέλκυσε και ενέπνευσε γύρω του μια νέα γενιά στελεχών, έκλεισε νομικά τις διακρίσεις που υπήρχαν ακόμα από τον εμφύλιο, μια πορεία που εκ των πραγμάτων είχε αρχίσει νωρίτερα με πρωτοβουλίες της άλλης κυρίαρχης ηγετικής προσωπικότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Όμως ΑΝΟΙΧΤΗΚΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠ’ ΌΣΟ Η ΧΩΡΑ ΗΤΑΝ ΔΥΝΑΤΟ Ν’ ΑΝΤΕΞΕΙ κι αυτό είχε τις αρνητικές συνέπειες, για τις οποίες ο ιστορικός χρόνος θα τις αποτιμήσει. Εγώ αφήνω ανοιχτό το θέμα

Η εκλογή του Σημίτη στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, έγινε μετά κόπων και βασάνων κι η τελική ψηφοφορία έδειξε τις συμπαγείς ομάδες που υπήρχαν στις γραμμές του. Η εκλογική ανάδειξή του σε πρωθυπουργό και οι απόψεις του για την ανάγκη εκσυγχρονισμού τους χώρας δίνει νέα αέρα στο ισχυρά τραυματισμένο κόμμα και    μετριάζει τα φαινόμενα της ασυδοσίας. Μα οι καλές προθέσεις του νέου Κυβερνήτη δεν είναι πλέον αρκετές να επιβάλλουν την πρέπουσα και αναγκαία στροφή. Ένας πανίσχυρος υπόγειος μηχανισμός ελέγχει και στην ουσία κυβερνά τη χώρα. Αυτός είναι ένας ετερόκλητος πολτός ανθρώπων που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να μην αλλάξουν τα πράγματα και να συνεχιστεί χωρίς αναστολές η ρεμούλα.  Δύσκολο να ελεγχθεί η κατάσταση από ένα κυρίαρχο δυναμικό κομματικών και συνδικαλιστικών στελεχών που έχει  συνηθίσει διαφορετικά κι έχει τη δύναμη να επιβάλει με πλάγιους τρόπους τις παλαιές του συνήθειες . Παρ’ όλα αυτά λαμβάνονται κάποια εκσυγχρονιστικά μέτρα και γύρω από τον νέο κυβερνήτη  συσπειρώνονται αξιόλογες νέες δυνάμεις, που ήταν εκτός πολιτικής ή ανήκαν στον ανανεωτικό χώρο της Αριστεράς.

Η μεγάλη έκπληξη για τους ψύχραιμους παρατηρητές των εγχώριων συμβαινόντων είναι όταν στην εξουσία έρχεται ξανά  η συντηρητική    παράταξη με  ηγέτη τον Κώστα Καραμανλή. Ενώ ένας σκεπτόμενος πολίτης θα ανέμενε  ένα ΤΡΑΝΤΑΧΤΟ ΣΟΚ ΑΛΛΑΓΩΝ που θα φρενάρουν την κατηφόρα, ενώ η λογική της συντηρητικής παράταξης επιτάσσει λελογισμένη οικονομική πολιτική κι έλεγχο δαπανών,  τίποτα τέτοιο δυστυχώς δε συμβαίνει. Αντιθέτως ακολουθείται μια ψευδεπίγραφη πολιτική  «ήπιας  προσαρμογής». Η παροχολογία δεν ανακόπτεται, απλώς αλλάζουν -κατά ένα ποσοστό - τα αρπακτικά που απομυζούν την κρατική μηχανή. Επιπλέον υπάρχει και κάτι ακόμα χειρότερο, που σφραγίζει αρνητικά την εικόνα της νέας αναποφάσιστης κυβέρνησης.  Αρχίζει πιο οργανωμένη η ατιμωρησία εξόφθαλμων παράνομων πράξεων με αρμόδιο υπουργό επί του θέματος ασφάλειας και τάξης τον σημερινό πρόεδρο  της δημοκρατίας. Το φαινόμενο εξογκώθηκε μετά τη δολοφονία στις 6 Δεκ 2008 από ένα εγκληματικό αστυνομικό όργανο, ενός ανήλικου νεαρού, του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Αρχίζει έτσι να μεγαλώνει μια γενιά που θεωρεί δικαίωμα της την καταστροφή προϊόντων της «σάπιας αστικής κοινωνίας», χωρίς αυτές οι πράξεις να έχουν τις πρέπουσες συνέπειες.  Αν αποπειραθώ να ερμηνεύσω το γεγονός με βάση ψυχολογικά κριτήρια θα έλεγα  πως είναι το «κόμπλεξ ενοχής» της δεξιάς παράταξής  απέναντι στην κατατρεγμένη Αριστερά. Αν δε λάβεις υπόψη σου και τις μελλοντικές εξελίξεις θα δεις ότι χωρίς ίσως και να το θέλουν οι δυο που αναφέρθηκαν προηγουμένως  τελικώς εισέπραξαν την ανταμοιβή της στάσης  τους. Ο ένας με την νέα του θέση, ως πρόεδρος της δημοκρατίας,  κι ο άλλος μένοντας στο απυρόβλητο  του κύματος των κατηγοριών που αργότερα εκτοξεύτηκαν χωρίς μέτρο κατά πάντων

Στη συνέχεια η εξουσία επανέρχεται στο ΠΑΣΟΚ με ηγέτη τον ονειροβατούντα φυσικό κληρονόμο Γεώργιο Παπανδρέου. Λόγια μεγάλα, παράπλευρες ασχολίες και επιτελείο από μία  άκαπνη ομάδα στελεχών με μόνα προσόντα οι άχρηστοι ακαδημαϊκοί τίτλοι και μερικές επί χάρτου ασκήσεις εξουσίας. Από  την πρώτη στιγμή τον ΓΑΠ κυνηγούσε μια άτυχη προεκλογική δήλωση ότι «λεφτά υπάρχουν». Στην περίπτωση του φάνηκε με σαφήνεια ότι του έλλειπαν πολλά από τα αναγκαία στοιχεία του ηγέτη και τιμονιέρη μιας χώρας που από πριν βάδιζε ολοταχώς προς την καταστροφή. Δεν έχω στοιχεία για να υποστηρίξω πως βρέθηκε στο Καστελόριζο να κάνει το διάγγελμά του. Αν το έκανε μόνος του είναι η μόνη σωστή κίνηση που έκανε στην περίοδο της διακυβέρνησής του.  Περισσότερο βεβαίως ρέπω στην άποψη πως ακολούθησε πιεστικές συμβουλές φίλιων ηγετών της Ευρώπης. Θυμίζω το λόγο  ηγέτη και φίλου της χώρας να δηλώνει δημόσια για τον τρόπο με τον οποίο διοικείται η χώρα την κατηγορηματική έκφραση «The game is over» . Τα πράγματα πράγματι είχαν φτάσει στο απροχώρητο. Τα επιτόκια που ζητούσαν οι δανειστές ήταν σε απαγορευτικά πλέον ύψη.

 Το ερώτημα τίθεται από μόνο του. Τι έκαναν οι υπεύθυνοι φορείς που χειρίζονταν όλα τα χρόνια τα οικονομικά της χώρας και γι’  αυτό το σκοπό σιτίζονταν από το δημόσιο κορβανά; Πότε και που  κτύπησαν  το καμπανάκι του κινδύνου ; Οι υπεράριθμοι μεγάλοι καθηγητές των πανεπιστημιακών σχολών πότε διατύπωσαν σχετικές απόψεις ; Ενημερώστε με για πιθανά, άγνωστα σε μένα άρθρα τους. Προσωπικά γνωρίζω τις διστακτικές προειδοποιήσεις του τότε διοικητή της τράπεζας της Ελλάδος και κάποιες, όχι όμως αναλυτικές, δηλώσεις του επίτιμου προέδρου της ΝΔ Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Τί ερμηνεία μπορώ να δώσω σε αυτήν την ένοχη σιωπή; Πολλά τα ενδεχόμενα Ή δεν ήξεραν που πάνε τα τέσσερα ή ήταν συμμέτοχοι κι άρα συνένοχοι στο πάρτι εκείνων των χρόνων. Για να μην είμαι άδικος υπάρχει και η περίπτωση να ήξεραν αλλά να σιωπούσαν. Τότε μπορεί να κατηγορηθούν  για ιδιοτέλεια ή το ελαφρύτερο   δειλία.

Τι μπορούσαμε να κάνουμε πλέον ;   Η μια λύση ήταν να δηλώσουμε πτώχευση και συγχρόνως να αρνηθούμε την πληρωμή των υποχρεώσεων μας στους δανειστές. Για το μέσο Έλληνα ψηφοφόρο αυτό η λύση ακούγεται γοητευτική, μα οι καιροί αγαπητοί μου άλλαξαν κι απομονωτισμός στην εποχή μας είναι αδύνατος, Αμέσως θα υπήρχαν ελλείψεις σε βασικά είδη διαβίωσης σε μια χώρα που μέσα στην ευωχία της ψεύτικης ευδαιμονίας εκείνης της περιόδου έπαψε να παράγει και τα στοιχειώδη. Στο εσωτερικό ο πλούτος θα κρυβόταν και η φορολόγηση με αστυνομικά μέτρα λίγα πράγματα θα απέδιδε κι αυτά για μια φορά, Μέσα σε λίγους μήνες η κεντρική κυβέρνηση θα αδυνατούσε να εκπληρώσει τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις μισθών και συντάξεων. Κι επομένως θα έχανε τον έλεγχο, με όλες τις συνέπειες των καταστάσεων αναρχίας

Ας θυμίσω ότι την εποχή εκείνη η χώρα μας είναι μέλος της ΕΕ και μάλιστα στο στενό πυρήνα  της Ευρωζώνης, μια ένωση που αντικειμενικά έχει την υποχρέωση της αλληλεγγύης σε μέλος που αντιμετωπίζει πρόβλημα. Λογικά αυτό που έπρεπε να κάνουμε ήταν ν’ απευθυνθούμε σ’ αυτούς. Τότε οι γνωστοί και μη εξαιρετέοι, από όλο το φάσμα των πολιτικών δυνάμεων, άρχισαν το παλαιό βρώμικο παιχνίδι του άγονου εθνικισμού. «Εμείς είμαστε οι αληθινοί πατριώτες και οι άλλοι είναι οι προδότες, οι Νενέδες». Ανάμεσα σε αυτούς τους υπέρ-Έλληνες και αρκετοί που εισέπρατταν τις παχυλές ενισχύσεις της ΕΕ που πολλές φορές δεν ανταποκρίνονταν  στα πραγματικά στοιχεία. Αυτό γινόταν με τη σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου κρατικού υπαλλήλου που εισέπραττε κι αυτός το κατιτίς του. Στο θέμα αυτό υπάρχει πολύ ψωμί και θα επανέλθω κάποια στιγμή σε μεταγενέστερη φάση

Αυτό έκανε η τότε Κυβέρνηση και ήταν η μόνη ρεαλιστική λύση. Με έναν όμως πλήρως λαθεμένο τρόπο. Επηρεασμένη από τους μονίμως φωνακλάδες, του άτυπου κόμματος  με τον τίτλο  Π.Λ.Ο , δηλαδή «πάντα λέμε όχι», παρουσιάστηκαν στο Ελληνικό κοινό με ύφος ενόχου δικαιώνοντας στην πράξη όλους αυτούς που έσερναν το χορό του ολέθρου. Στη χώρα μας τις περισσότερες φορές διαμαρτύρονται οι ένοχοι, ένα φαινόμενοι που δεν πρέπει να αγνοούμε

Προσωπικά εγώ από την πρώτη στιγμή ήμουν από τους λίγους, μέσα στην ψεύτικη επαναστατική ατμόσφαιρα των φωνασκιών, διαδηλώσεων και καταστροφών, που δήλωσα ένθερμος οπαδός της λύσης που δόθηκε και μάλιστα αρθρογράφησα πολλές φορές υπερασπίζοντας αυτή τη θέση. Υπήρχε όμως εκ μέρους μου και μια αθώα υστεροβουλία. Επειδή το στελεχικό δυναμικό των κομμάτων δεν ήταν -πλην εξαιρέσεων- στο ύψος των περιστάσεων ήλπιζα ότι η εμπειρία  των Βρυξελλών θα ωθούσε πιο αποτελεσματικά τις εξελίξεις. Τα γεγονότα δεν με επιβεβαίωσαν γιατί η καθυστέρηση στο εσωτερικό μέτωπο ήταν πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι φανταζόμουν εγώ αλλά και οι συντάκτες των όρων της συμφωνίας, αγνοώντας με τι τζαναμπέτη λαό είχαν μπλέξει . Σε αυτή την κρίσιμη φάση…ο  τότε ηγέτης της συντηρητικής παράταξης Αντώνης Σαμαράς, μιας παράταξης με ευρωπαϊκό προσανατολισμό από τη γέννηση της ΝΔ… εμφανίστηκε σφόδρα πολέμιος του μνημονίου. Ήταν το…  δεύτερο έγκλημα της προσωπικής του προσφοράς του Σαμαρά στις Εθνικές υποθέσεις. Για να κάνει μόνο αντιπολίτευση και να επανέλθει όσο πιο σύντομα γινόταν στην εξουσία. Θα έτριζαν τα κόκκαλα του ιδρυτή της παράταξης εξαιτίας αυτής της στάσης. Διαχρονική πληγή στη χώρα, μια από τις αιτίες των εθνικών μας συμφορών. Κάποια στιγμή θα αποτιμηθεί η αρνητική του επιρροή στην πορεία που πήραν τα πράγματα στο εσωτερικό της χώρας όταν ευθυγραμμίστηκε με ότι αντιδραστικό υπήρχε παλαιό και νέο στη χώρα. Αργότερα ανένηψε, όταν έγινε πρωθυπουργός, αφού ήταν αδύνατο να σταθεί διαφορετικά, μα η ζημιά είχε ήδη διαπραχθεί. Άλλωστε γιατί να μην το πούμε. Έβαλαν κι οι Βρυξέλλες το χεράκι τους . Ήρθε η ώρα να πάει σπίτι του

 Μπαίνει αμείλικτα το ερώτημα. Γιατί οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες που χρειάστηκαν το μνημόνιο ξεμπέρδεψαν σύντομα ενώ εμείς στην Ελλάδα βασανιζόμαστε ακόμα; Οι λόγοι είναι πολλοί. Πρώτον οι Βρυξέλλες βρήκαν εκεί συνεργάσιμες κυβερνήσεις, ενώ στην Ελλάδα οι αντίστοιχες το παίζανε κατενάτσιο. Μετά στη χώρα υπήρχε ισχυρή αντίδραση από όλα τα κόμματα της τότε αντιπολιτεύσεως  με συνεχείς διαδηλώσεις, κλεισίματα δρόμων και σημαντικές καταστροφές, που δημιουργούσαν παράλυση στο εμπορικό κέντρο με όλες τις αρνητικές συνέπειες. Επίσημοι πολιτικοί σχηματισμοί, νεοπαγείς κινήσεις απροσδιόριστης φυσιογνωμίας και κακοποιά στοιχεία λειτουργούσαν  χωρίς να υπολογίζουν τη ζημιά που προκαλούν με εύλογη και την υπόνοια από μέρους μου ότι την επιδίωκαν κιόλας. Θυμηθείτε ότι το μπλοκ των κομμάτων και ομάδων που σήμερα αποτελούν το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριξαν χωρίς εξαιρέσεις κάθε αντιδραστική κίνηση εκείνης της περιόδου ανεξαρτήτως χρώματος και υπόγειων επιδιώξεων

Ένα άλλο πελώριο ερώτημα τίθεται για όλους αυτούς, που από την πρώτη στιγμή έπεισαν ή πείστηκαν ότι η συμφωνία με τους συμμάχους ήταν μια προδοσία, μια κατάρα, μια πισώπλατη μαχαιριά. Ποτέ μέχρι τώρα μια οργανωμένη ομάδα από αυτές που καταράστηκαν μετά βδελυγμίας το μνημόνιο δεν μας ανέπτυξε τις απόψεις της για την «άλλη λύση» που υπήρχε και δεν ακολουθήθηκε. Θα μπορούσα να εξαιρέσω το  ΚΚΕ, που έχει τη δική του αντίληψη για την «ισότητα», που πρακτικά μεταφραζόταν σε γενική φτώχια και ανέχεια. Συνταγή δοκιμασμένη αλλαχού με γνωστή κατάληξη

 Η επιτυχία της συνταγής των συμμάχων είχε μια προϋπόθεση που εδώ δεν υπήρχε. Απαιτούσε και την εγχώρια πολιτική βούληση κι αυτή ήταν κρυμμένη στα υπόγεια από την αντίδραση των ισχυρών ομάδων που δεν ήθελαν να χάσουν τα προκλητικά- μερικές φορές για τη δυνατότητα της χώρας- πλεονεκτήματα τους. Θέτω για πολλοστή φορά το ερώτημα. Ποια θα ήταν η σημερινή μας θέση αν από την πρώτη στιγμή ακολουθούσαμε χωρίς τερτίπια αναβολές και ψεύτικες δικαιολογίες τις συμβουλές των συμμάχων μας και δεν αναζητούσαμε τα περιβόητα «ισοδύναμα μέτρα», παίζοντας κρυφτούλι και χρησιμοποιώντας ως δικαιολογητικό μανδύα την πατριδοφροσύνη, την αντίσταση στον ξένο κατακτητή και άλλα φαιδρά κι ανάλογα που εμφανίζονται πάντα λίγο πριν από μια εθνική καταστροφή. Όταν καταλαγιάσει το σύννεφο των πρώτων εντυπώσεων και οι ερευνητές βγάλουν τα πρώτα συμπεράσματά τους, λογικά θα πρέπει ο καθείς να αναλάβει το μέγεθος των δικών του  ευθυνών

Να τονίσω ότι η κρίση δεν συνειδητοποιήθηκε αμέσως από μεγάλα στρώματα των λαϊκών μαζών, Ίσως για λόγους αδράνειας, ανεπαρκούς παρακολούθησης των συμβαινόντων και μόνο όταν οι συνέπειες χτύπησαν του καθενός την πόρτα ήρθε η συνειδητοποίηση. Ακόμα υπάρχει και γεωγραφική κατανομή των συνεπειών. Πρώτα την ένιωσε η Αθήνα  με την ανεργία να χτυπά πολλές πόρτες και κάποιοι απ’ αυτούς να οφείλουν την απώλεια της  εργασίας τους σε εκείνους που ισχυρίζονταν ότι αγωνίζονται για τα συμφέροντά τους. Σκεφτείτε πόσες επιχειρήσεις και καταστήματα έκλεισαν από τις αδιάκοπες συγκεντρώσεις και τα επεισόδια. Ακόμα ας μην ξεχνάμε την άδικη κι αδικαίωτη αφαίρεση ζωών στον οδό Σταδίου. Αυτές οι ζωές έπρεπε να μας κυνηγάνε κάθε βράδυ που πηγαίνουμε για ύπνο, αλλά  δυστυχώς η ευαισθησία πολλών «ευαίσθητων» είναι επιλεκτική.

Όμως υπήρχε κι ένας άλλος ισχυρός βραχίονας αντίδρασης στις αλλαγές. Για μένα και ο πιο αποτελεσματικός. Αυτός είναι  ο ίδιος ο κρατικός μηχανισμός. Σημαντικός ο αρνητικός του ρόλος που εκκινούσε από τον αβάσιμο φόβο τους  μη τυχόν χάσουν κανένα από τα ισχυρώς εξοπλισμένα δικαιώματα τους. Αυτός ο ρόλος  δεν έχει καταμετρηθεί ακόμα από τους παρακολουθούντες τις εξελίξεις Λέω αβάσιμος φόβος γιατί για όλες -χωρίς εξαίρεση- τις κυβερνήσεις έχουν τους δημόσιους υπαλλήλους ως το χαϊδεμένο παιδί τους. Υπάρχει μια έλλειψη προβληματισμού για μένα στον τομέα αυτόν.  Χρειάζεται κάποια ανεξάρτητη αρχή να καταμετρήσει τις φανερές και κρυφές δαπάνες  που χρειάστηκαν τα τελευταία χρόνια πριν το μνημόνιο για να ικανοποιηθούν οι άπατες υποχρεώσεις  για αυτόν. Τότε θα δούμε ότι το ύψος των δαπανών κάλυπτε όλα τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού. Όλες οι άλλες ανάγκες πληρώνονταν με δανεικά.

 Άλλη μια μαύρη τρύπα είναι τα δάνεια που έπαιρναν οι πολυπλόκαμοι οργανισμοί του ευρύτερου δημοσίου τομέα…… με την εγγύηση του δημοσίου. Σχεδόν όλες κατέπεσαν ,χωρίς  να εξοφληθούν και «πληρώθηκαν» από το κράτος, δηλαδή στην πράξη προστέθηκαν στο δημόσιο χρέος. Και στο θέμα αυτό υπάρχει μια τουλάχιστον ύποπτη σιωπή.

Η βασική κατηγορία εναντίον των προ της κρίσεως κυβερνήσεων είναι ότι αυτές μας οδήγησαν στην κρίση, μηδενίζοντας έτσι κάθε θετική συμβολή τους. Ο ισχυρισμός αυτός βεβαίως έχει μια δόση αληθείας, αλλά σε άλλη δικαιολογητική βάση. Όλα ξεκινούν από την αδηφάγα τάση του ανθρώπου να κατακτήσει  και στη συνέχεια να διατηρήσει την εξουσία. Εκεί βρίσκονται οι κύριες ευθύνες των πολιτικών, που  κυβέρνησαν τη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες. Υποχωρούσαν συνεχώς σε αιτήματα που υπερέβαιναν των οικονομικών δυνατοτήτων της χώρας. Για να ικανοποιήσουν τις οικονομικές απαιτήσεις, που δημιουργούσαν, δανειζόντουσαν αφειδώς ωθώντας τη χώρα σε πνιγμό  Αλλά θα ήταν αδικία να πιστέψουμε πως όλη η ευθύνη  ανήκει μόνο σε αυτούς. Ας δούμε και την πλευρά των κατηγόρων. Υπήρξε στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες μια γενική απουσία του μέτρου. Αν ανατρέξουμε στα προγράμματα των αντιπολιτευόμενων κομμάτων και τα αιτήματα των συνδικαλιστικών ενώσεων τα τελευταία χρόνια πριν το μνημόνιο θα δούμε ότι  η βασική τους κατηγορία είναι πως οι κυβερνώντες ακολουθούν πολιτική αυστηρής λιτότητας. Έναν ισχυρισμό αβάσιμο  σε μια χώρα που τα έξοδα υπερβαίνουν κατά πολύ τα έσοδα. Ας  δεχθούμε το πασιφανές.

 ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΖΟΥΣΑΜΕ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΩΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Ερχόμαστε τώρα στο μπλοκ του ΣΥΡΙΖΑ που από την αρχή του 2015 βρίσκεται στην εξουσία. Τα προηγούμενα χρόνια -πριν τη γιγάντωσή του- ως Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου-  έδινε εκλογικές μάχες στις οποίες μόλις κατόρθωνε να περνά το ελάχιστο όριο του 3% . Προηγήθηκε  η εποχή που οι δυο κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις, παίζοντας το παιχνίδι του δικομματισμού εναλλάσσονταν  διαρκώς  στην εξουσία. Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ εξάντλησαν τις μεθόδους αναπαραγωγής στην εξουσία, μοιράζοντας χωρίς αιδώ χρήματα των επόμενων γενεών, ενώ συγχρόνως αμαυρώθηκαν με μια σειρά σκανδάλων διαφθοράς και κακής οικονομικής διαχείρισης. Άρχισαν έτσι να εμφανίζονται ισχυρές φυγόκεντρες τάσεις που τα αποδυνάμωσαν. Το παντοδύναμο ΠΑΣΟΚ φυλλοροεί και μια σειρά στελέχη του, κυρίως του άμετρου συνδικαλιστικού χώρου της εποχής, με βαθιές διασυνδέσεις με πληθυσμό του κρατικού μηχανισμού, αλλά και ισχυρών επιχειρηματικών κύκλων, βρίσκουν στέγη, ως μια συνιστώσα, στο μπλοκ του νεοσύστατου κι ακόμα άμορφου ΣΥΡΙΖΑ. Η συντηρητική παράταξη της ΝΔ, από την άλλη πλευρά περνάει κι αυτή τη δική της κρίση.  Κομμάτια του κόσμου της, που δεν «αντέχουν» την αναγκαστική προσαρμογή στην πολιτική των μνημονίων στρέφονται σε άλλες κατευθύνσεις. Ο κραταιός εθνικισμός επαληθεύει την ιστορική φήμη του ότι είναι ανίκητος και μόνιμο αποδοτικό όπλο για πολιτικά παιχνίδια των ανθρώπων που  δεν έχουν άλλου είδους επιχειρήματα για να υποστηρίξουν τις απόψεις τους.

 Μια σειρά συγκυρίες αντικειμενικές, αλλά κι ο άνευ αρχών προεκλογικός αγώνας, όπου υπόσχεται τα πάντα στους πάντες και τέλος το ευνοϊκό εκλογικό σύστημα τους φέρνει απροετοίμαστους  στην εξουσία. Μη λησμονήσω στη θέση αυτή να καυτηριάσω τη στάση μεγάλου τμήματος  του Ελληνικού λαού να πιστεύει χωρίς να κάνει ένα λογικό έλεγχο τι από τα υποσχόμενα είναι ρεαλιστικό ή όλα τα υποσχόμενα είναι μύξες για μεταξωτές κορδέλες. Δεν έχω στοιχεία για να το στηρίξω κι έτσι μόνο σαν εικασία το αναφέρω ότι και οι Βρυξέλλες ευνόησαν λίγο αυτήν την εξέλιξη, γιατί θεώρησαν πλέον χρήσιμους σε αυτή τη φάση τους νεόκοπους διεκδικητές της εξουσίας. Μη σας φανεί υπερβολικός αυτός ο ισχυρισμός. Κι εγώ πριν ακόμα γίνουν οι εκλογές, που τους έφεραν στην εξουσία με άρθρο μου στο Facebook, που είναι και καταχωρημένο εγκαίρως στο προσωπικό μου ΜΠΛΟΚ «Κείμενα Λευτέρη Τσίλογλου» στο διαδίκτυο με τον τίτλο    «Απόπειρα Ρεαλισμού» μεταξύ άλλων έλεγα «....Αν κάποτε έρθουν στην εξουσία -θέλοντας και μη- στο τέλος θα ακολουθήσουν τα ίδια περίπου βήματα με μικρές παραλλαγές, αλλά ίσως με μια διαφορετική ρητορική. Οι νόμοι της οικονομίας είναι δυστυχώς άτεγκτοι και σκληροί κι αν πας να τους αγνοήσεις οι συνέπειες θα επιπέσουν, ως μπούμερανκ, επί της κεφαλής σου Μόνη συνέπεια για την έρημη χώρα μας θα είναι η επιπλέον καθυστέρηση με ό,τι αρνητικό αυτή συνεπάγεται. Το έργο το έχουμε ξαναδεί στο παρελθόν. Αλλιώς κρίνεις τις καταστάσεις έξω απ’ το χορό κι αλλιώς όταν έρχεται η ώρα της δικής σου συμμετοχής.....» 

Ας αποπειραθούμε να κάνουμε μια χοντρική αποτίμηση της Κυβερνητικής προσφοράς του ΣΥΡΙΖΑ τα επόμενα χρόνια.  Ίσως να μην είναι γνωστό αλλά η ηγεσία της κυβέρνησης το πρώτο εξάμηνα ταλαντευόταν για την πορεία που θα ακολουθήσει. Στον ηγετικό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή τη φάση υπήρχε ισχυρό για να μην πω πλειοψηφικό ρεύμα, που πίστευε ότι οι Βρυξέλλες θέλουν δε θέλουν θα μας δώσουν χρήματα. Κι αρκετοί που το πήγαιναν παρακάτω. «Αν δε μας δώσουν χρήματα ας προχωρήσουμε και μόνοι μας». Στο χρονικό αυτό διάστημα η κυβέρνηση έλεγε συνεχώς χοντρά ψέματα στους Έλληνες. Θυμηθείτε  ότι υπουργοί και κυβερνητικός εκπρόσωπος δήλωναν επανειλημμένα ότι οι διαπραγματεύσεις προχωρούνε και η απόφαση ΚΑΘΑΡΟΓΡΑΦΕΤΑΙ. Χονδροειδές  ψέμα Στην πραγματικότητα με εντολή του ηγετικού πυρήνα ο ανεκδιήγητος και πολυθαυμαζόμενος από επιφανειακούς θιασώτες του θεάματος ΓΙΑΝΗΣ σε όλες τις συνεδριάσεις των Βρυξελλών απέφυγε να δεσμευθεί στο οποιοδήποτε σημείο. Όταν όμως ο κόμπος έφτασε στο χτένι και οι ανάγκες για χρήματα ήταν επιτακτικές ο Τσίπρας έκανε την αναγκαστική  προσαρμογή του στην πραγματικότητα, συνεχίζοντας απτόητος χωρίς ίχνος τσίπας το επαναστατικό λεξιλόγιο για το ευκολόπιστο εσωτερικό ακροατήριο.  Μπαίνουν οι περιορισμοί στις τραπεζικές συναλλαγές και οι εικόνες των γερόντων έξω από τις τράπεζες προκαλούν λύπη για την κατάντια του λαού μας.

Όμως μετά το άχρηστο έως διχαστικό δημοψήφισμα, με τις νέες εκλογές βγαίνει ενισχυμένος, ενώ από το κόμμα του ξεκαθαρίζει κάποιους κολλημένους αριστερούς πιστούς στις γραφές των μεγάλων δασκάλων της μαρξιστικής και λενινιστικής Αριστεράς. Πράγματι θα του ήταν βαρίδια στη νέα πορεία που αναγκαστικά είχε πλέον χαράξει. Πίσω μια στρατιά βουλευτών και στελεχών, διψασμένη για εξουσία μετά τα τόσα χρόνια της «απομόνωσης» εύκολα θα πειθόταν στα επόμενα βήματα που θα χρειαζόντανε. Θυμηθείτε την ακολουθία των αρνητικών δηλώσεων στις οθόνες   των τηλεοράσεων όταν σχίζοντας τα ιμάτιά τους έλεγαν ότι ποτέ δε θα ψηφίσουν τέτοια μέτρα κι όταν ερχόταν η στιγμή της κάλπης πειθήνια στρατιωτάκια εκτελούσαν  το «πατριωτικό τους καθήκον». Προσωπικά εμένα δε με χαλάει αυτό. Άλλωστε έγκαιρα πριν ακόμα έρθουν στην εξουσία το είχα προβλέψει ότι αυτό θα συμβεί. Ενθέρμως ο Αλέξης παρά τη διγλωσσία μπήκε στο «κλαμπ των προθύμων» 

Αυτό βόλευε και τους ηγετικούς κύκλους των Βρυξελλών, σε μια φάση που η Ευρώπη είχε τις δυσκολίες της. Από αρχικό φόβητρο η Αριστερή Κυβέρνηση έγινε το αγαπημένο παιδί της συντηρητικής ηγεσίας της ΕΕ. Τα οφέλη γι αυτούς ήταν πολλαπλά και έτσι εξηγείται η ελαστικότητα με την οποία τους αντιμετώπισαν σε αντίθεση με την αυστηρότητα που έδειχναν στους Σαμαροβενιζελικούς. Ο Τσίπρας ήταν το χαϊδεμένο τους παιδί, αφού αποδεικνυόταν καθαρά ότι η Αριστερά στην Ελλάδα στα ύστερα χρόνια ήταν επαναστατική μόνο στα λόγια. Ήταν και μια ιδεολογική νίκη της συντηρητικής ηγεσίας των Βρυξελλών απέναντι στην αναξιόπιστη Αριστερά. Πλούσια στα λόγια και ξεβράκωτη στην πράξη 

Ας συνοψίσουμε τα συμπεράσματα αυτής της περιδιάβασης που κάνανε.

Ζούμε σε μια χώρα, όπου απόλυτος μονάρχης είναι ο εκάστοτε πρωθυπουργός, αφού στο πρόσωπό του συγκεντρώνονται όλες οι εξουσίες. Άρα όλοι οι πρωθυπουργοί με κάποια διαβάθμιση έχουν μέρος της ευθύνης για την κατάντια στην οποία βρίσκεται σήμερα η χώρα μας. Το κακό είναι ότι με τα μυαλά που κουβαλάμε όλοι μας, πολύ δύσκολα θα την ξεπεράσουμε. Η πορεία θα είναι δύσκολη και πολύχρονη. 

Βεβαίως υπεύθυνοι δεν είναι μόνο οι πολιτικοί. Είναι κι ένας κακομαθημένος λαός, που θεωρεί ότι το κράτος είναι υποχρεωμένο να τον θρέφει ανεξαρτήτως της δικής του προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Έτσι ρουφάει εύκολα κάθε υπόσχεση από έναν έξυπνο κόλακα που δεν υπολογίζει τίποτα για ν’ ανέβει στα ανώτατα κλιμάκια της εξουσίας. Έγκαιρα ο ποιητής το είχε επισημάνει: Λαός ευκολόπιστος μα πάντα προδομένος

Εδώ υπάρχει ένας κίνδυνος. Όταν αυξάνεις τον αριθμό των υπευθύνων το αδίκημα εξαφανίζεται. Όμως υπάρχει η ασφαλιστική δικλείδα κι αυτή είναι η διαβάθμιση της ευθύνης. Τη μεγαλύτερη ευθύνη έχουν αυτοί που είχαν εξουσία και με τις αποφάσεις θα μπορούσαν να προλάβουν αρνητικά και να προωθήσουν θετικά μέτρα. Και στους πρωθυπουργούς υπάρχει διαβάθμιση. Άλλο το κακό που προξένησε ο  Ανδρέας Παπανδρέου κι άλλο ο Κώστας Σημίτης. Άλλο ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κι άλλο κι άλλο ο Κώστας Καραμανλής. Στους πρωθυπουργούς των μνημονίων προσάπτουμε τη βασική ευθύνη της καθυστέρησης και της αντίδρασης στην εφαρμογή των συμβουλών των συμμάχων μας. Το ίδιο και στην πρώτη φάση στον Τσίπρα. Κάνω τη διάκριση των φάσεων γιατί αργότερα πέρασε στην ομάδα των «προθύμων, έχοντας μια βαριά αρνητική παρακαταθήκη. Σε διάφορες φάσεις είπε τόσα ψέματα και απτόητος συνεχίζει να λέει. Έτσι πολύ δύσκολα στο μέλλον θα απαλλαγεί απ’ αυτήν την θλιβερή εικόνα

Ευθύνη μεγάλη έχει και το συνδικαλιστικό κίνημα που με συνεχείς αναστατώσεις κι απεργίες - ιδιαίτερα σε κλάδους του ευρύτερου κρατικού τομέα, οχυρωμένοι πίσω από την ασφάλεια της μονιμότητας- ζητούσε  αιτήματα που υπερέβαιναν των οικονομικών δυνατοτήτων της χώρας. Η «επιτυχία» στη διεκδίκηση αυτών των αιτημάτων είναι μια από τις αιτίες που φτάσαμε στο γκρεμό. Ας καταμετρηθεί πόσο κόστισε στο κράτος ο ηλεκτρικός Κηφισιά- Πειραιάς,  ο ΟΣΕ και η Ολυμπιακή Αεροπορία, αναφέροντας τρείς από τις εκατοντάδες οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα

Δε θα ήταν πλήρης η ανάλυσή μου αν δεν τόνιζα τον αρνητικό ρόλο που από πάντα παίζει στη χώρα ο παλαιολιθικός κρατικός μηχανισμός  Πρώτον με το υπερβολικό βάρος για την ικανοποίηση των μισθολογικών και άλλων αναγκών του. Δεύτερον από την αδυναμία της πολιτείας να κάνει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, αφού οι «λειτουργοί» του έχουν εξοπλιστεί με υπερβολικά και συνταγματικά δικαιώματα που τίποτα δεν τους κουνάει από τη θέση τους. Τρίτον ο γενικός φατριασμός. Αλίμονο αν σε μερικές υπηρεσίες δεν πληρώσεις  το επώδυνο γρηγορόσημο για να κάνεις τη δουλειά σου. Με αυτόν τον τρόπο πολλοί έκαναν περιουσίες ιδιαίτερα όσοι είχαν δικαίωμα υπογραφής για την έγκριση μιας πράξης. Έχετε δει τους νέους επιβήτορες της εξουσίας που παρουσιάστηκαν ως οι άγγελοι τιμωρίας να κάνουν καμιά ενέργεια στο θέμα αυτό; Αντίθετα στον ήδη φουσκωμένο κρατικό μηχανισμό τον ξεχείλωσαν κι άλλο, διορίζοντας χωρίς διαγωνισμούς κι άλλους τέτοιους «περιττούς περιορισμούς» τα δικά τους τώρα παιδιά

Τέλος ο λαός ούτε σοφός είναι, αλλά ούτε και ανεύθυνος. Εύκολα γίνεται θύμα ανθρώπων που τον κολακεύουν, ενώ είναι πασιφανές ότι έχουν υπόγειους σχεδιασμούς. Έτσι να μη βγαίνει τόσο εύκολα παραπονούμενος. Έχει κι αυτός το κομμάτι του στην πίτα των ευθυνών.

Κλείνω το άρθρο με μια ανάρτηση που έκανα στο Facebook πριν λίγο καιρό

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΗΛΩΣΗ

Θέτω στον εαυτό μου ένα τραγικό ερώτημα και εξ αρχής πρέπει να ομολογήσω πως φοβάμαι να δώσω μια απάντηση.  Το ερώτημα είναι:

Οι συγκεκριμένοι Αριστεροί που μας κυβερνούν σήμερα είναι ανεπαρκείς και χωρίς ηθικές αρχές ή γενικότερα η Αριστερά σαν ιδεολογία στην εποχή μας είναι ξεπερασμένη και μη κυβερνήσιμη δύναμη ;

Να διευκρινίσω ότι οι επιθετικοί προσδιορισμοί που προσάπτω στους σημερινούς κυβερνώντες δεν έχουν σχέση με την αθέτηση των κυβερνητικών τους υποσχέσεων. Εγκαίρως και πριν ο κακομαθημένος λαός μας τους εμπιστευθεί την εξουσία, με πληθώρα άρθρων έλεγα ότι θέλουν δε θέλουν θα ακολουθήσουν την ίδια πορεία που επιτάσσουν οι ισχυροί νόμοι της αγοράς κι ότι τα απόλυτα κι ανόητα λόγια τους είναι αέρας κοπανιστός.  Οι αυστηροί αυτοί προσδιορισμοί αναφέρονται στην αρχική πεινασμένη δίψα τους για εξουσία, ενώ ήταν πλήρως απροετοίμαστοι για τέτοιο ρόλο. Αναφέρονται στην υποστήριξη προεκλογικά κάθε κίνησης και μεθόδου που θα τους προσέγγιζε στον κύριο επιθυμητό στόχο, χωρίς τις αναμενόμενες  αναστολές αρχών και βασικών παραδοχών τους. Μετεκλογικά αναφέρονται στον υπεροπτικό τρόπο που κυβερνούν, στο διχαστικό λόγο που εκπέμπουν, στην έλλειψη σεβασμού απέναντι σε παραδοσιακούς θεσμούς, στον αγοραίο λόγο που εκφέρουν, την τάση ρεβανσισμού που εμφανίζουν και την έλλειψη γνώσεων κυβερνητικής. Η καθημερινή δραστηριότητά τους  δε στηρίζεται σε ένα στιβαρό σχέδιο εγκαίρως προετοιμασμένο, αλλά λειτουργούν αντιδρώντας ενστικτωδώς  στις εξελίξεις της συγκυρίας με πανικό και ύβρεις 

Το ερώτημα το χαρακτήρισα τραγικό γιατί κι εγώ υπηρέτησα για κάποια χρόνια την τυπική πορεία του Αριστερού στελέχους και γι αυτή μου τη δράση υπέστην διώξεις κι έχασα τα πλέον παραγωγικά χρόνια της ζωής μου σε συνθήκες κυνηγητού και απομόνωσης.

Δεν έχω καταλήξει σε οριστική και τελεσίδική απάντηση. Αφήνω το θέμα εκκρεμές. Το μέλλον θα δείξει