Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ: Ένας αιώνας προσφοράς και ο ιδρυτής Μπαζίλ Ζαχάρωφ

Απρ 29, 2017 - 11:36ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΗΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

1Στην καρδιά της Αθήνας το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ συμπληρώνει ένα αιώνα δράσης και προσφοράς στην Ελληνική κοινωνία. Η έδρα του βρίσκεται στους Αμπελοκήπους, στην πολύβουη λεωφόρο Βασ.Σοφίας και στην γειτονιά δεσπόζουν τα επιβλητικά κτιριά του καθώς και μία μικρή όαση πρασίνου.  Πίσω από τις πόρτες των εργαστηρίων , επιστήμονες και ερευνητές, επι δεκαετίας μετέχουν στην προσπάθεια για την βελτίωση της Δημόσιας Υγείας.

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ ιδρύθηκε στις 26 Απριλίου του 1919 ως «Ελληνικόν Ινστιτούτον Pasteur, ιδρυθέν υπό Β. Ζαχάρωφ» και είχε δημιουργηθεί για να αντιμετωπίσει τα σοβαρά  προβλήματα που αφορούσαν στη Δημόσια Υγεία της χώρας εκείνη την εποχή.Την περασμένη εβδομάδα, στο πλαίσιο των δράσεων για τα 100 χρόνια λειτουργίας το Ινστιτούτο διοργάνωσε μία ειδική εκδήλωση αφιερωμένη σε μια άγνωστη και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που κυριάρχησε στην Ευρωπαική πολιτική σκήνη για πολλά χρόνια και συνδέθηκε με την ίδρυσή του στην Ελλάδα.

Τίτλος της εκδήλωσης ήταν «Sir Basil Zaharoff, πίσω από το μυστήριο». Ο άγνωστος ιδρυτής και ευεργέτης του  Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ». Μια αφορμή για να γνωρίσει κανείς όχι μόνο την ιστορία αλλά και την σύγχρονη δράση του Ινστιτούτου.

«Προσπαθούμε και κάνουμε έρευνα για την κοινωνία, με την κοινωνία και είμαστε ανοικτοί στην κοινωνία. Σε αυτή την λογική και τις δράσεις εντάσσεται και η εκδήλωση αυτή» αναφέρει στον «Αθήνα 9.84» η κα Χριστίνα Οικονομοπούλου διευθύντρια διοικητικών υπηρεσιών του Ινστιτούτου. Όπως σημειώνει,  είναι το αρχαιότερο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας στον τομέα της Βιοιατρικής έρευνας και το δεύτερο παλαιότερο μετά το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

«Ιδρύθηκε το 1919 και από τότε, επί ένα αιώνα, προσφέρει στην Δημόσια Υγεία» λέει η κα Οικονομοπούλου στην εκπομπή «Μία ημέρα στην Αθήνα«.

«Σκοπός της ίδρυσής του, στην δύσκολη και ταραγμένη περίοδο, του 1919, ήταν πρώτα από όλα να συμβάλει στην επίλυση βασικών προβλημάτων της δημόσιας υγείας. Τέτοια ήταν ο  τύφος κα ο κίτρινος

πυρετός. Όλα αυτά τα χρόνια μέσα από σειρά ερευνών στον χώρο της βιοιατρικής προσπάθησε να επιλύσει βασικά θέματα  που έχουν να κάνουν με τα μολυσματικά νοσήματα και παράλληλα να παράξει εμβόλια και άλλα βιολογικά προιόντα , ενώ ταυτόχρονα έχει ένα εξειδικευμένο διαγνωστικό τμήμα για νοσήματα του νευρικού συστήματος.

Υπάρχει επίσης μια σειρά από δράσεις που συνδέονται με την εκπαίδευση και επισκέψεις σχολείων. Επίσης σε συνεργασία με την Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, είχαμε παιδιά πρόσφυγες από τα hot spot, για να γνωρίσουν την έρευνα και να τους μιλήσουμε για θέματα ασφαλούς διαχείρησης τροφίμων, την προσωπική υγιεινή και τους εμβολιασμούς.

Σήμερα το Ινστιτούτο Παστέρ είναι κέντρο αναφοράς και Αριστείας για τις νευροεπιστήμες , τα νοσήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος στα οποία εντάσσονται το Αλτσχάιμερ, η σκλήρυνση  κατά πλάκας, η νόσος του Πάρκινσον και οι τραυματισμοί της κεντρικής σπονδυλικής στήλης. Όλα αυτά αποτελούν σημείο αιχμής για την έρευνά μας». 

Στα εργαστήρια συγκαταλέγονται τα Εθνικά εργαστήρια αναφοράς λοιμώξεων, το τμήμα εμβολίων καθώς και το διαγνωστικό τμήμα με γενικότερο προσανατολισμό την σύνδεση με την κοινωνία και την παραγωγή ερευνητικών αποτελεσμάτων, όπως σημειώνει η κα Οικονομοπούλου.

«Ο Παστέρ, έλεγε ότι ή έρευνα είναι σαν την μηλιά και τους καρπούς της. Εμείς κάνουμε μεταφραστική, εφαρμοσμένη έρευνα που έχει να κάνει με τις προτεραιότητες της δικής μας εθνικής πολιτικής υγείας αλλά και με την Κοινοτική πολιτικής.

Αυτή την στιγμή μας απασχολούν κατά κύριο λόγο, τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα που συνδέονται και με την γήρανση του πληθυσμού». 

Η ίδρυση και ο Μπαζίλ Ζαχάρωφ

Ιδρυτής και χρηματοδότης του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ ήταν ο  Sir Basil Zaharoff , ο «βασιλιάς της πολεμικής βιομηχανίας» και ταυτόχρονα υποστηρικτής των Γραμμάτων και της Επιστήμης και ευεργέτης στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Μία μυστηριώδης προσωπικότητα καθώς  πολλές πτυχές παραμένουν άγνωστες , ογδόντα χρόνια μετά το θάνατό του (Μόντε Κάρλο, 1936)

Το Ινστιτούτο διοργάνωσε την ειδική εκδήλωση για να φωτίσει άγνωστες πτυχές μέσα απο το έργο δύο σύγχρονων Ελλήνων δημιουργών: Το ιστορικό ντοκιμαντέρ «Βασίλης Ζαχάρωφ, ο μυστηριώδης Έλληνας της Ευρώπης», του σκηνοθέτη Άγγελου Αμπάζογλου (2006, 55΄) και το βιβλίο «Φίλμ Νουάρ» του συγγραφέα Δημήτρη Στεφανάκη (Εκδόσεις Ψυχογιός, 2012).

Το ντοκιμαντέρ, με πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό εποχής και συνεντεύξεις ιστορικών ερευνητών, επικεντρώνεται στο εμπόριο όπλων στις αρχές του 20ου αιώνα, στο σύστημα πώλησης όπλων, γνωστό ως «σύστημα Ζαχάρωφ», βασισμένο στη διαφθορά, στην προπαγάνδα και σ’ ένα εκτεταμένο δίκτυο πληροφοριών σε κυβερνητικούς και διπλωματικούς κύκλους.

Αντίστοιχα το βιβλίο, είναι μια μυθιστορηματική αναδρομή στα χρόνια που προανήγγειλαν την εποχή μας ο μυστηριώδης Έλληνας δίνει το «παρών» σε κάθε μεγάλη στιγμή: νέα όπλα, αποικιακοί πόλεμοι, πολιτικά σκάνδαλα, μυστικές υπηρεσίες, αγώνας για την αναγέννηση της Ελλάδας.

«Αναδείχθηκαν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία και προέκυψε ότι η ίδρυση άπτεται πολύ σοβαρών ζητημάτων όπως ο Α και Β παγκόσμιος πόλεμος , η γαλλική εξωτερική πολιτική , η διεθνής επιστημονική κοινότητα , η αστικοποίηση. Αναπόφευκτα προέκυψε το ερώτημα: ποιός ήταν ο Μπαζίλ Ζαχάρωφ και γιατί προέβη σε αυτη την δωρεά;

Είμαι σίγουρη ότι ο μύθος του Ζαχάρωφ θα μας απασχολήσει για πολλά χρόνια ενώ καθώς περνά ο χρόνος κάποια αρχεία επιτρέπεται να ανοίξουν. Εμείς δεν έχουμε κανένα λόγο, ούτε να εκθειάσουμε, ούτε να τον κατηγορήσουμε. Για εμάς ήταν ο άνθρωπος που έδωσε τα χρήματα να αγοραστεί το οικόπεδο και να κτιστεί το πρώτο κτίριο σε σχέδια του αρχιτέκτονα Μπαλάνου και το χρηματοδοτούσε συνεχώς μέχρι και τον θάνατό του». 

Όπως λέει η κα Χρ.Οικονομοπούλου στην εκδήλωση μετείχαν τα μέλη του Ομίλου Φίλων του Ινστιτούτου, κάτοιοι της περιοχής και φίλοι της ιστορικής έρευνας οι οποίοι έχουν πολλά να αντλήσουν από τα αρχεία του Ινστιτούτου. Η πρωτοβουλία προήλθε σε συνεργασία με το Τμήμα Μεθοδολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών και με το Τμήμα Κοινωνικής Εκπαιδευτικής πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοπονήσου, μέσα από την διεπιστημονική προσέγγιση.

Γιώργος Αποστολίδης